eiuvudeh-iiieuws
Overdenking
De weg
naar huis
Z/
uit de
Heilige Schrift
HET
KIJKVENSTER
Jan Knape Mzn.
2e Blad
VRIJDAG 2 JUNI 1989
No. 5804
-•^
blik op kerk
en samenleving
- Kerkverlaters aan het woord
- De eigenlijke nood
Wie wekelijks een hoekje als dit mag
vullen komt soms van het een op het
ander. Vorige week hadden we het over
„kerkverlating". Over de hele linie,
zowel bij rooms-katholieken als bij pro
testanten is een proces van leegloop aan
de gang, waarvan we nog niet weten
wanneer en waar het zal eindigen.
„Toevallig" - maar toeval bestaat niet -
zag ik een paar dagen later de herhaling
van een NCRV-programma, waarin
Henk Mochel allerlei mensen onder
vroeg die „afgehaakt" hadden. Hoe
waren ze ertoe gekomen, hoe voelden ze
zich nu, hoe vulden ze hun zondag in,
was er verwijdering gekomen met vroe
gere relaties, enz. En natuurlijk ontbrak
Aleid Schilder niet op de beeldbuis....
Aleid, die niet moe wordt met mond en
pen te verdedigen dat de Gereformeerde
leer en prediking er de oorzaak van is
dat zoveel mensen aan de rechterkant
van de Gereformeerde Gezindte psychi
sche problemen hebben.
Bijna stuk voor stuk verklaarden de
kerkverlaters dat ze de breuk met kerk
en geloof als positief hadden ervaren.
Het betekende voor de meesten een
soort bevrijding. Op zondag - ook dat
werd eerlijk opgebiecht - viel er voor
sommigen een „gat". Nietwaar, wanneer
men van kindsbeen afgewend is geweest
op zondagmorgen naar de kerk te gaan,
wat moet je dan opeens beginnen met
dat lege dagdeel? Uitslapen en een uitge
breid ontbijt bleek het enige alterna
tief.
Dia-lezing
Woord en Paad-ziel(enhuis
OUDDORP Op D.V. maandagavond
5 juni hoopt Dr. Tanis een dialezing te
houden in het Eben-Haëzergebouw te
Ouddorp. Aanvang 19.30 uur.
We kunnen dan zien hoe alles daar reilt
en zeilt in zijn Woord en Daad-zieken
huis. Wie benieuwd is waarvoor de
opbrengst van de rommelmarkt en de
fietspuzzeltocht voor gebruikt wordt,
moet beslist komen.
Allen hartelijk welkom!
ANTIEKE WEHKKLOK
Ik kocht een antieke klok met wekwerk,
maar als ik die 's avonds instel met de 7 op
dat koperen stelrad omhoog, belt hij mid
den in de nacht Ik zie geen ander vast punt,
want dat stelrad in het midden van de wij
zerplaat draait mee met de wijzers. Hoe
werkt die wekker?
Antwoord: Volgens de ingesloten foto
bezit u een originele Amerikaanse
staande klok van omstreeks 1840-1850
met handsnijwerk, slagwerk en zoals
zoveel antieke uurwerken, een wekin-
stallatie. Het koperen rad op de wijzer
plaat, waarmee u die ouderwetse wekker
moet instellen, loopt mee met de kleine
wijzer en de 12 daaro pstaat precies naar
boven gericht als de lichter van de
alarminrichting in de inkeping valt van
de achter dit rad meedraaiende nok-
schijf U moet dus de kleine wijzer als
vast punt aanhouden en daarheen de
gewenste tijd, waarop u gewekt wilt wor
den, instellen.
