Boerderijen in Zuid-Holland
Een super vroege aardappel
Wie schrijft er mee
van en over Flakkee?
Thools vloekverbod
loze regel
De Frieslander:
Geslaagden
Land- en Tuinbouwschool
Sommelsdijk
MEDISCHE DIENSTEN
Bladz. 2
„EILANDEN NIEUWS'
VRIJDAG 6 JULI 1990
Het metselwerk der gevels is gewoonlijk met grote zorg
uitgevoerd en grijsgele of donker roode baksteen van
niet al te groot formaat, in goede verhouding tot het
geheel. Dit metselwerk is dan doorgaans boven de
rechte vensters en deuren onderbroken door strekken
of door met deklijstjes omsloten gemetselde rond- of
korfbogen, in welker hoogvelden kunstig uitgevoerde
baksteen- en zandsteenvlechtingen in allerlei vorm en
kleur zijn aangebracht. De rond- of korfbogen
die de vensterkozijnen ontlasten, zijn meestal voorzien
van versierde zandsteenen draag-, aanzet- en sluit-
steentjes.
Met onder meer deze woorden typeerde rond 1930 ene J.
Verheul Dzn. de oude boerenhofsteden in Zuid-Holland.
De heer Verheul was in zijn dagen een bekend architect.
Zo maakte hij aan het eind van de vorige eeuw naam met
het ontwerp van de Groote Schouwburg te Rotterdam.
Ook ontwierp hij het 'Witte Huis', het kantoor van de ver
zekeringsmaatschappij RSV te Amsterdam, alsmede de
hervormde kerk aan de Loolaan te Apeldoorn. Zijn
belangrijkste werkgebied was echter Rotterdam en
omgeving.
Bijzonder heeft Verheul geijverd voor het behoud van ste
delijk en landschappelijk schoon. Dat betrof het Rotter
damse stadsbeeld van zijn dagen, dat (toen al!) 'aangetast'
werd door 'moderne bouwsels' - maar vooral ook de
romantiek op het platteland, bepaald als het werd door de
vele monumentale boerderijen. Als wapens in zijn strijd
voor al dat schoons hanteerde Verheul vooral de teken
pen en het penseel. Vele honderden aquarellen vervaar
digde hij van de boerderijen in Zuid-Holland. Het moet
hem aan het hart zijn gegaan dat in de nabijheid van Rot
terdam maar ook elders veel mooie boerderijen ernstig
Langeweg 153. Sommelsdijk; 'Langendam'.
Kk'iburgseweg I, Sommelsdijk.
werden bedreigd. Het gevolg van de voortdurende uitbrei
ding van de steden en de toen al begonnen verstedelijking
van het platteland.
Welnu - hij trachtte anderen te doen delen in zijn zorgen.
Hij heeft zijn schilderijen dan ook in boekvorm willen
uitgeven. Een poging daartoe deed hij in 1930, gevolgd
door een enigszins uitgebreide druk in 1937. Daarnaast
heeft hij nog wat kleinere werkjes geschreven.
Het boek dat onlangs bij uitgeverij Terra te Zutphen uitkwam,
doet echter pas goed recht aan zijn werk. Jammer dat het voor
heel veel monumentale boerderijen te laat komt. Wel kan nu
onze generatie door middel van deze schitterende weergave
nog genieten van het vele schoon dat onze provincie ooit bood.
Mede dankzij financiële steun van diverse instanties kwam
deze bundel van meer dan 220 pagina 's met zeer fraaie repro-
dukties uit. De meeste in kleur, andere in zwart-wit.
Bij elke aquarel-in-kleur is een uitvoerige toelichting
gegeven. Bij elke afbeelding is daarnaast nog een aantal
beknopte gegevens opgenomen, zoals huidige situatie
(dikwijls: afgebroken), bouwjaar, etc.
Een hartelijke aanbeveling van dit prachtige boek, vol met
lees- en kijkgenot. Met name de ouderen zullen zich de oude
boerderijen die inmiddels zijn afgebroken (ook op Flakkee!)
1 weer herinneren...
N.a.v. Boerderijen in Zuid-Holland,
aquarellen van J. Verheul Dzn.,
door C. S. Huijts e.a.
