Drost en Mans
in Oude Tonge
Van Weel-Bethesda ziekenhuis
Projekt rond
eeuwwisseling gereed
i
^WCENr/?^
de juiste Öfl
taxatie... nvm
Makelaar Tamboer
Brilcentrum Keuvelaar heeft een
schitterende kollektie speelse,
vlotte, leuke, gekke, oersterke,
maffe, modieuze, flitsende, fleu
rige, kleurige kinderbrillen. Kom
kijken bij Keuvelaar.
Zandpad 56 Middelharms
Tel, 01870-3437
Ruilverkaveling Tholen vordert
Specialismen
1. Chirurgie
Versnippering
De geschiedenis van het oude ziekenhuis van 1934-1984 door dr. J. L. Braber.
(aflevering 8)
Bladz. 2
„EILANDEN NIEUWS
VRIJDAG 3 MEI 199|
Op zaterdag 11 mei a.s. (aanvang 20.00
uur) zullen de organist Martin Mans en
de trompettisten Henk-Jan en Herman
Drost weer op ons eiland concerteren.
Het concert zal plaatsvinden in de Ned.
Herv. Kerk te Oude Tonge met haar
schitterende Frobenius-orgel. Gezien de
overweldigende belangstelling en het
enthousiasme van het publiek tijdens
het laatstgehouden concert in Dirks-
land, zijn de verwachtingen voor het
komende concert weer hoog gespannen.
Er is weer een zeer afwisselend pro
gramma samengesetld met bekende en
nieuwe orgel- en trompetwerken.
Een greep uit het programma: Trumpet
Voluntary (Clark); Toccata uit Suite
Gothique (L. Boëllmann); Heer, wees
mijn Gids (J. A. Pope); Ouverture (H.
Drost) en orgelimprovisaties met sa
menzang.
Tijdens dit bijzondere concert kunt u
tevens - tegen gereduceerde prijs - inte
kenen voor de nieuwe CD/MC die deze
concertgevers onlangs opnamen in de
Grote Kerk te Hasselt.
in het doolhof van prijskaartjes
MAKELAAR
Tel. 01870-3477
Martin Mans (1965) is kerkorganist
sinds 1972 en studeerde onder meer bij
Cees het Jonk en Herman van Vliet. In
zijn funktie van organist begeleid hij
diverse koren en geeft hij regelmatig
concerten. Daarnaast verschijnen regel
matig CD's waaraan hij zowel solistisch
als begeleidend meewerkt. Zijn improvi
satietalent heeft er mede voor gezorgd,
dat hij een steeds vaker gevraagd orga
nist wordt.
Zijn dirigentenopleiding ontving hij
van Cees het Jonk en Martin Zonne-
nberg. Hij dirigeert vijf koren, waarmee
regelmatig wordt opgetreden. Daar
naast schrijft hij koormuziek en compo
neerde onlangs een bundel psalmbe
werkingen voor orgel.
Hermen (1948) en Henk-Jan (1972)
Drost vormen een vast trompetduo, en
zijn lid van de politiekapel. Ze werkten
reeds vele malen mee aan kooropnames
en solo-CD's. Regelmatig concerteren
zij in binnen- en buitenland. Ook wor
den ze regelmatig gevraagd om op te tre
den voor diverse omroepen.
Met de organist Martin Mans vormen ze
een vast instrumentaal trio, sedert het
eerste concert, vorig jaar in Oude Tonge.
We nemen aan, dat u geen nadere aan
sporing nodig heeft om op 11 mei a.s. dit
unieke concert bij te wonen en de prach
tige briljante trompetklank in kombina-
tie met het mooie orgel te beluisteren.
Datum: 11 mei 1991.
Kerk open: 19.30 uur.
Aanvang concert: 20.00 uur.
Toegang: ouder dan ISjaar/5,-; jonger
dan 18 jaar 2,50.
Tevens is er een uitgebreide verkooptafel
met CD's, MC's en bladmuziek.
Tot ziens!!
