jeugd-
hoekje
vanDrongelen
Wie schrijft ermee
van en over Flakkee?
Wereld Natuur Fonds
organiseert filmmiddag
in 'Vroonlande' te Dirksland
November
extra-raadsel B
November-raadsel 1
6
u1
Bijeenkomst
Plattelandsvrouwenbond
Midden Flakkee
Diabetes Vereniging Nederland
afd. Goeree-Overflakkee
Bladz. 2
GHOOTVADCRS KLOK
ZWARTE ZOOL
van Oom Ko
Informatie Makkabeeën (i)
KALANCHOS
OOOPKLSWNKAST
HEM OP eneMSNOsi
Informatie Makkabeeën (2)
THEE TE BRUIN
BROODPENNING
NAT LUCHTBED
WIT IN DRUIVENBLAD
HET SOLFERPOTJE
Prijswinnaars
1^
ïrp
LzCH
w r X»
(A/
I r
hypotheek QQ
op maat...
Makelaar Tamboer
Dam- en Schaakver. 'Dirksland'
Uitslagen 12 november 1990
Dammen; beker afdeling 1:
Er komen er helaas maar al te weinig in
Koulieje
„EILANDEN NIEUWS'^
a,-,**
Deze vraag- en antwoord-rubriek staat
geheel ten dienste van de lezer die er
kosteloos gebruik van kan maken. Uw
vragen op velerlei gebied kunt u sturen
aan: Redactie Eilanden-Nieuws, Post
bus 8, Middelharnis, met in de linker
bovenhoek „Vragen-rubriek" vermeld.
De vragen worden door deskundigen
beantwoord en zullen binnen enkele
weken na de inzending compleet met
antwoord in deze rubriek worden ge
publiceerd.
Welk soort klok staat er op bijgaande
foto 's? De voorzijde en beide zijkanten zijn
met glazen ruitjes afgedekt, de wijzerplaat is
email met secondenwijzer. De klok heeft
een slagwerk als afgebeeld op de tekening
en achter op het uurwerk staat in een cirkel
Gustav Becker Freiburg en Medaille d'Or.
Uit welk jaar dateert ze? Wie was de
maker?
Antwoord: Het betreft hier een zgn.
gewichtenregulateur van omstreeks
1880. Deze is afkomstig uit de dubbel
monarchie Oostenrijk-Hongarije van
vóór de eerste wereldoorlog en de naam
van de maker vindt u in het overgete-
kende medaillon. Zijn bedrijf was geves
tigd in Freiburg in Silezië (Schlesien in
het Duits), dat na de tweede wereldoor
log in Polen kwam te liggen, dus niet te
verwarren met Freiburg in het Zwarte
Woud. In Duitsland werden overigens
ook dgl. regulateurklokken in vele soor
ten en maten gemaakt. De kasten daar
omheen moeten het stof buitensluiten
en zijn in verscheidene vormen, in de
stijl van een bepaald tijdvak geprodu
ceerd zolang deze klokken verkocht
werden, dat wil zeggen van het begin 19e
eeuw tot ongeveer 1925. Dat medaillon
d'or wil zeggen, dat de maker ooit een
gouden medaille heeft gewonnen, maar
dat betekent niet dat uw klok dan meer
waard is, want er werd vroeger flink met
dgl. medailles gestrooid. Gezien de
goede staat waarin zich deze régulateur
blijkens de foto's bevindt, zou u er bij
evt. verkoop zeker zo'n duizend gulden
voor mogen ontvangen.
Hoe krijg ik copieerzwartsel van de onder
kant van mijn strijkijzer?
Antwoord: Behandel die zool met een
lapje met jif of een schuursponsje.
Beste jongens, meisjes...
en ieder die dit leest
De september-oplossingen plaatsen we
dit keer niet helemaal. Van een paar
inzendsters plaatsen we de informatie
die ze gaven over 'de Makkabeeën'. Eén
inzender schreef dat het boeken zijn, die
niet in de Bijbel geplaatst zijn. Mis
schien dat die inzender in de war was
met 'de apocriefe boeken'. Er werd
mee bedoeld:
1. De Makkabeeën waren de 5 zonen
van de priester Mattathias. Zij waren
de aanvoerders van dit Joodse leger
in de strijd om Judea/Palestina te
bevrijden van de tirannie van Antio-
chus Epifanus de vorst van Syrië
omstreeks 166 voor Christus.
