Anjers
en Asters
goede HULP
M. Grinwis Zn.
Luther - Voetius - Eswijler
swijlerianen in Holland,
Tel. (01870) 29 96
H.H. LANDBOUWERS
slachtkuikenmest
en of schuimaarde
Renault 21 GTL
Aardbeiplanten
Winterbloemkool- en
andijyieplanten
F. A. van Lieburg
S
Chr. Gem. Koor
'Vaya Con Dios'
Amac Dl
wagenrooier
TE KOOP
Begrafenisonderneming VOOrZOr^
P. Vroegindeweij
De jager's
T. Vroegindeweij Zonen B.V.
fam. J.
Aluminium ladders
Oriëntatiemiddag voor
startende ondernemers
De EMGO I
en de laag-tarief uren
JAN DE WAARD
Adru
'^P^ JAN DE WAARD
Middelharnis: Jan de Waard
JAN DE WAARD
ongedierte
bestrijding
per ton of per uur
Loonbedrijf
L. van Prooijen
Symphony
Vanaf nu weer voorradig volop
potchrysanten voor kamer of tuin
Wij zoeken nog een
Bloemenhandel
Boekbespreking
In deze aankondiging van nieuwe
boeken bespreek ik er een drietal.
De overeenkomst is dat alle drie
aandacht geven aan een 'oude schrij
ver' en zijn specifieke betekenis voor
kerk en theologie. Drie verschil
lende mensen dus, elk in een heel
andere tijd, op tal van punten onver
gelijkbaar - maar met deze overeen
komst: ze waren ieder kenner van de
Schriften, kenner ook van hun eigen
hart en ze wisten wat het betekende
genade te ontvangen. Met andere
woorden: ze kenden de Heere Jezus
Christus tot zaligheid en getuigden
van Hem bij monde en geschrifte.
Hun namen - en hoe is het mogelijk
dit drietal zo samen te treffen -
Maarten Luther, Gisbertus Voetius
en Jan Willemsz. Eswijler.
A>Ae.
OPEL CORSA TR
..1984
OPEL ASCONA Diesel 2100
..1981
..1984
V.W. GOLF Diesel nieuw model
5 bak, alum, velgen
V.W. GOLF L Dieselrood
V.W. GOLF SCcosmos blauw
1981
1981
V.W. GOLF 1100 Benzine
..1979
V.W. JETTA 1300 4 deurs
..1982
TOYOTA COROLLA Hatchback
12 kleppen, autwit
1985
ZASTAVA 5 deurs, lichtm. velgen
..1982
Tel. (01875) 14 91 of 19 51 t
Tanis
Gebr. Verolme
Grote sortering
Scherpe prijzen
J.W. Mastenbroek BV
Oliehandel
Gereedschappen
SOMMELSDIJK
Afd. dierenbescherming:
Valkparkiet weggevlogen
Hoe is nu de situatie in Nederland?
VRIJDAG 17 AUGUSTUS 1990
„EILANDEN NIEUWS'
Bladz. 3
FAMILIEBERICHTEN
„U is een beter lot bereid:
uw heilzon is aan 't dagen
(Ps. 68:6)
Hedenavond nam de Heere tot onze diepe droef
heid na een geduldig gedragen lijden uit ons mid
den weg, mijn innig geliefde man, onze lieve
zorgzame vader en opa
echtgenoot van Maria Bastiaantje Hotting
in de leeftijd van 72 jaar.
Ooltgensplaat: M. B. de Waard-Hotting
H. de Waard
Middelharnis: J. de Waard
K. de Waard-Timmerman
Jan, Harm
16 augustus 1990
Kaai 4, 3257 AG Ooltgensplaat
De begrafenis zal D.V. plaatsvinden maandag
20 augustus om 14.00 uur op de algemene begraaf
plaats te Ooltgensplaat na een rouwdienst in
'Elthato' om 13.00 uur.
Gelegenheid tot condoleren in 'Elthato' zaterdag
middag van 16.00 tot 17.00 uur en na de be
grafenis.
Geen bloemen
DANKBETUIGING
Voor de vele felicitaties en attenties die wij moch
ten ontvangen bij de geboorte van onze zoon
zeggen wij u heel hartelijk dank.
Kommer, Karin en Piet
Tanis-v. d. Ree
Breenstraat 12
3252 LC Goedereede
Hedenavond nam de Heere tot Zich onze
Harm de Waard
16 augustus 1990
Tot onze diepe droefheid nam de Heere van ons
weg onze geliefde zwager en oom
echtgenoot van M. B. Hotting
op de leeftijd van 72 jaar.
