m
<2Boml.o
Nieuw verschenen cd's
m
^R3
jeugd'
hoekje
Damvereniging
c.
November-raadsel 2
Extra raadsels
Extra
november-raadsel A
De natuurbeschermingsraad ziet
gunstige perspeictieven
voor natuurontwii(keling in
het Krammer-Voll(eral(
Fa. B. van Eek Zn.
Flakkee
van Oom Ko
September-oplossingen
1
2
3
5
Philipsdam
1
{^i^if^c^^^^c^cf^i^ci^c^e^i^i^c^i^i^c^c^c^c^^^c^i^i^:^
A. Opel
1. aap, os
7. egel
B.
2. lama (lam)
8. hond
3. ooievaar (ooi)
9. orka
8-1- 10 2 3 23
4. eekhoorn
10. slak
8+ 5 6 4 23
5. beer
11. mees
4+ 9 7 3 23
6. ree
12. spin
Brabant
de juiste Qj]
taxatie... nvm
Makelaar Tamboer
Tot slot
Doe mee! voor een schoner milieu!!
AKTIE ZUINIG STOKEN
„Ernst Nut en Ontspanning '52"
te Melissant
Rondje Krammer - Volkerak 1
Een rustige dag in september. De
zon beschrijft haar baan achter een
compacte sluierbewolking. Er is
vrijwel geen wind. De buitenthermo
meter aan de raampost klimt niet
verder dan twaalf graden. Een beetje
fris maar wel ideaal fietsweer. Om
negen uur schikken we het zitvlak op
het harde zadel. Altijd oppassen dat
er ter plekke geen vouw in de kleding
zit of komt. Geeft niet voor een
rondje door dorp, maar.... Noteren
nu de kilometerstand en dan spant
het rechterbeen de ketting.
Bij de Vliegers te Middelhamis de eerste
ontmoeting. Een reiger staat in uiterste
concentratie op zijn ontbijt te wachten.
Dat kan een mooi plaatje opleveren,
denken wij. Knijpen bruusk de trom-
melremmen aan. Tweewielertjes komen
trillend en piepend tot stilstand. Blauwe
Jaap rilt er van. Zonder een snavel open
te doen, verlaat hij in een werveling van
veren zijn vertrouwde plekje langs de
waterrand. Nee, dat is niet zo'n beste
beurt.
Voorbij Nieuwe Tonge brengt de Bier
mansweg ons op de tweede Groeneweg.
Twee mannen in een aardappelveld.
Met een drietander riek spitten ze op het
veurhoód de knollen uit de grond. De
heren maken alvast een beginnetje voor
de rooier. Ze zijn allebei verpakt in
regenkleding. Alles is namelijk kledder
nat van de morgendauw. En het huidige
weertype werkt niet mee aan een droger
klimaat. Zo modderen deze landarbei
ders, agrarische medewerkers, op een
paar vierkante meter flakkeese klei, ook
verder aan hun welzijn en hun be
staan.
Op de kop van het piertje van de Hoek
van St. Jacob wurmt een automobilist
zijn aanhanger naar de waterkant. Dat
gaat, op de Volvoordse steen, niet van
een leien dakje. De man moet aanhou
dend „in de benzine roeren", voor- en
achteruit steken, met het voorwerp van
zijn welvaart. Maar na heel wat gescha
kelde vijven en zessen glijdt dan toch
uiteindelijk zijn motorbootje in het
Krammerwater. Jammer voor de bijeen
gekomen klas waterkippen. Die kunnen
hun rustige dag wel vergeten.
Een paar honderd meter verder aan de
Grevehngendam. Vijf voor tien is het
Beste jongens, meisjes
en ieder die dit leest
Hopelijk gaat met jullie alles goed. Zo
niet.... dan hopen we op spoedig herstel.
En zelfs al ben je ziek.... puzzelen lukt al
gauw. We gaan dan maar snel van start,
want de september-oplossingen moeten
we ook nog plaatsen. Zullen we dat dan
eerst maar doen?
