De Nadere Reformatie in Utrecht
ten tijde van Voetius
Minder energie
kost minder geld
jeugd-
hoekje
Zoefffff...
f
VERKOOPSTER
PAfflllUX
Weer veel
zwemdiploma's
in „De Gooye"
■•"Je^.
Waterbedden
steeds ingewikkelder
'^^m>^m>'^^m^^^>^m^m>^^mm^^m^-^m^m>m
Boekbespreking
Zuinig aan:
Minder stroomverbruik met pompschakelaar
van Oom Ko
Kollektes
met intekenlijsten....
bezwaren voor ouderen!
Extra-maart-raadsel
Maart-raadsel 3
^^m^¥^^¥^^H^m(^^^^Hi^^Him'¥^9^^mHi^^
Biz. 2
„EILANDEN NIEUWS^
VRIJDAG 17 MAART 1989
De titel van dit pasverschenen, fleurig ogende
boek bevat de term „Nadere Reformatie". De
lezers van ons blad kunnen uit vorige boekbe
sprekingen weten wat met deze aanduiding
wordt bedoeld. De Nadere Reformatie was een
beweging, zo men wil een stroming of groepe
ring, binnen de kerk der vaderen in de 17e en
18e eeuw die zich ten doel had gesteld de 16e
eeuwse Hervorming dieper en breder te doen
inwerken op en doorwerken in het persoonlijke
en nationale leven. Het was hierom dat zij met
profetische bezieling aandrong op en ijverde
voor de innerlijke doorleving van de gerefor
meerde leer, tevens voor de persoonlijke levens
heiliging èn de totale heiliging van alle levens
terreinen.
Gereformeerd
In de 16e eeuw was door de Calvijnse Reformatie de kerk in
onze lage landen gereformeerd. Haar leer was die van de
Heilige Schriften, uitdrukking gebracht in een aantal belij
denisgeschriften. De vraag was echter of de leden van de
kerk de inhoud van deze leer ook tot hun persoonlijk geeste
lijk eigendom hadden ontvangen. Waren de harten veran
derd en was zodoende ook de levenswandel overenkomstig
Gods Woord? En had een en ander een doorstraling - of met
een bijbels beeld: een doorzuring - van het gehele maat
schappelijk leven?
Welnu, op deze vragen gaven de gereformeerde predikanten,
althans zij die met de inhoud van hun boodschap ernst
maakten, een ontkennend antwoord. Helaas, het was al te
veel niet zo!
Zij lieten niet na wat men van hen vragen zou: de hand in eigen
boezem te steken. Gewetensvol onderzochten zij of zij zelf wel de
kenmerken van het ware geloof vertoonden, waardoor hun
bezorgdheid over de kerkelijke praktijk een piëtistische ondertoon
kreeg. Terwijl velen van de predikanten in de regel niet verder gin
gen dan enige dogmatische kennis en uiterlijk onbesproken
gedrag te verlangen, werd hier de eis opgevoerd dat de levenswan
del moest voortkomen uit een innerlijk beleefd geloof, te verkrij
gen door persoonlijke bekering.
De zeventiende-eeuwers die zo dachten konden zich moeilijk echt
thuis voelen in die brede gereformeerde volkskerk. Stonden zij om
zo te zeggen niet voor de doopvont naast ouders die weinig van een
opvoeding in de leer der godzaligheid deden verwachten, dan
zaten zij wel enkele keren per jaar aan de Avondmaalstafel temid
den van christenen die een dag tevoren nog op de kermis waren
geweest en 's middags nog naar de kroeg zouden gaan. Toch had
den zij hun profetische hoop ontwikkeld op een algemene verbete
ring van de kerk. De Tien Geboden des Heeren en de calvinistische
leer en zede zouden het leven van de lidmaten en eigenlijk van de
gehele maatschappij moeten gaan doordringen. Zoals gezegd, de
gereformeerde kerk was gereformeerd: in de 16e eeuw door de
Reformatie vanuit Geneve. Zij diende nu in de zeventiende eeuw
door een nadere reformatie verder gereformeerd te worden!
Reformatie der zeden
In dit knappe en heel interessante boek, geschreven door de
21-jarige F.A. van Lieburg te Rotterdam, wordt de praktijk
van deze „nadere reformatie" nagegaan. En wel voorname
lijk aan de hand van de gereformeerde kerkeraadsacta, zeg
maar; -notulen. Gekozen is voor de stad Utrecht. Deze wordt
namelijk algemeen gezien als het middelpunt van de
genoemde beweging in de zeventiende eeuw. Al veel boeken
verschenen over de Nadere Reformatie in het algemeen en
haar vertegenwoordigers in het bijzonder. Dit boek echter
onderscheidt zich daarin dat het de neerslag is van een kon-
kreet onderzoek naar de verwezenlijking daarvan, althans
de pogingen daartoe in een bepaalde plaats gedurende een
bepaald aantal jaren.
