EIÜMIDEtl-niEUWS
Dagboek van een hond
Op „Open Monumentendag" staat
kerk, raadhuis, fort en smidse open
Wie schrijft er mee van en over Flakkee?
Schaken
De Zwarte Pion
Kollekte
Prinses Beatrix Fonds
Verkoping
3e Blad
VRIJDAG 8 SEPTEMBER 1989
No. 5832
Verslag van de eerste week bij mijn nieuwe bazen
Maandag 17 november 1986
Een zeer gedenkwaardige dag in mijn prille hondenbestaan.
Nu dacht ik dat ik al alles had meegemaakt maar het kan werkelijk nog
mooier. Nadat mijn baas vroeg naar zijn werk was gegaan nam het vrouwtje
mij mee naar een verrukkelijk paradijs. Mijn instinct vertelde me dat dat
paradijs hoger gelegen was dan de ruimtes waar ik normaal vertoef. Eenmaal
aangekomen op die gelukkige plek rook ik overal het baasje. Ik kon er maar
niet genoeg van krijgen om steeds maar weer alles te besnuffelen. En nu komt
het mooiste: mijn bazin vlijde zich neer midden op dat paradijs en verzocht
mij vriendelijk doch zeer dringend ook te genieten van deze serene rust.
Nadat ik het paradijs ietwat verbouwd had en meer aangepast aan mijn eigen
mand had ik er toch wel oren naar en zocht het allerlekkerste plekje op: het
hoofdkussen van mijn baas naar later bleek.
En daar hebben wij samen genoten. De hand van mijn bazin tegen mijn neus
en de geur van mijn baasje erin zweefde ik naar een heerlijk dromenland,
alwaar ik tot zeker 12 uur vertoefde. Mijn bazin had daar gelukkig ook niet de
minste moeite mee, sterker nog, het scheen haar zeer te bevallen.
Eenmaal weer terug op de begane grond kreeg mijn bazin een verschrikke
lijke ingeving. U moet weten dat ik dagelijks trouw mijn behoefte produceer
op de kranten en ik wordt telkens uitbundig geprezen. Maar vandaag is dat
niet goed genoeg meer. De wurgband kwam weer tevoorschijn met nog een
lang stuk eraan vast en toen nam ze me mee naar buiten. Ze zette me neer op
straat en verzocht me vriendelijk om mee te lopen. Nou, dat dacht u toch
niet hè?
Ik ben zeer flexibel, maar om je te bewegen terwijl er een aanslag op je leven
gepleegd wordt kan er bij mij niet in. Ik koos dus de veiligste weg en ging
prompt zitten. Na een tijdje merkte ik dat ik nog steeds kon ademhalen en
ging toch maar eens wat snuffelen. Maar telkens als ik iets dichter naar mijn
bazin toeliep ging zij er vandoor en daardoor had ik het gevoel dat ik haar
nooit zou inhalen. Door de zenuwen deed ik een plasje en daar begon zij mij
zo uitbundig te prijzen, zodat ik begreep dat ik iets geweldigs gedaan had.
Na de lunch nam ze me mee in de auto, waar ik al heerlijk aan gewend ben. Na
een lange rit deed ik weer een keurig plasje aan de lijn en U begrijpt, mijn dag
kon niet meer stuk. Ik ben dan ook met een gelukkig gevoel die nacht in slaap
gevallen met het vaste voornemen om het morgen weer allemaal heel
goed te doen.
In de week van 18 tot en met 24 septem
ber 1989 houdt het Prinses Beatrix
Fonds weer zijn landelijke kollekte.
Het Fonds zet zich al sinds 1956 in voor
medemensen, die lijden aan ziekten van
het (centrale) zenuwstelsel. Tot deze
ziekten behoren onder meer: multiple
sclerose, bepaalde spierziekten, spastici-
teit, spina bifida (open rug), ziekte van
Huntington en ziekte van Parkinson.
