EIUVtlDEtl-niEUWS
De hondepoepsteeg
Op Z'n flakkees gezeit:
D'n Diek" van 1912 tot 1930
Dat was me een Oeltgendag...!
Kleine vuurvlinder
Hersenonderzoek onthult steeds meer over
wat er bij een epileptische aanval gebeurt
Illegaal gevist
Vlinder van de week:
Naamgeving fietstunnels
op Tholen een feit!
2e Blad
DINSDAG 15 AUGUSTUS 1989
No. 5825
Middelharnis is nog zo'n gezegend dorp waarin je 's avonds best
alleen door het donkerste straatje kunt gaan, maar er is een
andere-, dan een criminele oorzaak om dat toch maar liever niet
te doen; ook niet met z'n tweetjes trouwens....! Een omwonende
heeft dat de mogelijke gebruikers van het voetgangerspad tussen
marietjespad en Stationsstraat d.m.v. zelf uitgedachte en gefabri
ceerde bebording willen ontraden.
De borden met het gehurkte hondje en de ontmoedigende naam
„Hondepoepsteeg" heeft hij overigens snel weer verwijderd
omdat het niet 's mans intentie is langdurig te provoceren tegen
de Gemeente die te kennen heeft gegeven begrip voor 's mans
klacht - over de zo nadrukkelijke aanwezigheid van hondepoep
- te hebben en derhalve van goeden wille bleek om het straatje
weer begaanbaar te maken. Bij die hoopvolle passage in de
gevoerde correspondentie is het tot dusver gebleven, 's Mans
aktie dient dan ook ter herinnering aan het voortduren van de
bron van zijn ergernis. Wijs genoeg is'ie om dat niet direct de
Gemeente noch de hondjes, maar wel de hondenbaasjes aan te
rekenen. In het donker weten zij zich onbespied wanneer ze hun
hondebeest de vrije teugel laten. Ze vinden er een ruim bemeten
toilet en ze deponeren er naar hartelust, in 't midden en iets uit
het midden, maar graag en welgemikt precies die plaatsen waar 's
avonds mensenstappen worden gezet en dan... splats... Het wordt
vooral zondags gebruikt door kerkbezoekers en kennelijk alle
dagen misbruikt door hondenbezitters.... Dat laatste heeft een
geplaagd inwoner aan het denken gezet; meedenken wordt in
Middelharnis op prijs gesteld, wist'ie!
99
Vlee weke bin 'k niét hard opgeschote
mit t'n Diêk, 'k binne biê 't slop of
steegje, je mag oak „glap" zaage, ge-
strangd. Jae dat glap liep neffen Aeren
Vister, zoe van d'n Diek nae het achter-
üüt van de dames Slis. Dat achterüüt
mog t'r weze oor, het was een moaien
tuun. In stijl zoe as het weunhuus. In
miên tied weunde daer een paer dames.
Naezaeten van de reders. In reders
hadde wel een voorkeur voor zoe'n huus
op te koaie, ze konne dan tot an 't hoad
kieke, as t'r een sloepe an het schutten
was, zat munhéér Dirk al mit z'n vaore-
kiêker. Jae, iedere vister, vist op z'n
tiêje.
Mar m'n binne noe nog op t'n Diêk
bezig, dus lae m'n niét ofdwaele. Het
genoemde slop was dus an de ééne
kangte begrensd deur Aeren Vister in an
de oare kangte deur Glein van d'n Hoek.
Die daer 'n bakkerieje had. Glein in z'n
vrouwe Arjanna.
Arjanna achter de wiênkelbank in
Glein in de bakkerieje.
Het was een flienke bedoening oor. An
de voorkangte twéé raemen van het
weunhuus in dan de deure nae de wien-
kel mit een, voor dien tiêd, fliênk raem.
Glein zag t'r borad in om z'n vuuf kin-
ders van fourage te verzieën. Het was
een heele toer, mar in ieder geval: d'r was
broad op de planke.
