De geschiedenis van
de visserij te l\/liddelhamis
voor de Zuid-Hollandsche en Zeeuwsche Eilanden.
Paartefiöime
Klooster's
bouwbedrijf
i Metselwerk en
Bouwtechnische adviezen
t t
VOORDEELMARKT
J. Ml
VW OUDDORP
Weekblad
Christelijk
KLI<iRMAKER
AKKEUSKNFX
Openiare Yerkooping
en medewerkers
I
MATA
en medewerkers
i f
Prettige jaarwisseling
te Huur.
UERHEIW.
net nmmm, mm ei tuin,
Geslaagd voor doctoraal
examen met flakkeese tint
I een voorspoedig 1990
voorspoedig 1990
Timmerbedrijf
Ontmoetingsavond GZB-IZB
te Middelhamis
Bladz. 2
,EILANDEN NIEUWS"
VE^IJDAG 29 DECEMBER 1989
Bijna 35 jaar geleden hield dr. J.
Verseput, leraar aan de R.H.B.S. te
Middelharnis, een uiteenzetting
over de opokmst en de ondergang
van de visserij te Middelharnis. Tij
dens zijn verblijf op Flakkee had dr.
Verseput een diepgaande studie van
deze gemeente gemaakt en heeft er
zelfs een boek over geschreven:
'Middelharnis, een eiland-gemeente".
Dr. J. Verseput begon bij het ontstaan
van Middelharnis in de 14e eeuw, toen
er naast het moerbedrijf - zoutwinning -
ook behoefte kwam aan visserij. In de
tijd van Karel V werd het 'darrinckdel-
ven' verboden. Er werd begonnen met
indijking, waar de vissers het grootste
belang bij hadden. In een octrooi van
Philips II van 8 april 1567 valt te lezen
dat Middelharnis „eene goede havene
ende kaaie" had, die tevens diende voor
uitwatering van de polders Oudelandt
en Duyvenwaardt. De haven dreigde te
verzanden, de polderbesturen stelden
andere eisen dan de vissers, zodat naar
andere geldelijke middelen moest wor
den omgezien. Er werd besloten een vis-
afslga op te richten, waartoe in 1597 een
poging werd gedaan, echter zonder
resultaat, door geringe medewerking
van de vissers. Men bleef er echter pro
paganda voor voeren, de vissers zouden
n.l. bij verkoop aan de visafslag onmid
dellijk na levering van gemeentewege
betaling ontvangen, zodat er voor hen
geen financieel risico in zat. Op 9 okto
ber 1598 tekenden met baljuw en secre
taris 16 vissers en werd de afslag een feit.
Het burgerlijk bestuur was hierover zo
verheugd, dat de vissers onthaald wer
den op een maaltijd.
De oprichtingsaktie hield in, dat de vis
sers van de opbrengst de 30ste penning
moesten betalen, de opbrengst hiervan
diende tot verbetering van de haven.
Indien de afslagprijs te gering was,
mochten de vissers de vangst elders van
de hand doen. Vreemde vissers moesten
het recht alleen betalen als zij te Middel
harnis verkochten.
De visafslag werd verpacht voor één
jaar. In 1599-1600 was Jacob Bastiaanse
pachter voor 30,- per jaar. Daar kon
niet veel van worden gedaan. De haven
was toen zo ongeveer tot het huis, waar
thans de Slavenburgse Bank is geves
tigd. Het gedeelte tot aan Hotel Jacobi,
bestond uit slikken- Het gemeentebe
stuur trachtte de polder te belasten met
het hele onderhoud van de haven. Dit
ging niet door en in 1611 kwamen er
steeds meer klachten over de haven. De
toestand was van die aard, dat alleen
kleine schepen konden in- en uitvaren.