De Landinrichtingscommissie ruilver
kaveling Oud Vossemeer, die één dezer
dagen in Tholen werd geïnstalleerd,
completeert het ruilverkavelinsprojekt
op het eiland Tholen. Reeds eerder gin
gen de commisses van de Thoolse ker
nen Sint Annaland, Stavenisse en Poort-
vliet aan de slag. Het voornaamste doel
is het concentreren van diverse land
bouwgronden. Dat moet de agrarische
bedrijfsvoering ten goede komen. Maar
er is ook aandacht voor de natuur- en
voor de lanschappelijke waarden. Naar
verwachting is het gehele Thoolse pro
jekt rond de eeuwwisseling gereed en
afgerond. In het oog springende veran
deringen zijn naast de herindeling van
landbouwgronden, de boomweides en
de iets grotere bossen die mogelijk bij
enkele Thoolse dorpskernen zullen ko
men. Boomweides, lapjes grond van
zo'n vijf hectare met wat groen en wan
delpaden zijn straks wellicht te vinden
bij Sint Annaland, Stavenisse en Sint
Maartensdijk. Het stadje Tholen zou
goed zijn voor een bos van ongeveer een
vijftien hectare. Of er voldoende grond
Toch gaf de taak-opdracht stof tot konflikt. Immers: de huis
artsen - zelf vaak zeer kundig - van het eiland verwezen hun
patiënten naar een andere huisarts. Zij het wel dat deze con
tinue zorg en voorzieningen kon bieden. Deze praktische
uitwerking van het testament was door de legatrice o.i.
niet voorzien.
Druk werd op het bestuur uitgeoefend om hier verandering
in te brengen. Ook andere, oneigenlijke argumenten o.a. van
de zijde van burgemeester Visscher gingen een rol spelen.
Het resultaat van e.e.a. was dat het bestuur in 1939 besloot de
funktie geneesheer-direkteur op te heffen en middels een
advertentie een officiële internist aan te trekken. Mijn vader
vernam dit uit de krant. Hij had toen o.i. de wijste partij moe
ten kiezen en zich er bij neerleggen - deed dat niet - maar
trok uiteindelijk aan het langste eind.
Op zich was het beter, dat er een eind kwam aan de combina
tie gemeente-arts/geneesheer-direkteur, maar de manier
waarop het gebeurde was wel wrang.
Toch bewaar ik zelf veel aardige herinneringen aan die tien
jaar, vooral van de laatste vijf. Wij mochten als jongentjes in
de ziekenhuistuin spelen, terwijl mijn moeder als een soort
huismoeder voor de eerste verpleegkundigen fungeerde. Ik
heb het dan ook zeer op prijs gesteld zo nauw bij de bouw nü
van het nieuwe ziekenhuis betrokken te zijn geweest.
In augustus 1932 plaatste het gemeenschappelijk zieken
huisbestuur in het Nederlandsch Tijdschrift voor Genees
kunde een oproep voor een chirurg-gynaecoloog, daar
behalve chirurgische ingrepen ook verloskundige komplika-
ties en vrouwenziekten dienden te worden behandeld. Om
dit tweede specialisme te beoefenen - de combinatie komt
tegenwoordig niet meer voor - moest de te benoemen specia
list dus ook hierin zijn opgeleid.
In september 1932 vroeg chirurg-gynaecoloog J. W. J. de
Laive, hoofd-assistent aan het Gemeentelijk Ziekenhuis te
Rotterdam, om inlichtingen. De artsen Boot, Knöps en
Remijnse bevolen hem aan, en per 1 april d.a.v. volgde zijn
benoeming tot specialist van het Dirkslandse dubbel
ziekenhuis. In maart 1934 kwam hij ter plaatse, waar hij drie
maal per week spreekuur ging houden.
O.K. I in 1934.
Bij moeilijke operaties verleende dokter Witkamp uit Goe-
dereede assistentie. Alles verliep naar wens, maar in 1937
vroeg de chirurg inspraak bij de benoeming van een wondas-
sistente, omdat volgens hem door het bestuur meer werd
gelet op de godsdienst dan op bekwaamheid van een ver
pleegster. Voor hem werd in 1939 de woning aan de Staakweg
gebouwd.