Er kwamen ook een paar dominees in
beeld, die beweerden het met de kerk
nog wel te zien zitten. De Amsterdamse
Nico ter Linden bijvoorbeeld, die van
mening was dat veel meer moet worden
gedaan aan de overdracht. Willen we de
mensen nog bereiken, dan zullen we in
de leer moeten gaan bij akteurs en con
ferenciers. Maar voor Aleid Schilder
was dat beslist onvoldoende om de kerk
verlating te stuiten. Willen we de men
sen behouden, dan zullen we moeten
afrekenen met bepaalde dogma's, onder
andere met de leer van de uitverkie
zing.
Enfin, dat was zo ongeveer het klimaat
van „Rondom Tien". Een NCRV-pro
gramma waarin de visie en de gevoelens
van kerkverlaters normatief bleek, maar
waarin voor de blijvers geen plaats was
ingeruimd. En die zijn er gelukkig nog
velen!
Als je met zo'n onderwerp in je gedach
ten bezig bent, dan trekt alles dat er ver
band mee houdt ook je aandacht. In
TROUW van maandag 29 mei werd ver
slag gedaan van een studiedag van
Stichting Kerk zonder grenzen. Daar
heeft Prof Dr. K. A. Schippers betoogd
dat „kerkverlating door de jeugd de ker
ken eigenlijk maar weinig kan schelen".
De uittocht gaat nog gestadig door, maar
de kerken besteden wel veel tijd aan
organisatie, maar stoppen weinig ener
gie in het gemeente-zijn.
En dan volgt een zin uit het verslag die
ik letterlijk citeer: „Al het handelen en
spreken over het conciliair proces, of
over armoede in Nederland, is leeg als
daar niet het zoeken en tasten naar God
centraal staat. Maar uitgerekend dat is
niet erg populair in de kerk".
Het is goed het ook eens van die kant te
horen. De kerken vestigen voortdurend
de aandacht op de nood vèr weg, maar
voor de eigenlijke nood, de nood van de
mens zonder God, hebben ze weinig of
geen aandacht. En als ze op die weg
doorgaan zullen ze zichzelf steeds ver
der uithollen.
Waarnemer
'D5b!
Deze vraag- en antwoord-rubriek staat
geheel ten dienste van de lezer die er
kosteloos gebruik van kan maken. Uw
vragen op velerlei gebied kunt u sturen
aan: Redactie Eilanden-N ieuws, Post
bus 8, Middelharnis, met in de linker
bovenhoek „Vragen-rubriek" vermeld.
De vragen worden door deskundigen
beantwoord en zullen binnen enkele
weken na de inzending compleet met
antwoord in deze rubriek worden ge
publiceerd.
MMEHKOOHTS
Elk voorjaar, lang voordat hooikoorts kan
optreden, heb ik al last van die zelfde ver
schijnselen: niezen, een loopneus en tra
nende ogen. Met die anti-histaminen van de
dokter kan ik niet autorijden. Weet u er
raad op?
Antwoord: Veel mensen kennen die ver
schijnselen, in verschillende maanden,
omdat die zg. hooikoorts afhankelijk is
van de bloeitijd van uiteenlopende gra
nen, planten en bomen, waarvan de
stuifmeelkorrels dan enige tijd door de
lucht zweven. Met hooi heeft uw allergi
sche rhinitis niets te maken, maar ver
moedelijk wel met de stuifmeelpollen
van vroeg bloeiende bomen, zoals bijv.
els of hazelaar (februari-maart), olm,
taxus, populier of wilg (maart-april), es,
berk of haagbeuk (in april). Dit jaar
begon de bloei door de zachte winter
maanden bij veel planten bijzonder
vroeg en daarom had u eerder last van
die loopneus dan anders. Zoveel moge
lijk achterover liggen of zitten bespaart
u een aantal malen snuiten. Het dragen
van een zonnebril kan tranen van de
ogen deels voorkomen. Draag liever
geen de ogen irriterende contactlenzen
en weersta de neiging om in uw ogen te
wrijven, want dat maakt de prikkeling
alleen maar erger. Vraag uw huisarts in
plaats van dat vroeger voorgeschreven
anti-histaminepreparaat, dat de rijvaar
digheid beïnvloedde en u belette een
auto te besturen, om een nieuw middel
dat uw reactievermogen niet aantast en
dat u kunt blijven gebruiken als u in uw
auto stapt om uw klanten te bezoeken.