1. Othniël 6. Gideon 11. Elon
2. Ehud 7. Thola 12. Abdon
3. Samgar 8. Jaïr 13. Simson
4. Debora 9. Jefta 14. Eli
5. Barak 10. Ebzan 15. Samuel
1. Nob
2. Kehüa
3. Gath
4. Mahanaïm
5. AduUam
Samaria
Aser
Josilja
Bethséba
6. Engedi
7. Hachila
8. Hebron
9. Moab
BETHLEHEM
Peleser
Manasse
Tertius
1. cof k'
2. d
3. f
4. h
c of k
L
E
9. a
10. g
11. b
12. j
1. Ahuzzat
2. Barabbas
3. Claudius
4. Damaskus
5. Elisafat
6. Nicolaüs
7. Jerobeam
8. Zacharia
De Slikken van de Heen.
nu, een mooie tijd voor een bakje troost.
Thermosfles nummer één schenkt dam
pende K en G in de kroes. Er is zelfs een
knappend kaakje bij. Ons kleed ligt
gespreid aan de westkant in de berm-
rand boven de stenen beschoeiïng. Hon
derden eenden peddelen kalmpjes op de
grote plas tussen De Dam en Polder
Zuiderland. Langs de stortsteen van de
glooiing hebben zich ook heel was Anas
vertegenwoordigers in groepjes ver
enigd. Maar, als we een kijktoestel uit de
fietstas pakken, waaieren alle vogels, als
op commando, massaal breeduit het
water op. Ze houden zich bij die ma
noeuvre opvallend stil. Een vredige
omgeving hier brengt enige sereniteit in
een soms woelige gedachtengang.
Verder via de Philipsdam. Het eerste
stuk ervaren we allebei in grote twee-
eenzaamheid. Op de ruime langzaam-
verkeersbaan komt niets en niemand
ons tegen. Geen kip. Over de grote weg
rijdt sporadisch een auto voorbij. Doch,
bij de Krammersluizen verandert het
beeld. Niet zozeer door menselijke ver
schijningen. Wèl vogels, bij duizenden.
Aanvankelijk hebben de eenden het
helemaal voor het zeggen. Toch vragen
we ons af of deze populaties nog geen
gefiets vlak langs hun voordeur gewend
zijn. Zodra ze ons op het netvlies waar
nemen kiezen ze eendrachtig één en
dezelfde route. Weg van het rijwielpad.
Trekken daarbij een V-spoor in het
water en „rollen" als een gesloten vogel-
wolk weg van De Dam.
Tijdens deze waarnemingen rijden we
gewoon door met een gangetje van tien
kilometer. Zodoende passeren we nu
drogere gebieden waarop bonte kluten
rondstappen. Meestal zie je deze dieren
pootje baden en met hun omhoog gebo
gen snavelpunt net onder de waterspie
gel maaibewegingen maken om voed-
seldeeltjes uit te zeven. Tussen wat
begroeiing zoeken twee scholeksters
ruzie. Misschien wil er wel eentje landje
veroveren. En dat gaat altijd ten koste
van de ander. Kan ook zijn dat het bezit
en het slachten van een mossel inzet van
de vogeltwist is, ergens op de Plaat van
de Vliet.
Kwart over elf bereiken we het einde van
de Philipsdam. We hebben welgeteld
vijf keer „goeie morgen" kunnen zeggen
tegen mede-weggebruikers. Rechts van
de N257 biedt de eerste polder van Sint
Philipsland zich aan. Vruchtbare Zeeuw
se grond wordt nu nog bedekt door het
lover van aardappelen en bieten.
Aan onze kant van de weg klimmen we
boven op de dijk voor een tweede pauze.
De kijker wordt gericht op het uitge
strekte natuurterrein. De Slikke van de
Heen. Wat een beweeg van vogels.
Overal zie je vleugels fladderen. En
soms krijgen ze ook hier een jolige bui.
