Concert Kulturele Kring 'de Welle' in Middelharnis
Uit de Historie
Sommelsdijk
SASKJA
BOVAG GARANTIEBEWIJS
Diplomazwemnien
in 'de Staver'
een receptie, koffiemaaitijd of
koud buffet in een eeuwenoud fort
^'FORTSf/^fiPRINS FREDERIK'-'
Sint-Nicolaasintocht
op 17 november te M'harnis
IN DE BRANDING
Bladz. 2
„EILANDEN NIEUWS"
VRIJDAG 2 NOVEMBER 1990
In de reeks concerten, die de Kulturele Kring 'De Welle'
organiseert in samenwerking met de Verenigde Spaarbank te
Middelharnis, treden donderdagavond 15 november a.s.,
weer twee coryfeeën van het internationale concertpodium
op, te weten de fluitiste Abbie de Quant en de pianist Rudolf
Jansen. Deze laatste trad ook op in het concert van 15 maart
j.l. met de wereld vermaarde sopraan Elly Ameling.
Het concert vindt plaats in de Exoduskerk te Sommelsdijk
en begint om 20.15 uur. Op het programma staan werken uit
de romantiek en vroeg 20e-eeuwse periode.
Abbie de Quant
Fluitiste Abbie de Quant werd in Den Haag geboren, waar
zij haar eerste fluitlessen kreeg bij de solofluitist van het
Residentie Orkest Jan Prins. Later studeerde zij verder bij
Koos Verheul en in 1970 studeerde zij af aan het Brabantse
Conservatorium, waar zij tevens de Prix d'Excellence
behaalde. In 1969 was haar reeds het Diploma d'Onore te
Sienna verleend en ze ontving tevens lessen van de ver
maarde fluitist Severino Gazzeloni. Zij won op tal van inter
nationale concoursen prijzen, waaronder het vermaarde
Concours te München, alsmede het Gaudeamus Concours.
Abbie de Quant speelde en speelt bij alle vooraanstaande
Nederlandse orkesten en bij tal van buitenlandse ensembles,
waarbij o.m. Neville Marriner, Luciano Berio, Roberto
Benzi, Raymond Leppard en Collin Davis haar diri
genten waren.
Zij maakte voor Philips, C.B.S. e.a. reeds een aantal gram
mofoonplaten en disks o.m. met Rudolf Jansen en de harpist
Edward Witsenburg met wie ze een vast duo heeft gevormd.
Rudolf Jansen
De pianist Rudolf Jansen werd geboren in Arnhem en sloot
zijn studie af aan het Amsterdams Conservatorium in 1966
met het behalen van de Prix d'Excellence. Tezelfdertijd werd
hij onderscheiden met de zilveren medaille van het Amster
dams Consertgebouw. Hoewel hij ook solistisch optrad, in
recitals zowel als met orkest, is hij toch in de eerste plaats als
een begeleider van het hoogste nivo bekend geworden en als
zodanig maakt hij met tal van de allergrootste solisten uitge
breide internationale tournees. Hij speelde voor Evelyn
Lear, Ernst Haefliger, Irina Arkhipova, Jean-Pierre Rampal,
Agnes Giebel en Han de Vries. Hij maakte een ontelbaar
aantal platen en disks met o.m. Elly Ameling, Peter Schreier,
Robert Holl, Hans-Peter Blochwitz en zeer recent met Die
trich Fischer-Dieskau. Hij houdt zich voorts bezig met het
geven van master classes in geheel de wereld.
Rudolf Jansen is als docent voor het hoofdvak piano verbon
den aan het Sweelinck-Conservatorium te Amsterdam.
De kaartverkoop voor dit belangwekkende en interessante
concert is gestart bij de bekende adressen, te weten: de ver
enigde Spaarbank te Middelharnis, V.V.V. te Middelharnis,
Reisburo Buijsse te Middelharnis en Hans Dolieslager, Pie
terstraat 22-24 te Goedereede.
De entreeprijs bedraagt 20,- en voor de vele jongeren tot en
met 14 jaar, die fluitlessen ontvangen in onze regio 14,-.
"De Welle' ontvangt u weer graag op donderdag 15 nov. a.s.