Uitgeverij Terra te Zutphen.
224pag. Prijs ƒ98,-.
SINT ANNALAND
De Grondwet, alom beschouwd als fun
dament van ons staatsbestel, zit toch
nog weleens iemand in de weg. Refor
matorische bestuurders bijvoorbeeld,
die hun eigen gedragsregels ten op
zichte van God en de Bijbel graag tot
wet verheven zouden zien. De gemeen
teraad van Tholen heeft het weer gepro
beerd: met een meerderheid van stem
men handhaafde de raad een vloekver
bod in de Algemene Plaatselijke Veror
dening (APV). En dat terwijl de buurge
meente Sint Philipsland, nog niet zo
lang geleden na eenzelfde poging is
teruggefloten.
Volgens mr. R. Koper, hoofd van de
afdeling algemen juridische zaken bij
de provincie Zeeland, is het vrijwel
zeker, dat gedeputeerde staten het be
sluit van de gemeente Tholen, net als
indertijd dat van de gemeente Sint Phi
lipsland, ter vernietiging zullen voor
dragen bij de minister. „Het is nu
eenmaal in strijd met artikel 7 van de
Grondwet, waarin de vrijheid van me
ningsuiting wordt geregeld. Dat is een
groot goed dat niemand aangetast wil
zien. Gemeenten kunnen van alles rege
len in hun APVs maar nooit wanneer de
wet anders bepaalt. Een wet heeft altijd
meer kracht dan een verordening",
aldus mr. Koper.
Jurisprudentie
De reden dat de frakties van SGP, RPF/
GPV en CDA toch het vloekverbod heb
ben willen handhaven, is gelegen in de
jurisprudentie. De gemeente Nunspeet
zonderde bij het vloekverbod de vloe
kers uit die zich kunnen beroepen op
artikel 7 van de Grondwet. Precies
dezelfde constructie heeft ook de ge
meenteraad van Tholen gekozen. In de
praktijk ontstaat nu een merkwaardige
situatie. Mensen die vloekeni om de
uiting van bepaalde gevoelens kracht bij
te zetten of een overtuiging met enkele
krachttermen verbaal willen maken,
kunnen in Tholen hun gang gaan.
Alleen wie zonder kontext of aanleiding
een grote knoop weggeeft, zou volgens
de Thoolse verordening strafbaar zijn.
Daarbij blijft het nog de vraag of een
dergelijke vloek niet kan worden gezien
als de korte, maar krachtige uitdrukking
van een bepaald gevoelen of overtui
ging. Het moet wel heel raar lopen, wil er
in de gemeente Tholen een krachtterm
vallen die buiten artikel 7 en binnen de
verordening zou vallen. En dan nog kan
de gemeente niets doen. Weliswaar
mogen de gemeenten datgene in hun
APVs opnemen wat niet strijdig is met
de wet, de sterke arm erachteraan sturen
mag dan ook niet. Tholen kan bijvoor
beeld geen agenten laten patrouilleren
langs die plaatsen die zogenaamd „hoog
vloekrisiko" of bij „vloekgevoelige" eve
nementen. En zou een wetshandhaver
bij toeval tegen zo'n zeldzame, niet door
de Grondwet gedekte vloek aanlopen,
dan kan hij helemaal niets doen. Het
vloekverbod op Tholen is een volstrekt
lege maatregel, die alleen symbolisch
kan worden opgevat.
Mr. Koper kijkt er dan ook niet van op,
want Tholen is de enige gemeente niet.
„Overal zijn de oude Algemene Politie
verordeningen vervangen door APVs
volgens een model dat door de Vereni
ging van Nederlandse Gemeenten
(VNG) is opgesteld en getoetst. Overal in
Nederland zijn er gemeenten die er
moeite mee hebben de verouderde rege
lingen, zoals het vloekverbod los te
laten. Wat dat betreft moeten we onze
borst wel nat maken want binnenkort
moeten allen artikelen die het bordeel-
houden verbieden, uit de APVs ge
schrapt worden. Dan worden bordelen
volgens de wet legale inrichdngen, die je
gewoon moet toestaan in de straat, net
als een groentewinkel of een postkan
toor. Daar zullen veel Zeeuwse gemen-
ten het moeilijk mee krijgen, maar de
wet is nu eenmaal de wet en die hebben
we als eerste te respecteren." Maar zijn
de Tien Geboden niet de allereerste, die
men moet respecteren? Wel een vraag,
om daar over na te denken!! Men moet
Gode meer gehoorzamen dan de men
sen en dan de wetten!!
