Een nieuwe bril nodig? Jeugd- hoekje 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Fa. Joh. Kern Zn. "™ii^ Stellendam behaalt kostbaar punt tegen De Pionier II ^H S^^^^H^^-^^^ïeS^^^H^ Nu bij Fa. John. Kern Zn. ƒ75,-; 100,-en HALVE PRIJS •)^«-J(^S^^^)e»S(^Se^>-)^-)ö&-K^-Ki)*)e^^^-iè®S^^ van Oom Ko Maart-raadsel 1 Extra raadsel 1 ^jm^m^¥^^¥^^^^^^m^Km(. Ingezonden: (slot) een grote kollektie brillen voor Zie onze speciale etalages! UURWERKEN GOUD ZILVER OPTIEK Zandpad 2-4, MIDDELHARNIS, Telefoon 01870-2567 Oplossingen januari Extra raadsels: Aquilla Elkana Achab Izak Ahasveros Jozef (O.T.) Adam Jozef (N.T.) Abraham Jakob Boaz Mozes Herodes Uria Dom Iets Extra's Schaatsen Brieven Tot slot Biz. 2 „EILANDEN NIEUWS^ VRIJDAG 3 MAART 1989 Een gemiste kans V In het Duits komt dat verschil wel voor en daar laten ze dat in de spelling ook duidelijk zien: nicht cnLied. Maar ja, die mogelijkheid van spelling zit er bij ons niet in, want wij hebben de nu eenmaal al voor een andere klank in gebruik. Pieterses blik glijdt nog eens over de tekst van Knape. Nee, zonder persé knapper dan Knape te willen zijn, moet je toch zeggen, dat het zo eigenlijk niet kan. Maar hoe kan het dan wel? Hou vast aan ZW heb je hier al helemaal niet, want daarin is juist de korte klank, die het meest van het Nederlands afwijkt, als ie gespeld: lief is „lijf en lief is „lief. Dat is voor de niet-dialectspreker alleen maar extra verwarrend. Nee, dan is Landheer op dat punt duidelijker. Bij de korte ie zei hij een naar boven open boogje boven de en hij spreekt over de „Zeeuwse ie. die het midden houdt tus sen en ie". Dan is tenminste de klank die het meest op de Nederlandse ie lijkt, ook in het Flakkees als ie geschreven. Bij hem is dus lief „\i]r en lief is „lief". Dat ziet er overzichtelijker uit. Maar ja, voor die korte ie moet er dan toch weer met een tekentje gewerkt worden. Dat is jammer.... Pieterse gaat eens verzitten en zucht. Nou dacht hij het Flakkees definitief van die extra tekentjes boven de letters te kunnen verlossen en nou loopt hij op het laatste moment nog vast. Dan opeens een onduidelijke uitroep en Pieterse grijpt naar zijn kladblok. Dat hem nou net weer zijn Friese kennissen voor de geest komen! Geen moment heeft hij eraan gedacht om een voor beeld te nemen aan het Fries! En dat ter wijl hij daarin al steun gevonden had voor de spellings! In het Fries zijn toch al honderden boeken en artikelen ge schreven en daarin hébben ze een teken voor die korte ieW Ze gebruiken daarvoor dey. Die komt in een Nederlandse tekst heel weinig voor en die kun je dus ook voor het Flakkees best de „waarde" van korte ie toekennen! Pieterse voelt zich opgelucht. Alle bij zondere klanken van het Flakkees kun nen dus met de letters van het alfabet zonder toevoegingen op een aanvaard bare manier worden weergegeven, 't Zal uiteraard wel even wennen zijn, vooral met die y. Maar waarom zouden de Flakkeeënaars niet in staat zijn tot iets waarvoor de Friezen hun hand niet omdraaien? Nog één keer overziet Pieterse de tekst van Jan Knape Mzn. Als je 't goed beschouwt, was die man in zijn spelling eigenlijk geniaal van eenvoud. Kijk eens even hoe hij de lidwoorden de(n), het en een en de woorden op -ig en - lijk - tegenwoordig, kittig, eigenlijk, ge makkelijk - schrijft: heel gewoon precies zoals in het Nederlands! Zoals we het allemaal op school geleerd hebben. En gelijk had hij, want al die toonloze klan ken in die woorden worden door de