(VIH)
Kerkelijk leven (1)
Ds. G. V. d. Zee vertelt: „Met de val van
Brielle in 1572 kwam er een grote veran
dering in het bestel van Staat en Kerk.
Ds. Arnoldus Fransz
VOor een zich pas reformerende ge
meente was het wel jammer, dat bij de
aanvang der hervorming zich direkt al
grote moeilijkheden openbaarden en
dat nog wel met de predikant. De klassis
verwees deze zaak naar de synode.
Ds. Arnoldus Fransz wordt bestraft
Het verhaal hierover lezen wij in de pro
vinciale notulen van 22 juni 1574, toen
zijn zaak diende ter synode te Dor
drecht.
Daar werd hij onder handen genomen
over de volgende 'sonden'.
Ten eerste was hij uit Engeland overge
komen met een vrouw, die hij niet wette
lijk getrouwd had. Een kwaad dat in
deze tijd zeer dikwijls voortkwam. Maar
hij wilde dit verbloemen door te zeggen,
dat hij haar wel getrouwd had. Hij viel
echter door de mand en werd op leu
gens betrapt.
Vervolgens had hij gedaan evenals de
pastoor voorheen, door geld te nemen
voor de bediening van de Heilige Doop
en andere kerkelijke diensten. Dit is met
de reformatie afgeschaft omdat de pre
dikanten aangesteld werden op trakte
ment en niet op bezoldiging van losse
werkzaamheden.
Nadat hij zijn schuld bekend had, heeft
de synode besloten hem te handhaven,
zodat hij naar Sommelsdijk terug mocht
keren. Echter zou men naarstig op hem
letten en informeren of hij zich in
andere opzichten ook misdragen had.
Indien hij goed van leven was, dan zou
de synode hem een tijdlang in zijn
dienst laten, tenzij hij zich weer ergerlijk
aanstelde. Indien zulke afdwalingen
weer aan het licht kwamen, dan zou de
synode hem overplaatsen naar een
andere gemeente, die het meest geschikt
zou worden geacht.
Nog datzelfde jaar vinden wij zijn hand
tekeningen onder de akta.
Daar staat Arnoldus de Stuer, predikant
in Sommelsdijk. Dit is dezelfde als
Arnoldus Fransz.
Na de bestraffing der synode, verscheen
Arnoldus Fransz. op 5 juni 1574 ter klas
sikale vergadering te Brielle, waar hij
zijn schuld beleed. Daarom mocht hij
naar Sommelsdijk terug met de medede
ling dat men naar zijn gedrag zou infor
meren. Indien hij onberispelijk van
wandel was, dan mocht hij blijven, maar
zo niet, dan zou men hem daar vandaan
halen en een ander in zijn plaats
stellen.
Een week later kreeg hij ter samenkomst
der predikanten de opdracht de Dijk
graaf te vermanen wegens hoererij.
Indien dit geen baat gaf, dan moest hij
de plaatselijke overheid daarvan in ken
nis stellen en aan de klassis antwoord
geven.
Het gaat niet goed
Ds. Arnoldus past niet in en bij Som
melsdijk. De klassikale notulen van 15
juli 1574 melden wel, dat hij de verma
ning der broeders heeft aangenomen,
maar dat hij gehoorzaam wil zijn. zo
men hem wil overplaatsen. Dan zal hij
ook zijn dochter van zich verwijderen.
Inmiddels zou men schrijven aan de
Baljuw van Sommelsdijk om bericht te
mogen ontvangen aangaande beroe-
pingswerk, waarna de klassis daartoe
alles in het werk zou stellen.
De klassis werkte door. De voorzitter ds.
Gallinaceus van Brielle stelde zich in
verbinding met de klassis Delft, Dordt
en Rotterdam ten einde de predikant
van Sommelsdijk daar vandaan te krij
gen. A] zou deze dan ook wat minder
onderhoud hebben dan te „Somer-
dijck", hij moest en zou weg.
Daarom ging de volgende brief uit naar
de drie genoemde klasses.
Genade en vrede van Gode de Vader door
Jesum Christum, Amen.
Seer lieve Broeders ende medehelpers in den
Heere.