D. Vetter-Hotting
J. L. Vetter
E. Hotting 1"
A. W. Hotting-van den Heuvel
C. D. M. Mooijaart-Hotting
J. J. Mooijaart
neven en nichten
Ooltgensplaat, 16 augustus 1990
2^
Met respekt voor ieders
I levensovertuiging regelen en
verzorgen wij op stijlvolle wijze
de uitvaart geheel naar uw wens.
Emmalaan 18-20,3241 GH Middelharnis
I Dag en nacht bereikbaar
Overal te ontbieden
Eigen rouwvervoer en taxi
Kontakt-adres voor Achthuizen en Oude Tonge:
A. V. d. Klundert, (01873) 15 13
o.a. mieren, vliegen,
muggen, spinnen,
houtworm, boktor,
wespen enz.
Tonisseweg 6
Postbus 2
3255 ZG Oude Tonge
Tel. (01874)25 55
(01870) 31 31
Voor het verspreiden van uw
houden wij ons beleefd aanbevolen.
West-Achterweg 1, Middelharnis
Tel. (01870) 20 37 b.g.g. 48 94
TE KOOP
div. kleuren
Boomvliet 9, Dirksland
TE KOOP
92.000 km, aug. '88
Prijs n.o.t.k.
Tel. (01879) 30 93
of (06) 52 86 47 52
(vroeg-, middel-, laat en doordragers)
Ook hebben wij weer speciale
aanbiedingen van grote
voor 2 dagen per week.
Maak eerst een telefonische afspraak
als je er iets voor voelt.
Dijkstelweg 28, OUDDORP
Tel. (01878) 15 78, Fax (01878) 28 73
O
Ik begin bij de laatste. Geen groot theo
loog was hij althans niet in de weten
schappelijke zin. Hij was een eenvou
dige Hoornse weeshuisvader uit de
zeventiende eeuw. In 1685 verscheen
van Eswijler bij een Amsterdamse uitge
ver een boekje onder de titel; „Zielseen-
zame meditatiën over de voomaemste
waerheden des evangeliums, vertoonende
hoedanigh een ziele op vrije genade, door
den geloove op den Heere Jezus sal leven
De toen nog anonieme schrijver noem
de zich op de titelpagina 'een liefhebber
der waerheyf.
Ongeveer drie jaar geleden besteedde ik
uitvoerig aandacht aan dat boekje dat
toen in een recente herdruk weer was
uitgekomen. Nog is het verkrijgbaar
(uitgeverij Van den Berg te Zwijn-
drecht). Ongeveer in diezelfde tijd
schreef ik in Eilanden-nieuws enkele
artikelen over - wat ik noemde - de
Sommelsdijkse twisten in de achttiende
eeuw. Misschien herinnert een enkeling
zich nog dat die twisten alles met het eer
dergenoemde boekje te maken hadden.
Welnu - enkele maanden geleden ver
scheen bij De Groot Goudriaan te Kam
pen een in vele opzichten fraaie studie
onder de titel 'Eswijlerianen in Holland.
1734-1743'. Bij het lezen van die titel
begrijpt u misschien al dat zowel Eswij-
lers boekje alsmede de Sommelsdijkse
kerkstrijd rond dat geschrift (inderdaad:
in 1740!) daar in voorkomen. Dat ver
moeden is juist. De schrijver is de heer
F. A. van Lieburg (geb. 1967), die al eer
der van zich deed spreken na enkele
kerkhistorische studies.
Er is alle aanleiding deze jonge histori
cus te complimenteren met deze publi
catie. Uitstekend kweet hij zich van de
^Z
opdracht die hij zich stelde een feitelijke
beschrijving te geven van de geschiede
nis van het boek De Zielseenzame
meditatiën. Nauwkeurig bronnenon
derzoek heeft heel wat (min of meer)
nieuw feitenmateriaal opgeleverd dat
licht geeft over het wel en wee door de
jaren heen van dat boek.