2. Na de dood in 323 voor Christus van
Op welke manier kun je een kalanchoë
opnieuw in bloei krijgen?
Antwoord: Op de manier die geldt voor
bijna alle bloeiende planten: de uitge
bloeide bloempjes direkt afplukken en
de plant in de zomer regelmatig gieten
en met mate bemesten. Vanaf half okto
ber niet meer mesten en zuinig gieten.
Na half februari weer het zomerpatroon
volgen. Zonodig verpotten. Bij een soort
die aan de bladranden broedplantjes
vormt, is het aantrekkelijk te proberen
deze te laten wortelen. In het voorjaar
lukt dat wel.
Hoe kan ik de doopjurk, waarin onze
tweede zoon gedoopt is, het beste opbergen
zodat hij mooi wit blijft?
Antwoord: Heel verstandig van u. om
dat eerst even te vragen, want er zijn ver
scheidene verpakkingsmaterialen waar
in textiel kan vergelen. Bij de plastics ligt
dat aan de aanwezigheid van bepaalde
weekmakers, waarmee die kunststoffen
gefabriceerd zijn, en bij vele kartonnen
dozen aan de conserveermiddelen, zo
als orthofenylfenol. waarmee het karton
een wat langer levensduur kan krijgen.
Sommige mensen steken linnengoed
e.d. wel eens na een wasbeurt nog klam
of vochtig in een zak, maar dan ontstaat
schimmelvorming en inwerking van
bacteriën. Wat u nodig hebt voor zo'n
tere doopjurk klinkt ouderwets, maar is
goed pakpapier, of het tegenwoordig
speciaal voor levensmiddelen gefabri
ceerde folie, dus géén kunststof of kar
ton. En dan een droog plekje uitzoe
ken natuurlijk.
Een buurman waarschuwde, dat ik mijn
hoge brem niet mag snoeien, maar hij
groeit voor een raam en belemmert nu
ons uitzicht.
Antwoord: Een bremstruik verdraagt
ingrijpende snoei slecht en kan er van
afsterven. De snoei is een uitvinding van
mensen die speciale eisen stellen bij de
kweek van sierstruiken, vruchtbomen
en dgl. De brem staat nog dicht bij de
natuur. U kunt alleen de langste takken
wegnemen voor zover die uw uitzicht
belemmeren en mits er voldoende ander
hout overblijft.
Alexander de Grote (de vorst van het
4e wereldrijk Griekenland) werd dat
rijk in 4 stukken verdeeld en kwam
het Joodse volk eerst onder de heer
schappij van de Egyptische Konin
gen, daarna werd de Egyptische
koning verslagen door de Syrische
koning Antiochus Epifanus. Deze
haatte de Joden en hun God en ver
plichtte de Joden dat ze de afgoden
moesten offeren. Mattathias, een
priester in een dorpje aan de Middel
landse Zee weigert dat en laat de bode
die dat bericht brengt, doden. Er
breekt nu opstand uit en er vormt
zich weldra een Joods leger met als
aanvoerder de Makkabeeën.
In een Joods dorpje, dicht bij de Middel
landse Zee woonde ±400 voor Chr. een
priester, Mattathias heette hij. Op zekere
dag komt er in dat dorp een bode van
Antiochus Epifanus, de koning. Hij
komt met het bevel, dat voortaan in alle
plaatsen van het Joodse volk aan de
afgoden geofferd moet worden. Matta
thias hoort dat, doch hij schudt beslist
het hoofd. Dat zal hij nóóit, nóóit doen.
Ja, Mattathias laat die bode doodslaan.
Weldra is het overal bekend en besluit
het Joodse volk (in ieder geval de
meeste) om de moedige priester te hel
pen. Overal breekt opstand uit en weldra
vormt het Joodse volk een geheel leger.
Nu had de priester Mattathias 5 zonen, 5
jonge, dappere, flinke kerels. Die zullen
de Joodse soldaten aanvoeren. De 5
kerels krijgen een nieuwe naam, een bij
naam: de Makkabeeën! Toen is de strijd
begonnen." Keer op keer werd het leger
van Antiochus Epifanus verslagen. Zo
heeft de Heere het Joodse volk, dat door
de Makkabeeën aangevoerd werd ge
holpen. God helpt ook ons nu nog!
