EIIAIIDEn-IIIEUWS
ING€SPn€KMET....
CONCERT
te Middelharnis
r
Foto Blankers
Z/
Engels gitaartrio in IVIuzieIckamer
Paddestoelen ook
bedreigd!
1
Koekjesaktie
t.b.y. kinderadoptie
HETl
KIJKVENSTER
't Haventje Goedereede
de heer J. Rooij
te Middelharnis
Gebr. Koornneef
installatiebedrijf
3e Blad
VRIJDAG 20 OKTOBER 1989
No. 5844
blik op kerk
en samenleving
- Euthanasie
- Lijden en leven
Op het moment dat ik achter mijn
bureau zit om mijn wekelijkse bijdrage
te leveren staat heel politiek Nederland
op z'n achterste benen. Het ontwerp-
regeerakkoord is immers in discussie en
zoals te verwachten was gaat het voor de
één te ver en voor de ander niet ver
genoeg...
Ik wil me liever niet in deze discussie
mengen, maar ik ben wel bang dat er
nog heel wat water door onze rivieren
zal stromen voordat de nieuwe minis
tersploeg aan hare Majesteit kan wor
den voorgesteld.
Maar één ding weten we zeker, en daar
wdlde ik het toch even over hebben: Lub
bers en Kok zijn het eens geworden over
het vraagstuk van de euthanasie. Hoe
dat mogelijk is is alsnog een raadsel,
maar dat raadsel zal wellicht binnen
kort wel worden opgelost. Dan zullen we
weten wie het meeste water bij de wijn
heeft moeten doen.
Een paar weken geleden knipte ik een
stukje uit TROUW (5 oktober) dat me
zeer getroffen had. Het was van de hand
van Mr. Drs. R. Evers, hoofd van het
Nederlands-Israëlietisch Seminarium
te Amsterdam en media-rabbijn van het
Nederlands-Israëlitisch Kerkgenoot
schap. Deze jood verbaasde zich over de
discussie die in Christelijke kring wordt
gevoerd rondom het vraagstuk van de
aktieve en passieve euthanasie, en over
de rol die dit vraagstuk speelde bij de
kabinetsformatie.
De joodse opvatting is, aldus Evers,
„gebaseerd op de zekerheid (niet
slechts „geloof') dat niet alleen het
menselijk leven van onschatbare
waarde is, maar dat tevens ieder
moment van „levensbelang" is. In
de voorbereidende fase van het
leven dat komen gaat, kan men juist
met het oog op het leven in het
Hiernamaals nog veel veranderen.
De bijbelse traditie binnen het
jodendom verkondigt dat men in
een moment van een „slechtaard"
kan veranderen in een rechtscha
pen mens, die zijn Schepper zonder
vrees kan tegemoet treden..."
Afgezien van een bepaalde joodse ma
nier van zeggen vind ik dat hier nu pre
cies het probleem wordt aangesneden
waarom het gaat. Bij euthanasie wordt
de genadetijd van een mens bekort. Dat
een jood dit element moet aanbrengen
in een discussie tussen christenen is
zonder meer beschamend.
Maar er is nog meer. Rabbijn Evers ziet
in de opvattingen over euthanasie zoals
die onder christenen vandaag de dag
opgeld doen invloed van het Griekse en
dus heidense denken. De wijsgeer Plato
was al van mening dat invaliden niet in
leven gehouden moesten worden! In het
licht van de Godsopenbaring echter is
het niet aan óns om te bepalen of leven
zinvol is of niet. Het is de Schepper Die
het begin en het einde van ons leven
bepaalt.
Nog een citaat:
„De mens mag God verzoeken
hemzelf of een ander van zijn
aardse verplichtingen te ontslaan
wanneer de grens van het menselijk
uithoudingsvermogen wordt over
schreden. Maar de uiteindelijke
beslissing ligt bij God; de mens
mag niet op de stoel van de Rechter
gaan zitten tot eigenrichting.
Achter de gepassioneerde strijd
voor euthanasie gaat een intens
nihilisme schuil. Het aardse lijden
lijkt zinloos omdat ook het aardse
leven zinloos leek. Het niet kunnen
dragen heeft een ondertoon van
niet willen dragen. Pijnbestrijding
is tegenwoordig zo efficiënt, dat
vaak niet werkelijk gesproken kan
worden van ondraaglijk fysiek
lijden".
Ik ben benieuwd of er van deze joods-
christelijke gedachten iets terug te vin
den zal zijn in het regeerakkoord van
christenen en socialisten...