Op een feestelijke bijeenkomst heeft
donderdagavond 28 juni jl. de diploma
uitreiking plaats gevonden. Voor elke
leerling was er een persoonlijk woord en
na afloop van het officiële gedeelte van
de avond konden ouders en leerlingen
onder het genot van een hapje en een
drankje op informele wijze van het per
soneel afscheid nemen.
Van de 52 geslaagde kandidaten waren
er 30 kandidaten met één of meer vak
ken op C-niveau, 15 kandidaten met één
of meer vakken op D-niveau en 7 kandi
daten met zelfs 3 of meer vakken op D-
niveau hetgeen gelijk is aan het MAVO-
D diploma.
Geslaagd zijn uit:
Achthuizen: Lemone Winkels.
Den Bommel: Cenci Barros, Jaco de
Groot, Arie de Wit.
Dirksland: John Blon, Wouter van Len
ten, Cecile Quist, Johan Wolfert.
Goedereede: Diederik Goekoop.
Herkingen: Petra Bazen, Linda v. d.
Veer.
Melissant: Nathalie Looy, Wendy Pille,
Antoinette Verhoeven, Irma v. d. Wal.
Middelharnis: Peter Vroegindeweij.
Nieuwe Tonge: Daan Slinger, Artine
Troost.
Nieuwerkerk: Kees van Westen.
Ooitgensplaat: Johan Bom, Peter Kreeft,
Klaas Kreeft, Leen Meijer, Miranda
de Vos.
Oosterland: Evert Driessen, Jan Stouten.
Ouddorp: Maraya Hameeteman, Made-
lein Hoek, Willemien van Koppen, Peter
Meijer, Teun Tanis.
Oude Tonge: Jessica van Gessel, Marco
van Noord, Harald Oosterland, Tonnie
van Peperstraten.
Ouwerkerk: Carola v. d. Velde.
Sommelsdijk: Danielle Blok, Corné de
Geus, John de Geus, Danielle Hollaar,
Leontien Hoogzand, Antoinet Looij,
Edwin Mol, Mario Roos, Arjan van
Wijck.
Stad aan 't Haringvliet: Marinus Braber,
Robinetta Brinkman, Maurice Malie
paard, Johan Winkels.
Stellendam: Dirk Bruinsma, Marco Nag-
tegaal, Chris Polie.
Eén kandidaat is doorverwezen naar het
derde tijdvak.
SOMMELSDIJK
- Ophalen oud papier -
Zaterdag 7 juli komen leden van 'Ons
Koor' weer vanaf 9 uur bij u langs.
Graag gebundeld op de stoep. Bij voor
baat dank.
van vrijdag 22 juni 1990
t/m zondag 24 juni 1990
WEEKEND-DIENST ARTSEN
Middelharnis - Sommelsdijk:
van zaterdagmorgen 8.00 uur tot maan
dagmorgen 8.00 uur dokter van Kem
pen, tel. (01870)27 10.
Dirksland - Herkingen - Melissant:
van vrijdagavond 18.00 uur tot maan
dagmorgen 8.00 uur dokter H. O. Zoon,
tel. (01877) 12 62.
Stellendam - Goedereede:
van vrijdagavond 17.00 uur tot zondag
avond 24.00 uur dokter P. J. Bulthuis, tel.
(01879) 13 67.
Ouddorp:
W. J. Bron, A. J. Jansen, O. Nieuwland-
seweg27, tel. (1878) 13 12.
Nieuwe Tonge - Oude Tonge:
van vrijdagavond 17.00 uur tot maan
dagmorgen 8.00 uur dokter M. de Jager,
(01875) 13 01.
