EIIAI1DEI1-I1IEUW5
Uit de Historie
Sommelsdijk
Het 'Binnenhof begint welgemoed
aan enerverende nieuwe periode
Programma januari-mei 1991 international Art Centre
De school
Ie paal voor nieuwbouw a.s. voorjaar
(15)
(1)
De school met de bijbel
MHIClllTKIiJifi
De onderwijzersopleiding
J. L. Struijk
Een heleboel mensen zullen straks
best jaloers zijn op de werkplek van
de 450 a 475 werknemers van het
Werkvoorzieningschap 'Binnenhof
te Middelharnis. Ze worden veron
dersteld volgend jaar nog in de
bestaande behuizing aan het Haven-
eind te Sommelsdijk te bivakkeren,
maar met ingang van 1992 wordt dat
anders omdat dan naar het Indu
strieterrein 'Oostplaat' kan worden
verhuisd waar a raison van zo'n 13,5
miljoen een geheel nieuw bedrijf
wordt gesticht, ruim en weldoor
dacht van opzet. Dinsdagmorgen
toen door de bestuurderen even
werd verwijld bij het 35-jarig be
staan van het Schap werd het nieuwe
plan gepresenteerd en óf dat in
druk maakte...
een huis HJ
verkopen...
Makelaar Tamboer
AKTIE ZUINIG STOKEN
4e Blad
VRIJDAG 7 DECEMBER 1990
No. 5958
In „Sommelsdijks' verleden" vertelt dhr.
J. L. Braber ook over de school.
Ik vermeld er slechts uit, dat het hoofd
der school: monsieur (mesjeu, J.L.S.)
werd genoemd. (In 1922 nog, J.L.S.). Ook
dat de lagere school heette: de Duytse
school (Duytse school Nederlandse
school. Vgl. in 't Wilhelmus wordt
gezegd: „ben ik van Duytsen bloed
van Nederlands bloed. Verduytsen
vertalen in het Nederlands).
Mogelijk werd dit Duytse wel als onder
scheiding van Franse school gebruikt.
Dhr. J. L. Braber schrijft: In 1914 werd
een voorstel van de schoolcommissie
om weereen Franse school te gaan hou
den, niet aangenomen door de raad. Hij
zegt ook ergens: In 1605 was Aert van
Meldert „Duytsche schoolmeester" maar
er was ook een 'Francoyse' meester.
In een art. van L. van Wallenburg, in
E.N. van 13 juni 1978 vond ik: „Zo werd
er te Sommelsdijk in de winter van 1836
op 1837 op zondag een cursus in lezen
en schrijven georgabniseerd voor vol
wassenen, waarvan door 70 mensen
gebruik gemaakt werd, sommigen wa
ren al boven de vijftig". (In hun jeugd
hadden dezen te weinig of niet school
gegaan).
23 augustus 1910 werd een oprichtings
vergadering gehouden.
„Op deze vergadering spelen de finan
ciën een belangrijke rol". Aan het eind
van de vergadering is ƒ700,- beschik
baar voor het bouwen ener school.
Tevens zijn enkele mensen aangewezen
om een rondgang door het dorp te
maken en zo nog meer gelden ter
beschikking te krijgen. Een 'onbekende
dame' schonk tien jaar lang elk jaar
ƒ50,- en ze is onbekend gebleven. Het
saldo zou tot 'enkele duizenden guldens"
groeien vooraleer in 1911 met 63 leden
werd besloten een nieuwe school te bou
wen waardoor dhr. J. Joppe op 28
februari 1911 de eerste steen legde.
Het was voor hem een ceremonieel, na
alles wat zich al had afgespeeld, en het
zal met ontroering zijn geweest dat hij
zei de steen te leggen 'in de Naam des
Heeren Heeren'. De notulen herinneren
eraan dat de aannemer dhr. Joppe moest
zeggen de steen nog 'enige peuters' (wat
tikken) te geven, met zoveel wijding had
dhr. Joppe zich van z'n taak gekweten!
Aan veler dierbare wens dat hun kinde
ren, conform de gegeven doopbelofte,
christelijk onderwijs zouden ontvangen
kon voortaan tegemoet worden geko
men; de liberale tegenakties waren over
wonnen. Die hadden bestaan uit het
ingooien van ruiten en het besmeuren
van de gevel van het huis van een van de
latere oprichters. Een van hen moet zich
daartegen zelfs met de kachelpook heb
ben gewapend". ,p v,
Uit hetzelfde blad deze foto van het titel
blad van het herdenkingsboekje:
In de oude school aan de Jacob Bane-
straat haalde ik nog Engelse les bij het
hoofd der school, dhr. de Zeeuw. E.N.
vermeldt nog deze bijzonderheid uit
dit boekje:
„Voor de vervanging van de versleten
ragebol was er, in 1940, geen geld. De
werkster Pietertje moet toen nijdig ge
zegd hebben: „Of ze hem dan maar met
wat snorharen van de penningmeester
moest opvullen".