Er was een grotere haven nodig en het
gemeentebestuur trachtte subsidie van
de polder te krijgen en door tussenkomst
van de Ambachtsheren werd deze ver
worven. De gemeente sloot nog een
lening, verhoogde de rechten op mee
krap en herstelde de visafslag. Boven
dien werd het verschuldigde recht ver
hoogd tot de 20ste penning oftewel 5%.
De haven werd in 1617 aan de polder
overgedragen.
De bepalingen werden strenger, de vis
sers die te Middelharnis woonden wa
ren verplicht de vangst aan de afslag te
verkopen. Verkochten zij elders moesten
zij toch het afslagrecht betalen.
Ook de buitenvissers, die het Goereese
gat binnenkwamen moesten hun vis ten
afslag te Middelharnis brengen. Dit
werd bepaald bij een resolutie van 3 mei
1678. De Ambachtsheren wisten op deze
wijze het bestaan van het Middelhar-
nisse viskantoor te verzekeren, zij had
den het heft in handen, wat tegen de zin
was van Schout en Schepenen te Mid
delharnis. Tegen de willekeur der Am
bachtsheren werden maatregelen ge
troffen en 20 april 1681 een nieuwe keur
vastgesteld, die 28 november 1682 door
de Staten van Holland en West-Fries
land werd goedgekeurd. Er ontstond een
strijd over met de Halsheren, die hun
rechten ontnomen zagen; het geschil
werd na veel moeite bijgelegd, de Hals
heren, Schout en Schepenen zouden het
viskantoor gezamenlijk verpachten „ten
behoeve van den dorpe". Op 10 mei 1685
werd door de ambachtsheren een nieu
we ordonnantie opgesteld die 'approba
tie' kreeg van de Staten en 130 jaar van
kracht bleef.
Dictatuur
Omstreeks 1715 bleken weer misbruiken
in te sluipen, het territoir dat tot de visaf
slag behoorde werd verlegd tot aan de
Noordzee. Op 11 juli 1733 werd bepaald
dat van alle visrechten moesten betaald,
óók van de ventjagers. Er werd dus wel
een dictatuur opgelegd.
In 1740 werd de visafslag te Middelhar
nis bedreigd door concurrentie; in Hel-
levoetsluis werd nl. ook een visafslag
opgericht. Het monopolie dat Middel
harnis had kon hierdoor worden gebro
ken, waarom onderhandelingen werden
gevoerd, wat tot de overeenkomst leidde,
dat Middelharnis 10 jaar de visafslag te
Hellevoetsluis zou exploiteren waar-
100 jaar geleden
20 en 27 December 1889
IN HOC SIGN o VINCES
W. BCEKHöVE-i.
ADVERTEMTIËN.
Twmimjttmaem
SIETJE VAN LEU VALK,
LAUWRIiNTJE VAN SETERS
Kantoor- of Winkelbediende.
7M^
p-nmTTTi mr TTninnmmn»
Een mahtnieliouten Sclirijfbnreau,
CONVERSIE
RUSLANJD 1«G4 on 18GC,
5Rusland 6e Serie 1855.
M. DE GAST, SOWMELSDIJK.
Veilen en Verkoopen:
1 Eene Bouwschuur
Burgerlijke .«itiiiid.
te MKf.<IS!S»A]VT.
HET FORTUIN"
IC .Fanrilen, verschlllciid van
h.iar cnjarni, fl I >i«l llk« llooril-
vee, ft lioogtviirkena, diverse
BSiioIilnes en ïiaii(1l>oii>v»:e-
ree<l)*o5iain»eii, IWelkcrU ea
Stalj;eree«lsrliapi>en. alsmede
onderscheidene jne«UilaireCil OC-
rteren.
RADWANMOLENS
Hondentreekarnmolens,
CORNS, TIELEMAN,
Publikatie van de Vereniging Streeicmuseum, Kerkstraat, Sommelsdijk.
A. J. K.
voor Middelharnis 140,- per jaar zou
uitkeren. Middelharnis bezat dus 2
visafslagen!
