EIIAIIDEn-tllELWS
HR-ketel is
zuinig met gas
Elektrische barbecue
voor binnen en buiten
Zuinig stoken:
Wegomlegging/parkeerverbod
omgeving Hobbemastraat
Middelharnis
3e Blad
VRIJDAG 24 MAART 1989
No. 5786
Als de lente nadert, maar het toch eigenlijk nog
winter is, kan men vele veranderingen in de natuur
waarnemen. Naast het aarzelend begin van plan-
tenontwikkeling (het Fluitekruid manifesteert
zich het duidelijkst) begint er ook verandering te
komen in het gedrag van de vogels. Patrijzen die
de hele winter in koppeltjes door de polder hebben
gescharreld, gaan uit elkaar. Er worden paar
tjes gevormd.
De Wilde Eenden doen dat ook. Een beetje geheim
zinnig doen ze wel. Ergens, het liefst aan de kant van
een sloot, heeft het vrouwtje een plaatsje gevonden
voor het bouwen van een nest. Dichtbij huis kwette
ren de vele mussen, en ook daar ziet men te midden
van de grote hoeveelheid, de donkerder gekleurde
mannetjes op de vrouwtjes afgaan.
Niet lang daarna ziet men ze met allerlei materiaal
heen vliegen naar een plaatsje dat door hen was uit
gekozen om aldaar een nestje te gaan bouwen.
Draadjes, strootjes, veertjes; ze slepen heel wat mee,
teneinde (zonder vergunning van de gemeente) er
een prachtig, rond nestje van te maken.
Samen broeden
In het nestje van de huismus kan men, om daar maar
mee te beginnen, als het legsel voltooid is, 3 tot 5 tere
eitjes waarnemen. Het broeden duurt bij de mus 12-
14 dagen. Het vrouwtje wordt bij het broeden door
het mannetje afgelost.
Dat beide ouders broeden is lang niet altijd het geval.
Door gebruik van hulpmiddelen, niet in het minst de
verrekijker maar ook vanuit daartoe gebouwde
schuilhutten „bewapend" met een filmcamera, zijn
al heel wat geheimen van het vogelleven bekend
geworden.
Doch ook zonder die hulpmiddelen, door voortdu
rend oplettend te zijn als men in de natuur aanwezig
is, kan men veel waarnemen. Ook rondom het huis
waar de mussen, spreeuwen, merels, koolmeesjes en
huiszwaluwen geen moeite hebben met de keuze
voor een plaatsje om te kunnen broeden, kan men
veel gadeslaan.
De voorbeelden van soorten waarvan vrouwtje en
mannetje samen verantwoordelijk zijn voor het
broeden door afwisselend die taak te vervullen, zal ik
in een tabel aangeven:
De broedduur kan natuurlijk niet precies in dagen of
zelfs in uren worden aangegeven. De plaats van het
nest en de mate waarin een broedende vogel of vogel
tje gestoord wordt, is daarbij van grote invloed. Ook
de weersomstandigheden kunnen daarbij van in
vloed zijn. Buitendijks gelegen broedgebieden kun
nen vooral aan het begin van het broedseizoen door
uitzonderlijk hoge waterstanden een ware misluk
king te zien geven. Dat heeft men in onze streek op
de oorspronkelijke gorzen vaak ondervonden.
Verder zijn er wat het aantal eieren of eitjes betreft
altijd individuele verschillen te constateren. Zelfs de
kleur van eieren in één en hetzelfde nest kan
verschillen!
Eigen waarnemingen
Toen ik nog landarbeider was, net nog in de tijd dat
het gras in sloten en greppels met de sikkel moest
worden gesneden, voor de winning van het zgn. kant-
hooi, heb ik heel wat waarnemingen kunnen doen.
Men zat dan ook letterlijk met de neus er op.
Menigmaal heeft de landman tijdens het gras snij
den een nestje gevonden dat op onberispelijke wijze
tussen de planten was gebouwd. Het nestje zelf en de
onmiddellijke omgeving er van liet men dan, ter
bescherming, ongemoeid. De angstige ouders, meest
Graspiepers en Gele Kwikstaarten bleven onrustig
in de buurt van hun in gevaar gebrachte nestje en
keerden weer terug zodra dit maar kon.
