EIUVtlDEH-tllEUWS
Monumentendag ook op Tholen
Moussaka
Wie schrijft er mee
van en over Flakkee?
De donkerste dagen febr. 1944
Idiote gedachten
over Noordzeevissers
Een nieuw seizoen
boordevol aictiviteiten
HETl
KIJKVENSTER
Ver. „De Christenvrouw"
Abonneert U op
Eilanden-Nieuws
Grijsoordse schetsen
hypotheek Q]|
op maat...
De huushoudschole
Gevleugelde vrienden
4e Blad
VRIJDAG 1 SEPTEMBER 1989
No. 5830
blik op kerk
en samenleving
ingcj?
- Kindermishandeling
- Hoe omvangrijk?
- Serieuze klachten?
Een nieuw fenomeen heeft zich aange
diend in onze samenleving: kindermis
handeling. Althans, de omvang ervan.
Want bij de betreffende bureaus is het
aantal meldingen de laatste vier jaar met
90 procent gestegen, het is niet waar
schijnlijk dat de kindermishandeling
zelf zo schrikbarend is toegenomen, het
ligt eerder voor de hand dat veel meer
jongeren het aandurven met hun pro
bleem voor de dag te komen. In ieder
geval: de raden voor de kinderbescher
ming kunnen het werk niet aan en de
overheid heeft er een flinke schop geld
bovenop gedaan.
Eerst was het incest, waarmee, als we de
berichten mogen geloven, tien procent
van de jongeren weleens in aanraking is
gekomen. Nu is het kindermishande
ling, in vele gevallen in combinatie met
incest. En als het allemaal op waarheid
berust, dan is het nog maar het bekende
topje van de bekende ijsberg dat boven
het water uitsteekt.
Uiteraard kwamen en komen er schrij
nende gevallen van kindermishande
ling voor. Iedereen kent uit eigen omge
ving wel voorbeelden van kinderen die
door hun vader of moeder hoogst onre
delijk werden behandeld. Ze waren nog
niet thuis uit school of ze kregen er onge
nadig van langs. Ze werden gedwongen
de gekste dingen te doen. Zo niet, dan
werden de meest bizarre straffen in uit
zicht gesteld en eventueel ook uitge
voerd. Of ze kregen net te veel eten om te
sterven en te weinig om in leven te
bliiven.
Welke gedachten soms heersen bij de
ambtenaren van de Haagse burelen,
komt duidelijk aan het licht in een nota
van de ICONA, een Noordzeecommis-
sie samengesteld uit ambtenaren van
diverse departementen, dat Noordzee
vissers opzettelijk op explosieven zou
den vissen, om de premie die voor het
aanbrengen van in het net terecht geko
men oorlogstuig sinds 1 januari 1989 (op
veler aandringen werd gegeven) binnen
te halen.
Voor minister Smit-Kroes was dit Haag
se gedachtenspinsel aanleiding om het
verstrekken van de genoemde premie ad
1000,- stop te zetten per 1 september.
De secretaris van ZEVIBEL, Piet de
Baare uit Breskens, heeft terecht daarte
gen geprotesteerd en de veronderstel-,
ling, dat vissers voor duizend gulden
onverantwoorde risico's zouden willen
lopen belachelijk genoemd. Hij wijst er
in zijn protestschrijven op dat de oude
gewoonte, om nu er geen premie meer
wordt gegeven het gevaarlijke spul, weer
Nog zeer recent konden we lezen van
een moeder die haar dochter, reeds vol
wassen, in een flat had opgesloten en
haar daar drie maanden lang alleen
voedde met droog brood. Water kon zij
uit de kraan drinken. Kleren had zij ter
nauwernood aan. Enzovoorts. Het hart
van een rechtgeaard mens schreit bij het
vernemen van zoveel leed. En we vragen
het ons af: hoe kan een moeder een kind
zoiets aandoen?
Nogmaals, deze en dergelijke gevallen
komen vóór, en elk geval is er één teveel.
Kinderen worden daardoor soms voor
het leven beschadigd.
