EIÜVIIDEfl-niEUWS
Open dag gemaal Dirksland en
afvalwaterzuivering Middelharnis
Bazar in
De Samaritaan
Zeer fraaie droogschuur
De Wacht
aan de lijn
Rommel voor peuters
een receptie, koffiemaaltijd of
koud buffet in een eeuwenoud fort
^'FORT
PRINS FREDERIK'-^
Uitnodiging verkoopdag
Jan Knape Mzn.
No. 5936
Alle 130 waterschappen in Neder
land houden op zaterdag 6 oktober
open huis. Het is dan de eerste keer
dat een landelijke waterschapsdag
wordt gehouden. Iedereen die be
langstelling heeft kan die dag een
bezoek brengen aan onder meer
waterwerken als gemalen en instal
laties die het afvalwater van huis
houdens en bedrijven zuiveren. Op
Goeree-Overflakkee zijn van 10.00
tot 16.00 uur geopend: het gemaal
'Smits' in Dirksland van het water
schap Goeree-Overflakkee en de
afvalwaterzuiveringsinrichting Mid
delharnis van het zuiveringsschap
Hollandse Eilanden en Waarden.
Medewerk(st)ers verzorgen ter plaat
se rondleidingen. Ook wordt er een
videofilm vertoond en is er informa
tiemateriaal beschikbaar, waaron
der een stripboekje voor de jeugd.
-^^.
VERGROSND VeHSLAPT
J^.*
De ideale oplossing voor ieder
een die met een dubbel kijk-
probleem te kampen tieeft.
Brilleglazen met een komforta-
bel breed leesdeel dat geleide
lijk en zonder zictitbare
overgang verloopt naar de
sterkte die u nodig heeft om
ook in de verte goed te kunnen
zien. Maak eens een afspraak
en wij vertellen u alles over
goed zien op iedere afstand
met één en dezelfde bril.
^CENT/?^
Zandpad 56 Middelharnis
Tel, 01870-3437
Rietmatten
Behandeling
rekreatiecentrum
VERVOLGVERHAAL
- 15 -
Niet uitgegeven manuscript,
beschikbaar gesteld door
M. A. Knape
2e Blad
VRIJDAG 21 SEPTEMBER 1990
Tot de landelijke waterschapsdag is
besloten omdat de waterschappen meer
bekendheid willen geven aan hetgeen
zij doen en laten. Uit onderzoek is geble
ken dat maar weinig Nederlanders het
werk van de waterschappen kennen.
Toch zijn de waterhuishouding, de
waterkeringen en de waterkwaliteit in
sloten, singels en plassen van groot
belang. De waterschappen spelen ook
een steeds belangrijker rol in de aanpak
van de milieuproblemen.
Tijdens de open dag willen het zuive
ringsschap Hollandse Eilanden en Waar
den (wettelijk een 'waterschap') en het
waterschap Goeree-Overflakkee laten
zien wat er met het geld dat de burger
jaarlijks betaalt, gebeurt. Het is de
bedoeling dat de burger zich meer
betrokken gaat voelen bij alles wat met
water te maken heeft en dat mensen
milieubewuster met water omgaan. Ook
het NOS-programma Van Gewest tot
Gewest besteedt uitgebreid aandacht
aan het werk van de waterschappen tij
dens haar uitzendingen op 10, 17, 24 en
31 oktober en 7 november.
Het te bezichtigen gemaal Smits ligt
langs de Westhavendijk aan de west
zijde van de Dirkslandse haven. Het
gemaal heeft een belangrijke funktie in
de zoetwatervoorziening van midden-
Flakkee. Een belangrijk deel van het
water dat bij gemaal 'Joh. Koert' bij
Middelharnis wordt ingelaten, wordt bij
gemaal Smits weer uitgelaten op de
Dirkslandse haven die in open verbin
ding staat met de Zuiderdiepboezem.
Het water uit deze boezem wordt bij laag
tij bij de buitenhaven van Stellendam
door een sluis op de Noordzee ge
loosd.