Het Prinses Beatrix Fonds geeft hulp en
begeleiding aan vele tienduizenden
patiënten en steunt het wetenschappe
lijk onderzoek. Ook is nog steeds hulp
nodig voor de duizenden vroegere slacht
offers van de thans gelukkig vrijwel vol
ledig bedwongen poliomyelitis (kinder
verlamming).
Voor dit alles is veel geld nodig.
Als u ook wilt meewerken aan de bestrij
ding van bovengenoemde ziekten doe
dan uw bijdrage in het zakje dat u één
dezer dagen in de bus krijgt. Het zakje
wordt door één van de vrijwillige koUek-
tanten bij u afgehaald. Zij hebben de
bekende oranje bus bij zich, waarin ook
girobetaalkaarten of bankopdrachten
kunnen worden gedaan.
N.B. Heeft u het zakje niet meer, stop
dan uw bijdrage los in de bus.
Mogen wij ook dit jaar weer op u rekenen?
Bij voorbaat onze heel hartelijke dank.
DIRKSLAND
- Oud papier aktie -
Zaterdag a.s. wordt het oud papier en
karton weer bij u opgehaald. U wordt
verzocht het vóór 9 uur 's morgens
gebundeld buiten te plaatsen. Hartelijk
dank daarvoor!
Morgen, zaterdag 9 september, heb
ben de vier gemeenten op Flakkee
ook ingehaakt op de landelijke
„OPEN MONUMENTENDAG",
waarvoor de V.V.V. Overflakkee een
speciale folder heeft samengesteld.
Te Ooltgensplaat zijn er vier monu
menten te bezichtigen, allen met een
rijke historie. Over de Hervormde
kerk schreven wij het een en ander in
ons nummer van j.l. dinsdag. Nu
volgt een korte beschrijving van het
Raadhuis, het Fort „Prins Frede-
rik" en het Smederij-museum „Piet
Kamp". Deze gebouwen staan open
van 10.00 tot 16.00 uur.
De smidse
De smederij van de heer P. kamp. Voor
straat 13, naar wie ook het museum is
vernoemd, is al 150 jaar oud. Het verte
genwoordigd het ijzeren tijdperk „met
de hamer en aanbeeld". Het is een van
de zeer oude beroepen en bij een bezoek
aan dit museum worden ouderen en
kinderen geconfronteerd met het verle
den. Veel oude gereedschappen en ma
chines zijn er verzameld en worden voor
het nageslacht bewaard. Een kolenvuur,
aangewakkerd door de blaasbalg met
een sissende bak met water die het
gloeiende ijzer afkoeld, is in vol be-
'^"jf Het raadhuis
Op de Kaai staat het uit 1616 daterende
Raadhuis, dat in 1839 (dus 150 jaar gele
den) zgn. werd gemoderniseerd, waar
door de oorspronkelijke staat verloren
ging, maar in 1939 weer in de oude staat
werd gerestaureerd en op 28 september
van dat jaar (en nu 50 jaar geleden) weer
in gebruik werd genomen. Door burge
meester, de heer C. Slobbe, thans wo-
Van de heer J. v.d. B. te D.B. kregen we een heel lang verhaal. U kunt het
zo zelf lezen, het is een ernstige vertelling geworden van toen, waar we
lang nog niet allemaal raad mee weten. We hebben het zoals u schreef
weergegeven meneer v.d. B, Als u geen Flakkees schrijven kunt of u
durft het niet aan, wilt u dan zo vriendelijk zijn het er voortaan bij te
zetten, dan „vertalen" wij het voor u. We zijn u in ieder geval erg dank
baar dat u naar de pen gegrepen heeft.
Redaktie E.N.
Mijnheer de redacteur, hier is een verhaal van Flakkeeënaars, wel niet
in het Flakkees dat vond ik te moeilijk, maar naar ik hoop, toch iets
voor deze tijd, daar gaan we dan.