Maar heeft kindermishandeling nu de
vormen aangenomen die de sociologen
ons willen aanpraten? Als een vader zijn
zoon in zijn drift een oorvijg verkoopt,
valt dat eronder? Of als moeder, na her
haalde waarschuwing, zich genood
zaakt ziet tot een pak slaag, is dat een
reden voor het kind om z'n beklag te
doen?
Ik zal er misschieii wel falikant naast
zitten, maar ik heb weleens het idee dat
het indienen van klachten over de
behandeling (mishandeling!) thuis van
bepaalde zijde gepropageerd en gesti
muleerd wordt. Het wordt kinderen erg
gemakkelijk gemaakt van huis weg te
lopen. Met overheidssteun kunnen ze
ergens onderdak krijgen en vader en
moeder mogen ernaar raden waar hun
zoon of dochter verblijf houdt. Derge
lijke toestanden zijn even ongezond als
onredelijke straffen en willekeurige
behandeling.
Het is zeker aannemelijk dat een aantal
kinderen zonder liefde opgroeit, en zon
der liefde opgevoed wordt. Ook in dit
opzicht gaat de Schrift in vervulling die
zegt dat de mensen in de laatste tijden
zullen zijn „zonder natuurlijke liefde".
Maar op hoe grote schaal dat gebeurt...?
Anderzijds is het ook schriftuurlijk dat
bij de opvoeding de roede niet gespaard
mag worden, ook al gebruiken ouders
die roede „met een bloedend hart".
Maar wie dat vandaag nog durft te zeg
gen is hopeloos ouderwets. Bijna een
reden om uit de ouderlijke macht te wor
den gezet...
WAARNEMER
afd. Dirksland,
Middelharnis-Sommelsdijk
Samen beginnen wij ons nieuwe seizoen
op D.V. dinsdag 5 september met een
koffieochtend in „Onder de Wiek" te
Dirksland. Spreekster; mevr. I. Nie-
mantsverdriet-Bruins uit Moordrecht.
Onderwerp: „Gelukkig zijn met jezelf'.
Aanvang half tien. Gasten hartelijk
welkom.
terug naar de zeebodem te laten zakken,
zal terugkeren.
Geschat wordt dat nog 200.000 explosie
ven in het visgebied op de zeebodem
liggen.
Gewezen wordt op de tijd die een schip
per kwijt is om de instanties te waar
schuwen en de explosieven aan land te
brengen, in die tijd kan niet worden
gevist en dat kost iedere schipper geld.
De bevolking leefde in hoop en vrees. Brabant was bevrijd. Men ver
wachtte in het voorjaar een groot offensief van de Geallieerden. We zouden
spoedig bevrijd worden. Maar ook de Duitsers waren van 't zelfde gevoelen
en die namen maatregels die hard aankwamen. De weerbare mannen van
Flakkee werden weggevoerd, de polders onder water gezet en de dijken ver
sperd met prikkeldraad en anti-tankmijnen.
Het was een maand met hoge winden. Hoewel de sluizen open stonden
kwam het zeewater langzaam binnenvloeien. Gelukkig, want er was veel te
doen. Binnen enkele weken moest alles ontruimd worden. Zieke, hulp
behoevende mensen, zwangere vrouwen, onderweg werd er een meisje
geboren ze draagt nog haar naam Evacuata. Vee en paarden, maar ook de
landbouwproducten, want het water steeg; toen de Duitsers de dijken door
staken met harde westen winden kwam er ook ebbe en vloed in de polders.
De gezaaide wintertarwe ging onder, maar de vruchtbomen stonden in
volle bloei in 1 meter zout water, 't was alsof ze zich verzetten tegen de
naderende dood. We waren niemandsland geworden, we lagen in de front
linie. Want met Flakkee gingen ook de eilanden Schouwen en Duiveland;
Tholen en de Hoekse Waard onder water.
Georgiërs en Armenen maakten hier deel uit van de Duitse Wehrmacht.
