EIIIVI1DEf1-f1IEmi/S
Veel te zien op monumentendag
te Ooitgensplaat
Orgelconcert
in Hervormde Kerk
te Sommelsdijk
De weg
naar huii
Waarom E.H.B.O.
Politiek spelletje?
Vuurtoren Haamstede
blijft bemand
Expositie aqaurellen
„Voorstraten van
Goeree Overflakl(ee"
KOEKJES-AKTIE
VOOR POLEN
Jan Knape Mzn.
2e Blad
DINSDAG 5 SEPTEMBER 1989
No. 5831
Interieur Hervormde Kerk te Ooitgensplaat met een Keijzer-Leeflang orgel van 1973
en de prachtige preekstoel met ouderlingenbank, gemaakt in 1736 door
Amoldus van Galen, meester timmerman binnen Dordrecht, voor de prijs van f 670,-.
Op monumentendag, zaterdag 9 september 1989 zijn te Ooitgensplaat van
10.00 tot 16.00 uur een viertal interessante monumenten te bezichtigen, n.l.
de Hervormde Kerk, het Raadhuis, 't Fort „Prins Frederik" en smederij P.
Kamp, Voorstraat 13. Hieronder een korte beschrijving van de Herv.
Kerk.
Reeds bij de stichting van het dorp in 1481 was bepaald dat er een kerk moest
komen, gewijd aan St. Odulphus. Van dit gebouw is niets bekend. Waarschijn
lijk was het van hout.
Van 1527 tot 1553 werd er gebouwd aan een stenen kerk in de gothische bouw
stijl. Dit was een kruiskerk.
Na enkele overstromingen was deze kerk in 1722 zo slecht geworden dat men
het westelijke deel (schip) afbrak om de rest van de kerk mee op te
knappen.
In 1847 werd deze kerk geheel afgebroken wegens bouwvalligheid. Er kwam een
nieuwe kerk in de z.g.n. waterstaat-stijl op de oude fundamenten. De eerste steen
van de toren werd op 22 mei 1847 gelegd door A. J. C. van Weel, zoon van de
toenmalige burgemeester. In 1893 erd de toren verhoogd met 1 verdieping en een
spits.
Doordat de kerk nooit door brand is getroffen is er veel van het oude interieur
bewaard gebleven.
Zo zijn er drie koperen lichtkronen uit plm. 1640, enkele grafstenen uit plm.
1636 en delen van „herenbanken" uit 1743. Bijzonder fraai is wel de preekstoel
met het doophek er om uit 1736. Dit doophek is voorzien van prachtig houtsnij
werk. Twee koperen lezenaars en kandelaars maken dit tot een fraai geheel.
Interessant is ook het archief dat vele oude stukken bevat vanaf het jaar 1587, zoals
tekeningen en bestekken van de preekstoel en de huidige kerk.
Het avondmaalservies is geschonken in 1737. De poorten van het kerkhof date
ren uit 1840, de klok is gegoten in 1947 en het orgel is gebouwd in 1973.
Vanzelf zou over deze kerk veel meer te vermelden zijn, maar bij een bezoek
aanstaande zaterdag wordt u breedvoerig ingelicht. Eeuwen oude documenten
en een foto-expositie laten de geschiedenis herleven. Over het Raadhuis van
1616, het Smederijmuseum en het oude Fort (waar voor vijf gulden echte „hut
spot" te koop is) vertellen wij u het een en ander in ons volgend nummer. De titel
van het boek van wijlen de heer Jo Kosten „Tussen Kerk en 't Fort" wordt zater
dag een levende geschiedenis, ook als u loopt over de Voorstraat met z'n vele
monumenten en oude (heren)huizen.
De vuurtoren van Haamstede, die grote
bekendheid kreeg door de afbeelding op
de bankbiljetten van ƒ250,- blijft be
mand.