Voorts bestaan er middelen als chro-
moglycaat, waarmee u zo'n aanval van
deze „bomenkoorts" kunt voorkomen
door tijdig tevoren regelmatig een kleine
dosis daarvan in te nemen. Het heeft
geen bijwerkingen. Begin daarmee in
januari.
SlAAPKAMEtieASnN
Op de slaapkamervloer treffen wij af en toe
dit soort beestjes aan en soms zijn ze nog
kleiner. We hebben nylontapijt en dekbed
met 85% dons.
Antwoord: Het diertje dat u ons opge
plakt in uw brief toezend, was natuurlijk
platgestempeld door de PTT, maar
gezien de resten leek het 't meest op een
larfje van de kleermot. De motvlinder-
tjes vliegen bij voorkeur 's nachts, dus
die ziet u vrijwel nooit. In een centraal
verwarmd huis deponeren de vrouwtjes
van de kleermot meermalen per jaar
reeksen eitjes op stoffen die keratine
bevatten, dus niet alleen op wol, maar
ook in bontmantels en tussen veren.
Daarom moet u zowel wollen kleding en
vloerbedekking, alsook vachtjes en op
gezette vogels controleren. Vergeet ook
het handwerkmandje niet! De larven
van de kleermot zijn zo klein, dat ze tus
sen de draden van een weefsel kunnen
kruipen. Bij kleding zoeken ze de plaat
sen op waar de mens transpireerde of
vlekken maakte, vanwege de extra lek
kere smaak, en verder de donkere plaat
sen in huis. Als een larve zich dik en
rond gegeten heeft, spint ze een kokertje
van ca 8 mm en na 2 tot 6 weken komt
daaruit een volwassen vlindertje tevoor
schijn, dat niet eet, maar wel eitjes gaat
leggen als het vrouwtje is. Indien u de
bestrijding serieus wilt aanpakken, haal
dan uw klerenkast leeg. Klop alle wollen
kledingstukken, dekens, vachtjes enz.
buiten uit en zuig met de stofzuigerslang
in alle hoeken en kieren. Ledig de stof-
zuigerzak buiten en doe de inhoud
gelijk, anders kruipen de larven later
weer uit de zuigmond. U hebt een sterk
insecticide tegen mottelarven nodig,
maar met één keer spuiten bent u niet
klaar. Dat moet enige malen worden
herhaald, omdat u een aantal larfjes en
vooral eitjes niet bereikt als die in don
kere hoeken en kieren verscholen zitten.
Blijf daarom regelmatig tot in de verste
hoeken stofzuigen. Motschade aan kle
ding kunt u voortaan voorkomen, door
wollen kleren even te wassen of che
misch te laten reinigen, alvorens ze voor
een half jaar weg te bergen.
ASTMA
Waar vind ik de astma-patiëntenvereni
ging?
Antwoord: 't Wuiver 8, 1608 ES Wijde
nes, telefoon 02293-1863.
De roeping van Abram (2)
De HEERE nu had tot Abram
gezegd: Ga gij uit Uw land en uit Uw
maagschap en uit Uws vaders huis,
naar het land dat Ik U wijzen zal.