Flakkeeënaars toch echt niet anders uit gesproken dan door ieder andere nor maal pratende Nederlander. Het is dus totaal overbodig om daarvoor op zoek te gaan naar een andere spelling. En dan te bedenken, dat die man al vijftig jaar geleden zo schreef. Waarom hebben dan na hem zoveel mensen het zichzelf met de spelling van dit soort woorden zo moeilijk gemaakt? Bij de lidwoorden overigens maakt hij maar weinig gebruik van de apostrof In feite alleen als er werkelijk geen klinker, ook geen „toonloze", gehoord wordt: midden in 't waeter. Maar kijk, géén beperking heeft hij zich opgelegd bij d'r, m'n, z'n. Welbeschouwd zou je zulke „woorden" net zo goed met de in het Nederlands meest gebruikte klinker voor toonloze lettergrepen - de e - kun nen spellen. Per slot van rekening is er toch ook niemand die vergeten en Men- heerse spelt als v'rgeten en M'nheerse. En namen als Van den Hoek en Van der Velde schrijf je toch ook niet met d'n en d'rl Pieterse is opeens weer in het verleden en hoort zijn bijna vijfjarige zoon met een vriendje ruziën over de naam van een ander vriendje. „Hij heet Leo van der Werft". „Nee, hij heet Van der Werf'. „Van der Werft!" „Van der Werfl!" Kleine pauze. „Het is niet Van der Werf. Het is Van zen Werf want Leo is een jongen!!" Glimlachend slaat Pieterse Gebroken Dijken dicht. Dat kan nu wel weer in de kast. Hoe Knape als Sommelsdijker trouwens de zo aa-achtige au in blaauw, gaauw, raauw, snaauwe behandeld heeft, viel uit het verhaal van ouwe Kees niet op te maken. Pieterse zet zijn schrijfmachine op zijn bureau, 't Is wel al laat geworden, maar nu moet toch gelijk nog maar alles op een rijtje gezet worden. Daar gaan we dan. Voor de spelling van het Flakkees richte men zich naar de volgende eenvoudig toe te passen regels: I Schrijf alles in de Nederlandse spel ling, zoals die in feite al sinds 1934 op de scholen onderwezen wordt, behalve wanneer je een klank in het Flakkees heel duidelijk anders uit spreekt dan in het gewoon alledaags gesproken Nederlands gebeurt. II Gebruik voor de afwijkende, Flak- keese, klanken: aa/a in woorden als kaarke, waarke, aarm, maans, vaant, hawe, lage, zage (die Flakkeeënaars die deze klank niet zo gerekt uit spreken, schrijven natuurlijk rustig kerk, werke, enz.) ae in woorden als daer, klaer, paer, laeter, straete, vaere, waer ao in woorden als aole, aore, baom, kaope, kaoie, laope, me- kaore. raoke, vaoder, vaare, zao- nike e in woorden als bed, benne, bel bel, dek, net, trekke, zette ea in woorden als bean, bear, beast, deale, drease, ean, eanig, earst, feast, geast. lea re, klearen. measter, twea. zea, zeape, zear, geauwe, meauwen, Zeauw. ge- neans (of geaneans) eu in woorden als geweun, meule, weune, zeune ie in woorden als dier en vier (voor Nederlands duur en vuur) y in woorden als brynge, dy, dynke, hy, lykene, myn, pyne, pynige, mezyk, sprynge, hy styng, wy, wyd, wyle, zyn, rynkeldyng oa in woorden als boane, boat, broad, groat, hoad, koaie, load, moate, maai, road, sloat, stroa, zoa uu/u in woorden als huus/huzen. muus/muzen, thuus, buten, pupe, vuve, vuuftig, mure, schure, zuur III Wees zo zuinig mogelijk bij het gebruik van de apostrof Pieterse leest nog eens na wat hij op papier gezet heeft. Ja, dit is toch wel het belangrijkste wat er over deze spelling te zeggen valt. Nou voelt hij zich trouwens eigenlijk wel erg moe. Maar er moet nog wel bij waarom hij vindt, dat het zó mis schien wel het beste is. Ach, waarom ook.... dat