W W 'JU'J.' 'JL' 'J.' 'J,' W 'J.' 'Xf J? W WJ.' 'M w 'X' 'Af 'J,' W WJ.' 'J.'J.'J.' W
Een kruiswoord-raadsel deze keer. Als je het moeilijk vindt, vraag dan een
oudere uit je buurt om hulp. Misschien kom je er wel helemaal zelf uit.
Van links naar rechts
invullen
1. Leslokaal
4. Eerste mens
8. Lokmiddel
10. Familielid
11. Inkomstenbelasting
(afk.)
12. Neef van Abram
13. Rivier
14. Beker
16. Loot
17. Profeet
20. Tijd
23. Broer van Kain
25. Geschenk
28. Broer van Maria
30. Geluid van een
schaap
31. Tocht
33. Meisjesnaam
34. Internationaal
35. Familielid
36. Nieuwe testament
(afk.)
37. Onder andere (afk.)
38. Plaats waar
christenen
samenkomen
39. Tak
Van boven naar
beneden invullen
1. Broer van Abel
2. Oom van Jakob
3. Verbrande turf
4. Muzieknoot
6. Berg (Hooglied 4:8)
7. Neem je met een
duimstok
9. Leider van het
volk Israël
H
i
6
16
15. Vrucht
16. Boom
18. Discipel
19. Broer van Ezau
22. Schip van Noach
24. Vrouw van Adam
26. Zoon van Jake
(Spr. 30:1)
27. Voedsel van het
volk Israël
in de woestijn
28. Seizoen
29. Eerste naam van
Petrus
30. Zitplaats
32. Opdracht
Dan tuimelen ze zwenkend door het
luchtruim boven de gevarieerde vegeta
tie van dit gebied. Tussen de verschil
lende grassoorten en meer naar boven
reikende houtgewassen wordt druk ge
trippeld en gepikt. Dan stopt de zoe
kende kijker bij een kolonie zwanen.
Zeker driehonderd. Op de plaat uiterst
hnks, helaas nauwelijks waarneembaar.
Erachter nog een wijdser terrein waar
langs nu wat scheepvaart over het
Zoommeer naar het Volkerak glijdt.
Op naar de eerstvolgende kruising.
Daar moeten we linksaf en dan draagt
een burg ons over het Schelde-Rijn
kanaal. Boven op de stalen constructie
even afstappen. Beneden drijven twee
zwanen statig in het vaarwater van traag
voorttuffende vrachtboten. Welgemoed
rijden we daarna door de woongemeen
schap Heense Molen. Vanaf het zadel is
er niet zo bar veel te dien van het dorp.
Het rijwielpad loopt onder langs een
hoge dijk waarop de meeste woningen
rusten. Jammer, want ook fietsend glu
ren we graag wat stiekum langs gordij
nen. Geen elegante gewoonte, maar wie
ontkomt eraan? Er staat ook een echte
vier-wiekige molen. „De Vos" heet dat
monument en kijkt al van 1714 op zijn
onderdanen, de Heense Molenaartjes,
neer.
Twaalf uur. Steenbergen. Met een neus
vol uitlaatgeuren van het stadsverkeer.
Bij het kruispunt Kaaistraat moeten we
links uit de flank. Dat weten we nog van
de vorige keer. Vijfjaar geleden hebben
we namelijk dezelfde rit gedaan maar
dan in omgekeerde richting. Toen nog
met veerpont Zijpe. De afstand is nu een
paar kilometer korter, maar, alleen de
teller merkt er wat van.
Daar, op de hoek, ons restaurant Aar
den. Eens kijken of ons hoekje bij de hal
is bezet. Nee, dus schuiven we ander
maal deze eikenhouten stoelen achter
uit om breeduit plaats te nemen op het
groene pluche achter de, naar onze
mening, wat droefgeestige vitrage. Wat
zullen we doen? Dat hoort u een vol
gende keer bij de aanvang van deel twee
Flakkee-Brabnt rond onze wateren
Krammer-Volkerak.