Stad aan 't Haringvliet -
Den Bommel - Ooitgensplaat:
van vrijdagavond 18.00 uur tot zaterdag
avond 23.00 uur dokter A. J. M. F. Jans
sen, tel. (01871) 13 06 en daarna dokter
H. P. Maas: tel. (01871) 12 69.
N atuurgeneeskundige
M. L. C. MASTENBROEK
Middelharnis. Tel. (01870) 64 59
(zaterdagochtend
van 11.00 tot 11.30 uur)
APOTHEEK „MENHEERSE"
Telefoon (01870) 36 66
Zaterdagen van 10.30 tot 11.30 uur en
17.30 tot 18.00 uur.
Zon- en feestdagen van 11.00 tot 11.30
uur en van 17.30 tot 18.00 uur. Spoedre-
cepten kunnen via de dienstdoende arts
in de overige uren altijd worden aan
geboden.
APOTHEEK„OUDDORP"
Boompjes 3-5, tel. (01878) 37 89
Geopend 8.30-12.00 uur en 13.00-18.00
uur. Zaterdag 12.00-13.00 uur.
TANDARTSEN
Uitsluitend voor spoedgevallen, tand
arts Du Toy van Hees, W. Achterweg 32,
Middelharnis, tel. (01870) 36 21 (van
11.00 tot 11.30 uur).
DIERENARTSEN
De weekenddienst wordt opgegeven via
de antwoordapparaten bij: P. R. J. M.
Schilder, Oude Tonge. tel. (01874) 24 41;
L. Tjebbes, Middelharnis, tel. (01870)
29 66; W. J. Vink. Sommelsdijk, tel.
(01870)28 97.
WIJKVERPLEGING
Achthuizen(01873) 14 40
Den Bommel(01871) 13 12
Dirksland(01877) 15 00
Goedereede(01879) 12 67
Herkingen(01876) 2 24
Melissant(01877) 12 34
M'harnis/S'dijk(01870) 23 00
Nieuwe Tonge(01875) 13 90
Ooitgensplaat(01873) 13 lÓ
Ouddorp(01878) 13 21
Oude Tonge(01874) 12 89
Stad a/h Haringvliet(01871) 23 01
Stellendam(01879) 12 96
Stichting
MAATSCHAPPELIJK WERK
Telefoon (01870) 51 66
Buiten kantooruren
telefonische hulpdienst,
telefoon (01880) 2 59 52.
Stichting KRAAMCENTRUM
„Haringvliet"
Telefoon (01883) 1 00 00
Stichting Gezinsverzorging
„Dirksland",tel. (01877) 24 78
„Middelharnis-Sommelsdijk",
tel. (01870) 28 84
„Goeree-Overflakkee"
(Nieuwe Tonge, Stad en Oostflakkee)
tel. (01874) 10 44
Stichting Bejaardenwerk
„MIDDELHARNIS"
Tel. (01870)33 66.
St. Welzijnswerk voor Ouderen
„OOSTFLAKKEE"
Tel. (01871) 15 45
OPVANG van SLACHTOFFERS
BIJ MISDRIJVEN
en VERKEERSONGEVALLEN
Postbus 273, MIDDELHARNIS
Telefoon (01870) 35 55
Ned. M.S. Stichting
afd. Goeree-Overflakkee
Contact-Coördinator:
K. M. Schippers-Berghuis
tel. (01879) 18 15
Vertrouwenstelefoon
Ned. Patiënten Vereniging
(01870) 21 74 (01878) 31 49
Alarmering
Brandweer, Politie, Ambulance
06-11
,,Geen spoed?
bel het plaatselijke nummer".
ALCOHOLPROBLEMEN
Bel AA (Alcoholicus Anonymus)
voor hulp en inf tel. (01887) 36 85
Ver. Reumapatiënten
Goeree-Overflakkee e.o.
Tel. (01879)24 88
Bij de teelt van vroege consumptie
aardappelen komt het op snelheid
aan. Hoe vroeger men kan rooien;
hoe meer kans dat men de massale
aanvoer vóór is. Voor de teler bete
kent dat in veel gevallen een dub
bele prijs.
In Nederiand wordt omstreeks vijfdui
zend hectare vroege aardappelen ge
teeld. In de ons omringende landen is
deze teelt van veel grotere betekenis en
wordt vaak tot rien procent van het
totale areaal er door in beslag genomen.