De bedoeling was deze vuurtoren te slui
ten, omdat ze voor de navigade op de
Noordzee niet meer strikt nodig was,
maar een fanatieke aktie om het kunst
licht bemand te houden heeft succes
gehad. Men heeft succes gehad. Men
heeft onder meer aangevoerd, dat de
functie heeft. Op zee zowel als te land
kan men verdachte bewegingen in de
gaten houden, op zee de smokkelsche-
pen, te land andere criminele akties,
want boven op de toren kan men een
heel stuk van het Schouwse land over
zien. De Dienst Scheepvaart en Mari
tieme Zaken zorgt voor de salariëring
van \Vi persoon. De gemeente Wester-
Schouwen voor één persoon terwijl ook
het Ministerie van Justitie en het Minis
terie van VROM in de exploitatie bij
draagt. Én en ander werd medegedeeld
op een Verkiezingsbijeenkomst van de
V.V.D. in Zierikzee, waar ook Minister
Korthals-Altes aanwezig was.
Openbare repetitie
jeugdorkest Sempre Crescendo
Inmiddels zijn bij de Kon. Fanfare
„Sempre Crescendo" te Middelharnis-
Sommelsdijk de muzieklessen weer her
vat. De opleidingen worden verzorgd
door de docenten Arie Heykoop, Arie
Stolk en Hugo Verwey.
Naast het volgen van deze muzieklessen
kunnen beginnende muzikanten reeds
na enkele maanden toe treden tot het
jeugdorkest van Sempre. Voor de nieuwe
leerlingen en voor zomaar belangstel
lenden zal op donderdag 7 september
mssen 19.00 en 20.00 uur een openbare
repetitie worden gehouden. Dit ter ken
nismaking met het musiceren in groeps
verband.
Plaats van handeling is het repetitielo
kaal „De Notenkraker" aan de Jul. van
Stolberglaan te Middelharnis.
Koor- en samenzangavond
in „De Samaritaan"
Donderdag 7 september organiseert de
welzijnszorgkommissie van het ver
pleeghuis „De Samaritaan" weer een
koor- en samenzangavond in het ver
pleeghuis.
Deze avond begint om half acht en
wordt gehouden in de Lukaskapel.
Aan dit programma wordt medewerking
verleend door de Christelijke Gemeng
de Zangvereniging „Com nu met Sangh"
uit Oude Tonge. Dit koor staat onder lei
ding van dhr. A.L. van 't Geloof. De de-
klamatie wordt deze avond verzorgd
door mevr. N. v.d. Velde.
Een ieder is van harte welkom bij deze
zangavond. De toegang is vrij.
Groenteteelt op Jaarmarkt
Een keur van nederlandse groenten is te
vinden op de jaarmarkt te Zuidland op
zaterdag 9 september aanstaande.
In een arrangement gebaseerd op een
hoorn van overvloed zullen allerlei
groenten en ook fruitsoorten worden
verwerkt. Goede ideeën voor het maken
van heerlijke gerechten en al deze
groente- en fruitsoorten kunt u lezen in
het ter plaatse verkrijgbare folderma
teriaal.
'In de tunnelkas daarnaast kunt u zien
hoe tegenwoordig de produkten worden
geteeld op steenwol. Hier wordt u ook
geïnformeerd over gewasbescherming
via biologische methoden. Uiteraard
mogen op deze jaarmarkt enkele boxen
met vee niet ontbreken.
Verder kunt u hier ook vinden een pre
sentatie van de plattelandsvrouwen,
plattelandsjongeren en de Lagere Agra
rische School „Anna Hoeve" uit
Brielle.
De Stichting Flakkeese Hulpgoederen
Polen organiseert een koekjes-aktie. Ze
komen bij U langs, onze medewerkers
huis aan huis, groot en klein.
Voor 2,50 bieden ze U een pakje room-
boterkoekjes aan van zeer goede kwali
teit. U kunt ze verwachten tussen don
derdag 14 sept. a.s. en zaterdag 16
sept.
Met de opbrengst hopen we de kosten te
kunnen dekken van inpakken, vervoer,
enz. van grote zendingen goederen naar
Polen én van het vervoer van de kerst
pakketjes voor Poolse kinderen. Zeg
geen nee tegen onze verkopers, want zo
wordt Polen geholpen door Flakkee.
SINT ANNALAND
Beroep uitgebracht
Door de Gereformeerde Gemeente van
Sint Annaland is een beroep uitgebracht
op ds. J. Karels, predikant van de Gere
formeerde Gemeente in Rijssen.