Op en aan de dijken in de polders woonden nog mensen. Gevluchte gevan
genen en onderduikers en piloten zaten er verborgen. Dappere jongens die
gezien hadden het nameloze verdriet van de weerloze Joden, moeders en
kinders en hun gefusilleerde makkers deed hen vanzelf belanden in de
K.P. of L.D. Ook uit Brabant kwamen ze in de nacht met een bootje het
eiland verkennen. Want het was nodig dat er een geheime zender op Flak
kee kwam. De verbindingen over Dordt werden gepeild en gestoord, de
vorderingen en plannen van de Wehrmacht tegen Antwerpen hadden de
Amerikanen nodig. Wie waren het die vermetele mannen die deze
opdracht moesten uitvoeren? Ze kenden niemand; maar ze waren den
Vaderland Getrouwe en droegen een steentje bij aan onze bevrijding. Over
hen lezen we de volgende keer.
Sportcomplex de Gooye te Dirksland
start komend seizoen met een groot
aantal nieuwe aktiviteiten.
Naast de zwemlessen voor jeugd vanaf
4 jaar en volwassenen, het ouder en
babyzwemmen, dameszwemmen, re-
aktiveringszwemmen, trimzwemmen
en ouderenzwemmen, kunt u zich bij
de kassa van het zwembad opgeven
voor één of meer van de nieuwe
aktiviteiten.
Op zaterdag 2 september wordt er
gestart met looptraining. Iedere zaterdag
van 9.00-10.00 uur kunt u verantwoord
en onder deskundige begeleiding uw
conditie opbouwen. Deelname ƒ3,25
p.p./les.
Vanaf 4 september begint men met 40-1-
sport. Elke maandag van 14.00 tot 15.00
uur kunnen dames en heren die fit en
gezond willen blijven in de sporthal
terecht om onder deskundige leiding
sport te beoefenen. Prijs 3,25 p.p.
Tijdens de jeugd-sport-instuif op woens
dagmiddagen tussen 13.00 en 15.00 uur
kunnen kinderen, naa§t het vrijzwem-
men, diverse sporten beoefenen in de
sporthal. Onder begeleiding kunnen ze
deelnemen aan volleybal, badminton,
minitennis, minizaalvoetbal en tafelten
nis. De prijs is 3,25. Een combinatie
met zwemmen is ook mogelijk, dan
wordt de prijs 5,-.
Gezinssport kan ook! Gezellig sporten
met het hele gezin of met vrienden en
kennissen. In de hal kunt u vopUeybal,
badminton en basketbal spelen voor
3,25 p.p. Wilt u dit combineren met vrij
zwemmen betaalt u 5,- p.p. Op zater
dag tussen 11.00 en 13.00 uur, wanneer
de sporthal niet is verhuurd i.v.m.
andere aktiviteiten (informeer vooraf).
Ook nieuw is de ski-conditiegymnastiek.
Een pittige conditietraining die ook
geschikt is voor degenen die niet op win
tersport gaan, maar toch hun uithou
dingsvermogen willen verbeteren. Elke
woensdag van 19.00 - 20.00 uur. Start: 6
september. Prijs 3,25 p.p.
Op donderdag 7 september wordt ge
start met jeugdjudo. Kinderen vanaf 5
jaar kunnen kennismaken met deze
veelzijdige tak van sport waarbij ze
leren omgaan met elkaar, met hun eigen
kennen en kunnen én met winnen en
verliezen. Dit alles wordt hen op speelse
wijze bijgebracht door een ervaren en
bondsgediplomeerde leraar. Donder
dags van 16.00 tot 17.00 uur of van 17.00
tot 18.00 uur. Prijs 3,25 p.p./les.
Wilt u nadere informatie? Bel 01877-
1664. Er Hgt een folder voor u klaar.
kritisch selekteren
Makelaar Tamboer
Tel. 01870-3477
Nederland kent een nieuwe traditie:
Open Monumentendag. Een dag
waarop zoveel mogelijk plaatsen de
deuren van monumenten van tien tot
vijf uur gratis openstellen voor het
publiek. Monumenten, die soms de
rest van het jaar hermetisch gesloten
zijn. Op 9 september a.s. (zaterdag)
is het weer zo ver. Over het hoe en
waarom leest u in dit artikel.