Het is de laatste tijd weer in de herinnering gekomen, nu de twee van
Breda zijn losgelaten. Hoe is het begonnen in Nederland?
Het was midden zomer toen het bericht kwam, dat de oorlog was uitge
broken, tussen Engeland, Frankrijk en het Nazi-Duitsland; 1 septem
ber 1939.
Overal plakkaten aan de muren en aanplakborden, dat het burgerlijk
bestuur was opgehouden, en dat het militair bestuur er voor was in de
plaats gekomen. Iedereen was er van onder de indruk, er was haast
geen gezin, die er niets mee te maken had. Want mobilisatie betekende,
dat al wie in militaire dienst was geweest, op moest komen, om zijn
dienstplicht zo hete dat, te komen vervullen.
Ondergetekende behoorde daar ook bij. Ik behoorde bij het 14e Regi
ment Infanterie. Het waren meest Zeeuwen, wat van Flakkee en
Voorne-Putten.
Bergen op Zoom was de garnizoensplaats. Daar stond aan de Koren
markt een oude tochtige kazerne. En wie daar zijn opleiding had
gehad, die moest zich melden in Middelburg aan de concertzaal. Het
was 1 september heel mooi weer. Toen de uittocht van al deie militairen
een aanvang nam, er werd later wel eens over gesproken, er zat geen
mens in de tram, het waren allemaal soldaten. Het was een hele onder
neming, eerst met de tram naar Rotterdam, 3 uren totaal. Delftsepoort
hete dat toen, daar moest je op de trein. Zevenbergen, Bergen op Zoom,
Middelburg. Als men dan zo uit het beschermde burgerlijke komt, en
dan als militair wordt ingedeeld, is een hele verandering. Na wat
omzwervingen zijn we aangeland in de Generaal Bons kazerne in
Grave (Noord Brabant). Die was nog in aanbouw, maar wel geschikt
voor bewoning, de keuken moest nog afgebouwd worden, maar dat was
in september geen bezwaar, er werd gekookt, en keukenwagens die bij
het Regiment hoorden. Maar voor diegene die het nog weten, hoe de
winter '39-'40 was, kan wel nagaan hoe het er toen naar toe ging: veel
sneeuw, en hard vriezen, maar het eten smaakte goed, dus daar niets
meer over.
Het slapen ging nog ouderwets; strozakken op de grond, kribben waren
er niet, zo heet dat in dienst. Nu had ik het tot korporaal gebracht, wat
wel niet veel voorstelde. Maar als ik korporaal van de week was, en hoe
het kwam weet ik niet meer, maar ik was het dikwijls, dan moest je de
boel schoonhouden. Met dat strozakkengedoe, die waren niet altijd
even goed dicht, dan weetje het wel, maar er was meer te doen: aardap
pelen schillen, w.c. schoonmaken, eten halen en noem maar op. Nu
hoefde ik dit niet alleen te doen, het ging er meer om dat het gebeurde.
Nu was er bij ons ook een Jood uit Middelharnis, Simon Hammelen-
burg. Een Jood heeft zaterdag sabbat, dan werkt hij niet, als het een
orthodoxe Jood is, en dat was hij. Hij was met de legerleiding van het
bataljon overeengekomen dat hij 's zondags wel wilde werken. Nu viel
dat wel mee, omdat wij zondags vrijhadden. Maar corvee zo heet dat in
dienst, moest gewoon door gaan.
Zodoende kwam ik veel met Hammelenburg in contact, omdat ik kor
poraal van de week was. Hij deed veel aan lezen en ging 's avonds nogal
eens naar buiten en liep dan altijd in een boek te lezen. Ik wilde wel
graag weten wat hij las, maar dat was Hebreeuws en aangezien ik dit
niet machtig was, wist ik nog niets.