De jongers wazze Jan, Cor in Jaocob in
de meisjes, Neeltje in Grietje. Je zou
zaage: van een opvolger verzekerd, mar
dat was het net niet. Mar zoêlange de
kinders nog schoole giênge, dan weet je
dat nog niet. Glein bakt in Arjanna fun
geerde voor wiênkeljuffrouw. In daer
kweet ze d'r eige, goed van. Ze kon zeker
net zoê goed een hallef pond butterbles
jes ofwege as een kind een luure op-
doewe.
Het is niet dat te kinders noait biê moste
sprienge, mar dat was in een oar huu-
souwen oak, dat hoarende mar zoê. Mar
deur oal dat meel, raekende de longen
van Glein verstopt, hiê kjon het dichtte
zoe benaauwd haa, dus te zaek wier ver
kocht in toen kwam bakker Overwéél d'r
in, die was al deur de wol gevaarfd in dié
stong d'r niét alléén voor, want hiê had
nog 'n zwaeger inweune, die oak bakker
was, dus te zaek liep weer gesmeerd. Mar
oak taer was t'r giên opvolger biê, al had
tie oak weer twee zeuns, d'n éénen is nog
wielrenner geweest in d'n oaren, as 'k het
goed hao was slager. Mar ik kan het oak
mis hao. In ieder geval, de vrouwe giéng
weer achter de wiênkelbank in de doch
ters. Dit in Jaan, moste oak wel 's biê-
sprienge. Je ziet het mar; Noê word t'r
gezeid, ze modde oallemaele mar gae
waarke, mar 't heit oal z'n leven be-
staen.
Neffen de bakkerieje weunde een slager.
Oai Nipius, een vrijgezel, die in de
Brangsteeg biê z'n ouwers wennende,
mar de slagters wiênkel was op t'n Diek.
D'r was wel een weunhuus an, mar dat
hadt t'n niê noadig. De wiênkel was
groat genogt De rest kon wel diene voor
wat fietsen of wat pakpappier in wat t'r
nog méér an de zaek verwant was. Het
huus grensde an een slop, dat t'r noe nog
is. Half in het slop kwam de slagterieë,
daer stonge meestal héél wat kinders te
kieken hoe een koeje of vaareke doad
geschote wier. Het was toen oak al net as
noe, ze woue bloed zieë.
Toch kwam naederhangd de wiênkel,
heelemaele achteran, op te spuië. Het
voorste gedeelte wier verkocht an Puije-
velde. Dat was t'n éérsten op ten Diek,
die taertjes verkocht. Zoe as 'k al zei: het
huus wier begrensd deur het slop. In
omdat het huus van Loadgieter, Teun
Buth daer oak an liep, was te naem: Het
slop van Teun Buth.
Het is t'r nog aoltiêd, mar ofte naem ver-
angdert is, dat weet 'k niét oor. De ete-
lage van Buth, liet z'n vak bepaeld niet
zieë. D'r stong wat lampeketoen in wat
gaskousjes in een nachtlampje, mar je
wist het wel dat Teun Buth mit het groate
hüüsouwen, daer weunde. D'r wazze
nog al een minke kinders, vooral mei-
sen. De naemen weet 'k niê méér zoe,
mar wel twéé jongers, dié koze het
beroep van voader niét, want ze binne
Oeltgendag 1989 die zaterdag j.l. in Ooltgensplaat werd gehouden mag bijzonder geslaagd heten. Eerder in de week
waren de feestelijkheden al begonnen met o.a. voor de jongeren een playback-wedstrijd, maar voor wie dat soort
jolijt niet hoefde was er zaterdag ander vermaak. O.a. prachtige staaltjes van modelbouw, zoals de foto laat zien. Het
lijkt alsof Ooltgensplaat er een haven bijgekregen heeft. Bijzonder interessant was ook de stand met oude tractoren
en machines, zelfs één op petroleum, met stoommachines en antieke brandweerwagens. Oeltgendag 1989 mocht er
zijn en zal, aldus georganiseerd, tot een jaarlijks evenement uit gaan groeien. De komst van duizenden, vooral zater
dagmiddag, wettigt die veronderstelling.
oallebeië ambtenaer geworre. Het huus
was wel mum, d'r was in 't midden een
groen gevaarfde deure in an weers-
kangte een raem, die nogal groat wazze
in miên oagen. In as je kiekt dat t'r toch
een groat huusouwen in weunde, dan
mot t'r toch nogal wat ruumte in geweest
haa. De jongste dochtervan Teun haa 'k
nog goed gekanne. Dat was naeder
hangd m'n buuvrouw, ze was toen mit
Krien Nelisse getrouwd.