De op de waterschapsdag geopende
afvalwaterzuiveringsinrichting (awzi)
aan de Westhavendijk te Middelharnis,
zuivert het afvalwater van huishoudens
en bedrijven in de kernen Middelharnis
en Sommelsdijk. Het afvalwater wordt
in de installatie voor meer dan 95 pro
cent biologisch gezuiverd. In de natuur
beschikt water over een zelfreinigend
vermogen. Dit proces vindt in een awzi
versterkt plaats. Biologische zuivering
gebeurt dan ook met behulp van bacte
riën en andere kleine organismen. Het
gezuiverdeafvalwater wordt uiteindelijk
geloosd in het Haringvliet.
Deze vraag- en antwoord-rubriek staat
geheel ten dienste van de lezer die er
kosteloos gebruik van kan maken. Uw
vragen op velerlei gebied kunt u sturen
aan: Redactie Eilanden-Nieuws, Post
bus 8, Middelharnis, met in de linker
bovenhoek „Vragen-rubriek" vermeld.
De vragen worden door deskundigen
beantwoord en zullen binnen enkele
weken na de inzending compleet met
antwoord in deze rubriek worden ge
publiceerd.
Als ik aardappelen opsla, worden ze de ene
keer groen en een andere keer slap, of heel
zoet. Waar zou dat aan liggen?
Antwoord: Aardappelen kunt u het bes
te bewaren op een goede geventileerde
en donkere plek, liever niet opgestapeld
maar naast elkaar uitgestrooid. Modder,
klei en vuil moet u er tevoren afvegen,
dan kunnen ze beter ademen. Niet was
sen, want ze moeten beslist droog zijn
om rotten te voorkomen. Liggen ze in
het licht, dan worden ze groen en dgl.
groene plekken bevatten solanine, pre
cies als die bij onrijpe piepers. Solanine
is een giftige stof dus die groene delen
moeten met de pitten voor het gebruik
worden weggesneden. De ideale be-
waartemperatuur ligt tussen de 4 en
6 °C. Bewaart u ze te koel, dan kunnen
ze op de duur een zoete smaak krijgen.
Liggen de aardappelen op een te warme
plaats, dan worden ze zacht en rimpelig.
Indien u niet over een goede bergplaats
voor aardappelen beschikt, kunt u er
beter niet te veel tegelijk kopen en de
opslag aan de vakkundige boer of han
delaren overlaten. Die beschikken over
silo's waar ze lange tijd luchtig, bij de
juiste temperatuur en vochtigheids
graad bewaard kunnen blijven. Ook dat
kiemremmende poeder tegen uitlopen is
dan niet meer nodig. En u voorkomt
schade doordat u er later zoveel moet
wegdoen.
SPITSHOSDSN
Wat wil de uitdrukking 'spitsroeden lopen
eigenlijk zeggen?
Antwoord: lin vroeger tijden was dat
een militaire lijfstraf Een gevangen
genomen krijgsman werd met ontblote
rug tussen een dubbele haag soldaten
door gejaagd en die sloegen hem met
roeden of stokken. Zo werd geprobeerd
inlichtingen uit het vijandelijke kamp te
weten te komen. Een gegrepen spion
moest spitsroepen lopen tot hij alles had
opgebiecht wat hij wist.
SeHILD€ftSfAN
Waar vind ik de fanclub voor Annie
Schilder?
Antwoord: Niet in Volendam, maar Ver
lengde Vaart N.Z. 101, 7887 EJ Erica.
Wel extra postzegels insluiten als u
foto's en info-materiaal opvraagt.
MIDDELHARNIS
Pippeloentje houdt zaterdag 6 oktober
rommelmarkt van 2 tot 4 uur in de peu
terspeelzaal. Kastanjelaan 3 te Middel
harnis.
De opbrengst is voor nieuw speelgoed.
Heeft u nog 'rommel' voor ons, b.v. boe
ken, huisraad, speelgoed e.d.?
U kunt uw spulletjes elke ochtend bren
gen in de peuterspeelzaal. Eventueel
halen we het ook bij u thuis, tel. 33 52.
WAAROM OOIEVAAR?
Hoe komt een vogel toch aan die vreemde
naam ooievaar?
Antwoord: Omstreeks de Middeleeu
wen noemden onze voorouders dit dier
'odevare' en dat zal komen van 'ode-
baar', hetgeen schatbrenger betekende.