De titel van het boek noemt de naam Voetius, de landelijke
kampioen van het orthodoxe calvinisme in die jaren, zoals
Van Lieburg hem noemt. Voetius, de gereformeerde theoloog
bij uitstek, tevens de pleitbezorger van de innerlijke beoefe
ning en de uiterlijke praktijk der godzaligheid. Dit jaar is het
400 jaar geleden dat hij werd geboren. Toch is het niet zozeer
Voetius alswel de vrome en ijverige Utrechtse predikant Van
Lodensteyn die in de kerkeraadsacta is terug te vinden. Daar
naast, om nog enkele namen te noemen: Hoombeeck, Van
der Velde, Gentman en Teellinck. Samen met hun ouderlin
gen hebben zij voor God en hun geweten getracht de „refor
matie der zeden" in hun stad te bewerkstelligen.
Op welke wijze, langs welke wek maakt dit boek duidelijk.
We lezen van reformatieteksten die de kerkeraad van tijd tot
tijd opstelde. Maar vooral van de uitoefening van kerkelijke
tucht als middel om de heiligheid van de christelijke
gemeente te bewaren. Door middel van requesten trachtte de
kerkeraad daarnaast ook van het stadsbestuur medewerking
voor het grote doel te verkrijgen. Maar dat lag heel wat moei
lijker. Tot slot geeft hoofdstuk III de invloed van Jean de
Labadie, die vurige boeteprediker en zieleherder uit Geneve,
binnen het Utrechtwse weer. Bezield van de noodzaak van
een nieuwe reformatie van het „verbasterd christendom"
ging hij tenslott de weg van de separatie, van afscheiding.
Zelfs de zeer begaafde, vrome Anna Maria van Schurman wist
hij te beïnvloeden. In haar levensbeschrijving vertelde ze op
indrukwekkende wijze hoe ze door haar aansluiting bij De
Labadie „het beste deel" verkozen had.
Het boek dat ik hier aankondigde, is door Lindenberg Boe
ken en Muziek te Rotterdam op fraaie wijze uitgegeven. Het
is geïllustreerd en aangevuld met een aantal bijlagen.
N.a.v. F.A. van Lieburg, De Nadere Reformatie in Utrecht
ten tijde van Voetius. Sporen in de gereformeerde ker
keraadsacta. 172 pag. Prijs 34,90.
J.M.J. Kieviet
AKTIE ZUINIG STOKEN
Een vrij onbekende stroomverbrui
ker in uw huis is de circulatiepomp
van uw cv-installatie. Deze elektri
sche pomp zorgt ervoor, dat het
warme water door de leidingen en de
radiatoren stroomt. Dit heeft echter
weinig zin als de cv-brander niet
brandt. Een draaiende pomp verspilt
dan energie.
Om dat te voorkomen, kunt u een
automatische pompschakelaar toe
passen. Deze schakelaar zet de pomp
af als de brander uit is. 's Zomers
schakelt hij de pomp af en toe aan,
om te voorkomen dat hij vast gaat zit
ten. De pompschakelaar kan een
besparing van 100 tot 300 kWh per
jaar leveren. Dat betekent dat hij bin
nen twee jaar is terugverdiend.
Bij uw energiebedrijf weten ze alles
over zuinig omgaan met elektriciteit.
Loop gerust eens binnen.
Van onze adverteerders:
Het kon niet uitblijven. Ook het water
bed krijgt steeds meer variaties omdat
wat er was toch nog niet ideaal was. Of-
dat is ook een mogelijkheid - dat alleen
door een verandering, door het „nieuws"
de aandacht wordt getrokken. Vernieu
wing om de vernieuwing, ongeacht of
daardoor een wezenlijke kwaliteitsver
betering wordt bereikt.
Bij matrassen is dat heel erg moeilijk te
beoordelen. De betere kwaliteiten leve
ren allemaal een goed comfort. Alleen
op termijn kunnen er verschillen zijn.
Bij waterbedden is langzamerhand door
het toepassen van allerlei technieken
het grote nadeel - het „deinen" - wel gro
tendeels opgevangen. Nieuwe vindin
gen zijn daarvoor nog nauwelijks nodig,
tenzij die goedkoper zijn.