Ulieden is wel ken lijk hoe dat onse classe
van den synode opgeleyt is nae de saecke
Amoldy de Stuer des Dienaers in Sommer-
dijck te vernemen. Ende twee Dienaers des
Woorts derwaerts gesonden hebbende, heb
ben deselve bevonden dat Arnoldus hoe eer
hoe liever van daer moet genomen worden
ende op een ander gestelt werden na
ordinantie als toen in de synode besloten,
opdat wij die hope van een heerlicke kercke
te bouwen in Sommerdijck niet en verliesen,
die sich daer seer schoon vertoonende is.
Daerom alsoo wy by ons Arnoldus niet en
weten te laten, bidden U lieve Broeders of by
u in uwe classe niet een plaets en is daerghi
hem sout connen stellen ende daer hy soe
veelonderhouts mochte hebben als hynu in
Sommerdijck heeft, dat is 200 gulden 's
Jaers, ende ons een getrouw dienaer toe-
schicken die wy in syne plaetse wederom
mochten stellen.
Diet doet U seer lieve Broeders de gansche
classis seer vrundelick bidden ende begeert
dat ghy doch mette allereersten aen die
kercke van Den Briel antwoordt wilt
schryven.
Hiermede syt den almogenden Heere bevo
len die U ende onzen arbeyt segene Amen.
Datum ut laste ende onder zegel onser
classe desen 16 juli 1574.
Verandering
Kort daarna blijkt, dat deze eerste predi
kant van Sommelsdijk is verwijderd. In
1578 werd hij opgevolgd door ds. J. C.
Kempe. die hier elf jaren bleef, dus tot
1589.
Deze Johan Comelisse Kempe was
reeds in 1568 uit Zierikzee gebannen,
omdat hij naar luid van de sententie van
de Hertog van Alva loper en armbezor
ger was onder de sektariers. Ook was hij
gewapend ter predikatie gegaan.
Welnu, deze strijdbare held kregen wij
in Sommelsdijk, waar hij dan met zegen
Op 17 november a.s. is het weer zover.
Sint-Nicolaas zet na een jaar van afwe
zigheid weer voet aan vaste wal in
Middelharnis.
Terwijl zijn trouwe knechten de klein
tjes weer zullen verwenen met de peper
noten en ander lekkers, zal Sinterklaas
muzikaal worden onthaald door Sem-
pre Crescendo.
Na de ontvangst en de toespraak door de
Burgemeester, mevrouw J. G. Sleurink-
Rabbinge, zal de Sint een rondgang
maken over het winkelcentrum D'n
Diek en de Lijnbaanpromenade en via
D'n Diek weer naar de Kaai, alwaar de
route zijn einde zal vinden.
zijn werk verrichtte tot 1589. Toen ver
trok hij naar Haamstede, alwaar hij
overleed in 1599, zoals zijn grafsteen
vermeldt.
Hij werd opgevolgd door ds. Christiaan
Merlinus, die hier stond van 1591-
1616.
Elders dopen en zieken bezoeken
Op de synode te Dordrecht anno 1590
deed zich een en ander voor, waarmee
Sommelsdijk geen raad wist.
Men vroeg aan de vergadering of het
ook geoorloofd was voor een predikant
zieken te bezoeken in een ander dorp,
als mensen van die plaats zulks hadden
verzocht. Het betrof hier gemeenten die
wettelijk vakant waren, maar waar de de
dominee niet wilde vertrekken, gesteund
als hij werd door de plaatselijke over
heid. Vele lidmaten wilden dan niets van
deze predikant hebben en zochten
elders hulp.
Zo stond het ook met de aanbieding van
kinderen tot de Heilige Doop.
Desgelijks met het ontvangen van lid
maten van elders om die dan tot des
Heeren Heilig Avondmaal toe te laten.
De synode gaf ten antwoord, dat zo de
gemeente wettelijk vakant was, deze din
gen dan geoorloofd waren. Doch wan
neer een predikant door de kerk ont
slagen was, maar door de plaatselijke
magistraat gehandhaafd was, dat hij
dan niet als een wettig predikant kon
gelden. Daar een gemeente niet zonder
dienaar kon zijn, mocht een naburig
predikant daar werkzaamheden ver
richten. In elk geval moest zich deze dan
met de classis verstaan.