In E.N., 1961, schreef F. den Eerzamen
onder deze titel het volgende artikel:
Er was vroeger, d.w.z. nog in het begin
dezer eeuw, niet veel gelegenheid op 't
eiland om te studeren. De meeste kinde
ren gingen met hun 12e jaar van school,
de meisjes in 't huishouden en de jon
gens bij vader in de zaak of bij een boer
naar 't land. Een enkele kreeg een baan
tje op 't kantoor van een notaris of ont
vanger of bij de post, en alleen de
kinderen van de meer gegoeden gingen
'over water' naar een H.B.S. in Holland.
Alleen Middelharnis had aan de school
nog een zevende en achtste leerjaar,
waarin ook vreemde talen onderwezen
werden, een soort mulo-onderwijs dus.
Er was echter één onderwijsinrichting,
die voor heel wat jongens en meisjes het
begin van een andere carrière is gewor
den, n.l. de Rijksnormaallessen te Som
melsdijk, gewoonlijk de 'Nor' genoemd.
Ook ik heb aan die school mijn oplei
ding 'genoten".
Ze was gevestigd in de school van Som
melsdijk. De lessen werden gegeven op
woensdag- en zaterdagmiddag van één
tot acht uur met een pauze van twintig
minuten voor het eten van een boter
ham. Maar dan was er op donderdag
nog twee uur les in de school van Mid
delharnis, "s zomers van half zeven tot
half negen in de morgen en 's winters
van twaalf tot twee. Dat kwam zo: de les
sen werden gegeven door de hoofden
van scholen van Middelharnis, Som
melsdijk, Dirksland, Melissant, Stellen-
dam, Oude Tonge (later ook Nieuwe
Tonge) en Stad en een paar onderwijzers
uit Middelharnis. De direkteur was de
heer M. de Jong. het hoofd der school te
Middelharnis. De heren uit de buitenge
meenten lieten zich met paard en wagen
brengen of kwamen te voet. Speciaal
bevoegd voor hun vak was er niet één,
maar door routine kwamen ze op de
hoogte van de eisen die op het examen
voor onderwijzer gesteld werden. Jon
gens en meisjes, die werkten, slaagden
dan ook gewoonlijk. Maar lang niet alle
leerlingen bereikten het einddoel. Ik
kwam op school in april 1897 en er zaten
toen in de eerste klasse 20 leerlingen,
waarvan ruim de helft tot het examen
gekomen is. Dat wil niet zeggen, dat de
andere mislukt zijn, maar ze gingen
over naar een kantoor of een andere
studie.
Ik ga nu een en ander meedelen, waaruit
men kan zien, dat het studeren voor
onderwijzer niet altijd even plezierig
was. Ik ging 's woensdags half negen al
de deur uit en reed dan mee met bode
Van der Waard - de karre van Bas zei
men vroeger. In Stellendam stapten er
nog twee jongens in en in Melissant
twee, later drie. In de verschillende dor
pen, deed Jan Dirk z'n boodschappen
en zodoende kwamen we ongeveer half
één in Sommelsdijk aan, in de winter
vaak half bevroren van de kou. Dan
hadden we les van één tot acht. Dat we
dan 's avonds bij de spaarzame verlich
ting door zogenaamde vleermuisbran
ders moeite haden om de ogen open te
houden en nog wat op te steken, zal nie
mand verwonderen. Dan ging ik naar
m'n 'kosthuis" in Sommelsdijk, want ik
moest er met de jongens van Stellendam
overnachten, 's Zomers moest ik al vroeg
op, want halfzeven begonnen de lessen
in Middelharnis. Op papier duurden ze
twee uur, maar oom een uur of acht
mochten we al gaan; de onderwijzers
moesten immers half negen weer voor
de klas. 's Winters moesten we er om
twaalf uur zijn, maar dan ging de school
pas uit en werden de lokalen even
gelucht en om halftweestonden we vaak
weer buiten. Dat kwam dus neer op een
uur les. En dan moest ik naar Goeree
gaan lopen, "s Zomers was dat niet zo
erg, dan kon je wel eens meerijden, al
was het maar op een boerenwagen.