De Nederiandse rassenlijst vermeldt 23
vroege aardappelrassen, waarvan er
slechts acht geschikt zijn voor (binnen
landse) consumptie. Daaraan is nu de
Frieslander toegevoegd.
Het geheim van een geslaagde vroege
teelt schuilt voor een groot deel in het
voorkiemen. Hoe sterker de kiem is, hoe
sneller de start, hoe vroeger kan worden
gerooid. En hoe groter de kans is, dat
men de grote aanvoerstroom een flinke
stap vóór is.
Moeilijke keus
De telers van vroege aardappelen han
teren als spelregel: 'Rooien als je aard
appelen hebt, al is het maar vijftien ton
per hectare'. Het blijft een moeilijke
keus. Een weekje later is er vijf ton meer
opbrengst, maar de veilingprijs kan
inmiddels ook drastisch zijn gedaald.
Logisch dat de teler van vroege aardap
pelen veel interesse heeft voor een nieuw
ras. Als het maar vroegere produktie
oplevert. Natuurlijk moeten de andere
eigenschappen ook kloppen, maar daar
zorgen de wetenschappelijke rassen-
lijstcommissies wel voor. Niet voldoen
aan de hoogste eisen betekent niet inge
schreven en niet geteeld worden. Het
echte seizoen voor afzet van primeurs
via de veiling loopt ruwweg van 1 juni tot
15 juli. In het slechte jaar 1987 was de
middenprijs op de veiling maar 33 cent
in het doolhof van prijskaartjes
de juiste K]
taxatie...
Makelaar Tamboer
Tel. 01870-3477
per kilo. In 1988 was dat 52 cent en vorig
laar 56. Zo'n middenprijs is een gemid
delde van prijzen van meer dan een gul
den per kilo en van minder dan een paar
dubbeltjes.
Het zal duidelijk zijn, dat de vroegste
aanvoer bij die hoogste pnjs hoort.
Daarom kan ook met verhoudingsge
wijs weinig kilo's worden volstaan.
Maar elke kilo meer bezorgt de teler
aanzienlijk voordeel.
Vroeg ras
Dat kan bijvoorbeeld door het gewas te
bedekken met folie. Maar de kosten
daarvan bedragen tweeduizend gulden
per hectare, terwijl deze methode de
teler veel werk geeft. Een andere me
thode is de keuze van een zo vroeg
mogelijk ras.
Zo'n ras is de nu nieuw op de Belgische
rassenlijst toegelaten Frieslander. Een
groot aantal professionele telers deed
er al ervaring mee op. Dit jaar staat er 33
hectare pootgoed in de keuring, zodat
volgend jaar 330 hectare voor de con
sumptie kan worden uitgeplant.
Zo'n vijfhonderd volkstuinders verbou
wen de Frieslander reeds. Zij kennen
het genoegen om al vanaf zes weken na
het poten vroege aardappelen van eigen
tuin te oogsten en kunnen bovendien op
hetzelfde perceel nog wintergroenten
uitzetten.
Laten besterven
Belangrijk van dit nieuwe ras is de echte
Hollandse aardappelsmaak. Tenslotte
eten we bijna dagelijks aardappelen en
de lekkerste komen uit de volle grond.
Het liefst uit eigen bodem. Voor de
volksminder nog een tip: laat de vroeg
gerooide aardappelen enkele dagen
besterven. Het komt de smaak ten goede.
In de handelspraktijk regelt dit zichzelf
cloor de tijd die is gemoeid met transport
en distributie.
De Frieslander heeft alles mee. Sterke
kiemen, ongevoeligheid voor een koud
en nat voorjaar, een mooie lange en
regelmatige knol, zuiverheid van kleur.
Hij is vastkokend en de grote maten zijn
geschikt voor de bereiding van vroege
pommes frites.
Natuurlijk is dit nieuwe ras resistent
tegen aardappelmoeheid en wratziekte.
Zoals van een milieuvriendelijk ras ver
wacht mag worden, is het ook weinig
gevoelig voor schurft, kringerigheid,
rooibeschadiging en droogte. Het voelt
zich op iedere grondsoort thuis.