En daar de synode begrepen had, dat
deze moeilijkheden reeds lang zich te
Sommelsdijk hadden voorgedaan tot
grote verstoring der gemeente en tot
groot bezwaarnis der omwonende pre
dikanten, besloot zij te schrijven aan de
klassis, opdat de zaak weer in het reine
mocht komen.
Predikanten
Nog vermelden wij de namen van twee
predikanten, n.l. ds. A. Stamperius die in
1616 kwam en op zijn oude dag be
zwaarlijk meerde gemeente kon dienen.
Maar met de gunst van de Ambachts
heer kreeg hij dan toch nog in 1642 het
zojuist zelfstandig geworden Den Bom
mel.
Daarna stond hier ds. A. Heydanus van
1642-1670. (wordt vervolgd)
J. L. Struijk
Afgelopen zaterdag zijn de volgende
kandidaten geslaagd voor het zwem
diploma:
Diploma A:
Chris Vroegindeweij, Robert Kamer
ling, Noortje de Beer, Marije Vreeswijk,
Annemieke van de Hel, Jerry de Blok,
Frank Zoetewij, Mariëlle Vroege, Bart
Knape, Marianne Noteboom, Tineke
Siepman, Marjolein Wams, Kristel van
Nieuwenhuijzen, Janine van Wagenin-
gen, Marieke Koppenaal, Marie Louise
Wiegel, Jos Kreeft, Kim van Nieuwen
huijzen, Marilieze Vroegindewey, Bob
Kuckelkorn, Martien de Witte, Debbie
Meiaard, Pieter Smitshoek, Josyenne
Verhoeff Patrick Leeuwenburg, Ger-
dine van Essen, Esther Silvia van Essen,
Jan Dirk Vroegindeweij, Marco Best-
man, Leon Stoutjesdijk, Wilma Cabaret,
Marty v. d. Marel.
Diploma B:
Marieke Breeman, Laura Trommel,
Ronny van de Velde, Maryke Prins,
Niels van Delft, Jacqueline Jansen,
Miranda Hout, Menno van Nimwegen,
Léarco Kooman Daniël Oudzegel, Wil-
ko Kattestaart, Adriaan C. Dekker, Irene
Buijs, Benjamin Alblas. Jannetje D.
Rossen, Tamara Nadia Goedhart, Mar-
loes Dilling, Kim Noteboom, Esther
Meyer, Jolanda Welleman, Ilco Melis
sant, Heleen Jongejan, Willeke Vroegin
deweij, Jeroen Maliepaard, Bram Heres,
Deborah van Nimwegen, Hugo Ma-
ckloet, Meredith Zweers, Ellen Brouwer,
Hanneke van Rees, Lars Bergkotte, Vic-
Uw zekerheid voor een scherp ge
prijsde en goed onderhouden auto.
tor Minnaar, Sander Keuvelaar, Remco
Klink, Corma Tieleman, Martijn Luyen-
dijk, Corné Verweij, Femke Sanne de
Vries, Mariëlle Koningswoud. Ilonka
van Balen, Martine van de Sluijs, Paul
Wouter Boekhoff
Ds. D. Rietdijk, De laatste profeet.
Uitgeverij De Banier, Utrecht.
Paperback. 116 pag. Prijs/17,90.
Dominee Rietdijk, predikant van de
Gereformeerde gemeente te Moerka-
pelle, schreef een praktikale handlei
ding ten behoeve van de bespreking van
het bijbelboek Maleachi. Het boekje is
bedoeld als een leidraad voor zelfstudie
of bespreking op Bijbel kringen in
groepsverband. In een negental verhan
delingen gaat de schrijver dit laatste Bij
belboek van het Oude Testament door.
Aan het eind van elk hoofdstuk zijn vra
gen ter bespreking opgenomen. Dit
boekje is ontstaan uit een serie preken
die ds. Rietdijk in de zomer van 1989 in
zijn gemeente hield.
Drs. C. den Boer e.a.,
Messiasbelijdende joden -
vroeger en nu.
Uitgeverij Boekencentrum
te 's-Gravenmhage.
Paperback. 232 pag. Prijs 34,90.