J.v.P.
in het doolhof van prijskaartjes
Tel. 01870-3477
Ja, ja.... een pittig raadsel. We hebben
van-de-week dankdag gehad. Maar her
vormingsdag zijn jullie toch ook nog
niet vergeten?
Om jullie een beetje te helpen, hebben
we vóór de meeste vragen de beginletters
van de antwoorden gezet Kijk maar of
je eruit komt.
Maak van onderstaande lettergrepen de
antwoorden op de volgende vragen.
E 1. Waar werd Luther geboren?
A 2. Beschermheilige van de
mijnwerkers.
VS 3. Inspecteur die Luther troostte.
W 4. Stad waar Luther
professor was.
T 5. Monnik die vergeving van
zonden verkocht.
6. Vrouw die Luthers studie
betaalde.
A 7. Papieren waarop stond dat de
zonden vergeven waren.
B 8. Door deze uitvinding werden
Luthers geschriften snel
verspreid.
S 9. Luther bevestigde 95
aan de kerkdeur in Wittenberg.
H 10. 31 oktober is
af, an, ben, berg, boek, cot, dag, druk, eis,
gen, her, kunst, la, Ie, lin, mings, na, pitz,
stau, stel, ta, ten, ten, tet, von, var, wit,
zei
Elma Buscop. Die krant, waar je instaat
op de foto, zal intussen bij het oud
papier liggen. Maar we zullen 'm er van
daan halen en je opzoeken. Inderdaad is
het gezellig puzzels op te lossen als het
regent. En je hebt weer een mooi raadsel
zelf gemaakt! Volgende keer hopen we
weer te beginnen met zelfgemaakte
raadsels te plaatsen. Ook de groetjes!
En.... allemaal weer de groetjes. Bij
leven-en-welzijn tot de volgende keer.
De Rotterdamse firma Lindenberg
Boeken Muziek heeft de laatste
maanden de markt in compact-discs
aanzienlijk verrijkt met het uitgeven
van enkele nieuwe zilverkleurige
plaatjes. Twee hiervan willen we kort
onder uw aandacht brengen.
De eerste cd werd op 20 en 21 april j.l.
opgenomen in de Nieuwe Kerk te Haar
lem en is getiteld „Psalmen". Het betreft
hier een opname van het koor „Capella
Amsterdam" onder leiding van Jan
Boeke. Instrumentale medewerkenden
aan deze cd zijn verder Bernard Winse-
mius, orgel; Kate Clark, traverso; Lucia
Swarts, violoncello; Maarten van der
Heijden, violone en Fred Jacobs, luit en
theorbe. De bespeelde instrumenten
zijn overigens óf historisch óf kopieën
van historische instrumenten.
Naar mijn mening is deze cd in zekere
zin een unieke uitgave. Er zijn vele
grammofoonplaten in de loop van de
jaren verschenen met psalmen en psalm
bewerkingen, gezongen door koren of
als opname van gemeentezang. Daaron
der zijn soms bijzonder mooie, boei
ende, ontroerende en veelzeggende
klankdocumenten. Het bijzondere van
déze cd is echter dat u niet alleen de óns
vertrouwde psalmmelodieën hoort (die
overigens van onschatbare waarde zijn),
maar ook allerlei andere. Wist u bijvoor
beeld dat de reformator Ulrich Zwingli
psalmen berijmde en ze van een eigen
melodie voorzag? Of wist u rhisschien
dat in 1582 in Keulen een duits psalm
boek verscheen vanuit de geest van de
contrareformatie? Zo geeft deze cd een
scala aan psalmbewerkingen, perfekt en
met grote expressie gezongen door
„Capella Amsterdam", eenstemmig tot
en met achtstemmig. Het bijgevoegde
booklet geeft uitvoerige informatie over
de literaire genres waarin de psalmtek
sten kunnen worden verdeeld (klaagp
salmen, dankpsalmen, etc), en over de
psalmcomposities op de cd. Ook zijn
gelukkig alle gezongen teksten compleet
afgedrukt. Samenvattend: wanneer u
wilt kennismaken met of u verder laten
leiden in de wereld van de vocale psalm
bewerkingen in de tijd van de reforma
tie, dan is dit een zeer aanbevelens
waardige cd vooru. Bovendien opname-
technisch uitstekend (DDD-kwaliteit)
en aantrekkelijk geprijsd.