(Gen. 12 3)
Het welbehagen van God, waar we niet
hoog genoeg van kunnen opgeven, komt
tot de mens langs de koorden van de roe
ping. Nu is het wel zaak van het Evange
lie geen sluitend systeem te maken. Dat
is altijd weer geprobeerd in de geschie
denis van de kerk tot op vandaag. De
banier van het Evangelie echter wappert
vrolijk boven al onze stelsels en syste
men. Ik bedoel te zeggen dat wie zalig
wordt, uit enkel genade zalig wordt. Dat
wie verloren gaat door eigen schuld ver
loren gaat. Het is waar dat God het moet
doen, dat is helemaal waar, maar dat is
bepaald geen vrijbrief om de roeping
naast ons neer te leggen en onbekeerd te
blijven. De zondaar die het Evangelie
hoort, die geroepen wordt en nochtans
niet komt, is en blijft voor de volle hon
derd procent verantwoordelijk. Stepha-
nus zegt, vol van geloof en van de
Heilige Geest, Gijlieden weerstaat altijd
de Heilige Geest! En wat bedoelt hij
daar anders mee dan wat de Heere zegt
in het Spreukenboek: Terwijl Ik geroe
pen heb en niemand geantwoord heeft,
zo zal Ik ook lachen als Uw verderf
komt.
O hoor dan nog de roep van de levende
God. De God van Abram. Die Abram
riep, wegriep. Opdat hij de roeping zou
gehoorzamen in en door het geloof. Het
Woord van de hemel zou gehoorzamen.
Ga gij uit Uw land en uit Uw maagschap
en uit Uws vaders huis, naar het land dat
Ik U wijzen zal. God komt tot Abram
met een zware eis. Dat is bepaald niet
gering. Hij wordt door de roeping getrof
fen tot in de grond van zijn bestaan. Het
betekent voor hem heel veel. Abram
wordt niet alleen geroepen, hij wordt
ook uitgeroepen. Uit allerlei verbanden.
Een eis die voor gewone krachten schier
onuitvoerbaar is. Immers, Abram moest
op Gods bevel alles verlaten en prijsge
ven, wat hem sinds zijn prille jeugd ver
trouwd en kostbaar was.
Weg uit zijn vaderland. Wie in die tijd
zijn vaderland verliet, was een vreemde
ling, dat wil zeggen een vogelvrij ver
klaarde. Een kind van de dood. Denk
maar aan Kaïn die wegvluchtte voor
Gods aangezicht. Dan zegt Kaïn: Een
ieder die mij ziet, zal mij doden. God
zegt tegen Abram: Ga uit Uw land. En
dan: Uit Uw maagschap. Dat wil zeggen
uit het stamverband. Uit die levensge
meenschap wordt Abram uitgepeld, los-
gesneden. Door de hemelse roeping.
Moet hij die banden doorsnijden. En
dan ook nog de banden aan het ouder
lijk huis, als God zegt: En uit Uws
vaders huis. Heel zijn zelfbepaling
wordt door God aan de kant gezet. Uit
die drie verbanden wordt Abram uitge
tild en losgemaakt. En hij weet niet wat
hij ervoor in de plaats krijgt. Hij kreeg
wel de belofte mee. Hij moest gaan naar
het land dat de Heere hem wijzen zou.
Maar welk land was dat? Waar lag dat
land, hoe was dat land? Hij wist het niet.
Hij moest gaan op het Woord des
Heeren.
De Heere stelt de taak nooit te licht voor,
maar naar waarheid en met heilige
ernst. Hij is de Heere van de waarheid
en wil niet dat Zijn onderdanen teleur
stelling en afwijking van de weg een
onkunde of onwetendheid kunnen wij
ten. De Heere Zelf eist, tot op vandaag,
dat Zijn discipelen inderdaad alles ach
terstellen, om de kennis van Jezus
Christus de Heere. Dat ze om Zijnentwil
vader en moeder verlaten. Dat ze zich
zelf verloochenen, het kruis op zich
nemen en Hem volgen. Op Zijn Woord.
Alleen maar horend naar Zijn stem. In
de kracht van Zijn Geest. De Heere wil
Abram, en in dat spoor ook het zaad van
Abram, helemaal voor Zich hebben. Hij
zegt dat met de grootste klem. Hij zegt
het heden.
Overreken de kosten van de waarachtige
bekering. Abram is de vader van alle
gelovigen. Hij moest alles prijsgeven.