Als alleenstaande maak ik thee met een
zakje in een kopje, maar bij het afwassen
zie ik dan altijd een bruine rand. Is dat een
schadelijke stof die we ook naar binnen
krijgen?
Antwoord: In elke soort theebladeren
bevindt zich een beetje van de planten-
base alkatheosopine, die verantwoorde
lijk is voor de bruine aanslag op uw
aardewerk. Het gehalte varieert naar de
soort thee. De fijne thee uit het zakje
brengt deze stof zó snel in oplossing, dat
ze vrijwel meteen vasthecht aan het
kopje. Zet u daarentegen thee in een pot,
dan blijft een groot deel van die stof in
de pot achter en krijgt ze bovendien con
currenten in de oplossing die afzetting
op de wand bemoeilijken. Nu u naar
schadelijke stoffen vraagt, moeten wij
wel opbiechten, dat gedroogde theebla
deren behalve 3 tot 4% cafeïne en 10 a 14
looistoffen ook nog zo'n 0,25 mg/g
fluor bevatten, voorts kleine hoeveelhe
den theofylline (dat in de geneeskunde
wordt gebruikt tegen astma, waterzucht
en storing in de bloedsomloop), thebro-
mine (dat aangewend wordt tegen be
paalde hoofdpijnen alsmede angina
pectoris) en xanthinen, de oerstof van
cafeïne. Zelfs is er wel eens een spoortje
van blauwzuur in thee aangetoond. In
zuivere vorm zou dat een zwaar vergif
zijn, maar het gaat hier slechts om ppm,
dat zijn parts (deeltjes) per miljoen
andere delen, In een kop thee bevindt
zich dus zo weinig van al die bestandde
len, dat men er nog nooit een schade
lijke werking van heeft kunnen aan
tonen. Wilt u veilig(er) thee drinken, doe
er dan een scheutje melk in en/of drink
haar zo slap mogelijk. Zet dus uw thee
liever met ruim water in een theepot(je)
dan in de kop waaruit u haar wil drin
ken. En verwijder het theezakje of het
theeëi zodra de smaak goed is.
Ik vondeen penning met het jaartal 1861 en
het opschrift Hervormde Diaconie. Wat
voor betekenis kon die gehad hebben?
Antwoord: Dat is een zg. broodpenning
uit de Armenzorg van die tijd. Men
wilde de behoeftigen in veel plaatsen
geen geld geven, omdat zij dan mis
schien flessen drank of andere dingen
zouden kunnen kopen. Voor deze pen
ningen kregen de ondersteunde leden
van het kerkgenootschap alleen brood
van een bakker en die bakker werd
betaald door het kerkbestuur. Verzame
laars geven enkele tientjes voor een gaaf
bewaard exemplaar.
In de vakantie heb ik een luchtbed mee
gehad en dat is vochtig teruggekomen. Wat
moet er nu mee gebeuren?
Antwoord: Eerst op een droge plaats of
in de wind, maar niet te dicht bij een ver
warming laten drogen. Als het door en
door droog is, kunt u er wat talkpoeder
inblazen. Daarna kunt u het in een kof
fer of plastic zak doen en in een droge
kast of kamer bewaren tot de volgende
vakantie.
BOERENWAGENCLUB
Waar vind ik gebruikers van oude boeren-
wagens om samen een vereniging op te
richten?
Antwoord: Een Boerenwagenclub be
staat al tientallen jaren. U kunt zich
wenden tot de secretaris p/a het Boeren-
wagenmuseum, Ganssteeg 6, 4112NN
Beusichem, tel. (03453) 12 49.
Op dinsdag 22 november a.s. organiseert
het Comité Zuid-Hollandse Eilanden
van het Wereld Natuur Fonds voor de
derde keer een gezellige filmmiddag in
'Vroonlande' te Dirksland. De heer H. F.
van der Lee uit Numansdorp, voorzitter
van ons comité, zal een openingswoord
spreken, waarna de films 'ZKH Prins
Bernhard als filmer op de Galapagos
Eilanden' en 'Whales weep not' een film
over potvissen, vertoond zullen worden.
Het winkeltje met WNF geschenkartike
len is aanwezig. Leuke kadootjes voor
Sint en Kerst.