Wastafels in O.K. I.
is voor deze plannen zal nog moeten
blijken. Met name langs de zuidelijke
rand van het eiland Tholen krijgt de ont
wikkeling van het natuurgebied dan ook
een extra accent. Er wordt ook de nodige
aandacht besteed aan de dijkbeplan-
ting. Aan de ontsluiting van het eiland
Tholen en aan de waterbeheersing
behoeft gelukkig niet veel te gebeuren.
Diverse landbouwgroeperingen gaven
de aanzet tot de Thoolse ruilverkave
ling. De versnippering van gronden
belemmert een efficiënte agrarische
bedrijfsvoering. Zo kost het vervoer
naar percelen die ver van de boerderij
liggen erg veel geld en tijd. Daarin is
echter verandering te brengen door coii-
centratie van gronden toe te passen bij
bedrijfsgebouwen of eventueel het sa
menvoegen van versnipperde stukjes
iets verder daar vandaan. Wie welke
grond zal krijgen en op welke plaats is
momenteel nog onduidelijk. Een zoge
heten plan van toedeling zal pas worden
gemaakt nadat eventuele belangheb
benden gestemd hebben over het defini
tieve ruilverkavelingsplan van een van
de commissies. Dat plan is het raam
werk waarbinnen alles zal plaatsvinden.
Er staan adviezen in over de landbouw,
de natuur, het landschap en de recreatie.
Het laatstgenoemde aspekt krijgt op
Tholen relatief maar weinig aandacht.
In de diverse commissies hebben be
halve de landbouworganisaties ook
instanties als de gemeente en het water
schap Tholen een stem. Provincie en
natuurbeschermingsorganisaties spre
ken eveneens een woordje mee.
De ruilverkavelingscommissie uit Sint
Annaland die het eerst aan de slag ging
(in het jaar 1987) is momenteel het verst
gevorderd. Stemming over het defini
tieve plan vindt pas plaats in het jaar
1992. Inspraak op het binnenkort ver
schijnende voorontwerp-plan van Sta
venisse is mogelijk vanaf deze zomer.
De laatste stemming op Tholen, die over
het projekt van Oud Vossemeer, zal ver
moedelijk plaatsvinden in het jaar 1994,
Uitvoering van ieder plan zal naar
schatting een tijd van vijfjaar in beslag
nemen.
De verdeling van het eiland Tholen in
vier verschillende blokken is in zekere
zin een handicap volgens de distriktsin-
genieur van de landinrichtingsdienst
Zeeland, ir. B. A. M. Holtslag. „De com
missies bekijken de grondverdeling bin
nen de gebiedsgrenzen. Dat is erg lastig
voor bedrijven die verspreid liggen over
verschillende blokken. Maar landeige
naars kunnen zelf een grond-uitwisse-
ling voorstellen. Een zogeheten 'uitruil
coördinator' zal dat proces gaan begelei
den."
Hoveel de gehele ruilverkaveling zal
gaan kosten is momenteel erg moeilijk
in te schatten. In ieder geval neemt de
rijksoverheid tweederde gedeelte voor
haar rekening. Het resterende bedrag
dragen instanties bij zoals de gemeenten
en het waterschap. Ook de landeige
naars zullen in de buidel moeten tasten.
Voor de verbetering en de verkaveling is
dat bijvoorbeeld in Sint Annaland en
Stavenisse jaarlijks zeventien gulden
per hectare, uitgesmeerd over een pe
riode van 26 jaar.
In 1939 kreeg dr. De Laive (overleden te Utrecht op 27 mei
1983, oud 81 jaar) het verzoek om te gaan praktizeren in het
Diaconessenhuis te Utrecht, wat hij accepteerde. Het vertrek
van deze chirurg betekende een groot verlies voor het Dirks
landse ziekenhuis. Anderzijds was het een goede gelegen
heid om nu ook een internist aan te trekken, zodat er een
geheel nieuwe medische staf kon komen, want dokter Boot
die tot dan de interne patiënten behandelde, genoot onvol
doende vertrouwen van de huisartsen. Daardoor was van het
begin af het opnamecijfer ver onder de verwachtingen
gebleven.