Hij moest alle dingen schade en drek
achten. Hij moest zichzelf prijsgeven.
Jezus Zelf zegt het tot ons allen: Zo wie
niet haat, wie niet achter stelt bij Mij,
vader, moeder, zoon of dochter, het
allerliefste wat er op deze aarde is, ja zo
wie zijn eigen leven niet haat, kan mijn
discipelen niet zijn.
Nee het is ook vandaag geen lichte zaak.
Dacht u misschien dat het vandaag
anders ging? En dat wij rustig aan alles
en nog wat vast kunnen blijven zitten en
de Heere laten roepen? Dacht U dat de
Heere ons vandaag de scherpte van Zijn
Woord bespaart en bij ons wat in het
gevlei komt? Aansluit bij onze wensen
en verlangens? En dat U een discipel
van de Heere Jezus kunt zijn met hand
having van uw eigen ik? En eigen heer
schappij? Met volharding van een leven
in ons oude natuurlijk bestaan? Nee.
God legt de bijl aan de wortel van onze
levensboom. Want het gaat ook in 1989
met al de vragen die zich aan ons voor
doen, om het grote konflikt tussen God
en mens. De mens die op voet van oor
log leeft met zijn God. God, Die heilig is
en rechtvaardig. Het gaat er maar om
het roer van ons levenscheepje uit han
den te geven, de leiding van ons leven uit
handen te geven. In andere handen te
leggen. In doorboorde handen te leggen.
God te rechtvaardigen en onszelf te ver
oordelen. Niets is zo bevrijdend om er
zelf helemaal tussen uitgehaald te wor
den en op de Heere Jezus alleen te zien.
Bij Hem te schuilen en te zeggen: Bij U,
mijn Koning en mijn God verwacht
mijn ziel een heilrijk lot.
Abram hoorde de roeping. Hij geloofde
die en is uitgegaan. Met vallen en
opstaan. Daar is hij nooit boven uitge
komen. Maar hij deed intussen de beste
ruil van zijn leven. Zijn eigen ik ging van
de troon. God werd zijn Heere en Mees
ter. De raad en het welbehagen van God
omspande voortaan zijn leven. Met alle
hoogte en dieptepunten. Zijn leven
stond onder de hoogspanning van de
trouw van God. Ook wanneer deze
vader van de gelovigen ontrouw was.
Want Zichzelf verloochenen kon (en
kan) Hij niet.
Wat hebt U er op tegen dat God Uw
eigen ik een beslissende knak geeft en
breekt. Om Zijn Ik daarvoor in de plaats
te stellen? Ja, wat heeft een mens er op
tegen? Toch is het zo dat elk mensen
kind, wie hij ook is, wat hij ook doet,
zich ertegen verzet. Tot hij niet meer
kan. Nee, we zijn niet zo gewillig als we
voorgeven te zijn. De Heere is gewillig,
niet wij. Maar Abram werd door de
Heere losgemaakt. In dat leven van de
bekering. De afsterving van de oude
mens, de opstanding van de nieuwe
mens. Hij vrist niet waar hij terecht
kwam. Maar hij wist wel dat hij op zijn
God aan kon. God, Die hem met die
krachtdadige roeping had geroepen. Die
Hem een andere levensrichting gaf. Een
beter vaderland.
Wie deze roep gehoord heeft, gaat ook
uit. Wordt door de Heere gemaakt tot
een vreemdeling en bijwoner op deze
aarde. Net als Abram. Net als al de bij-
belheiligen. Op doorreis. Onderweg
naar het land dat God wijst. Het geloof
En is gehoorzaam. Aan Christus. En
dankt Hem voor Zijn onuitsprekelijke
genade. KtK
GEWICHTIGE VONDST
Hierbij een foto van een vreemd vijfkantig
gewicht met opschrift: 10DB KILOG. Voor
welk gebruik is of was dat bestemd en wat
betekenen die letters D en B?