Tijdens de eerste Monumentendag in
september 1987 waren in 300 gemeen
ten, waaronder de gemeente Tholen,
zo'n 2500 monumenten geopend. In
1988 groeide dit aantal naar 400 ge
meenten en circa 3000 open monumen
ten. Het bezoekersaantal was toen
inmiddels opgelopen tot tegen het half
miljoen mensen, het ziet er naar uit dat
jaar alle voorgaande records worden
gebroken. Dat betekent nog meer deel
nemende gemeentes, meer open monu
menten en vooral nog meer bezoekers.
Dat beantwoordt ook aan de doelstel
ling van dit gebeuren. De belangrijkste
doelstelling is namelijk de belangstel
ling bij het publiek voor monumenten
en daarmee de monumentenzorg te
vergroten.
De plaatselijke comité's in de diverse
gemeenten zullen er alles aan doen deze
Open Monumentendag tot een ware
feestdag te maken. Op het programma
staan behalve de opengestelde monu
menten, ook veel rondwandelingen,
concerten en vooral veel informatie over
stad, dorpen en monumenten die u kunt
bezoeken. Vanaf het eind van deze week
kunt u op het gemeentehuis en de plaat
selijke biliotheken de zogenaamde
„Open Monumentenkrant" meenemen,
waarin alle landelijke aktiviteiten staan
vermeld. Op grond daarvan kunt u voor
uzelf een route uitstippelen. Maar u
hoeft niet persé ver van huis te gaan voor
de Open Monumentendag 1989. Even
als voorgaande jaren is er ook in dit ver
band binnen de eigen gemeente Tholen
heel veel te zien. Maar liefst dertien
monumenten, verspreid over de zeven
woonkernen, zijn geopend.
Tussen 10.00 en 17.00 uur bent u van
harte welkom in:
Sint-Maartensdijk: Kerkgebouw Maar
tensdijk (Hazenstraat) en molen „De
Nijverheid" (Oudelandseweg).
Scherpenisse: Ned. Herv. Kerk (Kerk-
pad) en molen „De Korenbloem"
(Westkerkseweg).
Stavenisse:
korenmolen aan de Molenweg.
Sint Annaland: molen „De Vier Winden"
(Bierenstraat) en de standerdmolen
(Molendijk).
Oud-Vossemeer:
molen „De Jager" (Hiksedijk).
Poortvliet:
molen „De Korenaar" (Molenstraat).
Tholen: voormalig stadhuis (Hoog
straat), Gasthuiskapel (Kerkstraat)
en de Grote Onze Lievevrouwekerk
(Kerkgebouw Herv. Gem. aan het
Kerkplein).
Tijdens de Open Monumentendag con
certeert gemeentelijk beiaardier Gerard
de Waardt op de beiaards te Tholen en
Sint Maartensdijk. Bovendien is niet uit
te sluiten dat in de Onze Lievevrouwe
kerk tijdens de openstelling een aantal
organisten aan het werk zullen zijn.
De Open Monumentendag wordt 's
avonds om zeven uur afgesloten met een
concert van het Gemengd Zangkoor
„Canticum" en de muziekvereniging
Nieuw-Vossemeer. Plaats van hande
ling: tuin van de Gasthuiskapel aan de
Kerkstraat te Tholen. De organisatie
van het concert is in handen van het
comité „Tholen Stad Actief' en de ver
eniging „Huis en Heem".
Alle aktiviteiten tijdens de Open Monu
mentendag zijn GRATIS toegankelijk.
In alle opengestelde monumenten wor
den rondleidingen verzorgd of nadere
informatie verstrekt.
Van origine is Moussaka een Roe
meens gerecht dat men al enkele
honderden jaren in tal van variaties
in alle landen op de Balkan en in
Turkije kent. Het is een gerecht met
vlees, tomaten, aubergines en rijst.
Een komkommersalade, aange
maakt met yoghurt smaakt er goed
bij.
Reken voor 4 personen op 500 a 600
gram magere lamslappen (bij voor
keur gesneden van de bout). Voorts
heeft u nodig: 200 a 250 gram droog
kokende rijst, bouillontablet of
-poeder, 4 a 6 tomaten, 1 middelgrote
aubergine, 4 eieren en 2 a 3 eetlepels
fijngeraspte kaas.