Nu dat zondags werken van hem viel wei mee, want voor ons was er
tien uur kerk, waar we meestal wel naar toe gingen, en bleef hij op de
kamer en kon dan verder gaan met lezen. Maar bij een nader gesprek
met hem bleek hij in zijn vrije tijd voor rabbi te studeren. Dat is zo
ongeveer bij protestanten als dominee en bij rooms-katholiek
pastoor.
Nu sleepte het leven en de tijd zich voort. De verloven trok men wel
eens in, en dan heft men dat weer op, totdat we op een nacht allemaal
werden overgeplaatst, tenminste het Regiment waar ik bij was, en
ondergebracht in scholen in Oss. En de verloven werden voor de
zoveelste keer weer ingetrokken. Dat was, dat iedereen die met verlof
was onmiddellijk naar zijn standplaats moest terugkeren. Nu was ik
ingedeeld bij het 14e Regiment, het 2e bataljon, de 2e compagnie, ofwel
14 R.I. II-II, dat was voldoende. Als men daar de naam van de militair
voorzette en de brief voor half acht op de post deed, dat hij of zij dan de
andere dag, eerste postbestelling de brief op de deurmat zag. Dit is iets
tussendoor, dat 50 jaar geleden ook al een goede PTT was.
Na 6 weken daar rondgehangen te hebben, brak op 10 mei de fatale dag
aan, dat Nederland werd aangevallen door Nazi-Duitsland. En dat dat
5 jaar zou duren had niemand verwacht. De vliegtuigen scheerden over
ons heen, maar schoten toen nog niet. Maar op Pinksterzondag werden
we bestookt door duikbommenwerpers waar de eerste gewonden
vielen.
Wij waren een reservebataljon dat overal ingezet kon worden, waar dat
nodig is en dat was aan de Grebbeberg. We werden met alles wat we
hadden op auto's geladen en via de Viaanse brug, meer was er toen nog
niet, om de Lek over te steken, en dan richting Utrecht, maar dat was
gauwer gezegd dan gedaan. De weg liep toen nog door de stad en daar
hebben we bijna een hele nacht vastgezeten, want wat was de oorzaak:
het leger van de Vesting Holland was al op de terugtocht, maar uitein
delijk kwamen we toch de stad door, en in het toen voor verdediging
van de stad het fort de Bilt, als onderkomen voor het leger was inge
richt. Het fort lag aan de weg Utrecht-De Bilt. Daar hebben we het afge
wacht, wat er zou gaan gebeuren. Het was inmiddels al 5 uur geworden.
Het werd erg stil, want het geluid van de kanonnen konden we heel
goed horen. Er kwamen wel vliegtuigen over, maar die deden niets.
Niets is het ook weer niet, ze gooiden pamfletten uit. Als ze de vesting
Holland niet overgaven zouden ze met de stad Utrecht doen wat ze met
de stad Rotterdam hadden gedaan, platbombarderen. Enkele uren
daarna moesten we de wapens inleveren, en konden we wat gaan rus
ten. Maar daar kwam niets van, de spanning die er heerste, wat gaat er
nu gebeuren, bleef bij iedereen bij. Maar het meest bij de Jood Hamme
lenburg. Ik ging nog eens een luchtje scheppen, want in zo'n vunzige
bunker te zitten was geen pretje, terwijl het buiten prachtig weer was,
het was bijna biadstil. Een zacht zuidwesten windje waaide er en toen
we buiten kwamen, wat is dat toch op je jas. Bij nader onderzoek bleek
het fijne as, dat afkomstig was van de brand in Rotterdam, die had de
zuidwesten wind meegevoerd, en daalde overal op neer. Maar terwijl ik
daar zo liep, kwam ik Hammelenburg tegen en wat ik toen zag, vergeet
ik nooit meer. Een grote man huilen als een kind. Toen ik er naar vroeg
wat hem scheelde, stortte hij zijn hart uit, wat er met de Joden zou gaan
gebeuren. Het uur was geslagen nu ze het hadden overgegeven. Nou ik
dacht daar toen anders over dan hij en trachtte hem wat te troosten, dat
het zo'n vaart wel niet zou lopen, maar daar wilde hij niets van weten,
hij was er vast van overtuigd, nu Nederland in handen van Nazi-
Duitsland was gevallen, er voor de Joden geen ontkomen meer aan
was. Hij wist het zéker, zei hij.