N.a.v. „Psalmen" door „Capelle
Amsterdam" o.l.v. Jan Boeke.
Prijs 29,50.
Een uitgave van Lindeberg Boeken
Muziek, Slaak 4-14, 3061 CS
Rotterdam (tel. 010-4111607).
De tweede cd is getiteld „Jaap Kroonen-
burg bespeelt het Garrels-orgel in de Grote
Kerk te Maassluis". Een orgel-cd dus.
Opgenomen is een zeer gevarieerd pro
gramma, van Bach tot Guilmant en van
Sweelinck tot Feike Asma. Kroonen-
burg presenteert zich op deze cd als een
zeer veelzijdig organist, die heel goed de
kunst verstaat muziek uit uiteenlopende
stijlen op geïnspireerde wijze te ver
tolken.
Als sluitstuk van de Deltawerken is
het Krammer-Volkerak in 1987 door
de aanleg van de Philipsdam afgeslo
ten van de zee. Nu wordt het een zoet
watermeer met grote, drooggevallen
gebieden (schorren) langs de randen.
De scheepvaartroute van Rotterdam
naar Antwerpen loopt door het Kram
mer-Volkerak. Na de afsluiting is het
Krammer-Volkerak door minister
Braks van Landbouw en Visserij aan
gewezen als beschermd- en staats-
natuurmonument.
Sindsdien wordt er gewerkt aan een plan
voor het beheer van het gebied, de zoge
naamde beheersvisie. Over het concept
van deze beheersvisie heeft de Natuur
beschermingsraad op verzoek van mi
nister Braks een advies uitgebracht.
In dit advies doet de Natuurbescher
mingsraad uitspraken over de gewenste
ontwikkeling van het gebied. Zo is de
raad van mening dat de perspektieven
voor de natuur op de drooggevallen
gronden zeer gunstig zijn. Hier dient
„spontane ontwikkeling" zoveel moge
lijk te worden nagestreefd, met als doel
de ontwikkeling van een groot samen
hangend rivierbegeleidend ecosysteem.
De raad spreekt echter zijn bezorgdheid
uit over de kwaliteit van het oppervlak
tewater, zowel nu als in de nabije toe
komst. De doorvoer van verontreinigd
water uit het Hollands Diep, de drukke
scheepvaart en de lozing van polderwa
ter in West-Brabant staan volgens de
raad een gunstige ontwikkeling van de
natte gebiedsdelen in de weg. Door
aktief biologisch beheer kan weliswaar
een aanzienlijke verbetering van de
waterkwaliteit (in het bijzonder het
nutriëntengehalte) worden bereikt,
maar de overige verontreinigingsbron
nen blijven een bedreiging vormen voor
het ecosysteem. Daarom is de raad voor
stander van verdergaande maatregelen
voor oeverbescherming voor de droog
gevallen gronden dan in de concept-
beheersvisie worden voorgesteld.
Enkele impressies: de cd opent met een
zeer levendige vertolking van Bachs
gigue-achtige Fuga in G (BWV 577),
gespeeld met een tongwerkenregistratie.
Vervolgens krijgen twee achttiende
eeuwse kamermuziekachtige orgelwer-
ken („Concerto del Signor Meck" van
Walther en een Suite van Frantisek
Tuma) een passende, lichte vertolking.