Politiedienst te water
Toch waren niet alle moeilijkheden
overwonnen, want de visers uit Schie
dam, Pernis, Delfshaven enz. trachten
dit monopolie te breken. Het lukte niet,
want bij arrest van de Hoge Raad werd
het oude recht van Middelharnis er
kend. De limieten van de afslag werden
bepaald tussen de zee en het Goereese
gat „tot waer met laeg waeter drie a vier
vademen waeter staet". Ter controle
werd zelfs een eigen politiedienst inge
steld, waarvoor de schipper met zijn
vaartuig 18,- per week ontving.
Bloeiperiode van Middelharnis
De gemeente Middelharnis maakte een
bloeiperiode mee tengevolge van de
grote inkomsten van de visafslag. Dit
blijkt duidelijk uit de bedragen, die de
pachters voor de visafslag bevoerden. In
1600 bedroeg dit slechts 30,-; en 1650
ƒ505,-; in 1700/2230,-; in 1750/5060,-
;in 1770/10.110,-; in 1790/11.730,-en
het liep op tot ruim 12.000,- per jaar.
De haven
Men zou denken dat de haven door de
gelden van de afslag uitstekend in orde
was. In werkelijkheid was dit niet het
geval. De gelden werden overal voor
gebruikt, zelfs voor de bouw van een
nieuwe pastorie aan de Ring.
In de 17e eeuw was de haven van
beperkte omvang. De ligplaats bestond
uit een oost-westwaarts gedeelte, zo
ongeveer tot de ophaalbrug, door een
smalle geul met de rivier verbonden. In
1758 besloot men tot verlenging tot aan
het Havenhoofd. Voor de financiering
werd een lening gesloten, de afslagper
centages werden verhoogd tot lVi%. Hel
levoetsluis hield vast aan 5% maar later
gelukte het ook daar de verhoging door
te voeren. Na veen geharrewar werd in
1806 bepaald, dat zowel de buitenvissers
als de Middelhamissers 5% recht te
betalen hadden.
Omstreeks 1840 ontstond voor de haven
ondiepte en begon de vishandel zich
meer en meer naar Hellevoetsluis te ver
leggen. Het verzet tegen betaling van het
afslagrecht nam steeds grotere vormen
aan. De visafslag werd met ondergang
bedreigd en de gemeente riep de hulp in
van Mr. Lipman te Amsterdam, maar
deze kon geen enkel bewijs vinden voor
de vermeende rechten van Middelhar
nis. De moeilijkheden werden nog ver
groot, doordat België als afzetgebied
verloren ging. De pachtprijzen van de
visafslag liepen terug; in 1850 bedroeg
de pachtprijs slechts/150,-.
Het kwam zo ver, dat de gemeenteraad
op 14 april 1857 besloot het afslagrecht
niet meer te heffen, waarmede een in
stelling, die eeuwen bestaan had ver
dween. Middelharnis verloor zijn be
tekenis als marktplaats van vis, al bleef
de visserij bestaan.
hypotheek Q|]
op maat... nvm
Makelaar Tamboer
Tel. 01870-3477
DIRKSLAND
Donderdag 21 december j.l. heeft Dean
van der Wekke uit Dirksland de docto
randus-bul uitgereikt gekregen. Dit fees
telijke feit vond plaats in de Erasmus
Universiteit van Rotterdam, waar Dean
ruim drie jaar maatschappijgeschiede
nis studeerde. Het onderwerp van zijn
doctoraal-scriptie was; 'De ondergang
van de (beug)visserij van Middelharnis'.
Dean heeft, voordat hij naar de Erasmus
Universiteit ging, al heel wat scholen
doorlopen. Zo begon hij op de Chr.
basisschool in Dirksland, waarna hij de
Chr. 'Prins Maurits' mavo en havo door
liep om te gaan studeren aan de Lera
renopleiding Zuidwest-Nederland te
Delft. Daar behaalde hij in 1986 het
tweede-graads diploma voor de vakken
geschiedenis en nederlands.