Maar 's winters was het een hele tocht
voor een jongen.
Meestal waren we met z'n drieën. Zoon
en Roon van Stellendam en ik. Soms
gingen we de koninklijke weg over
Dirksland en Melissant, maar we gin
gen ook wel eens binnendoor tot half
weg de haven van Dirksland, waar
Mijnders ons voor twee centen overzette
en dan ging het regelrecht op 'Fortuun-
tje" aan, een herberg tussen Melissant en
Stellendam, waar we even pauzeerden.
Ook gingen we wel via het Dirkslandse
sas over de buitendijk naar Stellendam.
Met mooi weer was het wel te doen,
maar met regen en wind viel het niet
mee. Verscheidene keren ben ik kletsnat
thuisgekomen en in 't begin had ik altijd
blaren op mijn voeten. De wegen waren
vaak ook slecht, in de zomer met een
dikke laag stof en in 't najaar of met
sneeuw een modderpoel. Vier jaar lang
heb ik de tocht gemaakt en ik heb, voor
zover ik me herinneren kan, slechts een
paar malen de school verzuimd, 's
Zaterdags ging ik weer met de kar mee,
weer door de verschillende dorpen. Om
acht uur reed ik dan mee met de onder-
wijzerswagen van Stellendam en moest
dan van Stellendam naar Goeree lopen,
in de winter vaak in 't stikdonker. Ik was
dan pas half elf thuis. Van der Waard
reed met de heren, die om zeven uur
klaar waren, naar huis. Later besefte ik
pas, dat het van die heren niet fair was,
om een kleine jongen een uurtje te laten
tippelen en daardoor zelf een uur eer
thuis te zijn.
Als je leerling van een normaalschool
was, moest je als kwekeling ingeschre
ven worden in de gemeente waar je
woonde. De dagen, dat ik thuis was, ging
ik dus naar school en kreeg ik een
plaatsje in één van de lokalen. Zo moest
je de praktijk van 't les geven leren, maar
't kwam er vaak op neer, dat je als
manusje van alles gebruikt werd; pun
tjes slijpen aan griffels en potloden, boe
ken kaften, werk nazien, boodschappen
doen. En als er een onderwijzer of
onderwijzeres weg was, mocht je les
geven in zo'n klas. Sommige gemeenten
gaven zo'n kwekeling een kleine toelage,
maar in Goeree waren ze niet scheutig,
zelfs al had ik wekenlang een klas.
Enfin, door de praktijk leerde je, hoe je
met een klas kinderen moest omgaan en
hoe je ze wat kunt bijbrengen.
De 19e april 1901, dus morgen precies 60
jaar geleden, deed ik in Den Haag mijn
examen voor onderwijzer. Dat was heel
anders dan tegenwoordig. Je deed eerst
schriftelijk examen, dat bestond uit het
maken van een dictee en een opstel, een
stel sommen en een aardrijkskunde
opgave, b.v. een vergelijking van Noord
en Zuid-Limburg, of van Oost- en West-
Utrecht.
We werden geëxamineerd door een door
de regering benoemde commissie. Je
kwam dus voor vreemde heren, die niets
van je wisten en die na een ondervraging
van een half uur je cijfer voor hun vak
samenstelden. Tegenwoordig hebben de
leerlingen der kweekscholen hun eigen
leraren als examinatoren, die precies
weten welke stof ze behandeld hebben.
Door het Rijk benoemde gecommiteer-
den wonen de examens bij en oordelen
mee over de prestaties der kandidaten.
Ik behoef niet te zeggen, dat de oplei
ding aan de Rijksnormaallessen een
zeer smalle basis had - we leerden geen
vreemde talen, geen wiskunde, geen let
terkunde, geen muziek en handen
arbeid.
Morgen, woensdag 19 april 1961. is het
60 Jaar geleden dat de heer F. den Eerza
men te Den Haag examen deed voor
onderwijzer. Hij genoot zijn opleiding
aan de Normaalschool ('de Nor' te Som
melsdijk. Ter herinnering aan dit feit
heeft de heer den Eerzamen dit artikel
geschreven. Redaktie
(wordt vervolgd)
Letterlijk alle disciplines van het Werk
voorzieningschap zijn aan de totstand
koming van het plan te pas gekomen,
het dagelijks en het algemeen bestuur,
het management team, de overlegorga
nen, de medezeggenschapscommissie,
uiteraard de projektontwikkelaar
HEVO my uit Veghel, en medewerkers
van het buro voor architectuur en ruim
telijke ontwikkeling D. Vroegindeweij
b.v., architect BNA, zélfs een gedegen
huisvestingsonderzoek is er geweest om
maar te voorkomen dat de nieuwbouw
ook maar één manco zou vertonen, want
met het ongemak daarvan hebben ze
door de jaren heen geworsteld bij 'het
Binnenhof.