Waarnemer
D.V. zaterdag 21 oktober is het weer
„Haventje". We zullen het hebben over
„De reis van je leven".
Na de pauze hopen we het spel „levend
bingo" te spelen.
We hopen dat jullie allemaal weer van
de partij zullen zijn.
Het Haventje-team
Zaterdag 28 oktober 1989 organiseert de
Stichting kerkconcerten Goeree-Overflak-
kee een concert in de Rooms Katholieke
Kerk te Middelharnis. Uitvoerenden zijn:
Reitze Smits, orgel en clavecimbel; Ma-
riëtte Holtrop, barok-viool.
Het door de uitvoerenden gekozen pro
gramma heeft als „rode draad" de com-
positievorm, te weten de basso ostinato-
techniek: wat staat voor steeds herhaald
basthema, waarbij basstemmen geva
rieerd worden.
Het meest opvallend wordt deze tech
niek toegepast in het uit te voeren werk
van de componist Soler - de Fandago -
het thema hierin is slechts 2 maten lang;
de herhaling werkt hier obsederend, niet
in het minst door de stuwende werking
van de typische spaanse bovenstem.
Ook bepaalde thema's werden gebruikt
in de barokperiode om als motief te gel
den voor deze compositie-vorm; 'La Fol-
lia' is zo'n zeer geliefd (bas)thema
hetwelk door verschillende componis
ten als inspiratiebron gebruikt werd. De
Italiaan Corelli alleen al schreef 23
variaties hierop, één hiervan staat ge
programmeerd.
De ciaconna van Schmelzer die ten
gehore gebracht zal worden heeft een
thema dat zeer goed te volgen is: vier
dalende noten die worden ingezet door
het clavecimbel en geplaatst in een lang
zaam tempo waarboven steeds virtuo-
zere passages speelt.
Het programma wordt ingesloten door
twee orgelwerken, beiden passacaglia's,
van de Duitse meesters Buxtehude en
Bach.
Er is vaak gewezen op de verwantschap
tussen de passacaglia's van hen wat zeer
goed mogelijk is, dit alleen al door het
feit dat Bach het werk van Buxtehude
heeft leren kennen bij zijn reis naar
diens woonplaats Lübeck.
Waarschijnlijk is de passacaglia een
tamelijk vroeg werk in het oeuvre van
Bach, hoewel het algemeen beschouwd
wordt als één van zijn belangrijkste en
rijpe orgelwerken. Het zal dan ook een
bijzondere luisterervaring zijn deze
werken te horen naast de reeds ge
noemde werken met allen dezelfde
opbouw.
Mariëtte Holtrop heeft zich na haar
solo-examen voor viool gespecialiseerd
in het bespelen van barokviool bij Sigis-
wald Kuijken. Sindsdien speelde zij in
vele barokorkesten in binnen- en bui
tenland, zoals La Chapelle Royale,
Drottningholm Theatre Orchestra en
het orkest van de Nederlandse Bachver-
eniging. Bovendien treedt zij solistisch
op in diverse ensembles, en is concert
meester van het Utrechts Barok Consort
en het Nederlands Barok Orkest.
Reitze Smits studeerde orgel bij Nico
van den Hooven, clavecimbel bij Bob
van Asperen, compositie, enige jaren
musicologie en volgde cursussen bij Jos
van Immerzeel, Harald Vogel en Luigi
F. Tagliavini. Hij won de hoogste prijzen
Hoe langer ik met amateur-archivaris Jaap Rooij in gesprek
ben, hoe sterker mij het gevoel bekruipt veel te weinig van de
geschiedenis van Middelharnis af te weten. Als ik boven in
zijn archiefkamer wat in zijn keurig samengestelde mappen
mag neuzen betrap ik me er op dat ik er toch méér over zou
willen weten.
„Inderdaad", beaamt dhr. Rooij, „als je eenmaal ergens in
aan 't snuffelen bent, rust je niet voor je alles aan de weet bent
gekomen
Hijzelf is 35 jaar geleden met zijn hobby begonnen. Hij was
brandweerman, een beroep dat hij 27 jaar lang zou uitoefe
nen. Zijn eerste map, die hij samenstelde was over de brand
weer. Alle kranteknipsels en foto 's die de brandweer betroffen
is hij destijds gaan verzamelen. Nu heeft hij 10 mappen
ervan in zijn kast staan.'
„Burgemeester van Es heeft eens tegen me gezegd dat ik 35
jaar eerder in de VUT had moeten gaan lacht hij. Deze uit
spraak zegt al genoeg...