Dean besloot echter niet te kiezen voor
het leraarschap, maar voor de studie
maatschappijgeschiedenis. Deze studie
bleek vele mogelijkheden te bevatten,
zoals bijvoorbeeld de afstudeervariant
'communicatie voorlichting'.
Nadat Dean zijn propadeuse en docto
raal I examen had behaald, besloot hij te
kiezen voor een zelf samengesteld stu
diepakket, een zogenaamd 'vrij docto
raal'. Hiermee verplichte hij zich om
tevens op een andere universiteit te gaan
studeren. Dit werd de Rijks-Universiteit
Utrecht, waar hij de keuzevakken Pu
blic Relations volgde bij prof. dr. A. van
der Meiden. Door dit alles verschoof
zijn aandacht en interesse naar het
bedrijfsleven en dan natuurlijk speciaal
de Public Relations hiervan.
Nog voordat Dean was afgestudeerd
had hij al een baan gevonden bij het aan
de Brouwersdam gelegen luxueuze villa
dorpje Port Zélande van Gran Dorado.
Dit bedrijf wil zich, voordat het op 23
mei 1990 open gaat, sterk presenteren,
en vond in Dean hiervoor een ge
schikte medewerker.
Uw adres voor:
f Komplete ISOLATIE en RENOVATIE systemen
1 Zoals: Kozijnvervanging
I Dubbele beglazing
I Spouw-, dak-,
B vloerisolatie
I Zonwering etc. etc.
(waag onze uitgebreide folder)
8
I Wij wensen familie, vrienden en relaties
OUDDORP
Molenweg 18b
Telefoon 01878-1656
OUDDORP g
Dorpsweg 41a f
Telefoon 01878-2236
Werkplaats: Stoofweg 18. Tel. 01878-3704
t
f 1
Bij de wisseling des jaars al
onze clientèle, familie, vrienden
en bekenden een voorspoedig
nieuwjaar toegewenst.
Hoveniersbedrijf
OUDDORP - Kelderweg 36a
Tel. 01878-1020
wenst u een in alle opzichten
OUDDORP
OUDDORP Tel. 14 46 Marijkeweg 6
wenst u allen een voorspoedig nieuwjaar
Uitgaande van de Geref Zendingsbond
(GZB) en de Hervormde Bond voor
Inwendige Zending (IZB) worden er
ook ditjaar weer een 12-tal ontmoetings
avonden gehouden.
Voor deze regio is Middelharnis aan
gewezen.
De datum is bepaald op woensdag 10
januari 1990 nam. om half acht in het
Herv. Verenigingsgebouw 'De Hoek
steen', bij de Herv. Kerk.
Het thema voor deze avonden zal zijn:
„Maar zoekt eerst het Koninkrijk Gods
en Zijn gerechtigheid" (Matth. 6:33).
Drie zendingspredikanten die momen
teel met veriof in Holland zijn zullen op
de diverse samenkomsten een inleiding
houden. Het zijn: Ds. G. A. Schreuders
uit Costa Rica; Ds. W. G. Teeuwissen uit
Guatemala en Ds. G. van Ek uit Colom
bia. Te Middelharnis is ds. Schreuders
de gast-spreker. Behalve de ontmoeting
en de inleiding zal er ook een gedach-
tenwisseling zijn, die van groot belang
wordt geacht.
Naast de kerkeraden, de zendings- en
evangelisatiecommissies uit de regio
Zuid-Hollandse eilanden, zijn ook alle
andere belangstellenden heel hartelijk
welkom.
Deze Cuurant verechijnt 'eiken Vrijdag.
AbOlinBrDentspriia per drie maaiideii 50 Cent, Iraaco p. post
AfzoDderlJjke nmnmerB 5 Cent.
Advertentièn van 15 regels 50 cent, elke regül meer 10 cent.