Later werd wel eens verteld, de Joden wisten het niet, dat Hitler er op uit
was om de Joden te vernietigen. Maar nogmaals. Hammelenburg twij
felde niet, het stond voor hem vast.
Ik ben hem daarna uit het oog verloren, al waren we Flakkeeënaars,
maar het is uitgekomen wat hij voorspeld heeft. Hij is afgevoerd en niet
levend teruggekomen. Hoe en wanneer weet ik niet. Maar hier zijn
geen woorden voor, hoe men zo met deze mensen heeft kunnen
omgaan, ze deden geen vlieg kwaad. Onschuldigen, vrouwen en kinde
ren en ook grote mannen, werden vergast, of soms nog wel ergere mid
delen, om ze van het leven te beroven. Maar zoals in de Bijbel staat, dat
hun aantal is als het zand der zee, zo ook Zijn woord, dat bestaat in
eeuwigheid. En dat na deze verschrikkelijke tijd er voor de Joden, na
2000 jaar weer een sstaat Israël is opgericht, wat ons verstand te boven
gaat. Ze hebben het niet makkelijk, ze worden bedreigd aan vele kan
ten maar nochtans tellen ze weer mee in het wereldgebeuren.
D.B.
J.v.d.B.
Het Raadhuis te Ooltgensplaat, gebouwd in 1616 door Melchior van Harbach,
die ook de raadhuizen van Bolsward en Klundert ontwierp.
nende te Zwijndrecht werd bij de
heropening een boeiende rede uitge
sproken en door wijlen de heer C. W.
Hobbel werd namens de bevolking een
prachtig schilderstuk voorstellende de
Kaai met het raadhuis aangeboden.
Een steen boven de waagdeuren verteld
dat op 12 juni 1616 (Sint Adolfsdag) met
de bouw werd begonnen. De gevel wordt
gesierd door twee leeuwen op het bor
des, een beeld van vrouwe „Justitia", een
klokje van het jaar 1613, een steen van
Neptunus en de zeemeermin en voorts
een aantal prachtige gebrandschilderde
wapens, aangebracht in de glas-in-
lood ramen.
Op de raadzaal staat er een oude ijzeren
kist, gemaakt in 1723 te Neurenberg.
Een mooi plafond, schoorsteen met
tegeltjes en de prachtige uitgevoerde
betimmering zijn het bezichtigen waard.
De totale restauratie kostte in 1939
slechts 100.000,- en werd uitgevoerd
door Gebr. Naglé uit Geertruidenberg.
Dagelijkse opzichter was de gemeente
architect, de heer H. C. de Ruiter, met de
oorlog en de ramp bleef het gebouw
gespaard.
Graag willen wij de lezers nog even atten
deren op de tentoonstelling die op een der
kamers van het raadhuis is ingericht door
de Vereniging van Amateurarcheologen
„De Motte" op Goeree-Overflakkee. In
vitrines zijn een groot aantal vondsten te
zien die bijeen zijn gebracht tijdens de
opgravingen op de slikken van het Volke
rak bij Ooltgensplaat. Overblijfselen van
de 13e eeuwse nederzetting Berwouts-
moer. Een aantal foto's geven een beeld
van dit „monnikenwerk".
Zeer interessant.