Kochers en naalden.
Omdat een intemist-röntgenoloog een eis van de tijd was en
tevens van belang voor de exploitatie van het ziekenhuis,
besloot het bestuur een tweede specialist aan te trekken. Er
heerste wel enige twijfel of een internist, zeker in de aanloop
periode, voldoende werk zou hebben.
Als respons op de advertentie solliciteerden elf chirurgen.
Men benoemde uit het geselekteerde tweetal dr. D. W. van
Noort te Enkhuizen. Omdat hij bedankte kreeg dr. G. Stoel
uit Amsterdam, die reeds te Dirksland waarnam sedert 1 juni
1939, op 12 juli 1939 zijn definitieve benoeming.
Dr. Stoel had gestudeerd aan de Gemeentelijke Universiteit
van Amsterdam en zijn bevoegdheid obstetric behaald aan
de Rijkskweekschool voor Vroedvrouwen te Rotterdam. Ook
was hij twee jaar werkzaam geweest als gouvemementsarts te
Paramaribo.
Een maand tevoren was dokter C. H. Jessurun benoemd als
internist. Deze twee specialisten hadden onderling een uit
stekende verstandhouding en adviseerden het bestuur in
voorkomende gevallen betreffende het medisch gedeelte.
Sterilisatie-afdeling van instrumenten.
In 1939 lagen de rails, waarover de stoomtram van Middel-
harnis naar Ouddorp reed, tussen het ziekenhuis en de
watergang De Boezem. Daar kruisten verschillende wegen
Ziekenhuis gedurende 1940-1945 met wit kruis op dak geschilderd.
de trambaan, zodat de tram er altijd met veel gefluit pas
seerde. Dit was uiterst storend voor de concentratie van dr.
Stoel. Op zijn verzoek bij de R.T.M., werd het fluiten van de
locomotieven ter plaatse sterk beperkt.
In 1939 werd de Nederlandse krijgsmacht gemobiliseerd,
maar dr. Stoel kreeg vrijstelling van militaire dienst. In juni
en juli 1942 was hij echter gedwongen zijn werk gedurende
zes weken te onderbreken, wegens gijzeling te Haren door de
Duitse bezetter. Dr. Eijkman trad in die periode op als
plaatsvervangend chirurg.
Na de uitschakeling van dokter Jessurun in 1944 door gevan
genneming en de andere specialisten, die polikliniek hiel
den, door de stagnerende verkeersverbindingen, was dr.
Stoel de enige specialist te Dirksland.
O.K. I: V.l.n.r. dr. Stoel. zr. G. Korteweg, zr. Kerling,
zr. W. de Harder en N.N.
De Duitsers hadden gedurende de bezetting het ziekenhuis
vrijwel ongemoeid gelaten, omdat ze er zelf in voorkomende
gevallen op kosten van de Krankenkasse, gewonde of zieke
militairen Heten opnemen.
Door de noodgedwongen vetarme voeding tijdens de laatste
oorlogsjaren, waren patiënten met galstenen een uitzonde
ring, zelfs ook nog na de oorlog. Wel veroorzaakte het toene
mende verkeer meer slachtoffers dan voorheen.
Als dr. Stoel een vrij weekend of vakantie wilde hebben,
kwam een collega uit een Rotterdams ziekenhuis waarne
men. Zo verving dr. Tjie in 1950, toen dr. Stoel een bijscho
lingscursus volgde. Tot I960 moest dr. Stoel vrijwel alle
medische problemen alleen oplossen. In december van dat
jaar benoemde het bestuur dokter C. M. Hoogenboom te
Arnhem voor een jaar als tweede chirurg. Deze kwam per
1 september 1961 in vaste dienst.
November 1967. Koffiepauze op de O.K. V.l.n.r dr. Stoel,
zr. G. Korteweg, zr. E. Stolk. zr. E. Dekker en dr Hoogenboom.
In 1964 werden van chirurg en internist de zilveren jubilea
gevierd conform hun persoonlijke wensen.