heeft iedereen toch hierboven al kunnen lezen? „Wat denk ik nou toch?" denkt Pieterse en hij voelt niet dat zijn hoofd langzaam op de schrijfmachine neerkomt. Hij ziet mensen die gebruik maken van een een voudige en overzichtelijke richtlijn voor de spelling van het Flakkees.... Maar wij worden wakker en we herinne ren ons - zoals dat zo vaak gaat - alleen maar het laatste stukje van onze droom. Dat is evenwel voldoende om de spel ling-Heerschap met onze droom-spel- ling te kunnen vergelijken. We bekijken daarvoor een stukje uit „Beugvisserij Middelhamis" en we beginnen boven aan op blz. 205. Afgezien van enkele noodzakelijke veranderingen, o.a. in de zinsconstructie, is onze droom-versie geheel gelijk aan die van Heerschap en wanneer beide versies volgens de bedoe ling van de respectievelijke spellingen gelezen worden, is er buiten de aange brachte veranderingen geen enkel ver schil in de uitspraak. In de spelling-Heerschap: 'n Beug bestieng uut gemiddeld 12 bak ken want. 'n Bak want bestieng weer uut 12 Henen (lijnen) mit an iedere liene 100 hacken (hoekhaeken). Deze hacken wae- re mit sneutjes an de liene (bendel) ver- bonde, ongeveer mit 'n meeter tussen- ruumte. 's Zeumers, as f r op kabeljauw gevist wier iejts wiejer. De beug was wel 6 a 7 km lang. Bie lederen bak dreef t'r wanttonne, joon of zaoje in 't waeter, die mit 'n baekliene an de beug verbonde was in in de zêêboodum verankerd lag. De joonen lagge naest mekaore op 'n reije op 't dek, de beug geaesd in houte bakken aok. Op de plicht (achterplecht) stieng tegen de verschansieng 'n mand, waerop reegelmaetug deur 'n metroos de bakken want gezet wiere, in de schiejter gooide mit 'n brêêjen èrmzwaoi de beug in zéê. D'n ouwen man (stuurman) greep zoo noe in dan, de handen in steevugge dikke wanten, de beug, in mit z'n lief tegen de verschansieng gedrukt, trok 'n de in bochten uutgeschoote beug strek. De keeteltapper stieng 't mit 'n kaerslan- taerntje bie te lichten in de kofjekooker most de staert van 't want ophouwe, zoodat die regelmaetug in zêê geworpe kon worre. „Zaojestae!", riejp de metroos in tegeliek zette 'n die mit 'n forse zwaoi overboord, naedat êêrst de baekliene in de dregge d'r an vastgemaekt was. De vlaggetjes an de joonen waere verschillend van vurm in van kleure as kenteeken bie 't overpran- gen (terug laveren) naer de éérste uutge- góóide wanttonne. Tot zover ons citaat uit Dialect op Goeree- Overflakkee. Dezelfde tekst in onze droom-spelling: Een beuge bestyng uut zoa'n twaolf bak ken want. Een bak want bestyng weer uut twaolf lynen mit an ylke lyne hoen- dert hacken (hoekhaeken). Dy hacken wazze mit sneutjes an de lyne (bendel) verboende, mit zoawat een meter tussen- ruumte. 's Zeumers, as der op kabbe- laauw gevist wier, wat wieër (of een ietsje wieër). De beuge was wel zoa'n 6 tot 7 km lang. By yderen bak dreef der een wanttonne, joon of zoaie in 't waeter, dy deur een baeklyne mit de beuge ver- boende was in in de zeabodem veran kerd lei. De jonen leie neffen mekaore op een rijtje op 't dek, net as de bakken mit de geaesde beuge. Op de (achter)plicht styng tegen de verschansyng een mande (de schietbenne), waer geregeld an deur een metroas de bakken want op gezet wiere, in de schieter goaiende mit een breaë naarmzwaoi (of: groate zwaoi) de beuge in zea. Den ouwen man, dy stevige dikke wan ten an had, greep zoa noe in dan de beuge, dy in bochten uutgeschote was, in mit zen lyf tegen de verschansyng gedrukt trok en