Enkele jaren geleden gaf de E.O. in een
aantal lezingen aandacht aan de zoge
naamde Messiasbelijdende joden, hen
uit het zaad van Abraham die Jezus als
de gekomen Christus leerden belijden.
Samen vormen zij een groep die in de
geschiedenis van de kerk nogal eens
over het hoofd gezien is.
Een goed initiatief van de Evangelische
Omroep dus! De voordrachten zijn
inmiddels gebundeld in dit boek. De
eerste artikelen geven enkele historische
lijnen weer aangaande de ontwikkeling
van de kerk gedurende de eerste eeuwen.
Een heel boeiend hoofdstuk vond ik dat
van dr. J. Haitsma waarin hij iets vertelt
over twee predikaten uit de 17e en 18e
eeuw, Fr. Ragstat a Weille en Chr. Salo
mon Duijtsch. Beiden waren tot het
Christendom bekeerde joden. En om
nog één bijdrage te noemen: dat van drs.
H. de Leede over mr. Isaac da Costa en
zijn Bijbellezingen. De resterende bij
dragen gaan nader in op de ontwikke
lingen gedurende de laatste eeuw. Met
name na de tweede wereldoorlog.
De verscheidenheid van benadering
door de diverse scribenten is weliswaar
duidelijk merkbaar, waardoor de bun
del als geheel een aantal vragen op
roept.. Toch acht ik dit boek een waarde
vol element in de reeks publicaties over
de verhouding kerk en Israël.
Dr. Jakob van Bruggen, Mattheüs.
Het evangelie voor Israël.
Uitgeverij Kok te Kampen.
Gebonden. 510 pag. Prijs 72,-.
Binnen vrij korte tijd verschijnt nu het
derde deel in een serie commentaren op
het Nieuwe Testament dat dr. J. van
Bruggen is aangevangen. Na 'Christus
op aarde' en "Marcus' kwam dit deel
'Mattheüs' uit. Gevat in een fraaie band
als de vorige delen en - wat belangrijker
is - samengesteld vanuit dezelfde erudi
tie en vooral Schriftgetrouwheid.
De initiatiefnemer-samensteller is hoog
leraar Nieuwtestamentische vakken aan
de Theologische Universiteit van de
Gereforrheerde Kerken (Vrijgemaakt)
in Kampen. Hij ziet deze reeks als een
voortzetting van een eerdere, namelijk
sedert 1922 verschenen commentaren-
reeks.
De auteur onderscheidt zich van veel
andere hedendaagse commentaar
schrijvers door zijn eerbied voor de
overgeleverde tekst. Ik duidde er al op.
In die zin wordt hier gereformeerde
Schriftuitleg geboden. Zulk een exegese
namelijk die als axioma heeft de door de
Heilige Geest geïnspireerde Woorden
Gods. Niet dat zulks steeds wordt uitge
sproken, maar het is de dragende ge
dachte die aan alle (ook wetenschappe
lijk verantwoorde) Bijbeluitleg vooraf
gaat.
Al met al wordt hier een uitvoerige.
Schriftgebonden en daarom alleszins
betrouwbare verklaring van het Mat-
theüsevangelie geboden. Van belang
voor predikanten - natuurlijk! - maar
ook voor iedere belangstellende Bijbel
lezer.
Drs. C. den Boer,
De brief van Paulus aan de Galaten.
Uitgeverij Kok-Voorhoeve
te Kampen.
Paperback. 230 pag. Prijs 29,50.
De lezingen van ds. C. den Boer in het
wekelijkse radioprogramma 'de Bijbel
open' worden door velen beluisterd. Na
de series over de brief aan de Romeinen
alsmede over de pastorale brieven aan
Timotheüs was nu de inhoud van Pau-
lus' brief aan de Galaten aan de beurt. In
ongeveer een twintigtal voordrachten
behandelde hij deze zo uitermate be
langrijke brief Bekend is immers hoe
mannen als Luther en Calvijn niet
alleen in de Romeinen- maar evenzeer
in de Galatenbrief de boodschap van
Gods vrij machtige genade hebben gele
zen - en vandaaruit doorgegeven.