Mar om noe voarder te gaen: De buur
man van Teun Buth was Daovid Hartog,
een goud in zulversmid. An de eene
kangte had je een geblindeerd raem dan
in 't midden een dubbele deure mit t'r
neffen, de raem mit gouwe krullen,
gouwe spaalletjes voor neffen de krul
len, bloedkraelen in reukdoasjes in flu-
konnetjes, horloges in van oalles dat biè
de uutrusting van de flakkeese vrouwen
hoarde. Het brocht vast nogal wat geld
in het laedje, want hiê had mar ééne
zeune, die wier giên gousmid, mar hie
wier dokter. In zoe komme m'n dan niet
an een oare wiênkel, mar biê een tum-
mermanswiênkel. Raans Staepel. Of tat
tiê daer noe z'n beroep uutoefende, dat
zou 'k niét durve zaagen, want hié had
oak een groate waarkplekke op te
Spuije. Mar op t'n Diek lag wel een hoap
hout opgestaepeld in zoe'n kwart rongd
uutstulpsel, dat sprong dan wat nae
voren, dus wier d'n Diêk daer, wat smal
ler. Tegen dat uutstulpsel was een klein
huu.sje gebouwd, dat beweund wier deur
de fummielje Boam, een zeune van een
groenteboer uut Sommerdiek in z'n
vrouwe was Wullempje Viskil, Wul-
lempje van Piêtemelle, hoarende ik m'n
moeder dan zaage.
Dan volgde een héél wat groater huus,
dat beweund wier deur de dames Wae-
terman. Dat was een echte burgersweu-
ning. An de straete wazze d'r wel drie
raemen. Twéé raemen, een deure, die op
'n groat pertael uutkwam, daernevens,
weer een raem. Oalemaele raemen van
zes groate rüüten.
Jae, dan was het hüüs ter neffen wel wat
kleinder. Dat was oak wel niê zoe klein,
mar het was toch: ééne deure in twéé rae
men. Dan volgt t'r nog één huus voor
m'n biê en volgend slop binne. Dat is het
huus van Daone van Pauw Rooi, dat
was een ruime wiênkel. In as ik het góéd
haa, dan vekrocht ze ellegoed. Ze was
een dochter van Basje Hartog, dié mit
vis langs t'r klanten gieng, een zwaer
waark mar ze wier toch 94 jaer. Mar om
bij m'n verhael te bluuven, nae Daona
wier het huus verhuurd an Mina van
Dongen de Ruiter. Dat is niet van lan
gen duur geweest, het was net zoe'n
deurgangshuus. Het wier toen wat ver
bouwd in Teuntje van Donge van de
overkangte, wou toch wel wat méér
ruumte voor negoosje ha, d'r kwamme
twéé groote raemen in 't midden de
deure. Teuntje breijd t'r negoosje uut, in
gieng an de eene kante de kruudeniers-
waeren in an de oare kante wol in
babykléértjes verkoape. De wol daer ze
mee begon, had te naem „Glück Aufof
tat het dat glok brocht, ik docht het niét,
want ze is nae vier jaer gestopt mit al die
pakjes in knotjes wol. D'r kwamme
zeker te veul kinders vraege om truitjes
in musjes op zicht, dat was tan meestal
op Zaeterdag, in as zusje d'r dan 's Zon
dags mee gedoapt was, dan brochtte ze
de musjes weer vrom, mit te woorden;
Moeder komt zelf wel 's, mar d'r is hier
niks bie". Tel uit je winst, zaage ze
tegenworig.
1 De Zaanse Menheersenaer
In vrijwel elke streek van ons land kunnen we dit oranje-rode juweeltje tegenkomen:
de Kleine vuurvlinder. In bermen, braakliggende terreinen, korte grazige vegetaties.
Met smkjes open grond, zoals op de hei, want de vlinder zont zich graag op de kale
grond. Zijn vleugels als zonnecollectoren gericht op de zon.