dy strek. De keteltapper styng het mit een kaerslantaerentje (de koeiekop) by te lichten in de kofjekoker most de staert van 't want ophouwe; aores kon dat nyt regelmaetig in zea gegoaid worre. „Zaoie stae!" riep de metroas in gelyk zettende en dy mit een forse zwaoi over boord. Dan was netuurlijk earst de baeklyne mit de dregge der an vastge maekt. De vlaggetjes an de jonen wazze verschillend van vurm in van kleure om ze uut mekaore te kenne houwen by 't overprangen naer de earste wanttonne dy uutgegoaid was. De lezer probere even door de onwen nigheid van het nieuwe heen te komen en beoordele dan, wat de voorkeur zou verdienen. lot besluit spreek ik de hoop uit, dat er van Dialect op Goeree-Oveiflakkee spoe dig een herdruk nodig zal zijn en dat bij de voorbereiding daarvan mijn opmerkingen in overweging genomen zullen worden. Misschien is het dan ook mogelijk om - al is het maar in een voetnoot - bij „Beugvisserij Middelhamis" te vermel den, dat twee schepen van de vloot, de MD 11 en de MD 13, niet het hele jaar door met de beug visten. Bij deze sloe pen, die men wel sloep-loggers noemde, werden in het voorjaar de gaten van de bun gedicht, waardoor er extra laad ruimte ontstond, die in de zomer nodig was op de zes-weekse reizen ter haring vangst met de vleet. Deze vermelding zou dan beschouwd kunnen worden als een klein monu mentje voor die vissers van Middelhar- nis, die behalve in het vissen met de beug ook bedreven waren in het vissen met de vleet. In publikaties over de visse rij van Middelhamis wordt deze groep (toch altijd nog 10% van de vissers) nogal eens doodgezwegen. Mijn vader, die eerst op de MD 13 en daarna op de nieuwgebouwde MD 11 kofjekoker was, vertelt nog graag over de soms wonderbaarlijke haringvangsten, over de prachtige haring die je bij de Shetlandeilanden ving, en over de heer lijke smaak van de haring, als die drie a vier dagen in 't zout had gelegen. M. Smit Jongstleden donderdag speelde het Ie achttal van Stellendam de belangrijke uitwedstrijd tegen De Pionier Helle voet- sluis II. Voor beide teams gold het devies niet te verliezen i.v.m. mogelijk degrada tiegevaar; beide teams hadden 4 punten uit 6 gespeelde wedstrijden behaald. Het begin was duidelijk voor de scha kers uit Stellendam. Smit (bord 5) ver kreeg uit een Damegambiet een klein voordeeltje, dat hij met „Karpoviaanse" techniek wist uit te buiten tot een vol punt. Roon (bord 7), routinier binnen de club uit Stellendam, speelde zijn tegen stander vanuit de opening naar een slechte positie. Toen zijn tegenstander nog een kapitale fout beging was het pleh beslecht. Kort daarop brachten de gastheren de stand weer in evenwicht; van Rossum (bord 3) overzag in goede stelling een truc, die hem op stukverlies kwam te staan, terwijl ook Zonneveld Tl-TT-JT-r Oogmeting gratis (bord 6), zij het in mindere stelling, een verborgen matbeeld niet opmerkte. Spoedig nam Stellendam weer de lei ding doordat van Oostenbrugge (bord 1) een onverwachte meevaller had; zijn tegenstander haalde zijn dame weg van de 7e rij, maar was even vergeten dat deze de enige dreiging van wat, mat op h7, verhinderde. Een beurt overslaan was beter voor hem geweest. Lang genoot Stellendam niet van deze voor sprong, want van Rhee (bord 8) behan delde de Franse doorschuifvariant niet zoals het behoorde en werd daarvoor terecht gestraft. De stand op de andere twee borden bood Stellendam echter genoeg per- spektief Bolleman (bord 4) had zich via het