Moest er in de scheidsloten het toen nog welig
groeiende riet worden gesneden dan trof men vaak
het kunstig in elkaar gevlochten nestje aan van de
Karekiet. Ook dat werd ongemoeid gelaten. Soms
ging enige dagen later het nestje helaas alsnog verlo
ren, b.v. door sterke wind. Immers, de onderlinge
steun van het rietgewas was dan verbroken en dan te
bedenken dat de Kleine Karekiet een echte haastma-
ker is. De zeer tere eitjes kunnen reeds in 11 dagen
worden uitgebroed. Elf dagen! Ja maar, het Kneutje
dan? Inderdaad het Kneutje kan binnen 10 dagen de
eitjes uitbroeden. Bijna niet te geloven.
Na een mislukt broedsel tracht elke vogel echter
opnieuw tot broeden te geraken.
Trouwens voor veel vogelsoorten zijn meer broedsels
in één seizoen heel gewoon.
Vogels die tijdens de leg worden gestoord zullen het
nest eerder verlaten dan wanneer ze reeds broeden.
Broedende vogels blijven dan ook zo lang mogelijk
zitten en er zijn zelfs soorten bij (Houtsnip) die men
al broedende van het nest kan afnemen en daarna
weer op het nest terug kan zetten!
Moeilijk te vinden
Onder aangebrachte kunstwerken (bruggen enz.) in
de polder bouwen Boerenzwaluwen maar al te graag
hun nestjes. Bouwen is het juiste woord, want zo de
mens van klei gebakken steen gebruikt voor de bouw
van zijn huizen, zo bouwt dit diertje op de meest
acrobatische wijze met pure klei het nestje. Ze heb
ben een zeer snelle en sierlijke vlucht met vele wen
dingen die ze plotseling kunnen uitvoeren. Juist
onder die kunstwerken zijn de nestjes door kwajon
gens of roofdiertjes erg moeilijk te bereiken.
In mijn kinderjaren ging ik met de buurjongens al
wadend door een sluisje dat de verbinding vormde
tussen de dijksloot van de St. Christoffelpolder en de
kreek in de polder Onwaard. In dat sluisje zaten 's
zomers altijd Boerenzwaluwen te broeden. Wij kon
den de bijzonder tere, gespikkelde eitjes en later de
gapende jongen in de komvormige nestjes goed
bekijken. Diep onder de indruk van zo'n aanblik
stonden we dan bijna ademloos toe te kijken. Even
maar! De verstoorde zwaluwen scheerden dicht
langs ons heen en vlogen recht door het sluisje in
en uit.
We verdwenen altijd zo rustig mogelijk en bij enige
verlagingen van de sluisbodem bij de uitgang zagen
we meer dan eens een aal in het heldere water met
sierlijke kronkelingen zich „uit de voeten" maken.
Het sluisje is verdwenen.... de Onwaardse kreek
gedempt...
Tijdens het broedseizoen werden door karakterloze
jongens ook wel nestjes uitgehaald of vernietigd!
Dan waren wij woedend.
Broedkolonies
Er zijn ook nogal wat vogelsoorten die in grote groe
pen bij elkaar gaan nestelen en broeden. Eigenlijk
doen de Zwaluwen dat ook b.v. onder het overstek
van een woning of schuur, kijk maar naar het aantal
nestjes op zo'n plaats.
Kokmeeuwen doen dit wel bij uitstek. Bij het Helle-
gatsplein is het vanaf de weg heel goed te zien. Enige
weken geleden al waren kokmeeuwen daar aktief.
Bekend is ook de Kwade Hoek bij Goedereede.
Uiteraard zijn deze gebieden tijdens de broedpe
riode zonder begeleiding niet toegankelijk.
De Lepelaar broedt ook in kolonieverband maar
daar hebben we op Flakkee geen voorbeelden van.
Wel heb ik met dhr. J. Zijlstra, in het gebied van
Scheelhoek Lepelaars waargenomen die op trek
tocht waren.
Aalscholvers broeden zo'n 30 dagen en doen dit
eveneens in kolonies.
Hoewel er zo nu en dan enige tientallen Aalscholvers
op het Haringvliet zijn waar te nemen, broeden ze bij
mijn weten hier niet. Datzelfde kan gezegd worden
van de Blauwe Reiger. Men spreekt dan ook altijd
expliciet van een Reigerkolonie. Tussen Ouddorp en
Goedereede bij boerderij „Stadtweijk" is er ooit wel
een Reigerkolonie geweest, maar voor de dichtstbij
zijnde kolonie zal men nu naar Quakjeswater tussen
Hellevoetsluis en Rockanje moeten gaan.