Van de heer Lokker ontvingen we weer een leuke bijdrage, je zou haast zeggen
een historisch verhaal, want we geloven niet dat er nu nog zoiets zou kunnen
gebeuren, dan kwam de vakbond er zo bij. Onze ouders en voorouders hebben
soms in dergelijke gevallen het wel eens heel moeilijk gehad, je leest het, tot
heimwee toe. Meneer Lokker onze dank en tot een volgend verhaal??
Redaktie E.N.
Dat is al een hièle tied geleje, dat mun groatmoeder me vertelde over der
jeugd. Ze werd geboore in Werkendam, in wat voor jaer weet ik niet, mar
zal ongeveer geweest hao, in de jaren 1850. Ze was ongeveer 18 jaeren oud,
toen dur ouwers stierve, in verder femilie had ze niet, als ééne broer, die
kort daerop, in de haeven van Werkendam is verdronken, dus ze srieng
allêên op de waereld.
Dus goeie raed was dier, waer mos ze noe heen, ze besloot mar bie ijeen van
de boeren te gaen werke als dienstmeid in of rond Werkendam. In
zodoende kwam ze te werken bie eene boer buuten Werkendam. Mar ze
had er al spoedig spiet van, want ze had daer niet zo best getroffe, 't was 's
ochtends vroeg al dag in 's aevens laete klaer. in zondag of werkdag was net
lender, daer lag geen verschil in, daer was gêên gelegenheid om naer de
kerke te gaen. Toen in maert de huure uut was, is ze naer Flakkee getrokke,
om aok als dienstmeid bie un boer te werken, aok'weer buuten durp, onder
de gemêênt de Plaete. Daer heit ze 't aok mar un jaer uutgehouwe, in is toen
onder de gemêêntea Ouwe Tonge, bie un boer terecht gekomme, in daer
had ze 't nog slechter naer der zin, daer was oak hard werke, mar oak nog te
weinig eten. Want in de zeumermaenden, als ut aevond was stieng ze boven
op dun diek, om te kieken naer ut nokje van de schuure van de aore stee,
daer ze in de Plaete geweest was. zo'n heimwee had ze naer die
mensen.
Die boer had aok un boereknecht in dat wete de ouwere mensen nog wel,
onder ons, dat de meid, mit de knecht op stee bleve slaepe, de knecht die
sliep achter koeiestal in de bedstee, in de meid die sliep achter 't schuur-
huus. In noe was in dien tied de geweunte, om voor ut slaepen gaen, nog te
eten, dun êênen aevond was het dikke brie in dun aoren aevond dikke riest.
In as dan de brie of de dikke riest op taefel kwam, in un groate platte schut-
tel, daer ze gezaemenlijk uut atte, was de suuker of de stroope al er op
gedaen deur de boer, mar de suuker of de stroope zat dan an de kant waer
de boer mit zun vrouwe an de taefel zat, het dikste op de pap, in de kant
daer de knecht mit de dienstmeid zat, was mar dunnetjes bedeeld. Toen zei
de knecht tot mun groatmoeder, dit is de laeste aevond, dat dat beurt. Dun
aoren aevond toen ze an taefel zatte, mit de groate schuttel mit de dikke
riest op taefel, mit butter in suuker derop, mar an de boer, in zun vrouwe
kant. hut dikste er opgedaen. Toen zei de knecht tegen mun groatmoeder,
let noe op. De boer zei laeten we bidden, hie de pette voor zun aogen,
ondertussen draoide de knecht de schuttel. Toen de boer de pette weer op
zette, keek de boer zun vrouw an, in de vrouw keek de boer an, mar ze
zeije niks.
De aoren aevond toen ze weer an taefel zat. om brie te eten, zat de stroope
over de schuttel, even veul op. De knecht zei tegen mun groatmoeder, toen
ze naer bed gienge, dat hauwke netjes gelapt.
Nadien is mun groatmoeder naer Stellendam vertrokke, oih als dienstmeid
bie un boer, vlak bie durp te werken. In toen heit ze kennis gekrege an mun
groatvaoder, daer ze laeter mit getrouwd is.
Stellendam
A. Lokker