Ode stamt namelijk van het oudsaksi-
sche ód bezit, sch at, en baar is afgeleid
van baren en beren, dat allebei dragen
betekende.
SLAAPWANDELEND
Loopt een slaapwandelaar met open of
gesloten ogen? En hoe kan zo 'n slapende
figuur de weg vinden zonder zich te stoten?
Antwoord: Slaapwandelaars hebben de
ogen meestal gesloten en ze kunnen
heus niet blindelings de weg vinden. Zij
lopen vaak ergens tegenaan en schrik
ken dan wakker. Het verschijnsel komt
het meest voor bij nerveuze kinderen en
zeer zelden bij volwassenen. Het is een
halfslaap, waarbij men wel op de been
is, maar de waarneming gering blijft. In
komische films stelt men het voor alsof
slaapwandelaars zonder te vallen door
dakgoten kunnen wandelen, maar in
werkelijkheid komt dat niet voor, be
halve bij lieden die komedie spelen.
WENNEN AAN HALSBAND
Hoe wen ik jonge hondjes aan een hals
band? Ze gaan vreselijk te keer als ik ze met
die dingen om wil meenemen!
Antwoord: Het is verstandiger de hals
banden om te doen als de pups staan te
eten. Dan zijn ze afgeleid. Neem er de
tijd voor ze er aan te wennen en eerst te
leren aan de lijn te lopen, alvorens de
straat op te gaan, want daar schrikken ze
weer van de voorbijgangers en het
verkeerslawaai.
De jaarlijkse grote bazar in het verpleeg
huis De Samaritaan wordt dit jaar
gehouden op vrijdag 28 en zaterdag
29 november. Deze traditionele bazar
trekt elk jaar vele bezoekers en de ver
wachting is dat het ook dit jaar weer het
geval zal zijn getuige de vele leuke
attrakties.
De rommelmarkt is elke jaar een grote
trekpleister. Ook dit jaar is er weer veel
binnengekomen. Meer dan vorige jaren
zelfs zodat er voor een ieder wel wat bij
is. De waardevolle spullen zijn reeds
geselekteerd en worden op de 'veiling'
per opbod verkocht.
Deze 'veiling' is zaterdagmorgen 29 sep
tember om 11.00 uur in de rekreatiezaal.
De ,te veilen spullen staan tijdens de
bazar in de vitrines zodat u vantevoren
al een kijkje kan gaan nemen.
De boekenkraam levert verschillende
soorten boeken. Of het nu om boeken uit
grootmoederstijd, ontspanningslektuur
of wetenschappelijke boeken gaat.
In de rekreatiezaal en in de hal staan
diverse kramen met aktiviteiten opge
steld. Zo is er een kraam die de Tour de
France als onderwerp heeft en waar
wedstrijden gereden worden op home
trainers. De schiettent, de sjoelbakken,
de ballenkraam, de bloemenkraam
staan allemaal in de rekreatiezaal aan
gevuld met stands waar mee de inwen
dige mens kan versterken. Lekkere zelf
gemaakte advokaat en oliebollen zullen
zeker weer hun weg vinden.
Ook de spullen die de bewoners van het
verpleeghuis zelf gemaakt hebben wor
den verkocht.
Kinderaktiviteiten zijn er volop. Zo han
gen de gangen vol met werkstukken
welke de lagere scholen op het eiland
gemaakt hebben.
De grabbelton ontbreekt niet evenals de
snoepstand. De paardenliefhebbers kun
nen zaterdagmorgen een ritje maken
per paard rond De Samaritaan. De lam
pionoptocht is er dit jaar niet bij maar er
is wel een verklede optocht op zaterdag
middag vanaf twee uur. Deze optocht,
begeleid door de muziek, gaat rond De
Samaritaan, door Het Oudeland, rond
De Goede Ree en via de Langeweg weer
terug. Voor de best verklede kinderen is
er bovendien nog een leuke prijs te
winnen.
De kinderen kunnen zich de gehele
zaterdagmorgen laten schminken en
kunnen zo goed uitgerust aan de tocht
beginnen.
Het grote advertentiespel zal ook dit jaar
weer draaien dankzij de steun van het
bedrijfsleven van Goeree Overflakkee
dat vorig jaar ook voor een groot
succes zorgde.