De vrouwtjes
Voor de overzichtelijkheid volgt hier een reeks van
vogels waarvan alleen het vrouwtje de broedtaak
vervult:
Er is nogal wat werk verzet om deze gegevens te ver
zamelen en ze tevens in volgorde wat de broedduur
betreft te plaatsen. Uiteraard is een beperkte keuze
gemaakt.
Verschillen
Naarmate een vogelei groter is, duurt de broedtijd
langer. Dat is de eerste conclusie. Wanneer men eend
of gans zegt dan weet men wel dat er vele eende- en
ganzesoorten in de natuur voorkomen. Daarom zal
ook het aantal eieren en het aantal broeddagen
onderling wel enigszins verschillen.
Toch vond ik het van dhr. T. den Boer een interes
sante vraag „hoe lang broedt nu eigenlijk een
zwaan?"
Dit vroeg hij naar aanleiding van het jaarlijks weer
kerende tafereeltje van de trotse zwanen die na de
broedtijd met hun donzige jongen tevoorschijn
komen in de Wildemanskreek langs welker oever ze
geboren zijn.
Zwanen broeden 5 weken oftewel 35 dagen! Het is
een allerliefst gezicht als men het resultaat van het
lange of kortere broeden kan waarnemen. Een eend
met poelen is altijd een kiekje waard en wie krijgt er
geen glimlach om de lippen bij het zien van jonge
kuikens op de mg van een Fuut? In het Zuiderdiep
broedt de Fuut al enige jaren.
Aanpassing
Voorts is de broedplaats voor het verschil in broed
tijd van belang. Zo heb ik vroeger meer dan eens een
broedende Witte Kwikstaart aangetroffen in een lege
uienren. Daar zat ze bijzonder goed beschut en werd
er praktisch niet gestoord!
De Gele Kwikstaart heeft zich inmiddels vrij aardig
aangepast om te kunnen broeden. Nu de sloten en
greppels zijn gedempt en de dreven zijn omgeploegd
(wat op zichzelf beschouwd een afschuwelijke ver
nietiging van het landschappelijk schoon en de
natuurlijke rijkdom aan vegetatie en biotoop bete
kent) is de Gele Kwikstaart haar broedmogelijheid
gaan zoeken in het.... aardappelveld!
Bij het selecteren van aardappelen heb ik ze vaak in
gealarmeerde toestand aangetroffen en vond vrijwel
altijd het kunstig gebouwde nestje in de stoel van de
plant aan het begin van de ontwikkeling.
Een aparte
De Koekoek vormt een ware uitzondering in het
vogelleven. Zeker m.b.t. het broeden. Dat laat zij aan
andere vogeltjes over. Zij is dus een broedparasiet.
De Koekoek is een echte Lentebode. Begin april kun
nen ze al verschijnen en het wordt als een plezierig
nieuwtje beschouwd als men zegt „ik heb de Koe
koek al gehoord".
Dat horen behoeft dan niet betwijfeld te worden
want zijn roep is onmiskenbaar. De Koekoek parasi
teert individueel op dezelfde soort en legt maar één ei
in het gekozen nest. Dat gericht zijn op dezelfde
soort betekent dat de Koekoek in kwestie alleen maar
een ei legt in het nestje van b.v. de Grote Karekiet. Bij
het leggen van een volgend ei zal deze Koekoek uit
sluitend een nestje zoeken van de Grote Karekiet.
Als het Koekoeksvrouwtje een ei legt verwijdert zij
eerst een eitje uit het nestje van een zangvogeltje. De
vogeltjes die er mee „opgescheept" zitten noemt men
vvaardvogels. Kennelijk aanvaarden ze instinctief de
verantwoordelijkheid voor het veel grotere ei dat aan
hun zorgen wordt toevertrouwd.
Als de jonge Koekoek geboren is werkt hij of zij de
overige eitjes en of jongen uit het nest. Een wrang
voorbeeld van het recht der sterksten....
Op T.V. is daarover eens een prachtige film ver
toond.