De dislokatie was een van de manco's in
het bestaande gebouw, inpandig moes
ten flinke afstanden worden afgelegd,
maar dat wordt anders in de nieuw
bouw. Daar komt het magazijn centraal
te liggen zodat de afstanden sterk wor
den bekort. Die afdelingen die lawaai
produceren liggen gescheiden van de
werkruimtes waar 't vrijwel geluidloos
toegaat en de hele werkomgeving zal
gaan voldoen aan de voorwaarden zo
die in de ARBO wet zijn voorgeschreven
maar nauwelijks meer in de bestaande
bebouwing kunnen worden gereali
seerd.
Totale nieuwbouw wordt het dus op 'de
Oostplaat', direct aan de Dwarsweg,
dichtbij de voetbalvelden van 'Flakkee'.
Twee hectares bouwgrond zijn aange
kocht en tegenover de gemeente heeft
'het Binnenhof zich verplicht een 3e
hectare aan te kopen, grenzend aan de al
gekochte oppervlakte, naar 't lijkt ge
scheiden door een geprojekteerde weg,
maar die zal worden omgebogen zodat
het nieuwe Binnenhof-complex een
aaneengesloten geheel wordt.
De bouwer krijgt er een klein jaar voor
om het neer te zetten, een karwei waar
mee volgend voorjaar, eind februari mis
schien al, met het slaan van de eerste
paal begonnen zal worden. Begin 1992
moet de nieuwbouw in gebruik geno
men zijn want het 'Binnenhof wil graag
de grootst mogelijke Overheidssubsidie
binnenhalen, heel terecht overigens,
want het bedrijf wijkt qua bedrijfsvoe
ring niet af van enig ander bedrijf in de
commerciële sector.
Ook daarbij werd, bij het ingaan van een
nieuwe periode, stilgestaan. Inclusief
het administratief personeel bedraagt
het personeelsbestand van 'Binnenhof
450 a 475 man en op een gebied als het
onze, met 45.000 inwoners is dat veel.
complimenteus veel, omdat het wat zegt
over de flakkeese mentaliteit. Ieder die
bij het 'Binnenhof werkt is dat dienst
verband op vrijwillige basis aangegaan.
Om aangenomen te worden is het zaak
te behoren tot de zgn. 'personenkring',
d.w.z. meer of minder arbeidsonge
schikt te zijn, gehandicapt of door
fysieke of psychische omstandigheden
niet in staat te zijn elders aan het
arbeidsproces deel te nemen, zodat een
baan bij 'het Binnenhof nuttig kan zijn
voor het revalideringsproces en het per
soonlijk welzijn. Niemand uit die cate
gorieën wordt tot 'het Binnenhof ver
plicht, ze zouden ook thuis hun uitke
ring af kunnen wachten, want ieder
heeft recht op inkomen. Ieder heeft ook
recht op werk en dat wordt op Goeree-
Overflakkee door de medewerkers van
'Binnenhof graag aangegrepen. Met
bussen vol worden ze dagelijks aangere
den en ze zouden hun werkplek niet
graag meer missen. Ze krijgen er een
welverdiend salaris voor het - aange
paste - werk dat ze leveren. Afhankelijk
van de mogelijkheden en capaciteiten
wordt zowel eenvoudig als 'zeer moei
lijk' werk geleverd.
Het 'Binnenhof-bestuur is ingenomen
met het systeem van budgetfinanciering
die een verzelfstandiging van de Werk
voorzieningschappen inhoudt, maar
hen anderzijds wel noopt een sociaal
beleid met een economische doelstel
ling te voeren. Het 'Binnenhof-bestuur
heeft getoond die grotere verantwoorde
lijkheid aan te kunnen al eist het een
niet aflatende attentie, tot het ontvangen
van opdrachten, tot de zo gunstig moge
lijke verkoop, maar ook tot verbetering
van de werkmethodes en de scholing
van het personeel, scholing die er meer
malen toe leidt dat 'Binnenhof mede
werkers weer naar het bedrijfsleven
vertrekken en dat wordt als heel posi
tief ervaren.