Antwoord: Misschien zou uit de ijklet
ters aan de onderzijde af te leiden zijn in
welke jaren zo'n gewicht gebruikt werd.
IJzeren gewichten van deze vorm kun
nen namelijk uit België en Frankrijk,
maar ook uit Zwitserland afkomstig
zijn. Gezien de afkorting KILOG is het
vooroorlogs fabrikaat, want nadien
moet kilogrammen volgens de interna
tionale regels met de klein geschreven
letters kg worden afgekort. Gewichten
van dit formaat zijn geregeld voor weg
ing van handelsgoederen gebruikt, zo
wel op balansen als toonbankbascules
e.d. De letters D en B kunnen de gieterij
of fabriek of een andere leverancier
aanduiden.
MEEËTENDE OREN
Max heeft zulke lange oor/lappen, dat die
altijd in zijn eten hangen. Opbinden laat hij
niet toe. Hoe voorkomen we smeerboel van
de hond na het eten?
Antwoord: We nemen aan, dat Max een
bloedhond, pekingees, spaniel of een
maltezer leeuwtje is. Voor die rassen
bestaan speciale etensbakken die dieper
van formaat zijn en zó nauw dat deze
huisdieren er wel hun snuit, maar niet
hun lange oren in kunnen steken. Die
blijven dan schoon.
BIEST SCHIFT
Wij wilden biest gebruiken voor de pap,
maar als wij het proberen te koken, gaat ze
altijd schiften. Wat is daar tegen te doen?
Antwoord: De biest kan niet worden
gekookt, omdat het albuninegehalte van
deze eerste melk van uw koeien daar
voor te hoog is. Als u de biest in pap wilt
gebruiken, moet u haar heel langzaam
en onder voortdurend roeren tot zo'n
tachtig graden Celsius verhitten. Maar u
kunt er ook smakelijke en voedzame
pannekoeken, drie-in-de-pan of dgl.
gerechten mee bakken.
16, EN JE WIL WAT
Ontvangt men voor een jongen van 16 jaar
dubbele kinderbijslag? En mag hij dan in
zijn vrije tijd iets bijverdienen, bijv. met
een krantewijk?
Antwoord: Voor kinderen die jonger
zijn dan 18 jaar bestaat alleen recht op
dubbele kinderbijslag indien zij niet
thuis wonen. Voor kinderen van 18 jaar
of ouder kan dubbele kinderbijslag wor
den verkregen ifidien zij studeren en
geen recht hebben op een studiebeurs.
Kinderen waarvoor dubbele k.b. wordt
gegeven, mogen 1200,- netto per kwar
taal bijverdienen zonder dat het recht
op die bijslag wordt aangetast. Voor kin
deren waarvoor uitsluitend enkelvou
dige kinderbijslag wordt genoten, is dat
1600,- netto per kwartaal.
01870
4844
veel en snelle verkopen!
ANTI-808BELJEUK
Er schijnt een Spaans middeltje te bestaan,
wat daar in de apotheek te koop is, waar
door je geen last meer hebt van bobbeltjes
en jeuk op je lichaam, zodat je dan gewoon
in de zon kan blijven. Weet u wat de naam
daarvan is, en of het ook in ons land te koop
is?
Antwoord: Die bobbeltjes en de jeuk bij
zon en wind waarover u schrijft, ont
staan door een bepaalde overgevoelig
heid van de huid, ook wel netelroos
(urticaria) genaamd. Daar is in ons land
inderdaad ook een middel tegen ver
krijgbaar, namelijk Urtica Complex.
Dat is een homeopathisch medicijn dat
u ook bij een aantal drogisten en krui
denzaken kunt kopen.