Habent sua fata libelli - boeken hebben
hun eigen lotgevallen, is een bekende
latijnse spreuk. Dat geldt van Eswijlers
boek zeker. En daarvan geeft de heer
Van Lieburg een levendig verslag. Niet
de eerste druk in 1685, maar de tweede
en volgende drukken in 1734 brachten
veel beroering. De gretige belangstelling
voor dit boekje bij het eenvoudige kerk
volk gaf voor menig toonaangevend
theoloog in die dagen aanleiding te
waarschuwen voorde inhoud ervan: het
boekje zou met valse mystiek en lijdelijk
piëtisme doordrenkt zijn. Een aktie riep
weer reaktie op: vlugschrift na vlug
schrift verscheen - tot er een van kom-
plete (leke) theologenstrijd sprake was.
Zelfs de overheid en de brede kerkelijke
vergaderingen moesten zich ermee gaan
bemoeien. In Sommelsdijk kwam het tot
een heuse dorpstwist... Inmiddels was de
bekende Kralinger theoloog Theodoras
van der Groe in het krijt getreden voor
Eswijlers boekje. De titel van zijn vele
honderden bladzijden tellende verdedi
gingsgeschrift geeft aan hoe hij dat
boekje waardeerde: 'De oude orthodoxe
leer der ware gereformeerde Kerke'.
Van Lieburgs boek is geen theologische
maar een historische studie. Toch laat de
schrijver blijken waar hij staat als de
inhoud van 'De Zielseenzame Medita
tiën' ter sprake komt. Zowel auteur als
uitgever besteedden alle zorg aan dit
boek.
Het telt 215 pagina's, het heeft een dui
delijk notenapparaat, een persoonsre
gister, een twaalftal bijlagen en een
groot aantal illustraties. De prijs is
ƒ45,-.
Het boek werd uitgegeven door De
Groot Goudriaan te Kampen in samen
werking met de Stichting Studie der
Nadere Reformatie. Aanbevolen voor
de liefhebbers van de kerkgeschiedenis.
O
Een stapje teruggaand in de geschiede
nis kom ik bij Gisbertus Voetius, de man
die vele jaren hoogleraar was aan de
toen nog nieuwe Utrechtse universiteit.
Aan hem werd in 1989 nog al wat aan
dacht besteed. Op 3 maart van dat jaar
was het namelijk 400 jaar geleden dat
Gijsbert Voet, zoals hij toen nog eenvou
dig heette, in Heusden werd geboren.
Precies op die dag, 3 maart 1989, hield de
Utrechtse Faculteit der Godgeleerdheid
in het Academiegebouw aan het Dom
pleineen symposium over 'Deonbekende
Voetius'. Een keur van deskundigen refe
reerde over Voetius, waarbij elk een
bepaald aspekt voor zijn rekening nam.
Van harte stem ik in met de woorden van
ds. W. van Gorsel in het Gereformeerd
Weekblad toen hij schreef: ,.Deze ruime
aandacht voor Voetius is zeker niet overdre
ven, want ongetwijfeld was hij, die een voor
zijn tijd uitzonderlijk hoge leeftijd bereikte
(87 jaar), de belangrijkste en invloedrijkste
theoloog van de 17e eeuw. De spil van de
Nadere Reformatie en de leermeester en
geestelijke vader van vele predikanten die
aandrongen op de praktijk der Godzalig
heid". Nauwelijks is er binnen de gere
formeerde theologie een vrome geleerde
aan te wijzen die zozeer geworteld was
in de diepe bronnen van het verleden èn
zozeer thuis was in het denken van de
eigen tijd. Hij droeg als het ware, om met
dr. Op 't Hof te spreken, de Nadere
Reformatie de universitaire wereld in.
Godzaligheid te verbinden met de weten
schap - dat was zijn adagium. Meer dan
een adagium - zijn roeping waarvoor hij
levenslang geijverd heeft.
De voordrachten van 3 maart vorig jaar
zijn inmiddels gebundeld en in boek
vorm verschenen. In voorname uitvoe
ring uitgegeven bij Kok te Kampen.
Zonder verder commentaar - de aanbe
veling is zonder voorbehoud! - noem ik
enkele sprekers c.q. schrijvers met de
titel van hun referaat.
Voetius als gereformeerd theoloog (Graaf-
land), Voetius en Coccejus over de recht
vaardiging (Van Asselt), Voetius en Utrecht
(Broeyer), Voetius en de gebroeders Teel-
linck (Op 't HoO- Voetius en Augustinus
(Van Oort), Voetius en Lodensteyn (Trimp)
en Voetius practicus (Van 't Spijker).
Het boek telt 266 pagina's, bevat een
aantal registers en kost ƒ45,-. Dat is
voor wat geboden wordt niet echt duur.