Een tweede probleem is de kwaliteit van
het omhulsel, want niemand heeft graag
een lekkend bed. Dat probleem wordt
ookgoedbeheerstdoorde huidige vinyl-
kwaliteiten. Alleen vinyl is niet prettig
om op te liggen, wat echter weer kan
worden opgelost met een extra (wollen)
onderlegger. Mogelijk zijn echter in de
richting vinyl nog verbeteringen moge
lijk die het comfot verhogen.
Aquadroom claimt zo'n verbetering met
haar Topflex waterbed. Daarvoor is een
extra elastisch vinyl gebruikt die wel
dikker is dan normaal. Verder wordt
inwendig de stabiliteit bereikt door een
zestal lagen die als het ware in het water
bed drijven. Deze lagen zijn ontwikkeld
uit een speciaal soort fiber.
Zaterdag 11 maart was er weer diploma-
zwemmen in zwembad „De Gooye". Er
waren 41 kandidaten voor het A-diplo
ma en 29 kandidaten voor het B-
diploma. Bij de kandidaten voor het
A-diploma waren drie kinderen nog
slechts 4 jaar! Deze kinderen zijn in sep
tember 1988 begonnen met de zwemles.
Het zijn Angela Doorn, Marleen van
Duivebode en Marieke Gerhards.
Geslaagd voor het A-diploma zijn:
Leon Peeman, Reinate de Neef, Angela
Doorn, Peter de Keijzer, Mario de Waal,
Petra Sprong, Marleen van Duiven-
bode, Nadine Koene, Marieke Ger
hards, Marike Verbiest, Iris van Rams-
horst, Camille Esche, Jennifer Speksnij-
der, Chantal Visser, Shari Adam. Kees
in "t Veld, Peter Heemes, Gert-Jan Peek-
stok. Bram van der Valk, Petra van
Heest, Kasper Soeters, Marieke Spruyt,
WilHanne van Gurp, Hannie van der
Sluys, Dennis Hameeteman, Linda Ha-
meeteman, Gert-Jan v.d. Have, Mariëlle
v.d. Maden, Martin Bal, Paulien Breen,
Benny van der Veer, Patricia Knöps,
Bianca Moerenhout, Brian Stoutjesdijk,
Ingrid Dick, Karel Salet, Annelies Kley-
nenberg, Marieke Kreeft, Bart v.d.
Weerd, Marieke Bogerman, Nathalie
Slagter.
Geslaagd voor het B-diploma zijn:
Houke Hoeksma, Paul v.d. Zande, Leo
nard Hoegee, Sjenneke Hoogstad, Sonja
Koppenaal, Elleke Bom, Sjaak Troost,
Marieke den Ouden, Mark v.d. Sluis,
Celia van 't Geloof, Jan-Willem Doorn
hein, Gerco van Wijk, Frieda Wenma-
kers, Carola Kleijn, Mathilda Baan,
Leenden Koppenaal. Hanneke van
Rossum, Melanie Blok, Sjaak Kievit,
Marieke v.d. Graaf Arend de Bonte,
Casper van Turenhout, Marloes van
Dam, Annemiek Bakelaar, llona Hoog
moed, Marijke de Wit. Sabrina IJpelaar,
Kevin Makkus, Corné Braber.
Beste jongens, meisjes....
en ieder die dit leest
We hebben lang gezeurd, maar 't heeft
wel geholpen. Er zijn nieuwe inzenders
te begroeten! Allereerst heten we van
harte welkom: Jaantje van Ginkel, Vee-
nendaal, jaar.
Graag horen we nog hoe oud ze is en we
zien voortaan maandelijks ook haar
oplossingen binnen komen, hopelijk.
Oudere jeugd
Het record is gebroken! De oudste
inzendster (van de jeugd) was tot nu toe
16 jaar. Nu hebben we er een inzendster
van 17-lentes-jong bij. Ook van harte
welkom in de familie-Ko-hoek!
We zullen Jacqueline zelf aan 't woord
laten:
Beste Oom Ko en tante Nel,
Al heb ik al eerder met het hoekje meege
daan, toch begin ik weer, maar dan nu zon
der de briefjes elke keer.
Ik ben de oudste zus van Remco en Alexan
der en óók de nicht van Rudolf en Natasja
Verkerke en Mark en Annelies Kamp. Ik
ben 17 jaar en hoop 22 september jarig
te zijn.
Sinds november werk ik in een boeken
winkel in Masterton (waar we nu bijna 1
jaar in ons nieuwe huis wonen. Ik heb het er
goed naar m 'n zin al ben ik niet van plan
om er lang te blijven. Aan 't eind van 't jaar
wil ik namelijk voor de verpleging sollicite
ren. Dat heb ik al erg lang gewild.