Tweewielercentrum
Middelharnis
Hoek
Hoflaan/
Schoolstraat
01870-3332
VERVOLGVERHAAL
- 4 -
Niet uitgegeven manuscript,
beschikbaar gesteld door
M. A. Knape
Daarom knikt de moeder, dat het zo is,
haar mond mummelt, de rimpels op het
verflenste gezichtje schijnen dieper te
worden. Ze wil troosten om het al te
lange wachten, en waarschuwen dat het
kind toch niet te veel van het leven moet
hopen. Daartoe doet ze een lang ver
haal, dat Betje al dikwijls gehoord heeft.
maar dat immer weer nieuw is, omdat moeder het
vertelt en omdat ze het heeft meegeleefd, voor een
groot deel zonder het te weten, want toen was ze
nog een kind. „Ik bin twaolf jaer mit je vaoder
getrouwd geweest, m'n kind". Dan smekt de moe
der met haar tandeloze mond, dat smekken over
stemt het tikken van de kasklok aan de muur en
het is van een diepe zin, al de droeve ervaringen
van een dertig-jarig weduwschap worden er
mee uitgezegd.
De dochter knikt, ze veegt een traan weg die uit
haar ogen siepelt en vergoelijkt: „Dat hawe ik zoa
niet bedoeld".
Er valt volstrekt niets te vergoelijken, ook heeft ze
niets tegen haar moeder miszegd, slechts is er een
verlangen naar haar lippen geweld. Het kan niet
vervuld worden zolang de moeders nog leven.
Hoe kon ze toch zo dwaas zijn, en zou onbillijk!....
Het is een moeilijkheid zowel voor hem als voor
haar, ze zijn allebei kostwinner. Zijn moeder
moet leven van zijn verdiensten; en zij gaat vier
maal in een week uit werken, ze kunnen er
schraaltjes van rondkomen. Het zal zo moeten
blijven, het is niet anders. Tenzij Willem een
andere oplossing weet. En door haar hoofd
schreeuwt het weer: „juule weete je tied nog al ofte
wachten!" Dat maakt haar opnieuw onbillijk, de
mensen praten er over. Nu, na tien jaren, moet
Willem een uitweg vinden! Hij kan zijn moeder
naar het armhuis doen! Zo is het ineens egoïstisch
in haar gedachten. Ze staat er versteld van, dat de
zak zo gemakkelijk te regelen is. Ze voelt haar
boosheid terugkomen, omdat Willem nooit heeft
voorgesteld om het zo te doen. Zijn moeder in het
armhuis, en haar moeder bij hen in. In de stilte,
die er gekomen is, overweegt ze nauwkeurig die
ene mogelijkheid, het stemt haar tevreden, zeker,
zo kan het.
En de moeder zegt, in antwoord op wat Betje ver
gelijkend zei: „Welneent, m'n kind, ik weet wel,
dat je dat zoa niet bedoelt. Je mo' mar geduld
hawe. Onzen lieven Heere weet wel wat goed is
voor een mens en Hie stiert het leven van een
mens soms zo wonderlijk". Er is een groots ver
trouwen in het gebaar van haar handen, waarmee
ze deze woorden begeleid. Ze begint opnieuw te
vertellen, alles wat daarstraks niet verteld is. Haar
stem fluistert als van iemand, die grote geheimen
onthult. Twaalf jaar getrouwd en negen kindertjes
gehad. „En joe was de jongste, Betje. En noait niks
tekort gekomme!" Dat is de wonderlijke besturing
des Heeren, die kennelijk in haar leven is waar te
nemen. Ze kon zoveel werkhuizen krijgen als ze
hebben wilde. En de kinderen hebben zich niet
eens zelf groot gebracht, want zij kon er zich als
werkvrouw niet mee inlaten. Dat is toch opmer
kenswaard! En het Armbestuur heeft jarenlang
vier gulden per week in het onderhoud van het
gezin bijgedragen. Vier gulden is een ondersteu
ning, die ver uitgaat boven hetgeen de Regenten
gewoon zijn in zo'n geval toe te staan. Want ze
was een jonge, gezonde vrouw,l en Jaap was al elf
jaar; en Francien was pas tien geworden, die kon
in de zomer tarwe gaan lezen, en in het najaar
aarpels. Maar de heeren „hadde d'r zoa mee te
doew, da 'k zoa bleef zitte". Als de moeder daar
aan denkt moet ze er om schreien, het water leekt
langzaam uit haar roodomrande ogen, met een
punt van haar schort veegt ze de gebruikte
tranen weg.