Slavisch keurig verdedigd en zou remise kunnen houden, terwijl Botma (bord 2) tegen ex-clubgenoot Maagden berg een stuk meer had, nadat laatstge noemde een fout in het Morra-gambiet had begaan. Bij de tijdcontrole werd er eerst nog afgebroken, maar na kort over leg (de zogenaamde „koehandel") wis ten beide clubs elkaar te vinden: 4-41! Waarom beide partijen uitspelen als beide clubs tevreden zijn met 4-4. Zo zijn beide clubs zeker van handhaving in de 3e klasse. Wacht ons nu nog de laatste wedstrijd tegen S.O.F, op 14 maart a.s. Een leuke derby tot slot van ;ze RSB-competitie! ;rsoonlijke resultaten: )e Pionier H'sluis II - Stellendam 1 Y. Schouten - H. v. Oostenbrugge O - 1 H. Maagdenberg - D. BotmaVi - Vi J. van Halen - W. van Rossum1 - O J. Vonk - A. BollemanVi - V2 C. Groenewoud - H. SmitO - 1 A. Hotting - G.J. Zonneveld1 -O J. Zwart - A. RoonO- 1 C. Hoogzand - P. van Rhee1 -O Uitslagen huishoudelijke competitie d.d. 21 februari: A. Bolleman - K. Hameeteman ...1/2 - Vi H. van Oostenbrugge - P. van Rhee 1 - O A. Roon - R. Leydens1 -O K. Tanis - P. Tanis1 - O W. van Rossum - H. SmitVi - Vi Uitslagen afgebroken partijen: J. van Gosliga - H. TanisO - 1 H. van Meenen - M. Leydens1 -O A Vroegindeweij - D. Hameeteman O - 1 J. Gottschal - M. LeydensO - 1 Uitslag V4-finale bekercompetitie: J. Gottschal - G.J. ZonneveldV2 - V2 (1 -O na verlenging) Loting 'A-finales: J. van Gosliga - L. Koese P. van Rhee - J. Gottschal Best jongens en meisjes, en ieder die dit leest! We hebben deze week veel te plaatsen, dusgelijk van start! Wat de Bijbelse raadsels betreft: de oplossingen zijn: 1: Jezus, Immanuël, Wonderlijk, Ko ning, Sterke God, Heiland, Rindeke, Vredevorst, Raad 2: Jeruzalem, Bathsaïda, Cesarea, Beth el, Askelon, Hesbon, Astharoth, Engedi, Zarphath, Bethlehem, Sa maria, Bethanië, Gadara, Jisreël, Masada. 3: a: Laat de kinderkens tot Mij komen, b: 1. Levi; 2. Ariel; 3. Asaf; 4. Tenten; 5. Dagon; 6. Eben-Haëzer; 7. Kaf; 8. Israël; 9. Nicodemus; 10. Dina; 11. Efod; 12. Regenboog; 13. Kamerling; 14. El; 15. Neginoth; 16. Sabbat; 17. Tollenaars; 18. Obed; 19. Tarsen; 20. Machlon; 21. IJzer; 22. Klapachtig; 23. Olijfberg; 24. Mirre; 25. Echtbre ken; 26. Naomi. 4: 1Naomi; 2. Michal; 3. Alja; 4. Jakob; 5. Obed; 6. Edomiet; 7. Etam; 8. Amram; 9. Rama; 10. Abraham; 11. Ammiël; 12. Elisa; 13. Samuel; 14. Elisabeth; 15. Ethnan. Zie je het? Waar een woord mee ein digt, daar begint het volgende woord mee! 1De naam van de dominee, die zo jong stierf, was: ds. R.M. M'Cheyne. Nie mand wist dat. Om het alsnog goed te maken: In welk land leefde die dominee? En naar welk land ging hij op zendingsreis? Wie die twee vragen goed weet te beantwoorden, krijgt alsnog de 10 extra januari-punten! 2: Toen was er geen extra raadsel 3: b: ....en verhindert ze/hen niet want derzulken is het Koninkrijk Gods. c: Markus 10:14 en Lukas 18:16 d: Verschil: ze/hen. 4: Tja.... dat was een beetje verwarrend! We vroegen om een zelfgemaakt raadsel (15 pnt.), maar al eerder vroe gen we om „iets extra's" (20 pnt.). Laten we voor het vervolg afspreken, dat alle extra dingen die geplaatst worden, die je zelf gemaakt hebt, 15 extra punten op kunnen leveren. En het hoeft niet persé een zelfgemaakt raadsel te zijn. Iets anders watje zelf schrijft of maakt is ook goed! Wie waren de vrouwen van: de viervorst Zacharias Dit keer een „pittig" kruiswoordraadsel, gemaakt door Co Melissant (Nieuwe Tonge). Hij krijgt er de volle 15 extra punten voor. Co, daar