Tenslotte is er zaterdags weer verse vis te
koop die door de vissers uit Goedereede
Naar aanleiding van een artikeltje over Uienzaadteelt in Eilanden Nieuws d.d. 14
september 1990 wenst de heer J. Wagner te Stad aan 't Haringvliet (ter aanvulling)
een bijdrage te leveren. De familie Wagner heeft zich te Stad aan 't Haringvliet
indertijd ook toegelegd op de teelt van uienzaad. Grootvader Abr. Wagner teelde
reeds vanaf 1902 uienzaad en was toen ook in het bezit van een droogschuur. De eer
ste droogschuur van Wagner is echter in 1938 afgebrand, maar in 1941 is een nieuwe
geplaatst aan de Nw. Stadse Zeedijk te Stad aan 't Haringvliet. Deze droogschuur
staat er nog, maar niet meer in zijn originele vorm, zoals op de foto duidelijk te
Aanvankelijk werden de droogschuren aan de lange zijden met rietmatten afge
schermd. Dat was bij T. Vroegindeweij in Sommelsdijk ook het geval geweest, maar
daar was helaas geen foto van.
J. Wagner heeft als kleinzoon de benodigde rietmatten leren breien c.q. vlechten.
Twee lengtes van het gelig gekleurde, uitgegroeide riet werden daartoe in tegenover
gestelde richting samengebracht, waardoor een lengte van wel 4 meter kon worden
bereikt. Vervolgens werden op onderlinge afstand bundeltjes van zo'n 6 a 7 rietsten
gels aan elkaar geregen en daarna aan een onderliggend touw bevestigd. Dat breien
gebeurde op 8 plaatsen waardoor een echte 'mat' verkregen werd. Deze lange matten
werden in de lengterichting van het riet aan latten van de droogschuur zodanig vast
gemaakt, dat de matten kon den worden op- of uitgerold.
De behandeling van de uienzaadbollen gebeurde op de manier zoals reeds in het
vorige stukje is beschreven. Wagner wet nog wel te vertellen dat hij soms midden in
de nacht met een onweersbui, zijn bed uit moest en zo snel mogelijk de rietmatten
moest uitrollen om inregenen van het uienzaad te voorkomen.
De familie Wagner heeft het gewonnen zaad altijd rechtstreeks doorverkocht aan de
telers van uien. Ook de familie Maliepaard te Stad aan 't Haringvliet heeft zich met
de teelt van uienzaad bezig gehouden. Dat was echter na de oorlog, maar zij brach
ten zelf geteeld uienzaad onder de naam 'Maliebo' in de handel.
Indien er onder de lezers van Eilanden-Nieuws mensen zijn die op 'Uienzaadteelt'
willen reageren, liefst met foto's, dan zal dat zeer op prijs worden gesteld.
Met dank aan de heer J. Wagner en aan de Redaktie. y. Honazand
is binnengebracht. Vers, schoonge
maakt, gebakken of niet gebakken, de
kwaliteit van de Goereese vissersvloot
staat garant voor goede vis.
Openingstijden bazar
Vrijdag 28 september10.00-21.00 uur
Zaterdag 29 september10.00-16.00 uur
Iedereen is van harte welkom!
De toegang is vrij.
Bedrijven en partikulieren komen meer en meer naar het dorpje
Ooltgensplaat aan het Volkeralc op Goeree Overflakkee om er
een aantal onvergetelijke uurtjes door te brengen met heerlijke
hapjes en drankjes. Wat denkt U bij voorbeeld van een koud
buffet, uitgebreide koffiemaaltijd, speenvarken aan het spif
mosselmaaltijd of barbecuen? En dat aUes in een oergezellige
herberg met een sfeer uit vervlogen tijden waar groepen tot
200 personen zich ongedwongen kunnen verpozen tegen zeer
redelijke prijzen. Denk aan het oude fort met z'n prachtige
gewelven als U iets te vieren hebt, want U bent er van harte welkom
Ons adres is: Havendijk 16, Postbus 32, 3257 LH Ooltgensplaat,
Telefoon 01873-1625
Op D.V. 29 september a.s. wordt er in
Nieuwe Tonge een verkoping gehouden
in Hervormd Centrum 'Elim' te Nieu
we Tonge.