„En den baes was oak al zoa aerdig!" Daarmee
bedoelt ze, dat Van der Stek zich ook niet onbe
tuigd heeft gelaten. D'r man was bij Van der Stek
in dienst toen die zo ongelukkig aan zijn einde
kwam. En op de begrafenis zei de baas: „Och,
vrouw Van der Molen, Onzen Lieven Heere zal
wel voor je zurge, want Hie is een man der wedu
wen en een vaoder der weezen". De baas heefteen
handje mee geholpen met werkhuizen voor haar
te zoeken, de royale bedeling van het armbestuur
was vermoedelijk ook zijn werk, en 's winters
zorgde hij altijd voor een paar mud aardappelen
en soepkaarten. En Betje d'r vader is bij het bin
nenhalen van de oogst, van een voer haver afge
vallen. Met een gebroken nek is hij thuis ge
bracht. Betje was toen zes weken oud en de ster
vende man heeft tegen haar gezegd: „Dag, m'n
meisje". Die woorden zijn aan Betje overgeleverd,
het is een kostbare nalatenschap, waarmee ze het
haar hele leven zal moeten doen. Als ze die woor
den in haar gedachten brengt en haar ogen dicht
doet, dan ziet ze haar vader liggen in de bedstee,
zomaar in zijn werkgoed.... „En toen zei de man
nog: dag, m'n meisje,.... en ik h ieuwe je zoa vast...
en da's 't leste da 'k van z'n gehoard ha". Het oude
vrouwtje snikt. Deze morgen is een morgen van
herinneringen geworden.
De moeder droogt haar tranen af Ze is volstrekt
niet bedroefd, maar bij al die herinneringen pas
sen tranen. Omdat ze zo vroeg weduwvrouw was,
en d'r man zo plotseling stierf, en omdat hij ster
vend nog zo zei: „dag, m'n meisje". En Onzen Lie
ven Heere heeft zo goed gezorgd. Er zijn ook
tranen die uit dankbaarheid worden geschreid.
Hij zal wel blijven zorgen zolang ze nog te leven
heeft, ook voor Betje.... En plotseling, alsof het een
ingeving is, zegt ze: „Och, Betje, misschien leef je
moedertje wel niet zoa lange meer". Het is ogen
schijnlijk een vreemde combinatie van ge
dachten.
Daar schrikt de dochter van op: „Mar moeder,
wat zei je noe toch".
„Jae, kind". Ze knikt diepzinnig, het lijkt wel of er
iets is, dat ze niet zeggen kan.
„Je mot toch niet zoa raor praete".
„Och".
En dan, als om een naderend onheil te bezweren:
„Ik zal d'r wel nie meer over praete. 't Was zoamar,
't zal wel over gaen.... 't Is nog tied genoeg,
eh"....
„Bèjaet, m'n kind"....
Is het zo, dat een gezond mens soms de nadering
van de dood voorvoelt? Betje d'r moeder wordt
door iedereen voor een kras mensje gehouden. Ze
is klein en tenger, maar het verschrompelde lijfje
is een en al leven. En een dokter is er al in jaren
niet over de vloer geweest, want haar kleine man
kementen geneest ze met Haarlemmerolie en
wierook.
(wordt vervolgd)
■•v,
b.v.
^.4*^■**'^'^**^■'^'^^■4■>^^■**^■*******'^'^'^****^■*******'^**'^**^■*'^*'^'^^■**^■***'^****^^^