Iedereen (ook niet Vroonlanders) zijn
van harte welkom. Aanvang 15.00 uur.
Ik heb al 15 jaar goede oogsten gehad van
een Alicante en twee Frankentalers in een
broeikas. maar kreeg deze zomer ineens wit
in het blad. Hoe te handelen?
Antwoord: U stuurt geen aangetaste bla
deren mee, dus onze plantkundige moet
afgaan op de schaarse omschrijving in
uw brief. Aangezien de druiven niet wit
zien en eetbaar bleven, zou het grauwe
schimmel kunnen zijn. Dat begint vaak
op de bladeren die door verbranding of
een andere oorzaak beschadigd zijn. Op
de aanvankelijk bruine vlekken of le
lijke plekken ontwikkelt zich een grijs-
grauwe schimmel, waarvan de groei
bevorderd wordt door een hoge lucht-
vochfigheid in de kas, bijvoorbeeld als
de druiven veel begoten worden. U moet
uw kas dan geregeld luchten en als het
niet te koud is ook 's nachts een raam
aan de luwe zijde open houden. Tik elke
morgen tegen de bomen om de water
druppels van de bladeren te laten vallen.
Maak de grond oppervlakkig los en giet,
als u beslist water moet geven, in geul-
tjes. Evt. onder teelt niet meer gieten.
Verwijder de aangetaste bladeren en ste
len en verbrand die. Overigens is het ook
mogelijk, dat planten die al vijftien jaar
goede oogsten leveren, uitgeput raken en
daardoor gevoelig worden voor aantas
tingen als dgl. schimmels, meeldauw
enz. Het is dan beter ze te vervangen
door nieuwe.
Mijn moeder had het wel eens over een „sol
ferpotje" dat bij haar grootouders op de
schoorsteen stond. Die doopten er reepjes
papier in en ontstaken die aan kooltjes, bri
ket oftutf. Ze gebruikten die om het com-
foor, pijp en sigaar aan te steken. Zijn er nu
nog mensen die daar het juiste van weten?
Antwoord: Solfer komt van het Ita
liaanse woord sölforico (vaak afgekort
tot sólfo), naar het latijnse sulfur, dat
zwavel betekent. Zo'n solferpotje was
dus een bakje dat diverse vormen kon
hebben en gevuld was met zwavel.
Indachtig aan de zwavelstokjes, die aan
de lucifers vooraf gingen en door uw
overgrootouders mogelijk niet graag
verkwist werden, doopten zij zelf strook
jes papier in plaats van stokjes in zwa
vel, staken die aan in de brandende
kachel en konden dan zo'n „kostbaar"
zwavelstokje uitsparen als zij het com-
foor wilden ontsteken of een rokertje
opstaken. De mensen verdienden vroe
ger maar weinig, dus ze moesten wel zui
nig zijn.
Komptete woninginrichting Ooitgensplaat VJ Tj 01873-1437
Hoewel we pas een punten-tussenstand
gehad hebben, maken we weer drie prijs
winnaars bekend. Bij de vorige tussen
stand zaten ze al haast bij de 400-punten-
grens...
De prijswinnaars zijn:
Corina van Broekhoven (Ouddorp)
Elma Buscop (Oude Tonge)
Corina Melissant (Nieuwe Tonge)
Gefeliciteerd... en besteedt de bon
maar goed!
Van Elma Buscop ontvingen we weer
een mooie rebus, waar ze uiteraard de
extrapunten voor krijgt.
Dit Bijbelse raadsel is afkomstig van
Jolanda v. d. Wende, die er deze keer de
extra punten voor krijgt.
Alle antwoorden beginnen met een M.
1Moeder van de Heere Jezus
(5 letters)
2. Lag in een biezen kistje (5 letters)
3. Spelonk van(8 letters)
4. Bijbelboek in het N.T. (8 letters)
5. Oudste mens (11 letters)
6. Bitter water (4 letters)
7. Aan wie verscheen de Heere Jezus
na zijn opstanding 14 letters)
8. Zoon van Ismaël (6 letters)
9. Hoe werd Jozef door zijn broers
genoemd (13 letters)
10. Bijbelboek in het O.T. (5 letters)
-
--
op de afdelingsavond van de Ned. Bond
van Plattelandsvrouwen komt als spreek
ster mevr. L. A. Schouten-van de Berg.