Kook de rijst in bouillon gaar en
droog. Maak het vlees droog met keu
kenpapier en snijd het in blokjes
(1 cm). Bestrooi het vlees met een
mengsel van zout, peper en een
beetje paprikapoeder. Ontvel de to
maten door ze 30 seconden in ruim
kokend water te leggen. Spoel ze
daarna onder stromend koud water
af. Snijd de tomaten in plakken. Was
de aubergine. Verwijder de uiteinden
en snij hem in plakken. Beboter een
ovenvaste schaal. Schep de helft van
de rijst erin en verdeel daarover de
helft van de tomaten en aubergines.
Leg daarop het vlees en spreid daar
over de rest van de tomaten en auber
gines. Dek alles af met de rest van de
rijst. Klop in een kom 4 eieren los en
voeg er wat zout en peper aan toe.
Schenk het zo gelijkmatig mogelijk
over het gerecht. Strooi er daarna wat
geraspte kaas over. Plaats de schaal
in het midden van een reeds tot 200°
C. voorverwarmde oven. Reken op
een oventijd van 35 tot 40 minuten.
Tip: in plaats van lamsvlees kunt u
voor de bereiding ook mager var
kensvlees (hamlappen of filet) of
kalfsvlees (fricandeau) nemen.
Bereidingstijd: 20 minuten.
Energie per portie:
2095 kJ (500 kcal)
Hier komt dan 't vervolg op m'n eerdere schrieven, deze keer over 't 2e jaer
van de huushoudschole. 't Was un druk jaer, wangt we wazze nog in de Bin
nenweg, dat tetoal verouwerd was. In toen is 't er an de Molenlaan un
nieuwe schole gebouwd, in die hae wiele as 2e klassers schoon helpe maeke
in mit de inrichting mee magge helpe. Nou, dat was leuk in erg
gezellig, in rommelig.
De schole staet ter nog in is mit de jaeren uutgebreid. De ingang was
vooran, un halletje in dan un gang mit lienks de trap naer boven in dan un
goeie toiletruumte in 't spreekkaemertje van de directrice. Dan rechts de
deur naer de groate keuken, 't was prachtig, aoles nieuw, de kastjes mit die
mooie pannetjes in dat aoles eendere serviesgoed, bestek, moaie thee- in
handdoeken, 't Was in de winter erg koud, wangt an de voorkangt wazze
geen raemen, un keuken, leerden we toen, most op 't noorden weze, lekker
koel. Noe dat hoa mun gewete! Acher de keuken was nog un waslokaoltje
in un droagruumte, in berging voor schoanmaekspullen. We krege toen
uutgebreid koke, in cake in koekjes bakke, aoles was nog te koap wangt het
was nog vóór den oorlog.
Boven was 't lekker licht, de trap op in dan was ter un gang in un naailo-
kaol, in theorie-afdeling. Gelokkig wazze daer wel raemen op 't zuujen dus
oak un stik waermer (der was wel verwaerming mar de zunne helpt oak
mee). Mooie nieuwe taefels in krukken in un paer nieuwe naoimachienes,
un echt paskaemertje. De overgurdienen hae wiele oak helpe maeke, 't was
ongebleek ketoen in van gebleekt ketoen stroaken dur opgestikt, un heel
karwei. De offisjele opening was druk, in we wazze wel zenuwachtig wangt
we moste helpe bediene, in koekjes in cake die we gebakke hadde. présen
tere, al die deftige maansen van vroeger uit 't bestuur, 'k zie jet nog un beetje
voor me. Mevr. Mijs, mevr. Den Eerzamen, munheer D. Joppe van de boe
renleenbank, 'k dienk dat ter nog aore maansen van de maatschappij van
landbouw bic wazze, mar die konden we niet, in un hele drukte, wangt
aoles most bekeke worre.