Het Fort
Aan het eind van de Havendijk staat
ook het Fort „Prins Frederik" voor
iedereen open. Rondom de schans met
bolwerk van de 16e eeuw werd begin van
de jaren 1800 de rest van deze vesting
gebouwd. Op 4 en 5 oktober 1811 kwam
Keizer Napoleon zelf deze verdediging
inspecteren. Hij logeerde met zijn grote
gevolg op het raadhuis. Eerst heette het
fort „Duqnesne" en het heeft een om
vangrijke geschiedenis. O.a. de Franse
tijd, de mobilisatie 1914-1918 toen Ko
ningin Wilhelmina aan deze vesting een
bezoek bracht en op het raadhuis
werd ontvangen.
In dit gebouw zijn ook in 1947 Prinses
Juliana met Prins Bernhard ontvangen,
eveneens na de ramp van 1 februari 1953
Koningin Juliana en Prins Bernhard,
terwijl op 5 september 1981 Prinses Mar
griet met haar man tijdens het 500-jarig
bestaan van Ooltgensplaat e.o. door
burgemeester W. M. v. d. Harst werden
welkom geheten.
De archieven vermelden ook nog dat op
2 juni 1781 Prins Willem V een bezoek
aan de Plaat en het raadhuis bracht.
Nog even terug naar 't Fort. Zaterdag
kan men er het kruithuis en de waterkel-
ders bezichtigen met vanaf 10 uur het
gebruik van een kopje koffie, van 12.30
tot 14.00 uur kan men voor 5,- een echt
Flakkee's gerecht „peen en juun", zgn.
hutspot consumeren.
Bij ieder monument is er een rondlei
ding en wordt enig informatie-materiaal
verstrekt. Maakt kennis met dit stukje
unieke Flakkee.
De Donjon", het oudste gebouw op het Fort „Prins Frederik" waarin men zaterdag
een kop koffie en het Flakkeese gerecht „hutspot" kan gebruiken.
De jaarlijkse vergadering had een pret
tig verloop onder leiding van de heer
Boeter die op wel zeer soepele wijze
opnieuw voor drie jaar werd gekozen als
voorzitter. Ditmaal werden meerdere
prijzen uitgereikt, zowel aan de kam
pioen dhr. Verolme alsmede de winnaar
in groep 2, dhr. Verbeek, terwijl ook de
snelschaakkampioen dhr. De Glopper
en de twee topscorers van team 1 en 2
een fraaie beker ontvingen.
Er zijn weer een flink aantal nieuwe
leden bijgekomen.
Verolme denkt dat team 1 dit jaar wel
kampioen zal worden, terwijl team 2 als
nog kampioen IS! Tenslotte werd gesnel-
schaakt waarbij De Glopper overtpi-
gend won met 12 uit 13!!
Oplossing schaakprobleem:
Nadat wit de pion op d4 nam, neemt
zwart met Pc6 op d4, waarop wit neemt
op d4 met Lb2 en waarna zwart speelt
Ld7-a4! Dan onstaat er een dubbele
DIRKSLAND
Op D.V. dinsdag 19 september wordt in
het verenigingsgebouw „Rehoboth" van
de Geref Gemeente te Dirksland de
najaarsverkoping gehouden ten bate
van de zending.
Er is van alles te koop. Er zijn de vele
handwerken, zoals tafellakens, spreien,
schilderijen en allerlei maten kinderkle
ding. Ook is er zelfgemaakte advokaat,
heerlijk gebak, oliebollen en bloemen.
Voor de kinderen is er speelgoed en een
snoeptafel. Natuurlijk is er ook koffie,
frisdrank en soep.
Zendingskrans „Prisca" en vrouwenver
eniging „Acti Agimus" nodigen u van
harte uit deze verkoping te bezoeken
van 's morgens 10.00 uur tot 's middags
17.00 uur en 's avonds van 19.00 tot 20.00
uur. Tot ziens!
penning even zeldzaam als effektief en
daar kijk je soms overheen. c2-c3 gaat
nu niet en de loper is gefixeerd.
JCH