Zij komt vertellen over haar leven als
ambassadeursvrouw, 25 jaar woonde zij
met haar echtgenoot in een 7-tal landen.
Haar verhaal gaat over leven in landen
met andere gewoonten, over steeds weer
afscheid moeten nemen, over blijvende
vriendschappen, kortom over 'n avon
tuurlijk leven, waardoor zij in de gele
genheid was veel van de wereld te
zien.
Het bestuur nodigt u uit voor deze
avond welke gehouden wordt op don
derdag 22 november 1990 in 'Het Diek-
huus'. Beneden Zandpad 7 te Middel
harnis. De aanvang is 19.45 uur, toegang
leden gratis, introducé's 2,50.
kritisch selekteren
Tel. 01870-3477
VRIJDAG 16 NOVEMBER 1990
Op donderdag 29 november a.s. zal de
DVN een vooriichtingsavond organise
ren voor diabeten, hun familie of verzor
gers en andere belangstellenden.
Mevrouw P. Hofs-de Bruyne, internist
en de heer H. Roos van de firma Novo-
Nordisk zullen deze avond verzorgen.
Het thema zal zijn: 'De internist; een
vraagbaak'.
Het bestuur van DVN hoopt, dat velen
deze avond zullen bezoeken in de
'Dorpstienden' te Ouddorp. De aanvang
is om 20.00 uur.
H. Grootenboer - B. RoetmanO - 2
M.van'tGeloof-H. Koppelman...O - 2
H. Stolk - J. StolkO - 2
Beker afdeling 2:
A. van Rossum - W. Nieuwland...O - 2
J. Knops - C. v. d. Kroon1 - i
Competitie afdeling 1:
KI. de Jong - C. van WelieO - 2
Afdeling 2:
A. de Munck - J. Vijfhuizen1 - 2
Schaken:
J. van 't Geloof- H. P. Loggen1 - O
W. Knöps - A. P. NobelVi - Vi
Vroeger veul minder dan noe, sprake de mijeeste maansen geweun dialect,
in bie hoage uutzoengderiengen sprake ze dan - Hoagduits - mun dochte
dur nie over om oengder mekaor netjes, voorzovaar mun dat dan konne
Nederlangs te praeten. Mar, ajje te doen kreeg mit maansen van de over
kant, dan deje we us un poging om netjes te praten, zoas ut op school mos.
Noe zate dur van die boeremaansen (mit alle respekt, wangt ik bin dur oak
ijeen) vanzaalf oak in de gemijeenteraed, in daer wier hoag-nederlangs
gesproke, in dan kojje soms wel us lache. Zo wastur un kijeer een onder
werp te behandelen in de raed, naemeluk hut opknappen van de arrestan
tencel. Je had ik dienk op elk durp wel un arrestanten cel voor ut geval dur
onverwachts iemand die wat op zun kerfstok had mos worre opgeborge.
Noe was in hut durp waer dit zun eige ofspeulde, oak zoon cel, mar daer
speulden de kinders in, de spielen voor de raem zate niet al te vast, de deur
was hier in daer wat gammel inzovoort. Burgemijeester in Wethouders
hadde dus un voorstel, in dat was een karwei van 300,00 wat toentertied
echt wel un aerdug bedraggie was, noe is dat de moeite niet voor un karwei
as dit. Voor die driehoengderd guldens zou de arrestante cel worde opge
knapt. Daer wier an alle kanten over gesproke, gewikt in gewoge, in je mot
niet vergete dat dat dan niet in hut dialect gieng. Noe wastur ijeen raedslid.
die had ur niet zoveul idee in, wangt dur was mar zelden gebruuk gemaekt
van die cel daer op zien durp. Noe hattun assun ut op zun Flakkees had
gezeid, gezeid: Menijeer de Burgemijeester, zouwe we dat kaptaol noe wel
uutgeve voor ut verbeteren van die cel, ik vind ut zoengde, dur komt haest
nooit iemand in. Dat is dudeluk, in nog nie zo gek oak. Mar hie zei op hun
- hoagduits - Meneer de Burgemeester, ik vind het zonde van het geld, er
komen er helaas maar al te weinig in!