- door leerlingen van Paul Kieviet -
Op D.V. 16 september, 's avonds acht uur, zal er in de
Hervormde Kerk te Sommelsdijk een bijzondere orgel
bespeling worden gegeven. Aan de klavieren van het
prachtige Meere-orgel zullen dan orgelspelende ama
teurs plaatsnemen. Het betreft hier allemaal leerlingen
van de organist van deze kerk, Paul Kieviet.
Het Meere-orgel in de Sommelsdijkse kerk werd twee jaar
geleden zeer vakkundig gerestaureerd door de orgelmakers
Gebroeders Reil uit Heerde. Het is één van de best bewaard
gebleven orgels van z'n maker. Sinds het jaar dat het
gebouwd werd (1821) is er aan het orgel eigenlijk heel weinig
veranderd: op 3 van de 21 registers na zijn alle pijpen die het
orgel heeft nog allemaal van Meere, terwijl de firma Reil bij
de laatste restauratie voor die 3 registers nieuwe pijpen heeft^
gemaakt, in stijl en bouwwijze aangepast aan de „echte"
oude pijpen. Zodoende is het orgel sinds twee jaar weer opti
maal geschikt voor en berekend op z'n belangrijkste taak: de
begeleiding van de gemeentezang tijdens de erediensten.
Maar ook op doordeweekse dagen wordt het instrument
gebruikt: de uitvoerenden van het concert op 16 september
hebben op dit prachtige orgel hun wekelijkse orgelles. En
weest u er van overtuigd dat dat inspireert!
Iets van die inspiratie die een historisch orgel als dat in Som
melsdijk nu eenmaal in zich heeft, hopen deze organisten u
op 16 september te laten meebeleven. Bovendien is het voor
de orgelstudie alleen maar leerzaam en stimulerend om bij
een dergelijke gelegenheid voor het voetlicht te treden.
Musicus Paul Kieviet studeerde dit jaar af voor de hoofdvak
ken orgel en theorie der muziek aan het Rotterdams Conser
vatorium. Voor het hoofdvak orgel behaalde hij cum laude
het diploma Uitvoerend Musicus, voor de studie theorie der
muziek het diploma Docerend Musicus. Bovendien stu- t
deerde hij kerkmuziek. Als kerkmusicus is hij, behalve aan
Hervormd Sommelsdijk, verbonden aan de Hervormde x^
Gemeente te Dirksland. Naast zijn lespraktijk is hij momen-
teel werkzaam als koordirigent, schoolmusicus en docent
aan de muziekschool te Middelharnis. Ook geeft hij regel- V
matig orgelconcerten (deze zomer o.m. in West-Duits-
land).
Het leerlingenconcert omvat voor een groot deel orgelmu- V
ziek van Johann Sebastian Bach. Maar ook zal er worden y
geïmproviseerd, er wordt oude engelse muziek uitgevoerd en
het romantische repertoire ontbreekt evenmin.
De aanvang is om 20.00 uur en de toegang is gratis!
Opbouw en toerustingsdag
van ver. 'De Christenvrouw'
Belangstellende christenvrouwen zijn
van harte welkom op D.V. dinsdag 19
september 1989 in de kapel van de Prin-
sekerk, Schepenstraat 71 te Rotterdam.
Spreker: dr. R. Seldenrijk; onderwerp:
„Rentmeester zijn in onze informatie
samenleving".
De dag duurt van 10.15 uur tot 14.30 uur.
Koffie vanaf 9.45 uur. Lunchpakket
s.v.p. zelf meenemen. Toegang vrij (kol-
lekte). Boekentafel aanwezig.
„De Christenvrouw" is een landelijke
vereniging (opgericht 8 jan. 1981) als als
doel om vanuit de Bijbel, het voor alle tij
den onfeilbaar en gezaghebbend Woord
van God, christenvrouwen behulpzaam te
zijn om te komen tot een beter inzicht en
betere kennis omtrent de problemen
van deze tijd, ten aanzien van gezin,
maatschappij, staat en kuituur.
In de huidige samenleving zijn ongeval
len helaas een dagelijks voorkomend
verschijnsel. Waar mensen zijn is het
ongevallenrisico aanwezig.