Een impressie van hoe het worden gaat. Links het grote magazijn met daarachter nog net zichtbaar, het dak van de werkruimten
waar met de verwerking van metaal veel geluid wordt geproduceerd. Rechts van het magazijn komen de werkruimten.
Los van het hoofdgebouw komt een vleugel waarin de kantoren en de kantine gehuisvest worden. De weg vooraan is de Dwarsweg.
De te behouwen oppervlakte bedraagt 10.000 m^.
Maandag 7 januari start het nieuwe creatieve seizoen
bij het I.A.C. Na een zeer succesvol verlopen eerste
seizoen zijn op voorhand al een paar groepen bijna vol,
maar er blijft genoeg keus over. Ook voor twee nieuwe
cursussen, te weten: etsen en aquarel en een speciaal
programma voor kinderen vanaf 10 jaar op de
woensdagmiddag.
Het programma overzicht ziet er als volgt uit:
Maandagmiddag ETSEN (1 groep)
en OLIEVERF (1 groep)13.30-16.00 uur
Maandagavond OLIEVERF (2 groepen)19.45-22.15 uur
Dinsdagmiddag OLIEVERF (1 groep)13.30-16.00 uur
Dinsdagavond AQUAREL (1 groep)
en PORTRET (1 groep)19.45-22.15 uur
Woensdagmiddag TEK/SCHILDEREN VOOR
KINDEREN vanaf 10 jaar14.00-16.00 uur
Een groep bestaat uit maximaal 8 cursisten.
Op woensdagmiddag organiseert het lAC vanaf 9 januari
1991 teken en schilderles voorkinderen vanaf 10jaar. U kunt
uw kind(eren) inschrijven per lesblok van 4 middagen.
Zo rond de leeftijd van 10 jaar krijgen de meeste kinderen de
behoefte om 'beter' te leren tekenen. Aan de hand van echte
stillevens leren ze beter te kijken, waardoor het tekenen mak
kelijker wordt. Ook voor volwassenen geldt, dat als je bewust
kijkt kunnen je handen het tekenen.
De stillevens zullen gericht zijn op onderwerpen die kinde
ren aanspreken. Ze leren vorm/verhoudingen/kleur/licht-
donker en de juiste technieken om het allemaal op papier
van 50x65 cm. met grafietstift en acrylverf Tussendoor krij
gen de kinderen uiteraard een glas limonade o.i.d.
Voor de cursussen voor volwassenen zijn de prijzen als volgt:
12 lessen van twee-en-een-half uur voor ƒ240,- excl.
materiaal.
Voor de woensdagmiddag (kinderen vanaf 10 jaar):
4 lessen van twee uur 50,- excl. materiaal of ƒ65,-
materiaal.
incl.
Voor informatie over de cursussen, exposities, relatiege
schenken en opdrachten (portret, landschap, ets) kunt u
terecht bij het International Art Centre, Ring 40,
3241 CS Middelharnis, telefoon (01870) 71 55.
Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag 13.00-17.00 uur.
met optimaal resultaat
Tel. 01870-3477
De tabel voor de week
van:
26 november t.e.m. 2 december 1990
Normaal jaar-
Weekstreef-
Totaal streef-
verbruik
verbruik
verbruik
500 m=
13 m'
76 m=
600 m^
16 m'
93 m'
700 m"
19 m=
108 m=
800 m'
21 m'
123 m'
900 m=
24 m'
139 m=
1000 m'
27 m=
155 m'
1100 m»
30 m=
171 m'
1200 m=
32 m=
186 m=
1300 m^
35 m=
201 m=
1400 m'
38 m=
216 m'
1500 m'
41 m=
232 m=
1600 m^
43 m'
246 m'
1700 m'
46 m^
262 m'
1800 m=
49 m^
278 m'
1900 m'
52 m'
294 m'
2000 m>
54 m=
308 m=
2200 m=
60 m=
339 m3
2400 m=
65 m=
368 m'
2600 m'
71 m'
401 m'
2800 m=
76 m=
431 m'
3000 m'
82 m=
463 m"
3500 m'
96 m=
541 m=
4000 m=
110 m=
619 m=
4500 m»
124 m=
695 m>
5000 m=
138 m'
772 m=
5500 m'
152 m=
849 m'
6000 m'
165 m=
925 m=
Weergegevens Valkenburg Z-H
berekeningsmodel NV. GEB ZHW
Weersomstandigheden:
Afgelopen week lag de buitentemperatuur
iets beneden normaal,
het waaide tevens minder dan normaal.