De opbrengst van de verkoping is
bestemd voor de stichting Adullam
voor gehandicaptenzorg.
Van alles is er te koop en ook nu is er
weer veel te zien, de glasgraveerster is er
weer en deze keer komt er een pottebak-
ker, er zijn cleo stoffen, speelgoed, wol
en handwerkartikelen, lingerie en boe
ken.
Ook voor de inwendige mens is het
nodige te koop, artikelen van de warme
bakker, maar ook eigen fabrikaat, zoals
advokaat, krüükplaatjes, slaatjes, er is
warme gebakken vis, fruit, boerenkaas,
bloemen en planten, werkelijk te veel
om op te noemen.
Voor de jeugd hebben we button's om
te versieren.
Wij nodigen u graag van harte uit.
De verkoping begint om 10.00 uur en
duurt tot 16.00 uur.
U komt toch ook?
„Gun uzelf het voordeel en Adullam
de winst".
Het is natuurlijk nog nooit vertoond, dat
twee zozeer onderscheiden mensen in
eenzelfde kerkhofhoek ter ruse worden
gelegd, daarom zal het ook ditmaal wel
niet gebeuren ondanks de bijzondere
tijdsomstandigheden. Bovendien krijgt
de Burgemeester lucht van het comité.
Hij laat de voortvarende notabelen eens
bij zich komen, want hij is van mening, dat het
plan niet kan worden uitgevoerd zonder dat de
Duitsers er aanstoot aan zullen nemen. Het is niet
te verwachten, dat het door de Moffen zal worden
verboden, maar toch... De Burgemeester praat
lang en breed met zijn onderdanen. Het argu
ment van de Moffen wordt door de Burgemeester
maar terloops aangevoerd, want daar willen de
koppige dorpers volstrekt niets van horen. „Die
rotmoffen",... zegt Japiks. En Van Ooijen voegt er
aan toe: „Die... ondieren". Wat de derde notabele
van de overweldiger maakt is in de algemene ver
ontwaardiging niet wel te verstaan. Daarom voert
de Burgemeester dadelijk voegzamer redenen
aan: „Kijk es, het ware verstandiger om te wach
ten met de algehele uitvoering van het plan tot na
de oorlog. Dan zou er natuurlijk veel meer animo
zijn, de gelden zouden gemakkelijker loskomen,
er ligt nu een druk op allen en alles... De onthul
ling van het gedenkteken zou met grote plechtig
heid kunnen geschieden. Wellicht zou Hare
Majesteit onze geëerbiedigde Koningin"...
De Burgemeester behoeft al niets meer te zeggen.
Het comité is dadelijk opgetogen over dat idee.
„Hé ja",... valt Japiks enthousiast uit, „als dat es
waar kon wezen. Burgemeester... de Koningin en
de Prinses"... Van Ooijen vindt het nog niet mooi
genoeg en vult aan: „En de Prins met de kleine
Prinsesjes"...
Het Comité tot oprichting van een gedenkteken
ter ere van Oosthoeks' gevallenen gaat voor onbe
paalde tijd ter ruste, en de Burgemeester legt aan
zijn vrouw uit, dat het beter is om de Duitsers niet
tegen je in het harnas te jagen: „Na de oorlog kun
nen we weer verder kijken... Maar 't is nog zover
niet, er zal eerst nog heel wat moeten gebeuren"...
De Burgemeester knikt heel zorgelijk...
De verhalen van het krijgsgebeuren komen los.
Nu het leven weer in wat rustiger banen geraakt is
krijgen we tijd om daarnaar te luisteren. De solda
ten, die het geluk gehad hebben in een burger
pakje of in een gescheurde en bijna onherkenbare
uniform de krijgsgevangenschap te ontkomen,
vertellen van hun belevenissen. De een heeft meer
ondervonden dan de ander, want alle mensen
zijn nu eenmaal niet gelijk begaafd met fantasie.