Kroonenburg is op z'n best wanneer hij
zijn visie ten beste geeft van opgenomen
werken als de „Festliche Musik alia
Handel" van Karg-Elert, een „Lamenta
tion" van Guilmant, „dè" Toccata van
Mulet en de fantasie over „'k Wil U o
God mijn dank betalen" van Feike
Asma. Het Garrels-orgel uit 1732 klinkt
werkelijk als een romantisch orgel en
Jaap Kroonenburg verbindt in deze
werken de noodzakelijke perfektie met
een inspiratie die doet denken aan zijn
illustere voorganger als organist van de
Maassluise kerk, Feike Asma. In het
laatstgenoemde werk wordt zelfs een
„asmatisch" interpretatie ten gehore
gebracht; gezien de auteur van dat werk
niet ten onrechte: met recht kan van een
euthentieke vertolking worden gespro
ken.
lest minder positief ben ik over de ver
tolking van werk van Jan Pieterszoon
Sweelinck (variaties overAllein Gott in
der Höh sei Ehr"): uitvoeringspraktijk
en registratie van dit werk op deze com
pact disc zijn behoorlijk gedateerd en
missen de authentieke aanpak die
Asma's werk wel meekrijgt.
Het Maassluise orgel blijkt op deze cd
overigens een heel goed medium te zijn
voor een variëteit aan stijlen. Na de laat
ste restauratie (1975, fa. Pels en Van
Leeuwen) klinkt het weliswaar qua
stemming en klankgeving niet zozeer
als wat het is (een orgel uit 1732), maar
wel munt het uit door mildheid en uit
stekende versmelting van de diverse
registers en zeer fraaie tongwerken. Je
zou het een ideaal historisch „compro-
mis"-orgel kunnen noemen. Konklude-
rend: een zeer aanbevelenswaardige
geluidsdrager voor iedere orgelliefheb
ber.
De cd bevat informatie over kerk, orgel,
gespeelde werken en organist. Opname
van uitstekende klanktechnische kwa
liteit.
N.a.v. „Jaap Kronenburg bespeelt
het Garrels-orgel in de Grote Kerk
te Maassluis".
Prijs 45,-.
Eveneens een uitgave van Linden
berg Boeken Muziek.
Middelhamis Paul Kieviet
Westdijk 33-56
Middelhamis
l^Tel. 01870-3035-2060
fiFietsen, brommers,
reparatie
De tabel voor de week van:
30 oktober t.e.m. 5 november 1989
Normaal jaar-
Weekslreef-
Totaal streef-
verbruik
verbruik
verbruik
500 m'
8 m=
27 m=
600 m^
9 m=
32 m=
700 m'
11 m=
38 m=
800 m'
12 m'
42 m'
900 m=
14 m^
47 m=
1000 m=
15 m^
51 m»
1100 m=
17 m=
58 m=
1200 m'
18 m'
62 m'
1300 m=
20 m'
67 m=
1400 m^
22 m'
73 m>
1500 m»
23 m=
77 m=
1600 m='
25 m=
83 m=
1700 m=
26 m=
88 m=
1800 m'
28 m'
93 m'
1900 m=
29 m'
97 m=
2000 m=
31 m=
103 m'
2200 m=
34 m'
113 m3
2400 m^
37 m=
123 m=
2600 m=
40 m'
132 m"
2800 m^
43 m^
143 m'
3000 m=
46 m'
152 m=
3500 m=
53 m=
177 m'
4000 m^
61 m'
201 m'
4500 m'
68 m=
226 m=
5000 m=
76 m^
251 m»
5500 m^
83 m'
274 m=
6000 m=
91 m^
300 m=
Weergegevens Valkenburg Z-H
berekeningsmodel NV. GEB ZHW
Weersomstandigheden:
Afgelopen week lag de buitentemperatuur
ruim boven normaal.
De windsnelheid lag op het normale niveau.
Uitslagen van maandag 6 november 1989
Ie afdeling:
H. Visbeen - H. van Heukelen2 - O
J. Looy - C. Visbeen2 - O
B. Visbeen - A. Visbeen2 - O
2e afdeling:
T. Goedegebuur - M. ArriasO - 2
J. Doom - M. Wiegel1 - 1
S. Keyzer - B. v. d. Spaan2 - O
J. Non - B. van Engen1 - 1