AdT«rtt'nti.;u driemaal gepUat'-t worden sleclits tweemaal berekend.
Advertentièn wtirden bjj den VlTC^:vtu ingei^'acht tut PondL'rdiignuddag 5 uur
Na een kortstünclig docli smjrleUjk
lijden overleed heden onze gelielde Zuster
en Aanbehuwd-zuater
in den ouderdom van 48 jaar.
Uit aller naam,
F. VAN DER VALK,
Virksland, U Uec. 1889.
Ahjemeene, kennüi/evhiff.
liet heeft den Heere van leven i-u hl
dood behaagdvan onze zijde op te
nemen in de eeuwige heerlijkheid onze
geliel'du Moeder en Behuwd-moeder
WüU. A. IvutKiT, I
in den ouderdom vam ruim 74 jaren.
In volle bewustzijn dat zij is ingegaan
is een grootte troost in ons verlies.
Uit aller naam van |J
Kinderen en Behuwd-kinde]en,gj
A. KllEEFT Az. g
SlelUiuiam, 24 Dec. 1880.
Eon jongeling van 25 jaar zag zich gaarne
8(ioedig geplaatst als
Franco brieven worden ingewacht ouder lett. A.
aan hot bureau van dit blad.
Vit (1b band te huui, oji zeer bilUike voor
waarden, de doelmatig ingerichte llOl'stede
met ongeveer 70 Ileklaveu vruv.litbare Bouw
en Woilaudon, uaneengelcgeu in de polders
itoxeninMr en 4>iabfirllhiiiintttlfi' ouder
Mclissant, benevens ongeveer 59 UekUiren
Jaarbij liggende tli/hvu en biiileiii/rouUen.
Inlichtingen verstrekt de Notaris VAN
SCHOUWEN te (ioedereede.
Zij, die iets te vorderen hebben
van- of verschuldigd zijn aan
MAKIWÜS DE WAGTER, bouwman en
logementhouder te Stal aan 't ILiringvliet,
worden verzocht daajv.in viiór den 1 Jauiniii
l8i)ü opgaaf of betaling Ie doen ten kantine
van den Notaris C. DE VRl Erf te Middelharnis.
foor 's ricoren pcdlieid voorspoedig bevallen
van een wolgeschiifu ZOON
s KABOS,
gi'liifde FjrhtgiKioto van ,1. M\itKi's
SommolsHijk, 1.' Ibrmri 1890.
Tegen 'Mei a... gevraagd pon l>okwamo
ook goed kunnetlc schecron.
Adres ondcr)i''l nnuimer dezer mlvovli~ntio
a/h Bureau van lil blad. 1403,
Terstond goviagd een
of halfwas, val goede getuigen voorzien.
Adreaond^r het nu.Tinior dezer advertentie
aan het Bnreiii van dit bl.ad. 1439.
Wordt te joop nangelioden
geheel voor «chrijftafel ingericht legen billijken
prijs.
Te hevngen bij den uitgever dezer courant
onder het p. dezer advertenlio. 14U7.
VAJJ
Coupons 1 April en 1 October.
Ilouifcrs worden beleefd verzocht hunne stuk
ken vóór of op lü Februari 1890 in te leveren
ten kantore van
EENE
De Noxms VAN SCHOUWEN te Qoede-
reedf, zal op nnnilerilaijrn It en fnaart
n. 's vm. tl tire, in na te melden herberg
te MELISSANT op het dorp.
2 De van ouds bekende, gunstig gelegen
IIERnültC,
IMidtlelliai-niM, 5—IK Ucc.