Pas heb ik een brommer (scooter eigenlijk)
gekocht, en daar rijd ik elke dag mee naar
m'n werk. Somsfiet sik ook want zo vaak
gebruik ik m 'n fiets niet. De afstanden zijn
hier veel groter dan in Holland. Een voor
beeld is - het winkelcentrum is nog wel 4
km verder en het volgende dorp 16
km.
Verder heb ik het wel naar m'n zin hier
maar hoop toch over eenjaar of 2 te komen
voor vakantie. Als het nu kon deed ik het
maar ik kan niet zomaar van m'n werk
natuurlijk.
Nog een ding - we vinden dat de laatste puz
zels wel erg moeilijk zijn, we hebben er uren
aan gepuzzeld. Zelfs oma en opa (die zijn
hier voor 8 weken) vonden ze erg
moeilijk.
Verder vind ik dat u wel leuke veranderin
gen aan het hoekje maakt, veel succes.
Groetjes van, Jacqueline
Daar zit loop in
Dat móet wel een
zijnl
Vroeger werd er gekollekteerd en kwam
er iemand met een geldbus aan de deur,
en kon je zelf kiezen hoeveel je daarin
liet vallen.
Tegenwoordig moetje op een lijst schrij
ven watje in die bus doet...! Leuk hoor,
als de hele buurt op die manier kan kon-
troleren wat je in de kollektebus deed.
Hoe zit 't-em met de privacy in Neder
land en op Goeree-Overflakkee dus
ook?
Voor de koUekterende instanties is het
wellicht een waarschuwing dat nogal
wat ouderen moeite beginnen te krijgen
met deze „harde" methode. Veel oude
ren kunnen nou eenmaal van hun
minimum-inkomen niet al te veel meer
afstaan aan deurkollektes. Ze dragen
vaak al bij door per bank of giro zo hier
en daar een gift te besteden.
„Het staat zo zuinig als je maar 2 kwar
tjes of zo op die lijst schrijft, terwijl er
gemiddeld 1,-, 2,50 of zelfs 5,- gegeven
wordt, zo horen wij nog weleens. Maar
veel meer hebben de ouderen soms niet
te missen.
„Naamloos", dat worden we! Je kunt n.l.
zonder naam ook een bedrag opschrij
ven. Ouderen willen juist helemaal niet
naamloos worden. Zij zitten al vol
doende op de achtergrond van onze
samenleving.
Niet geven is dan de beste oplossing.
Maar ook dat heeft gevolgen, getuige dit
stukje moraal in de krant. Ook dat wil
len ouderen (misschien wel meer) niet.
U kunt wel even zeggen waarom u niet
geeft; géén lijsten meer!
Uit informatie blijkt dat de „inteken
lijsten" er als controle gekomen zijn op
kollekterenden. Zou er zoveel gepikt
worden dan? En wat een vertrouwen in
de mensen.
Alleen gaat me wél voorbij aan het effekt
van zo'n intekenlijst op de mensen
waarbij men geld op wil halen. Wellicht
hogere bedragen omdat je niet krenterig
wil overkomen in de buurt.... en ook
helemaal niet meer omdat men zich
geneert voor een kleine bijdrage. Zou
dat nou de bedoeling zijn?
G. van Middelkoop
welzijnswerlcer onder ouderen
Famitux ken je natuurlijk. Met z'n ruim 100 winkels is Familux
één van de grootste winkelketens in huishoudelijke artikelen
en speelgoed.
Voor onze winkel in Ouddorp zoeken wij een
Je bent 18 jaar of ouder, iiebt bij voorkeur al wat verkoopervaring,
kunt goed met klanten omgaan en bent altijd bereid net dat beetje
extra te doen wat klanten en kollega's zo waarderen.
Heb je belangstelling? Bel dan met Jolanda, tel. 01878-1373.
Vorige keer hadden we ook nog een
extra-advertentie-puzzel. Die is niet
geplaatst, misschien wel vanwege ruim
tegebrek. We wachten maar af of die
puzzel alsnog verschijnt. Voorlopig voor
deze keer een klein extra raadsel, inge
zonden door Corina Melissant. Ze krijgt
er 5 extra punten voor. Wat betekent de
volgende „formule"?
12 12
H'VHV HVP
34 34
Tussenstand
Wie hebben intussen de 100-, 200- en
300-puntengrens gepasseerd? Er zijn er
misschien bij die de boeken- of cadeau
bon bij elkaar hebben gespaard? We
zullen eens kijken....
100-grens: Julian v. d. Veer, Herkingen;
De Melissantjes, Nieuwe Tonge; Daan
en Marieke Ras, Yerseke.