In toen kon 't geweune lesprogram weer voarder gaen. In dat was toch
spannend, wangt aoles most op tied klaer. We ginge toen boven kleren
naeien, un rok in un bloes, de lapjes had moeder bie Cohen uut Dirksland
gekocht, in laeter un jurk in 't aolerleste un mangtel, die hae 'k voor mun
zusje gemaekt. We hadde oak nog handwaerke in daer hae we un breilap in
un haeklap in smocklap gemaekt nog wel un stikje breie of haeke voor
gebruuk. Stof versiere dat was ter nog niet bie. Oak babyverzorging kan ik
me niet herinnere, wel hut vak gezinsverzorging. Munheer van Loo had
plaets gemaekt voor munheer Den Eerzamen in toen kregen we les in de
landbouwschole. Dat was heel aore kost. 't Was groenteteelt in bloemiste-
rië, in un beetje pluumveeteelt, in aok nog wat boekhouwe. Ik vongt hut
best, mun vaoder had un groate groentetuun in daer mocht ik best wat in
doewe. Witlof dat was un héél nieuw produkt, dus dat hae we uutgepru-
beerd, in dat gieng prima, 's Zeumers de wortels zoaie, in 's winters in de
schure bie huus ze trekke. Niet veul maansen hadde dat toen, in we wazze
mit zun negenen, dus veul noadig.
Dan bloemisterië, dat was moai, dan ginge we naer de blommenkassen van
Viskil an de Lange weg in dat was moai waerk, daer leerden we de verschil
lende kamerplanten stekken in kweke in oak de tuunplanten scheure in
pote, dus un tuuntje rond hut huus anlegge in ongderhouwe. 'k Bring hut
soms nog in de praktijk!
Jae, we hadde oak nog pluumveeteelt. Daer zag ik niet zo veul in, ik was
oak geen boeredochter, mar van un annemer mit tuunliefhebberijen. in die
hae ik oak.
Ondertussen was 't mobelisaotie geworre in dat was voor verschillende
maansen wel aerig spannend. We krege toen oak nog wat lessen in
E.H.B.O., mar voorloapig hadde we dat niet noadig. In april deje me eind
examen. Ik geloaf dat we aolemaele geslaegd binnen, dus de deure ging
achter ongs dicht.
In toen 10 mei brak de oiorlog uut, dat was héél wat, mar daer schrief ik niet
De éérste oorlogswinter gaf juf Boekestein un vervolgkursus naeien, in
daer bin ik oak op geweest in daer hae ik nu nog un fototje van. We staen
bie de ziekant van de schole in op de grond zitte van links naer rechts:
Hanny, Joop, Nel; staende van
links naer rechts: ondergeteken
de, Jaan, de juf, nog us juf dan
Mien, janny, Annie, Alie. 't Was
un gezellig groepje mar de oorlog
ging verder, in de lessen over.
Hier is oak nog voor de hoofdin
gang het voltallige personeel. Juf
Boekestein, de andere weet ik niet
meer, en dan munheer Den Eer
zamen mit zun puup en munheer
Van Loo.
De oorlogsjaeren wazze niet mak-
keluk. Nae de oorlog is de schole
goed gegroeid, in noe is ter un
trugslag wangt ik zie niet veul
meisjes in de omgeving, 't is aole
maele zo verangderd dat onder
wies.
Dat was un kleine terugblik, mis
schien weet un ander nog wat
aores, dat zien we dan wel.
Ik eindig mit de groeten van
DIRKSLAND
Uitslag Haasdonk, 66 km., 275 duiven.
Ie duif 13.26 uur 1151 m.p.m.
De eerste 50 prijzen:
L.S. v.d. Baan 1, 20, 28, 37; N.H. v.d.
Groef 2, 36, 45; Mevr. IJzelenberg 3, 18,
19, 27; Comb. C. Nagtegaal 4, 5, 7, 8, 29,
31,40,42; W. Nieuwland 6; Joh. Koppel-
man 9, 10, 12, 13, 30; L Kleynenberg 11;
Eilanden-Nieuws:
een krant die
G-E-L-E-Z-E-N wordt!!
KI. de Jong 14, 17, 22, 26, 32, 38; J.C.
Roodzant 15,21, 23, 25, 33, 34, 39,41.46,
47,48,49; J. Guldemeester 16; Comb, de
Jong-Tieleman 24, 43, 44, 50; J.J. Don
35.
INVMi
'MAK£U>AR>
W££K£ND