Iemand die in het bezit is van een geldig
eenheidsdiploma E.H.B.O. heeft geleerd
en bijgehouden, hoe en op welke wijze
hij levensreddende hulp kan verlenen.
We horen vaak de kreet, Nederland ver
grijst, het is mede aan u om te voorko
men dat een voor de samenleving zo'n
belangrijke vereniging als de E.H.B.O.
niet mede vergrijst. Het ligt dan ook bin
nen uw bereik om uw kennis te verrijken
op het gebied van Eerste Hulp aan
een medemens.
Medio september start de Koninklijke
Nederlandse Vereniging Eerste Hulp bij
Ongelukken (E.H.B.O.) Afdeling Som
melsdijk EPU met een nieuwe cursus.
Opgave voor deze cursus bij; W.A. Hob
bel, Meerkoet 15, 3245 TK Sommels
dijk, tel. 01870-6085.
GOEDEREEDE
Op open Monumentendag, 9 septem
ber, gaat een nieuwe tentoonstelling van
start in „Klein Loogement", Noordzijde
Haven 29 in Goedereede.
Vorigjaar september trok de aquarellen
tentoonstelling met als thema „De stad
Goedereede en haar omgeving" heel
veel belangstelling, dit jaar is tot eind
van de maand een tentoonstelling te
zien met als thema: „Voorstraten van
Goeree-Overflakkee", werk van kunst
schilder Matthijs Mijnders.
Matthijs Mijnders, geboren 1953 te Stel-
lendam: opleiding tot eerste graads
docent aan de academie voor beeldende
vorming, Amersfoort; leraar handvaar
digheid en tekenen aan verschillende
scholen op Goeree-Overflakkee.
Matthijs Mijnders studeerde af met als
specialisatie ruimtelijke vormgeving,
aquarel en keramiek; momenteel is hij
vooral bekend om zijn clavecimbel-
bouw.
'Aquarellen (en keramiek) werden ge
presenteerd in verschillende galeries
door geheel Nederland.
U wordt van harte uitgenodigd de ten
toonstelling te bezoeken. „Klein Looge
ment" is geopend: Open Monumen
tendag 10.00-17.00 uur; woensdagmid
dag 14.00-17.00 uur en zaterdagmiddag
13.00-17.00 uur.
STELLENDAM
- Oud papier -
op zaterdag 9 september wordt door de
financiële commissie van het open
Herv. Jeugdwerk weer oud papier opge
haald. Wij beginnen om 8.30 uur op de
Molenkade en zo vervolgens om 9.00
uur in de Nieuweweg en Eendrachtsweg.
Zet u uw oud papier tijdig en gebundeld
gereed?
Woensdag wordt een belangrijke dag
voor Nederland, want wat gaat er gebeu
ren in de politieke wereld? Ik zou het zo
niet durven zeggen, maar een ding weet
ik wel, u bent wel goed bezig als u na het
stemmen naar de Grutterswei in Oude
Tonge komt. Daar begint namelijk het
nieuwe schaakseizoen. Links of rechts,
allemaar rechtdoor naar S.O.F.
Vorige week woensdag begon het al leuk
op de vergadering. Het eerste nieuwe lid
door dit seizoen kwam al binnenlopen
en dat was dan Wim Douw uit Som
melsdijk. Bij het vriendschappelijk snel
schaaktoernooi liet hij wel gelijk zien
dat hij al vader sdchaakstukken gezien
had, van de 16 spelers die meededen
pakte hij mooi de zevende plaats. Twee
fanatieke schakers van „De Zwarte
Pion" wilden ook graag meedoen en wij
weigeren niemand dus de heren Peeman
en Du Pree deden gezellig mee. Voor
onze top was het echt wel leuk, want die
twee heren zijn sterke schakers en dat
bleek ook, want Du Pree won overtui
gend, gevolgd door Van Maurik. Onze
eigen snelschaakkampioen Van Hooff
bakte er weinig van en eindigde zo rond
de zesde plaats. Gebuis zorgde weer
voor het spektakel. Hij wist z'n stelling
zo op te bouwen dat Van Hooff echt
moest gaan denken en aangezien de
partijen maar vier minuten p.p. bedenk
tijd geven, ging Ruud door de vlag.