Met instemming verneemt het publiek, dat de
geruchten, die gedurende deze korte oorlog de
ronde hebben gedaan, dan toch geen verzinsels
waren. De Duitsers hebben inderdaad, vermomd
in allerhande klederdrachten, Nederland over
rompeld. Als dienstmeisjes, als pastoors, als boe
rinnen, als tuinlieden, het kan zo zot niet worden
bedacht of het is werkelijk gebeurd. Frans Verslier
heeft zelf een als boerin verklede Mof gevangen
genomen. Hij heeft hem aan handen en voeten
gebonden op de manier zoals dat in Wild
westromans gebeurd. Samen met een kameraad is
hij op zoek gegaan naar andere vijanden. Die
vonden ze niet. Bij hun terugkomst had de Duit
ser zich van zijn voetboeien weten te bevrijden,
hij stond juist op het punt om de vlucht te nemen
toen de kogel uit Frans z'n geweer hem dat belette.
„De vent viel morsdood voor m'n voeten neer. Ja,
zoiets moet je meegemaakt hebben, 't Valt toch
niet mee om een medemens zo maar pardoes het
levenslicht uit te blazen. Maar daar is het
oorlog voor!"
En of de NSB-ers op de soldaten hebben gescho
ten? Dat hebben ze! Bij tientallen zijn de soldaten
te vinden, die bijna door zo'n landverrader zijn
neergepaft! Vanuit een venster, van om de hoek
van een straat. „Ik zag het aankomen, bukte me
nog bijtijds, de kogel vloog rakelijks over m'n
hoofd en sloeg tegen de muur, dat er de vonken
afspatten!" Als dat nog het enige maar was, dat de
NSB op haar geweten had! De NSB heeft ons land
aan de Duitsers verkwanseld! Dat wisten we reeds
maar de soldaten brengen de onomstotelijke
bewijzen daarvoor mee naar huis. De vijand was
met alles op de hoogte. De Moffen wisten in de
Peel precies de landmijnen te liggen. De inunda
tie van de zozeer beroemde Waterlinie liep droog.
De vliegtuigen op Waalhaven waren onklaar, de
bezetting had geen wapens en geen munitie... ver
raad, verraad van hoog tot laag, maar het meest
nog onder de officieren... In Rotterdam wisten de
Duitsers van ieder, die er een auto op na hield,
naam en adres,... de vorderingsbewijzen moeten
al een tijd van te voren gereed zijn gemaakt.,.
Nederland zwelgt in de eerstvolgende dagen in
gruwelverhalen en heldendichten...
Het kan niet lang duren, daarvoor is deze tijd te
groots en te veelbewogen. De gebeurtenissen vol
gen elkaar op als de beelden in een Russische
film. Vandaag is het de Führer, die zich grootmoe
dig toont en de Nederlandse krijgsgevangenen
loslaat. Het bericht wordt door de bladen met
grote koppen opgemaakt. De radio komt woorden
tekort. Hoe zal men deze grote Germaan van de
twintigste eeuw voor deze weldaad genoegzaam
kunnen danken! „De vrijlating van de Hollandse
krijgsgevangenen ligt trouwens geheel in de lijn
van de Duitse oorlogsvoering", onderrichten de
bladen. „Laten de Nederlanders toch goed be
grijpen, dat de strijd niet tegen het Nederlandse
volk ging, maar tegen de Nederlandse regering,
die met Engeland heulde en samenspande! Het
Nederlandse volk heeft echter nu reeds bewezen,
dat het begrip heeft voor de toestand, waarin de
gebeurtenissen het hebben geplaatst. De Führer,
en met hem de gehele Duitse natie, reikt aan het
natuurvolk de hand der vriendschap"...
Al deze poespas wordt door het Nederlandse volk
zonder tegenspreken geslikt. Er valt ook volstrekt
niets tegen te spreken, want de Duitsers hebben in
die paar weken, dat ze hier zijn, het gehele open
bare leven stevig in de handen genomen, daarbij
ijverig geholpen door de NSB-ers. De radio is
helemaal Duits; de krant is helemaal Duits; de
boeken worden van te voren gecensureerd, al
komt het grote publiek daar niets van te weten.
Maar wat er van dit alles ook zij, de mensen zijn
verheugd om de krijgsgevangenen, die naar huis
komen. Er wordt bij voorbaat een huiselijk feestje
georganiseerd, de buren komen om een bakje, en
er wordt een koekje bij gegeten.
(wordt vervolgd)