Deze gebeurtenis is in de vogelwereld een waar
drama maar het levensgedrag van de Koekoek is nu
eenmaal niet anders Geschapen.
De waardvogels aanvaarden hun uitverkorenheid en
zorgen als geen ander voor „hun" kroost.
AKTIE ZUINIG STOKEN
Een gewone cv-ketel zet slechts
75% van het gestookte aardgas om
in warmte. Dat betekent een energie
verlies van 25%. De aanschaf van een
zuinigere ketel kan u dus veel geld
besparen. Daarbij kunt u kiezen uit
de verbeterd rendementsketel (VR-
ketel) en de hoog rendementsketel
(HR-ketel). Zij zetten respectievelijk
80 en 90% van het gas om in warmte.
De HR-ketels zijn herkenbaar aan
het GIVEG HR-merk. Ze zijn wel
duurder dan gewone en VR-ketels,
maar ze besparen veel gas. Uw ener
giebedrijf kan met u uitrekenen of
een HR-ketel voor u interessant is.
Bij uw energiebedrijf weten ze alles
over zuinig omgaan met gas. Loop
gerust eens binnen.
Het geroep
Zo'n vijftig jaar geleden hoorde en zag
ik op het land soms wel een tiental Koe
koeken tegelijk. Hun geroep was altijd
boeiend en welluidend. Beethoven laat
de klarinet in zijn zesde symphonic „de
Pastorale" op ongekende wijze de Koe
koek nabootsen.
Het vrouwtje kan de roep lang en hoog
achter elkaar aanhouden.
Het laat zich verstaan dat met de ver
mindering in aantal van de voor de Koe
koek belangrijke waardvogels ook de
broedgelegenheid voor de Koekoek
sterk zal afnemen. Om dan toch de Koe
koek nog te kunnen horen, is men, wel
licht binnen niet al te lange tijd, geheel
en al op het Zwitserse Koekoeksklokje
aangewezen.
Daar is geen toekomstvoorspelling voor
nodig. Dat is gewoon realiteit. De mee
dogenloze techniek en de slaafse toepas
sing ervan is daar verantwoordelijk
voor.
Is hier een praktisch alternatief voor
handen? Ik denk het wel.
Zonder terug te grijpen naar de sikkel is
een weg tot een zeker herstel mogelijk.
Een meer kritische aanpak van de hui
dige taakopvatting bij beheer van akker
en polder is daarbij noodzakelijk!
Met dank aan de Redaktie en aan dhr. P.
Vroegindeweij voor zijn bewonderens
waardige pentekeningen.
Hoogachtend, D. Hoogzand
Op woensdag 29 maart aanstaande
wordt een begin gemaakt met herbestra-
tingswerkzaamheden in de Hobbema
straat te Middelharnis, gedeelte Kon.
Julianaweg/Jul. van Stolberglaan. In
verband hiermee is het trajekt gedu
rende ongeveer 4 weken afgesloten voor
alle verkeer.
Tevens geldt gedurende dezelfde pe
riode een tijdelijk parkeerverbod voor:
- de Koningin Julianaweg, voor zover
gelegen tussen de Hobbemastraat en
de Burg, Mijslaan;
- de Burg. Mijslaan;
- de Jul. van Stolberglaan, voor zover
gelegen tussen de Burg. Mijslaan en
de Hobbemastraat.
De parkeerverboden gelden beide zij
den van de weggedeelten.
Het doorgaand verkeer kan gebruik
maken van de Burg. Mijslaan.
in het doolhof van prijskaartjes
de juiste
tdxsitie... Invm
Makelaar Tamboer
Tel, 01870-3477
Wie zou er niet wat vaker willen barbe
cuen? Helaas kunnen we in Nederland
niet echt op mooi weer rekenen, zelfs
niet in de zomer. TEFAL heeft de oplos
sing voor dit probleem gevonden: een
elektrische barbecue die het hele jaar
door gebruikt kan worden, zowel buiten
als binnen!
Een barbecue voor buiten
Een elektrische barbecue zorgt voor een
konstante temperatuur en dus voor uit
stekende resultaten. Het hoge vermogen
van 2000 Watt staat garant vooreen hoge
temperatuur en een perfekt barbecue-
effekt.
Op mooie dagen is deze barbecue dus te
gebruiken in de tuin, op het terras en
zelfs op het balkon van een Hat.