Daarna pakte Gebuis ook Gebraad
mooi in en zo kon voor Gebuis de avond
niet meer kapot. Al met al was het weer
gezelilig en we roepen de schakers van
Oude Tonge en omstreken dan ook
zeker op om eens een avond te komen
schaken (alles zonder verdere verplich
tingen). Probeer het gewoon eens, dat is
toch wel het minste dat je kunt doen.
ledere woensdag 20.00 uur in „De
Grutterswei".
Bij ons telt nog: wie als vriend hier bin
nengaat, komt nooit te vraag maar
steeds te laat!
Tot schaaksü
BJB
toren uit criminaliteitsbestrijding een
^.^.^.l^^.^.^.^.^^.l^^.l^^.^.^.^.^.l^^.l^l^l^:^l^^.^.l^l^J^)^l^^■^■'^^■**'^^■>^'^^■'^^■^■^■^^*'^'^'^>^>^>^>^**>^^^^
VERVOLGVERHAAL
- 31 -
Niet uitgegeven manuscript,
beschikbaar gesteld door
M. A. Knape
Ze zucht boven haar naaiwerk. Willem
houdt vol: „Magge m'n wel es over
dienke!" Hij heeft bij Betje het „open
geweten" onderkent en soebat: „gae
mee, meid".
Ze schudt langzaam met haar hoofd, ze
doet het niet.
„Waerom dan niet?"
„Hawe ik je toch al gezeid".
„Ke' je toch wel es bie de man gaen luustere".
„Dat doe 'k iedere Zondag".
„Jae, mar op de catechesaotie is weer heel wat
aores, daer leer je meer, en je kent er es wat
vraege".
Ze haalt haar schouders op en bukt met haar neus
dicht bij het naaiwerk of haar schoot. Hij ver
schiet zijn laatste kruit: „Zou je moeder het niet
goed vinde, dienk je?"
Hij wacht haar antwoord niet af, er komt een
vraag in hem op, die hem geheel in beslag neemt.
Zou Betje d'r moeder het goed vinden? Wat weten
ze van haar af? Alleen dat de glans van haar
innerlijk leven uitstraalde naar buiten. Maar ze
heeft nimmer iets gezegd.... En zijn moeder heeft
de troosteloosheid van haar bestaan om zich
heen gesnauwd. Dat behoeft niet gezegd te wor
den, het is van zichzelf duidelijk.... En voor die
moeder zal hij naar de catechisatie gaan,.... om te
zien of er nog iets aan te doen is.... en opdat hij
haar niet gelijk worden zal.... „God, wil mij daar
voor bewaren?" Wordt het gebed van een onbe
keerde ziel verhoord? Het is een van de vragen,
die hij dominee al dadelijk doen zal. Tegen Betje
zegt hij zeer nadrukkelijk: „Ik gaen!"....
Willem is een zoeker geworden.
De dorpelingen hebben een eigen woord om
daarmee de catechisatie aan te duiden. Ze spre
ken over de „vraogeschool". Daarmee drukken ze
uit, dat er voornamelijk gevraagd en natuurlijk
ook geantwoord wordt. Het is regel, dat de domi
nee de vragen stelt en de catechisant het antwoord
geeft. Willem richt het al dadelijk anders in, hij
begint met de dominee vragen te stellen. Het zijn
niet de vragen, die hem in de laatste dagen veront
rust hebben. Er zijn andere, die door het ogenblik
zijn ingegeven. Hij wacht dominee op onder de
lantaarn, die op de hoek van de Kerkweg staat.
Dominee is zeer blij met de nieuwe leerling,
samen vinden ze het jammer, dat Willem z'n
vrouw niet meegekomen is. Willem moet nog
maar es goed zijn best doen om haar te overtuigen
van de noodzakelijkheid van catechetisch onder
wijs. Dominee voert verschillende argumenten
aan in de hoop, dat Willem ze zal onthouden, en
getrouwelijk overbrengen aan haar voor wie ze
bestemd zijn. Er iS weinig kans op, want Willem
luistert met ongeduld, hij wil zelf aan het woord
komen om met vragen te beginnen. De afstand,
die hem van de consistorie scheidt, krimpt met
elke pas onrustbarend in, dominee neemt verba
zend grote stappen met zijn lange benen. „Zou ik
maar es doen", is het laatste dat dominee zegt.