Menigeen klopt bij dhr. Rooij aan voor zijn hulp bij het zoe
ken in gemeentelijke of kerkelijke archieven. Veel heeft hij
reeds opgediept over de geschiedenis van Middelharnis;
vooral over de kerk en de visserij heeft hij veel historische
gegevens. Het is bijzonder boeiend wat dhr. Rooij hierover
vertelt:
„Evenals de inpoldering van „Middelheemisse" oftewel „St
Michiel in Putten", dateeri de kerk uit 1465. Tweemaal is er
een grote kerkbrand geweest, in 1904 en in 1948. Alleen de
toren kon bij beide branden worden behouden.
Tot aan 1804 had deze toren een bijzonder mooie spits. Door
blikseminslag raakte hij echter in genoemd jaar in brand.
Sommigen klommen met emmers water de torentrap op. Het
lukte hen om de brand te bedwingen. Helaas is de spits in
1811 op last van de franse bezetters afgebroken omdat er een
optische telegraaf op de toren geplaatst moest worden.
Terwijl dhr. Rooij zo over die branden zit te vertellen, kan ik
me zo goed voorstellen hoe hem dat als ex-brandweerman
nog altijd aangrijpt.. Ooit had ik wat over deze kerkbranden
in Middelharnis gehoord. Ik had zogezegd de klok horen lui
den maar wist niet waar de klepel hing. Dat geldt voor mij
ook voor de visserij van Middelharnis. Veel informatie hier
over heeft dhr. Rooij van zijn oom, Jacob Sala, die op 78-
jarige leeftijd zijn memoires in een schrift heeft opgetekend.
Ik mag het schrift mee naar huis nemen om het op mijn
gemak te bekijken. Het lijkt me leuk u er iets uit te laten
horen:
„...en dan de kleinste van de ploeg. Dat was het kofftekoker-
tje, 12 jaar oud. Hij moest voor een bakje zorgen en met de
hulp van zijn maatje, de ketellapper, 14 jaar oud".
„Dan hebben wij hier enkele voorwerpen. Dat (tekening) is
hetgortton waar het koffiekokertje met zijn maatje aardap
pelen in moest schillen. Dan heb ik hier (tekening) een ronde
kogel waar de kleine jongen mosterd mee maalde in loge.
Dat was een ronde houten bak met mosterdzaad waarin hij
mosterdzaad met azijn maalde tot mosterd om te eten bij de
vis. Zoo had die kleine jongen altijdzijn werk. Ik heb het zelf
ook moeten doen
„...ik ben altijd nog blij dat gij (dhr. Rooij) hier altijd zo veel
belang in heeft gesteld en dat komt omdat u uit de lijn der
geslachten bent van de visserij. Want uw opa was zeeman P.
Rooij. Hijisin het jaar 1895 met de vissloep „Zeemanshoop"
vergaan. Ik was toen 3 jaar. Uw opa is in de oorlog (1915)
met de logger in de lucht gevlogen want er zat een mijn
in de netten
De verleiding is groot om u nog meer te laten horen want het
is zeer boeiend allemaal De visserij was voor veel inwoners
van Middelharnis een middel van bestaan. Eén ding is echter
tot op de dag van vandaag een grote vraag gebleven: „waar
heeft de visafslag gestaan?"
„Dat zou ik dolgraag willen weten", aldus dhr. Rooij. „Ik
ben het al eens wezen vragen aan de mannen die altijd op de
kaai te vinden zijn. Zij zouden het, gezien de hoge leeftijd
van sommigen, nog kunnen weten, maar ik ving bot". Het
zou bijzonder aardig zijn als een van de lezers van E.-N. het
zou weten!
hen vanzelfsprekend uitvloeisel van zijn hobby is de stam
boom die hij van defam. Rooij heeft gemaakt Tot het eind
van de 16e eeuw heeft hij de vertakkingen aan deze boom
opgespoord. En iedere loot heeft zijn eigen verhaal Momen
teel werkt hij aan een kwariierstaat oftewel stamdeel. Mevr.
Rooij komt met de koffie binnen. Ook zij heeft zo haar
hobby's, onder meer glas graveren, wat een heel precies
werk is.
Archiveren en graveren. Twee werkwoorden die elk van
precisie uitgaan....
Teunie Knöps
op concoursen in Toulouse (1981) en
Nijmegen (1984) alsmede een tweede
prijs in Brugge (1982).
Als organist en clavecinist treedt hij
regelmatig op in binnen- en buitenland,
zowel solistisch als in ensembles. Hij is
docent aan het Lemmensinstituut te
Leuven en aan het Sweelinck Conserva
torium te Amsterdam.