In een feestelijke bijeenkomst in 1970 nam dr. Stoel, althans
wat de chirurgie betreft, afscheid. Het vele goede op deze
eenzame arbeidspost werd in toespraken meermalen krach
tig onderstreept. Bij de bevolking werd hij wel gekwalifi-
cieerd als een ruwe bolster met een blanke pit. Omdat zich
geen gynaecoloog meldde, zette hij het specialisme verlos
kunde en vrouwenziekten nog enige jaren voort. Ook toen
nam hij nog met moeite afscheid van zijn werk, dat het cen
trale punt in zijn leven vormde. In de ruim dertig jaar dat hij
te Dirksland werkzaam was, had hij ongeveer 20.000 klini
sche operaties verricht. Het grote vertrouwen dat de bevol
king in deze specialist stelde, bleek onder meer uit het feit dat
hij in zijn begintijd een patiënt soms moest overreden van de
noodzaak van een chirurgische ingreep. In latere jaren was
het juist andersom, bepaalde zieken moesten overtuigd wor
den dat een operatie niet op zijn plaats was!
Dokter J. A. van Oijen kwam in september 1976 in dienst en
dr. Stoel stopte er definitief mee per 1 maart 1978.
De laatste jaren is de toepassing van fysiotherapie sterk toe
genomen, vooral als nabehandeling van frakturen. Dat was
in 1948 nog heel anders. Toen een fysiotherapeut zich des
tijds bij het ziekenhuis meldde, werd deze afgewimpeld met
de opmerking dat er sedert jaren één te Middelhamis prakti
seerde, zodat er geen behoefte aan een tweede was.
De laatste inwonende verpleegkundigen moesten in 1979
extern gaan wonen om plaats te maken voor de gerenoveerde
fysiotherapeutische afdeling. Hier zijn werkzaam de heren
P. van den Berg en F. G. Koese als fysiotherapeut.
Sedert 1979 hield de patholoog-anatoom maandelijks een
patiënten- en necrologiebespreking voor huisartsen en
medische staf Daar de famifie slechts sporadisch toestem
ming gaf om sektie te verrichten, deed dokter Jessurun een
beroep op huisartsen en predikanten om te trachten hierin
verbetering te brengen.
2. Gynaecologie
Reeds in 1970 waren er plannen om een full-time gynaeco
loog aan te trekken. Het duurde echter tot l juli 1974 toen dr.
A. W. Mante, chef de clinique van de verloskundig-
gynaecologische afdeling van het Stads- en Academisch Zie
kenhuis te Utrecht, dit specialisme hier ging uitoefenen. Dat
wilde dus zeggen dat hij de opvattingen van het ziekenhuis
over euthanasie en abortus onderschreef
Hij vertrok 1 maart 1978 naar Doetinchem en werd opge
volgd door mevrouw E. van Adelsbergen, die reeds enige tijd
voor hem had waargenomen.
In hetzelfde jaar werd zr. A. van Weezel bevorderd tot hoofd
verpleegkundige van de obstetrische en gynaecologische
afdeling, maar wegens ziekte moest zij haar werk in 1981
beëindigen. Op 1 februari 1981 trad dokter N. P. J. Vreuls uit
Gilze als tweede gynaecoloog in dienst.
Zr. M. Panis werd in januari 1982 hoofd van de afdeUng
kraam en gynaecologie.
3. Anaesthesie
Sedert de ingebruikneming van het ziekenhuis, hebben
gedurende vele jaren operatiezusters op lofwaardige wijze de
patiënten narcose gegeven.
In mei 1936 werd zr. Weever hoofdzuster van de operatieka
mer. Tot 1947 was J. Zevenhuizen operatiezuster. Zr. Keriing,
per 1 januari 1949 benoemd tot hoofd van de operatiekamer
(OK), bleef dit 24 jaar en vertrok met eervol ontslag in
december 1972. Zij werd opgevolgd door zr. Steenbergen die
1 februari 1977 vertrok. Zr. J. van Schothorst zette het werk
als hoofd van de OK voort.
(wordt vervolgd)