UF.llORKN. llillrtj., J. VV. C.ïHttZMlco K. v. il. \V«[Jc; Jota,
aU Georirt; Krimrü, i. V. .V. L. Auiijicrli'c' cu A, l'riioii; ilduiia ('oniclia,
d. V. J. Kosltr yii n. de Korlu.- AbniliLim (Jerrit. z. v. Ju]i. Krijli u-
biT.; vil M. L. ■•A» Aivlw,?[iie«-, Film\,us, i. v. 1'. v.il. >[t,jdp cu J. Viil-
huiicji; Joli«uiiis, i. V. J. NoorJ.jL oi F. S|i.,-. Ju,i v. A. Iln™-.•n
Jl. Kli-iii;Mti;ttji', il. V. L. V, J. NicuwTiiilijk iiifil lil-Kimiiig.
ONlIEUllldUWlli L. L<iiliUT>l.j.enJ.J.iliiilliiti,i|. 22 j.
ÜK'l'llUUH'U II. V. J. Uij/t 2ü j. en N. J. l'ut ii j.; L. A. Smle.
mail 2a j, ril AVounnmi 52 j.
OV EILI.KUENA. vun Heemst ü7 j.-. A. lüu i'rumjeu 4 vi Aen.
Wen Boiuiucl, 17 Occ.
r.EIÏOUKrl: DiiiiiiJHiu^, i V. S.JiiiiBi'ii en J.UuiiOiQkun.
OVKIlLKDEN; W. lCeljl75j,
Mcuwu Toiigc, ta Nov.IT l»ce.
GKMOllKN. Adriiiiin, il. V. I.. viin K» eu 11. Jluiilers; Cornelia, d.
ï.lJ.Berklii,reu J. v.d.Tol; Adnuiuis llasltullu, 1. T. i'. ilükker eu
J. llurtniHii.
(JNUEIITIIOUWD; D. Mtlmaiit 37 j.(ï»li Mel;s«aii() inel M. Vir-
.luelSij.
OV EllUEDEN: A. T. d. Tol S m.; J. K.i.leUiii 01 j.; J. E. EeUUourg
(17 j eu +111 i A.Tiiiiiiier 71 j.en U m.
IMcliowaut, 1«—IN Ucc.
CEllOllEN: Joliimnij. 2. r. C. »an «eek en M. W. 11 rocnenjijk; Kliia
r. T, 11. J. Keijieren 11 lUVker.; Joli, v. A. r. (inlik t-n A. van Oi«-
iiin^'en; Jan, i.y.i. van U'a;;enin(;eii eu U. 1). ileal man, Ljnelje J^lajijv
J, J. A. Srrnijk en .1. den Hoer.
OVEllEEUH.N: i. ïan Heek 1 iliig.
Mtcllcudnui, 'il Mot.—Il Uec.
GEDOKEN; Jan Maarlen, i. v. A. Kreeft en U'. v. lliereu,
Stüll'el, i.v. C. Keijiir en U. Koon.
<MOC4lei*eeilc, "il IVov.11 Ucc,
CEKOflENi Curiiilu. V. C, 3 llioufeinan en M. Meli.sanl-
GE'l'llOl'WU-. A. ï«ii Ra.illuoi (van llcileiüoUlui») iS j. en 11
•J,okker il j.
ïJ
te MELISSANT ann den grintweg.
De invBntaria wordt dadelijk na den afslag
publiek verkocht.
Do NntnTi=. VAN SCHOUWEN in Gordcreedc,
zal op UoiKlrrdns FelH'iinrl n.a., 'a vm.
nri>, op de liofslede „Clcilnïil rn 'Volliar-
«liiiff'*, in den polder lïoKonisso onder ^lelissant.
in bet openbaar TcpKoopcn
worden volgens de beste constructie gemaakt
en geleverd „op keur goed" door
Timn
nan te iMELTSSANT
kritisch selekteren
i»«(iR>CB-;it<>j!t^aKi»c»i»a*»fcaw.s«gNr*!°i(^^^''
ctKiir<*f!%4eK9ii9ïi^^3e>!4ii«t>!^9K^<3K^
i!iir9riii«»i«k3)!ö49^iifl>^OT^^lK«