Eerst in mei en later vooral in juli, vliegt de kleine vuurvlinder. Als de vlinder vliegt,
is hij nauwelijks te volgen, zo snel en warrelend gaat dat. De vuurvlinders zijn echte
bloemzoekers. Akkerdistel, Struikhei en Boerenwormkruid worden veel bezocht.
Het mannetje blijft soms dagen op een plekje met bloemen zitten van enkele vier
kante meters. Dit is zijn territorium. Zo'n plaats wordt door vlinders fel verdedigd te
gen andere mannetjes en zelfs tegen andere insecten. Vrouvrtjes weten deze plekjes
haarfijn te vinden. De eitjes worden afgezet op Schapezuring en Veldzuring. Niet
zomaar op elke plant, maar bij voorkeur op zuringplantjes die wat vrij staan.
De rupsen die in mei uit het ei komen zijn in een kleine 4 weken volgroeid. De herfst-
rupsen doen er langer over, want die overwinteren, verscholen tussen het strooisel
op de grond.
Terreinen met veel bloemen, met een lage, korte plantengroei met bloemen zijn voor
de kleine vuurvlinder belangrijk. Met grote zorg moeten wij met deze terreinen om
gaan. Niet bemesten, niet alles wegmaaien en niet overmatig berijden.
Een echt vlinderplekje is getekend door Philip Dirkzwager. Een mooie bosrand met
daarin zeven schitterende vlinders. De vlinderstichting heeft er een poster van
gemaakt.
Bestellen doet u als volgt: vul het juiste bedrag in op een girobetaalkaart of euroche-
que, schrijf op een briefje uw bestelling en uw naam en adres. Stuur beide op naar de
Vlinderstichting, Antwoordnummer 230, 6700 VB Wageningen. Wij betalen dan
de postzegel.
Wat kunt u bestellen?
- De poster „een vlinder meer of minder" kost 8,50 3,- verzendkosten.
- Een informatiepakket met de vlinderzoekkaart, het boekje „Vlinders terug van
weggeweest" met vele kleurfoto's, en een kleurposter kost slechts 17,50
3,- verzendkosten.
- Wilt u donateur worden, dan heel graag. In dat geval vult u 25,- of meer op de
cheque in. U krijgt dan vier keer per jaar ons tijdschrift „Vlinders" en u steunt
hiermee het werk van de Vlinderstichting.
De Vlinderstichting in Wageningen zet zich in voor het behoud van vlinders en na
tuur. Als u vlinders ziet, is dat een teken datje in een gezonde natuur rondloopt. Het
is dus in ons eigen belang dat er vlinders blijven.
U kunt de komende weken, elke week iets over vlinders lezen in de krant. Een vlin
der die op dat moment in de natuur te zien is. Volgende week: de Kleine vos.
In ons zenuwstelsel bevinden zich
miljarden zenuwcellen. Zij staan
met elkaar in verbinding via een
gigantisch netwerk. Via dit netwerk
kunnen zij informatie uit de omge
ving en uit het lichaam verzamelen
en vervolgens naar de hersenen
sturen.
Daar wordt alle informatie verwerkt.
Sommige gegevens worden opgeslagen
in het geheugen. Andere geven aanlei
ding tot reakties. Bijvoorbeeld het in
beweging zetten van spieren. Zenuwcel
len geven voortdurend boodschappen
aan elkaar door. Om hun werk goed uit
te kunnen voeren hebben zij een spe
ciale vorm met lange 'tentakels". Eén
tentakel dient voor het verzenden van
boodschappen. De andere werken als
een antenne voor het ontvangen van
informatie.
Speciale regelcellen zorgen ervoor dat
hun buurcellen niet overbelast worden
en dat de boodschappen ordelijk wor
den doorgegeven. Elke regelcel houdt
kontakt met zo'n vijftig cellen die een
seintje geven als er een boodschap door
komt. De regelcel zorgt er dan voor dat
de volgende boodschap even wordt
tegengehouden. Deze ordening van
groepjes cellen met hun eigen regelcel is
van groot belang voor het funktioneren
van de hersenen. Soms kan een regelcel
haar werk niet meer doen, bijvoorbeeld
door beschadiging.