heb je toch zeker wel even voor gezeten? Knap hoor! Wij gaan proberen die lastige puzzel van Co (niet oom Ko!) op te lossen. Voor wie niet weet hoe het werkt. Er zijn woorden die je zó -► (horizontaal) in moet vullen en er zijn woorden, die je zó 4- (vertikaal) in moet vullen. Je begint op het nummertje in te vullen, waar het woord bij hoort. Maar als op dat nummertje nu al een letter staat? Nou, dat is makkelijk, dan weet je de eerste letter van het woord al! 1 2 3 4 5 6 7 1 32 8 9 10 11 12 13 14 1 1 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 1 25 26 27 1 1 28 29 30 31 Co is niet zo gauw tevreden, want hij wil ook nog weten wat voor woord er gevormd wordt door de nummers: 23-9 Hier komen de omschrijvingen: Horizontaal -► 1 grondstof voor patat 4 iemand met harde vuisten 11 opbergvak 12 er staat er één in Pisa 14 slee 15 lidwoord 16 en meester 17 9 10 -I- 25 - 40 -f 5 20 groet 25 sterk dier 26 woning 28verzameling bomen 30 laag water 31 meubelstuk 32 edelsteen 7-18-15-16-10-27-5-23-30. Vertikaal 4^ 1 kwajongen 2 zoete vrucht 3 rivier 6 Bijbelboek 7 tijdsaanduiding 8 oppervlaktemaat 9 heel korte tijd 10 om mee te kijken 13 snel uitbreidende ziekte 15 uitgedroogd 18 doelpunt 19 om te kraken 20 heel eenvoudig huis 21 naamkaartje 22 kelner 23 kledingstuk 24 edel dier 27 laag water 29 vroeger veel gebruikt trekdier Nou ja, dom.... vergeetachtig! We schre ven vorige keer, dat we deze keer het zelfgemaakte raadsel van Jaco de Boer zouden plaatsen. En nu hebben we eerst dat van Co geplaatst. Nou ja, dan moet het raadsel van Jaco maar een weekje wachten. Je vindt het toch niet erg, Jaco, het ging „per ongeluk" en de extra pun ten heb je toch al! Van verschillende puzzelaars hebben we nu wat extra's liggen. Niet ongedul dig worden als het niet gelijk in de krant staat, hoor. We gooien niets weg en pro beren zoveel mogelijk op volgorde te plaatsen. Alleen met „iets extra's" van Jaco ging het even mis.... Wat er deze week wèl nog bij kan in de krant, is het gedicht (iets extra's) van Willeke Melissant, (Nieuwe Tonge). Ook zij krijgt er 15 punten voor. Als het kwik maar even wil gaan dalen, ren ik naar zolder om mijn schaatsen uit het vet te halen. Meestal blijkt dat ik me die moeite had kunnen besparen maar héél af en toe is het weer niet te bedaren. Het blijft vriezen en de kou houdt aan. tsja, dan is het met mijn rust gedaan. Als we eindelijk de gladde ijzers kunnen onderbinden, ben ik alleen maar meer op het ijs te vinden. Deze winter heb ik m 'n schaatsen nog niet van zolder gehaald- Jammer genoeg heeft koning Winter tot nog toe gefaald. Tjs, die zullen echt nog even op (korte) beantwoording moeten wachten! Sjoukje en Jaco de Boer vinden die beantwoording juist erg leuk. Nog even voor alle duidelijkheid: Dingen die je aan oom Ko schrijft komen niet in de krant. Vragen die je stelt in je brief wor den wèl beantwoord in de krant. En din gen die je helemaal in de krant wilt hebben, moet je opsturen als „iets extra's"! Volgende keer hopen we het raadsel van Jaco als extra raadsel te plaatsen. En.... korte beantwoording van brieven. Voor de ouderen is er deze keer niet apart iets bij. Maar de raadsels van deze week zijn moeilijk genoeg! Bij leven en welzijn tot volgende week! oom Ko en wederhelft P.S. Sjoukje en Jaco, de bonnen zijn als 't goed is onderweg. Beter laat dan nooit!

Krantenbank Zeeland

Eilanden-nieuws. Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag | 1989 | | pagina 6