O
Tot slot het boek over Luther. Wie kent
hem niet? Maarten Luther, de man
wiens roeping het bleek de kerk te refor
meren; u weet dat hij leefde van 1483-
1546. Bibliotheken vol zijn in de loop
der eeuwen al over hem geschreven.
Toch durf ik te zeggen dat het boek dat
onlangs in Nederlandse vertaling over
hem verscheen uniek is. Ik geef u eerst
de gegevens door. De titel is Mens tussen
God en duivel. Geschreven door profes
sor Heiko A. Oberman. Verschenen bij
uitgeverij Kok te Kampen. Het boek is
k Langs deze weg willen wij iedereen bedanken t
voor de felicitaties en bloemstukken die wij
mochten ontvangen bij het 25-jarig jubileum
van bakkerij Jan Tanis.
MELISSANT
De vakantie is weer voorbij en beginnen
we, zoals gewoonlijk, weer met de repeti
ties van het koor 'Vaya Con Dios'. Ook
het kinderkoor gaat weer beginnen. De
repetities van beide koren vangen aan
op donderdag 23 augustus 1990.
Groot koorvan 20.00-22.00 uur
Kinderkoorvan 17.00-19.45 uur
Nieuwe leden zijn op beide koren van
harte welkom.
De repetities worden gehouden in het
Ontmoetingscentrum van de Ger. Kerk
aan de Nieuweweg.
SINT ANNALAND
Aardappelveiling van dinsdag 14 augustus
1990 Doré blok 1 0,38 -ƒ0,39. Doré
apart f 0,36. Gloria gewone ƒ0,15 -
ƒ0,29. Gloria bonken ƒ0,35 - ƒ0,37.
Gloria drielingen 0,26 -ƒ0,27. Gloria
kriel 1,00 - 1,02. Ottena gewone 0,26
- ƒ0,27. Ottena bonken ƒ0,35. Bintjes
gewone ƒ0,24 - ƒ0,30. Bintjes bonken
ƒ0,36 -ƒ0,41. Bintjes drielingen 0,27.
Eigenheimers gewone ƒ0,18 - ƒ0,30.
Bildstar gewone 0,29 - ƒ0,33.
Aardappelprijs per kilogram. Aanvoer:
102 ton.
rijk geïllustreerd, telt 355 pag. en kost
59,90. Het verscheen voor het eerst in
1981 in het Duits. De Nederlandse verta
ling is van dr. C. J. den Heyer.
Het boek behelst een biografie van de
mens Luther, maar dan op een zeer spe
ciale, ik zei het al: enige wijze. De auteur
tracht Lutherse leven te vatten in de ter
men van het onverzoenlijke spannings
veld tussen de m.achten van God en de
satan. Voorwaar - dat is geen gebruike
lijke benadering. Oberman geeft dat toe.
Maar hij koos deze belichting vanwege
het feit dat hij Luther vooral ziet als een
middeleeuwer, een gedreven midde
leeuws profeet. Weliswaar staande op de
grens van de nieuwe tijd. De man ook
met wie de nieuwe tijd eerst goed aan het
licht kwam. Maar dan toch: een man die
telkens weer liet blijken dat hij een mid
deleeuwer was.
Een heel opvallende titel heeft dit boek - dat
zult u me toegeven. Mens tussen God en dui
vel. Oberman tekent Luther als iemand die
midden in de strijd staat. De strijd tussen de
Goddelijke en de diabolische machten. En
dan gaat het er hem niet zozeer om Luthers
strijd in het godsdienstige, kerkelijke of
politieke strijdperk te tekenen. Nee, hij richt
zich met name op de persoonlijke, existen
tiële, zeg maar 'bevindelijke' mens Luther.
De Luther die wist van de worsteling tegen
de verleidingen van satan, van de aanvech
tingen en bestrijdingen van de zijde van de
vorst der duisternis. De Luther die heel sterk
ervoer dat hij leefde in een kantelend tijds
gewricht. Die ook wist van Godswege geroe
pen te zijn tot zijn bovenmenselijke taak in
zulk een tijd!
Wie Luther wil begrijpen, zo lezen we op
pagina 23 aan het slot van de Proloog,
moet zijn geschiedenis anders lezen dan
gewoonlijk. Het is een geschiedenis 'sub
specie eaternitatis', in het licht van de
eeuwigheid. Maar niet in het milde
schijnsel van een onophoudelijke voor
uitgang naar de hemel, maar in de scha
duw van de chaotische eindtijd vooraf
gaande aan een eeuwigheid die dichtbij
gekomen is.