Het groepje cellen wordt dan over
stroomd met boodschappen, die zij zon
der onderscheid doorgeven aan de
cellen waarmee zij kontakt hebben.
Als de regelcellen van die volgende
groepjes cellen goed werken, blijft de
wanorde beperkt. Maar als die regelcel
len niet opgewassen zijn tegen het extra
werk, ontstaat er een kettingreaktie. Dat
kan leiden tot chaos in de hersenen,
waardoor ongewild allerlei opdrachten
naar andere delen van het lichaam
gaan. Het gevolg ervan zijn de epilepti
sche aanvallen. Hoe die aanvallen eruit
zien hangt af van de plaats van de chaos
in de hersenen. In enkele gevallen raken
de hersenen totaal in rep en roer.
Epilepsie kent daardoor veel verschil
lende verschijningsvormen. De opval
lendste zijn de aanvallen waarbij pa
tiënten het bewustzijn verliezen en op
de grond vallen; na een kramptoestand
van ongeveer tien tot twintig seconden
maakt het lichaam schokkende bewe
gingen. Veel minder opvallend zijn de
perioden van bewustzijnsverlaging die
slechts enkele seconden duren, de zoge
naamde absences.
Lichte vormen van epilepsie worden
nauwelijks door de omgeving opge
merkt. Door de elektrische aktiviteit van
de hersenen te meten kan men tegen
woordig bijna altijd aantonen dat er
toch sprake is van epilepsie. Bij epilepti
sche aanvallen geven groepen zenuw
cellen plotseling ongecontroleerd bood
schappen door en zijn dus aktief als zij
dat niet horen te zijn.
De ongewone hersenaktiviteit kan men
zichtbaar maken met een zogenaamd
Electyro Encefalo Gram (EEG). Om
vast te stellen of iemand epilepsie heeft
kan men de hersenaktiviteit meten tij
dens de dagelijks bezigheden, tijdens de
slaap of in sommige gevallen zelfs gedu
rende 24 uur met behulp van een draag
bare cassetterecorder.
Meer informatie over onderzoek naar
epilepsie is te vinden in het nieuwste
Cahier van de stichting Bio-Weten-
schappen en Maatschappij. Dit Cahier
Epilepsie is verkrijgbaar door overma
king van 10,- op postbankrekening nr.
154373 t.n.v. Stichting Bio-Wetenschap-
pen en Maatschappij te Leiden, o.v.v.
Epilepsie.
Voor het illegaal vissen op haring voor
de Westkust van Schotland heeft het
Britse gerechtshof de in Huil gevestigde
Marr. rederijen (J. Marr Ltd en Nord
Atlantic Fishing Co Ltd, grootste aan-
deelhouyder Andres de al Marr.) veroor
deeld tot een boete van 90.000 Britse
ponden. Nederland heeft dan wel de
naam van illegaal aanvoeren van vis, de
Britten kunnen er ook wat van.
Of lag het aan de schepen? De beide
trawlers waarmee de overtredingen wer
den begaan, de H 142 Swanelle en de H
108 Westella, zijn beide voormalige
nederlandse vriestrawlers, die naar
Engeland werden verkocht.
SINT ANNALAND
Drie verkeerslokaties op Tholen zijn
door kantonniers van de provinciale
waterstaat van een naambord voorzien.
Bij het vaststellen van de namen werd de
plaatselijke historie nauwgezet bekeken
en onderzocht. De suggesties van de
gemeentearchivaris, de heer J. Zuur
deeg, werden overgenomen door de
lokale overheid en door de provinciale
waterstaat. In het nieuwe wegenregister
staan twee fietstunnels en één viaduct
bij de Thoolse plattegrond. De fietstun-
nel tussen de kernen Sint Annaland en
Oud Vossemeer, ter hoogte van de Oude
Zeedijk kreeg de naam Vijfhaardsteden.
De fietstunnel in de oprit naar de Oes-
terdam werd Fort Venusdam genoemd.
Het viaduct Molenvliet: autoweg Thool
se brug/verkeerslichten Postweg.