200-grens: Rudolf en Natasja Verkerke,
Nieuwe Tonge; Christa en Rianne de
Winter, Ouddorp; Andrea van Zielst, 's-
Gravenpolder; Jan Murre, Goes; Corma
en Nelleke Grinwis, Ouddorp; Jaco en
Sjoukje de Boer, Twello; Annelies
Kamp, Yerseke.
300-grens: Elma Buscop, Oude Tonge;
Alexander Funcke, Nieuw Zeeland.
400-grens: (cadeau- of boekenbon)
deze keer nog niemand!
Tot slot....
We hebben nog dingen te plaatsen, brie
ven te beantwoorden, maar.... je zal
maar slaap hebben! We.... gaap.... hopen
volgende keer.... gaaap.... verder te
gaaaaaaaap.
familie Gaap, èh pardon....
familie Ko!
Tot zover Jacqueline. Wie van de oudere
jeugd volgt het voorbeeld van Jacque
line en schrijft ook eens? Ook al puzzel
je verder niet! Toe, ga er eens even
voor zitten....
De puzzel voor deze keer heeft te maken
met de tijd rond Goede Vrijdag en
Pasen. Probeer van de letter-groepen
weer goede namen te maken. En.... pro
beer in de rij namen volgorde aan te
brengen.
SCHLAUM
SPLAUTI
ZAUMELJER
SJAUD
SLOUMDIEN
RAAMIEMNALADAG
SNAAN
STREUP
AFAJAKS
HATGLOOG
Dialect
Grote mensen zeggen of schrijven vaak
minder leuke dingen over of aan elkaar.
Of ze zijn het gewoon helemaal niet
eens met elkaar. Bijvoorbeeld hoe je dia
lect moet schrijven. Wat voor letters je
dan gebruiken moet. Nou, oom Ko weet
dat ook niet. Die is al lang blij dat hij het
een beetje verstaan kan. Maar zélf spre
ken.... ho maar. Laat staan schrijven!
Gelukkig kan Jan Murre (Goes) het wél!
Hij maakte „iets extra's" in dialect. Wel
iswaar Zeeuws, als oom Ko zich niet ver
gist, maar.... dat neemt niemand Jan
toch kwalijk? Jan krijgt in ieder geval 10
extra punten!
Ké tuus een bak mie vissen.
Me 'k mó een peartje missen,
't Was een man en een vrouwe.
Jammer genoeg was 't gin kabeljouwe.
Ké tuus een bak mie veugels
Die zitte nie an tegels.
Ze vliege heen en weer
En ze ziengen telkens weer.
Ké tuus een bak mie auto 's
Een Ford en Opel enz.
Ze stean allemaele soort bie soort,
'k Stop ter noe me mee
Want 'k etter a' meer dan twee
P.S. Ben u er mee tevree?
Jan Murre (Goes)
Gezicht op de Domstad in de 18e eeuw.
jggj^llTRtTCIlTj^
De tabel voor de week van:
6 maart 1989 t.e.m. 12 maart 1989
Normaal jaar-
Weekstreef-
Totaal slreef-
verbruik
verbruik
verbruik
500 m'
10 m"
255 m'
600 m=
12 m'
307 m»
700 m=
14 m=
360 m=
800 m'
17 m"
412 m=
900 m"
19 m'
465 m=
1000 m=
21 m=
516 m=
1100 m'
23 m'
569 m=
1200 m=
25 m'
623 m=
1300 m=
27 m'
673 m'
1400 m'
29 m=
723 m=
1500 m"
31 m=
779 m=
1600 m=
33 m=
832 m=
1700 m=
35 m'
878 m^
1800 m=
37 m'
935 m'
1900 m=
39 m=
985 m=
2000 m=
42 m=
1041 m'
2200 m=
46 m=
1147 m'
2400 m=
50 m=
1252 m'
2600 m=
54 m'
1356 m3
2800 m=
58 m'
1461 m'
3000 m'
62 m'
1567 m=
3500 m=
73 m'
1829 m'
4000 m=
83 m=
2092 m=
4500 m'
94 m'
2361 m'
5000 m=
104 m=
2619 m=
5500 m=
115 m=
2884 m=
6000 m=
125 m=
3150 m=
Weersomstandigheden:
Afgelopen week lag de buitentemperatuur
ruim boven het normale niveau,
de windsnelheid lag op het normale niveau.
Weergegevens Valkenburg Z-H
berekeningsmodel NV GEB ZHW
I E M G o
N.V. ENERGIE MAATSCHAPPIJ
GOEREE OVERFLAKKEE
Postbus 5 3240 AA MIDDELHARNIS
Hoflaan 44 Tel 01870-2244
r