Een barbecue voor binnen
Onder het verwarmingselement bevindt
zich, speciaal voor gebruik binnenshuis.
een waterreservoir. Vet en vleessappen
druppelen in het water en kunnen niet
meer verbranden op een gloeiendhete
plaat. Dit voorkomt overmatige rook en
luchtjes in huis en houdt het vlees door
de opstijgende stoom bovendien lek
ker sappig.
De Tefal Barbecue kan dus bij minder
goede weersomstandigheden ook op
tafel of in de keuken gebruikt worden.
Makkelijk en veilig in gebruik
De stekker in het stopkontakt.... klaar!
Geen problemen meer met het aanste
ken en aanhouden van houtskool, altijd
een perfekt resultaat.
Alle onderdelen, inclusief het elektri
sche verwarmingselement en het snoer,
zijn uitneembaar en kunnen dus ge
makkelijk schoongemaakt worden.
Winkelverkoopprijs van de Elektrische
Barbecue is 139,-.
De duur van het broeden
max. aantal
min. aantal
Vogelsoort
eieren
broeddagen
Kneutje
Kleine Karekiet
6
4
10
11
Spreeuw
Tuinfluiter
7
5
12
12
Gele Kwikstaart
6
13
Boerenzwaluw
5
14
Huiszwaluw
5
14
Grote Karekiet
6
14
Houtduif
2
17
Waterhoentje
Meerkoet
12
10
21
21
Visdiefje
Kokmeeuw
3
4
21
22
Kluut
4
22
Tureluur
4
22
Grutto
4
22
Fuut
5
27
Scholekster
3
28
Blauwe Reiger
5
28
Ooievaar
4
33
Zwaan
7
35
_^f-ae<^^^^ ^^i/'X'.r/» ^aa/- Jier/ya^-
Max. aantal
Min. aantal
Vogelsoort
eieren
broeddagen
Veldleeuwerik
4
11
Heggemus
5
12
Pimpelmees
14
13
Graspieper
5
13
Witte Kwikstaart
6
13
Tjiftjaf
6
13
Roodborstje
6
13
Nachtegaal
5
13
Zanglijster
5
14
Merel
5
14
Winterkoninkje
6
14
Koolmees
11
14
Kauw
6
17
Ekster
8
17
Fazant
15
22
Patrijs
20
23
Kievit
4
24
Ransuil
5
27
Velduil
8
28
Torenvalk
5
28
fi//
■^^ii/a/^M
^atrr ^/-e/im.
Wilde Eend
16
28
Bergeend
15
28
Gans
6
28
Kerkuil
7
32
De tabel voor de week van:
13 maart 1989 t.e.m. 19 maart 1989
Normaal jaar-
Weekstreef-
Totaal streef-
verbruik
verbruik
verbrulk
500 m=
13 m^
268 m=
600 m=
15 m»
322 m=
700 m'
18 m=
378 m=
800 m^
21 m=
433 m»
900 m=
23 m'
488 m'
1000 m=
26 m'
542 m"
1100 m'
29 m=
598 m»
1200 m"
31 m=
654 m'
1300 m=
34 m'
707 m=
1400 m=
37 m'
760 m=
1500 m>
39 m=
818 m=
1600 m'
42 m=
874 m'
1700 m=
45 m'
923 m=
1800 m=
47 m=
982 m=
1900 m'
50 m=
1035 m=
2000 m»
53 m=
1094 m'
2200 m"
58 m'
1205 m'
2400 m=
63 m»
1315 m'
2600 m^
69 m=
1425 m3
2800 m'
74 m'
1535 m'
3000 m=
79 m=
1646 m'
3500 m»
93 m'
1922 m»
4000 m^
106 m'
2198 m=
4500 m=
120 m»
2481 m'
5000 m=
133 m'
2752 m=
5500 m''
147 m'
3031 m=
6000 m=
160 m'
3310 m''
E.MG.o
Weersomstandigheden:
Afgelopen week lag de buitentemperatuur
iets boven het normale niveau,
het waaide echter harder dan normaal.
Weergegevens Valkenburg Z-H
berekeningsmodel NV GEB ZHW
N.V ENERGIE MAATSCHAPPIJ
GOEREE OVERFLAKKEE
PostbusS 3240AA MIDDELHARNIS
Hoflaan44 Tel 01870-2244