Willem belooft het. „En dan zou ik wille vraege,
domenee".... Hij probeert te blijven staan, maar
dominee is niet te houden. Het gevolg is, dat ze
wat langzamer beginnen te lopen, zo wint Willem
toch tijd. „Je weet er aoUes van, domenee, ik binne
mar lomp"....
Dominee knikt aandachtig, hij kent de betekenis
van dat woord in de taal van de streek. Willem wil
er mee te kennen geven, dat hij niet zo best
leren kan.
„Dat je de vraoges niet te moeilijk voor m'n
maekt"....
Dominee stelt hem gerust: „Dat zal wel mee
vallen".
„En as ik soms es wat vraege, domenee, dat soms
es een beetje raor is, za' je dan niet om m'n lache....
want je weet er aolles van, ik binne mar een lom
pen errebeier"....
Dominee heeft moeite om zijn gezicht niet in een
lach te trekken, het klinkt zo grappig, en Willem
loopt zo grappig naast hem, met zijn handen in
zijn zakken, zijn klompen klotsen zwaar op de
straatstenen. En hij haalt het zowaar nog in zijn
hoofd om te zeggen: „Neem m'n niet kwaelijk,
domenee, ik hawe geen eens es gezeid: lae mien
die tas va' je draege, geef mar hier".
Het zijn slechts een paar stappen meer en dan
zijn ze er, maar dominee laat toch toe, dat Willem
hem de tas van onder zijn arm haalt. Hij is nog
zo'n jonge dominee en hij wil graag weten welk
een vertoning deze arbeider op klompen maken
zal als hij een tas onder zijn arm draagt. Willem
schijnt te weifelen of hij de tas op zijn schouder
zal zetten. Dominee moet een paar keer slikken
voordat hij in staat is om hem een klap op zijn
schouder te geven en te zeggen: „Brave kerel, ik
zal heus niet om je lachen, hoor!"....
Willem ademt benauwd als hij de klein consisto
riekamer binnenkomt. De anderen zijn er al, de
vier mannen staan bij de kachel te roken, de twee
vrouwen zitten naast elkaar aan de groene tafel.
vlakbij de schrijfmap en de voorzittershamer van
de dominee. Ze voeren een geanimeerd gesprek,
blijkbaar over een gebreide sjaal, want die is uit
gespreid in hun handen. Ze zwijgen botstil zodra
de deur openzwaait, vrouw Versprille palmt vlug
de sjaal, in, een gevolg van opgedane ervaringen.
De mannen groeten verrast: „Heuj, Wullem".
Dominee lacht vriendelijk spottend tegen zijn
vrouwelijke catechisanten: „twee recht, twee ave-
recht, een mindere.... zeg ik het goed zo?".... Frans
Versteege helpt dominee bij het uittrekken van
zijn jas.
Ze gaan op de banken zitten die bij de tafel staan.
Willem neemt een stoel bij de muur onder het
portret van de Koningin. Maar daar mag hij niet
zitten van de dominee en zo komt hij op de bank
naast de vrouw van Frans Versteege terecht. Jaap
Vandervelde grapt: „Een bank is te hard voor
z'n.... je mo' dienke: hie is pas getrouwd! Dan bin
je 't fijn gewend!"
Willem is ietwat verbijsterd, hij is neergekomen
op de breeduitgespreide rokken van zijn buur
vrouw, hij bemerkt het als ze hem een duw geeft.
Het maakt zijn verwarring nog groter, hij krijgt er
een kleur van op zijn gezicht. Dan zegt de domi
nee: „We zullen bidden". Willem doet zijn ogen
dicht. Hij doet ze dadelijk weer open, want er is
gerucht om hem heen. De mannen schuiven de
bank achteruit en gaan staan. Hij kijkt naar de
twee vrouwen, die blijven zitten. Dominee wacht
even, Willem voelt de ogen van dominee op zich
gericht.
(wordt vervolgd)
''^^^.^^^.^'>^.^^^.^^\^^\^^v^^*x^\t.^v,^^i,^v^a'%^.^^\^i^^\K^^t\f,^^f^^in^v^vi^h/i,i^rÊ^v^^>K^v.,^rt^^^>^