Das netuurluk wel effen iets angders. in je ken begriepe dat daer, toen ut op
ut durp verteld wier goed om gelache wier. Mar zo kant noe gaen ajje niet
goed op de hoagte bint van je Nederlangs, in waerom zou je ajje 't noait
nodug heit in je eige leven? Meschien bin dur nog wel mijeer van dat soort
verhaelen, 'k zou zage ajje effe 't op kan brienge, klim us in de pen, in laet
oengs dur van mee geniete.
Weer un stikkie uut de ouwe doas. Gegroet waarde lezers, un lotgenoot
Ik dienk haest dat de joengere maansen van tegenwoordug dur eige nie
voor kenne stelle, hoe koud mun hut vroeger soms hadde. Om te beginnen
wastur haest naargus centrale verwermieng, op elk dur meschien ijeen of
twijee huzen, de pasterie in zo hier in daer un hijeel rieke femilie.
Noe kan mit gaskachels, of centrale, hut hijeele huus verwermd worre, mar
dat was vroeger naargus; bie iederijeen gieng in ielk geval 's nachs de
kachel uut, in 't beurende wel, dattun 's ochus niet an gieng, as toch iederij
een an 't waark most. Ajje noe nog klein was in nae school mos, dan had je
't 's winters soms zo koud, je mos je wasse mit koud waeter, je zat te eten in
un kouwe keuken, in dan was je blie, ajje nae school kon, want daer was 't
werm gelokkug. As kind haak weilus zukke kouwe hangden gehad, dakkur
van schrijeeuwe most, dan mochtuk ze werme bie mun moeder oengder
derermen, in dur oksels zogezeid, in dan kwamme ze weerun beetje bie. In
ast dan vroor, dattut kraekte, dan wier dur van alles opgestookt, ouwe res
ten hout, kartonne doazen wiere kepot gescheurd, in in de kachel, dat was
drek lekker werm, mar je mostur wel bie bluve zitte, want 't wastur zo deur-
heengejaegd. dat brande meraekels gauw op, mar dan gieng je in ieder
geval niet zo koud van huus of In alles heit oak weer zun goeie kant, want
ast zo hard vroos, dan gieng nae un stuutje 't ies kruje, dat was un prachtig
in indrukwekkend gezicht oor, dat kajje noe niemijeer zien, noe de stroam
uut ut waeter is. Veul maansen gienge dur nae kieke. in je zat meschien gek
vinde, mar dat krujen van dat ies, dat had oak nog un apart geluud, hoek
dat noe mot omschrieve week nie zo goed, ik zou haast zage, hut was un
onofgebroke zachies ruse, als mar deur, in dan of in toe een knal van bre
kende stikken ies, wangt dur waere soms hijeele groate schotsen bie, die
dan brakke, dan zag je zo'n breuklien wellus loape dwars over die hijeele
schots heen, dat kojje dan volge mit je oagen van begin tot 't end. Wiele
stappende wellus hijeel eventjes op zo'n schots, mar dan nog gauwer dur
weer of, wangt je was aste doad, datje niemijeer an de kant kon komme in
mee zou drieve. As je vaoder of moeder wel us mee gienge kieke, mjeest op
zoengdag, dan had je 't hart niet datje dat deej, in astur dan joengers waere,
die hut deje, dan zei je braaf nee, as je meoder vroeg, da doe joe zeker niet
as mun dur nie bie binne.
't Was oak allied spannend, as je mit de boat trug gieng na Flakkee, in 't ies
krujende dan, dan wiere de boat wel us meegenomen, in kojje niet'goed in
de haeven komme. 'k Ha 't oak wellus meegemaekt, dammun via uutge-
leide planken van de boat of nae de wal moste zien te kommen, dan lag tur
zoveul ies, dat de boat niet dicht genog bie de kant kon komme. In as joeng
kind doet datje niks, mar noe zouwuk dur goed tegenop zien oor. Mar mun
binne noe goed of mit de brug over ut Haeriengvliet, dae bink dun ouwen
Sielieng nog allied dankbaer voor, wangt die heit toch as ijeerste mar dat
inieliatief genome, in hoe gauw, wassun 'brug' nie betaeld, 'n paer jaer tol
in vaarders is iederijeen dur gelokkug mee zouk dienke. Maansen ik ha
weer un stikkie geschreve, zoals ut vroeger dur uut zag, de groeten en
tol nader.
Un A.O.W.'er