Het zal u duidelijk zijn dat het lezen van
dit boek - gesteld dat u minimaal enige
interesse hebt in de stof die hier gepre
senteerd wordt - een uitermate boeiende
(op)gave is. Weliswaar treedt ons in dit
boek niet de hele Luther tegemoet.
Evenals ds. H. Visser denk ik dat de
schrijver al te weinig oog had voor wat
Luther toch boven alles typeerde, name
lijk Gods genadewerk in dit uitverkoren
vat, die hoewel ongewild en zeker niet
vooropgezet, in Gods hand dan toch
maar het instrument is geweest de kerk
terug te roepen naar de leer der Schrift
en de prediking van vrije genade.
Desondanks - Obermans boek, dit
knappe boek, biedt heel veel. Aanbevo
len - zonder meer.
TE KOOP
met brede opvoerband;
in nieuwe staat
Dorpsweg 14
SOMMELSDIJK
Tel. (01870) 33 17
De start van een eigen bedrijfis vaak een
moeizaam proces waarin de startende
ondernemer te maken krijgt met allerlei
zaken waarop direct een beslissing moet
worden genomen. Vaak worden de
gevolgen van deze beslissingen vanwege
onvoldoende kennis en voorbereiding
niet overzien, hetgeen het einde bete
kent van iets dat er aanvankelijk zoveel
belovend uitzag.
De overlevingskansen voor een startend
bedrijf zijn derhalve beperkt en een
recentelijk gehouden onderzoek heeft
uitgewezen dat 60% de eerste vijf jareri
niet overleeft. Met het doel de startende
ondernemers voor een succesvolle start
relevante informatie te geven over belas
tingwetgeving, verzekeringen, rechts
vormen, vergunningen, commerciële
planning en financiële aspekten, orga
niseert het Instituut voor het Midden- en
Kleinbedrijf in samenwerking met de
Kamer van Koophandel maandelijks
een oriëntatiemiddag voor starters.
Voor nadere informatie omtrent data en
kosten is het I.M.K. dagelijks telefonisch
te bereiken (078) 33 72 14.
Het I.M.K. is gevestigd in het Onderne-
mingshuis, Groenmarkt 17 te Dor
drecht.
De fam. de Jong, Westdijk 14 te Dirks
land vraagt zich af of misschien iemand
hun Valkparkiet, die maandag weg-:
vloog, heeft opgevangen? De vogel heeft
o.a. de kleuren geel en oranje aan z'n
kop; de fam. de Jong zou hem graag
terug hebben.
Het in ons blad van vrijdag 10 augustus
j.l. opgenomen persbericht van het
Regionaal Energiebedrijf Dordrecht
(R.E.D.) over besparing op de elektrici
teitsrekening door het gebruik maken
van dubbel-tarief heeft een aantal vra
gen opgeroepen.
Deze vragen hadden vooral betrekking
op het in het artikel genoemde aantal
laag-tarief uren voor de huishoude
lijke gebruiker.
De distributiebedrijven kopen de elek^
triciteit in van de produktiebedrijven.
waarbij voor alle bedrijven, dus ook
R.E.D. en E.M.G.O., als laag tarief
perioden gelden: nacht-weekeinde en
algemeen erkende nationale en christe
lijke feestdagen.
Nog niet alle bedrijven hanteren bij hun
verkooptarieven deze tijden voor laag
tarief.
Sommige stellen voor het beschikbaaï
stellen van een dubbel-tarief meter
bovendien nog aanvullende voorwaar
den, zoals b.v. het in gebruik hebben van
een elektrische boiler.
Er zijn op dit moment 22 bedrijven die
alleen maar nachttarief geven.
De E.M.G.O. is één van de 6 bedrijven in
Nederland die aan de verkoopzijde
dezelfde laag-tarief uren hanteert als
aan de inkoopzijde. Laag-tarief gedu
rende een aantal middaguren komt bij
een elf-tal bedrijven voor, terwijl er nog
maar 12 bedrijven zijn die ook op alge
meen erkende nationale en christelijke
feestdagen laag-tarief doorgeven.
Er wordt naar gestreefd voor het hele
land tot een uniform systeem te komen.
Duidelijk is dat het voordeel kan geven
zoveel mogelijk gebruik te maken van
de laag-tarief uren.
Informafie kunt u ten alle tijde inwin
nen bij de afdeling voorlichting van
de E.M.G.O.