De aanvang van het concert is 20.00 uur;
de entreeprijs bedraagt 5,00; scholie
ren, CJP en 65+ betalen 3,00.
De leerlingen van de Chr. S.G. voor
Havo en Mavo „Prins Maurits" te Mid
delharnis hopen D.V. donderdagmid
dag 26 oktober weer de traditionele
koekjesaktie te houden ten bate van de
19 door hen geadopteerde kinderen uit
o.a. Haïti en India.
Stelt u de leerlingen en uw verre naaste
niet teleur als ze met koekjes van Flak-
keese makelij weer bij u langs komen.
Mede door uw medewerking zijn ze dan
weer in staat om juist die kinderen weer
te voorzien van het allernoodzakelijkste
levensonderhoud.
Tevens zijn we dan ook in de gelegen
heid om die kinderen met het WOORD
in asanraking te brengen. Aan u de
DAAD!
Hartelijk aanbevolen!!
Het PRO GUITAR TRIO uit
Engeland geeft op zaterdag 28
oktober a.s. een concert in de
Miziekkamer van Piet Wes
thoeve, kool weg 11a te Oud-
dorp. het concert is het laatste
van een twee weken durende
concerttoemee door neder-
land van dit gerenommeerde
Engelse trio.
Het PRO ARTE GUITAR
TRIO (Simon Munting, Cor
nells Bruinsma en Peter Ruef-
fer) heeft een grote ervaring op
het gebied van het gitaar-en-
semblespel. Klassiek geschoold
zoals wij zijn (o.a. in Manches
ter en Londen) staan op hun
programma's, behalve origi
nele werken voor gitaartrio van
hedendaagse componisten, ook
eigen arrangementen van wer
ken van o.a. Vivaldi, Debussy
en Ravel. De unieke instru
mentatie van het trio (o.a. de
tenor-, bas- en achtsnarige
gitaar) staan garant voor een
prachtige klank en komt zeker
in de ruimte die de Muziekka
mer biedt, zeer goed tot uit
drukking.
Het concert begint om 20.15
uur. De toegangsprijs is, inclu
sief programma en koffie e.d.
in de pauze 7,50 (scholieren,
CJP en 65+ 6,00). Plaats
bespreken voor dit unieke con
cert is zeker gewenst (01878-
2764).
Doders en dames
Zien en horen groeien
Bezoek onze showroom
Stellendam tel.: 01879-3319
centrale verwarming
warmwater installaties
sanitair
airconditioning
y
T/M 13 X18
INCL. NABESTELLINGEN
ENE-6DIAFILM
ONTWIKKELING
De gehele Franse maand OKTOBER
een Agfa film KADOÜ!
inkl. GRATIS filmontwikkeling
Sterk in ontwikkelen en afdrukken
1 (^l^^^t.^^^^^^,^l(^^t■^^<.^^^^^^^^^^^^^>H^^^.^^'.^^^^^^^*t^H^^^.^^^.^^^^>ï(^>l<^^<.^v^^*
DE bioloog dr E. Arnolds heeft onlangs een lijst samengesteld van
tegen de duizend soorten paddestoelen die door uitsterven wor
den bedreigd. De achteruitgang van het aantal soorten paddestoe
len is zeer onrustbarend en de oorzaak is eveneens de zure regen
en de vermesting van de bodem. Zeer vele soorten paddestoelen
leven samen met de wortels van bomen en struiken en omdat deze
door de zure regen worden aangetast hebben de paddestoelen
ook minder kans zich te ontwikkelen. Waar paddestoelen groeien
bevindt zich een uitgebreid net van microscopisch dunnen kleur
loze draden onder de grond. De paddestoelen zijn de vruchten van
deze onderaardse planten.
18.000 BILJOEN CELLEN
ze in. Er vindt dan een infectie plaats
In het lichaam van het ongelukkige
beestje. Hun gehele lichaam wordt
met een dradenstelsel doorwoekerd,
waardoor ze in een kurkachtige
massa overgaan. Uit de insekten
groeien dan kleine, 3 tot 6 cm hoge
paddestoelen. Het komt zelfs voor,
dat ze groeien uit nog levende rup
sen.
Een van de meest zeldzame paddes
toelsoorten wordt "de gesluierde da
me" genoemd. Zij heeft echter in haar
optreden niets van een dame, al doet
haar vorm daar aan denken. In de eer-
WANNEER we een paddestoel van
normale vorm in de hand nemen, dan
zien we aan de onderkant een reeks
van keurig geordende plaatsjes han
gen van de steel tot de hoedrand. Op
die plaatjes bevindt zich het klem-
vlies, dat de zogenaamde sporen pro
duceert.