Dominee Den Boer geeft de schat die in
dit Bijbelboek begrepen is in handzame
pasmunt, dat is op eenvoudige wijze,
door. Opdat de gemeente leve ook bij dit
deel van het Woord Gods. De vele voet-
Bedrijven en paitikulieren komen meer en meer naar het dorpje
Ooltgensplaat aan het Volkerak op Goeree Overflakkee om er
een aantal onvergetelijke uurtjes door te brengen met heerlijke
hapjes en drankjes. Wat denkt U bij voorbeeld van een koud
buffet, uitgebreide koffiemaaltijd, speenvarken aan het spit,
mosselmaaltijd of barbecuen? En dat alles m een oergezellige
herberg met een sfeer uit vervlogen tijden waar groepen tot
200 personen zich ongedwongen kunnen verpozen tegen zeer
redelijke prijzen. Denk aan het oude fort met z'n prachtige
gewelven als U iets te vieren hebt, want U bent er van harte welkom
Ons adres is: Havendijk 16, Postbus 32, 3257 LH Ooltgensplaat,
Telefoon 01873-1625
rekreatiecentrum
MIES VREUGDENHIL
noten en tekstverwijzingen geven gele
genheid tot verdere studie en bespreking.
O
Tot slot een boek voor oudere meisjes.
Mies Vreugdenhil,
Saskia in de branding.
Uitgeverij De Groot Goudriaan
te Kampen.
153 pag. Prijs/22,50.
Dit enkele maanden geleden versche
nen boek is het vervolg op het veelgele
zen meisjesboek 'Saskia'. Overigens
heeft de schrijfster al verscheidene boe
ken voor meisjes geschreven. Enkele
titels: 'Anoek slaat haar vleugels uit' en
'Maria ter Laar'. Ook een drietal gedich
tenbundels staat op haar naam, te weten
'Vooruitzicht', 'Ik geloof en 'Vindens
tijd'.
Mies Vreugdenhil woonde in haar jeugd
in Dirksland. Ze ging in Middelharnis
op school. Al in 1953 - ze was toen veer
tien jaar - werden er gedichten van haar
geplaatst in Eilanden-Nieuws.
Haar boeken verdienen een hartelijke
aanbeveling. Ook 'Saskia in de bran
ding'. Aan boeken als deze is behoefte.
Boeken waarin enerzijds niet - zoals
vroeger wel gebeurde - min of meer
wordt voorbijgegaan aan wat er zoal aan
pijn en verdriet in een jong leven aanwe
zig kan zijn, maar waarin anderzijds
binnen het verhaal zelf een uitweg, een
bijbelse heenwijzing naar herstel en
genezing, wordt gewezen.
Mevrouw Vreugdenhil combineert in
haar boeken een eigentijdse thematiek
met een Schriftuurlijke boodschap.
Waarbij het een het ander niet in de weg
staat. De schrijfster heeft de gave op
gevoelige doch niet al te emotionele
wijze de problematiek te beschrijven die
voor onze tieners zo wezenlijk en ingrij
pend kan zijn. En zij doet dat openhar
tig en eerlijk.
De 'Saskia' in dit deel is dezelfde waar
over het eerder ging. Velen kennen haar
dus al. In 'Saskia in de branding' volgen
we haar levensweg verder. Ze is inmid
dels zelfstandig gaan wonen. Er komt
plotseling een grote wijziging in haar
situatie. Zouden haar problemen opge
lost zijn? Eerst denkt ze van wel. Wat er
eerder gebeurde, blijft haar echter ach
tervolgen. Haar omgeving van wie ze
veel steun en meeleven ondervindt, kan
helaas niet echt peilen wat er in haar
omgaat. Als ze aan een vriend haar
geheim bekent, valt ze opnieuw in een
donker gat. Zou de HEERE haar gebe
den wel horen?, zo vraagt ze vertwijfeld.
Tot ze leert begrijpen wat haar overieden
oma eens zei: „We willen alles zelf rege
len, en dan vragen we of de HEERE het
goed vindt". Saskia moet leren achter
aan te komen. Dat is een heel moeilijke,
maar ook de beste weg...
Terecht typeerde de uitgever dit boek als
een boeiend en levensecht verhaal dat
zeker de meisjes die 'Saskia' lazen zal
interesseren, maar dat ook afzonderiijk
te lezen is.
J. K.
Nieuwe boeken