Deze cellen regenen in grote hoeveel
heden uit de hoed van de paddestoel
naar beneden. Zij zijn uiterst licht en
worden door het geringste wind-
zuchtje meegenomen. Nu hangt het
maar van de plek waar ze neerkomen
af, of er op die plaats nieuwe paddes
toelen zullen groeien.
Enkele grote stuifzwamsoorten heb
ben de gewoonte om 18.000 biljoen
sporen te produceren. Toch hebben
die ongeslachtelijke cellen een taai le
ven. Sommige zijn jaren onderweg en
kunnen afstanden tot 350.000 kilo
meter afleggen. Geen wonder, dat
n len soms op een onmogelijke plaats
een paddestoel ziet verrijzen.
Niet bij alle soorten vindt men
plaatjes aan de onderkant. Wij spra
ken over plaatzwammen, maar er zijn
ook stekelzwammen, buikzwammen
en nestzwammen. Stekelzwammen
hebben aan de onderzijde een groot
aantal stekels. Buikzwammen bergen
de sporen in hun binnenste en nest-
zwammen vertonen gelijkenis met vo
gelnestjes. Er is een rijke verschei
denheid in de paddestoelenfamilie.
Het gewicht van deze herfstkinderen
loopt ook nogal uiteen. Er zijn exem
plaren van enkele grammen, die sier
lijk zijn en slank, maar men vindt ook
zeer corpulente familieleden, die een
gewicht kunnen bereiken van meer
dan 90 kg.
Evenals bij de mensen kan men ook
onder de paddestoelen wonderlijke
snuiters aantreffen. Er zijn soorten,
die de dieren tot het voedsel en le
vensvoorwaarde dienen, maar er zijn
ook insectenetende paddestoelen.
De eerstgenoemde soort wordt bij
voorbeeld gekweekt door de mieren
en termieten. Zij verzamelen plantaar
dig materiaal, zoals bladeren en ma
ken dat door kauwen geschikt voor
de schimmelbedden. Het bewerkte
blad lijkt wel op papier.
De Inktzwam
TERMIETEN vouwen uitgebreide
paddestoeltuinen, die door de pasge
boren jongen worden afgegraasd. Dit
voedsel dient alleen om het nage
slacht in stand te houden. De werkers
en soldaten onder de termieten eten
er niet van.
Omgekeerd vindt men de zoge
naamde rupsendoders. Bepaalde
rupsen, kevers enz. eten de sporen
van een schimmel op of ze ademen
Het nestzwammetje
ste plaats is het een nachtzwam. Zij
groeit snel na zonsondergang en ver
dwijnt weer van de aardbodem voor
dat de zon aan de horizon verschijnt.
Verder kan men bij een dame de geur
van een zoete parfum verwachten.
Deze gesluierde figuur verspreidt
echter een stank, waarvan men letter
lijk bewusteloos kan raken.
HET ontwikkelingsproces gaat als
volgt. Na het invallen van de duister
nis ontwikkelt zich met grote snelheid
uit het ei een steel van matige dikte,
die een hoogte van wel 28 cm kan
bereiken. Daarop staat een helm met
een groenachtig slijm. Onder uit de
helm schiet met een zwakke knal de
hoepelrok, die als een sluier rond de
steel hangt. Men kan dus afgezien
van de duisternis, deze paddestoel
zien en horen groeien. Om van het rui
ken niet te spreken.
Niet zodra heeft de "dame" zich in
volle luister ontplooit, of zij begint een
walgelijke lucht te verspreiden. De be
doeling is, het lokken van aasvliegen,
die moeten zorgen voor de versprei
ding van de voortplantingscellen,
waarmee het voortbestaan van de
soort wordt verzekerd. Die stank is
dus een levensvoorwaarde voor dit
soort.
Geboorte, leven, voortplanten en
sterven spelen zich in één nacht af.
Voordat het ochtendlicht door de bo
men speelt, is er slechts een hoopje
slijm, dat nog aan deze nachtzwam
herinnert. Ook in de natuur weet men
mee te praten van tempo, tempo.
Open: Ma. t/m Za. 9.00 -17.00 uur
Vrijdag tot 21.00 uur
Delta Industrieweg 40
(bij de Haringvlietslulzen, afslag Havens)
,,Ujnbaanpromenade" - MIDDELHARNIS
Telefoon 01870-2461