EIIAIIDEII-niELWS vanDaxm^elen Schaken in Stellendam Wie schrijft er mee van en over Flakkee? Expositie vlinders in Ouddorps museum Ds. J. Noordhof 75 jaar Eiken Elzen Berken Hazelaar Beuken De hekkesluiter 1989 vlinderjaar Tweewielercentrum Middelharnis i4 24Febr.'89 Schrievers poter-aevund 24Febr.'89 Suggestie, biegeloaf, heidens, wat isut? VEKANS JEWERREK 3e Blad VRIJDAG 6 JANUARI 1989 No. 5764 De katjes Het uitzonderlijk zachte weer heeft in de afgelopen maand december ook de bomen en struiken in verleiding ge bracht. Aarzelend, maar toch goed waarneembaar is er al van enige groei- aktiviteit sprake. Aan de struiken van de Els en de Hazelaar, beide vertegenwoor digers van de familie der napjesdragers, zijn vooral de mannelijke bloemknop jes in hangende katjes, dicht opeen, dui delijk te zien. Hoe komt men aan de naam van napjes dragers? Dat zit zo. De vrucht van deze plantenfamilie is een noot. Die noot is vaak omgeven door een bekervormig napje of door schutblaadjes die met elkaar een napje vormen. Een nap is een houten kom of diepe schotel. In oude tijden was het een gewoon gebruiksvoorwerp van bede laars. Goede voorbeelden van napjes geven vooral de vruchten van eik en hazelnoot. Voorts worden er ook kweekvormen aangetroffen en een bijzonder mooi voorbeeld hiervan is wel de Treurberk. Berken worden vanwege hun elegante verschijning wel de vrouw onder de bomen genoemd en ik wil u vooral wij zen op een berk met ontluikend blad vroeg in het voorjaar. Eén en al schoonheid! Jammer dat de Eik in ons winderig kli maat weinig lust heeft te groeien. Eiken spreken de mensheid enorm aan. Al was het alleen maar om de mystieke waarde van deze boom waaronder onze voorou ders in het grijze verleden beraadslaag den over wat gebeuren moest. Eike- bomen kunnen een hoge ouderdom bereiken. In Europa zijn eigen van 1800 jaar oud aangetroffen, waarmee ze de oudste levende wezens in ons werelddeel zijn. Wat denkt u van zijn houtsoort? Wat van de vruchten die als voedsel voor menig dier in het wild kunnen dienen? Wat van het blad? De vorm van een eikeblad zal in elke quiz gemakkelijk kunnen wor den geraden. Er zijn nogal wat soorten met de naam Eik. Allereerst de Zomereik die de geringste hoogte bereikt maar die toch nog 25 m bedraagt!! De wintereik ont leent zijn naam aan het feit dat het herfstblad de gehele winter aan de tak ken blijft. De Europese eiken kunnen worden aangevuld met ingevoerde soor ten, vooral uit Amerika afkomstig. Dat zijn o.a. de Verfeik, de Moeraseik en vanzelfsprekend de Amerikaanse Eik. Al zijn er dan veel meer auto's dan elzen op ons eiland dat neemt niet weg dat we er nog enkele hebben. Een mooie groep staat op het terrein van de kleuterschool (basisschool sinds 1985) op de hoek Molenlaan-W. Achterweg en op het Hofplein te Sommelsdijk. Hoe lang ze er nog zullen staan is maar de vraag.... Ook langs de St. Christoffeldijk groeit er nog een tiental en niet te vergeten bij Goedereede op de z.g.n. houtwallen. Men treft ze ook aan in de windsingels om boogaarden, maar hoe die singels tegenwoordig mechanisch worden ge knipt of gesnoeid heeft werkelijk niets meer met eerbied of liefde voor de natuur te maken. De bloeitijd van de elzekatjes valt nog voor het ontluiken van de bladeren of zeer kort er na wanneer de blaadjes nog klein zijn. Dat heeft ook weer zijn reden want het gevormde stuifmeel wordt nl. door de wind verspreid. Zó kan dit stuif meel beter worden meegevoerd zonder dat het wordt belemmerd of tegen gehouden door het lover. Geef maar eens een tikje op een bloeiend elze- of hazelaartakje en u ziet meteen een wolkje geel gekleurd stuifmeel neer- dwarrelen. Gelukkig bloeien de vrouwelijke katjes wat langer, dat geeft natuurlijk meer kans op bevruchting. Daarna ontstaan de artistiek uitziende elzepropjes waar van ik menigmaal de sijsjes zag eten. Men onderscheidt in de vrije natuur twee elzensoorten, de Zwarte Els en de Grauwe Els en verder de kweekvor- Ook de berken behoren tot de napjes dragers. Ze bloeien wat minder opval lend, maar alle bescheidenheid daar gelaten, wanneer ze bloeien doen ze dat toch op dezelfde wijze als de Els. Berken treft men aan in parken en particuliere tuinen. Er zijn nogal wat soorten. De gewone Berk wordt al onderverdeeld in de Ruwe Berk en de Zachte Berk. Verder kent men ook de Papierberk. De naam zegt het al, langs de stam ziet men hele vellen naar beneden hangen. Dunne schorsvellen werden vroeger wel ge bruikt als papier. Mijn kleindochtertje noemde dat „behang" toen we langs zo'n prachtige Papierberk heen liepen. De Suikerberk en de Zwarte Berk kan men hier en daar ook aantreffen. Dat zijn soorten die afkomstig zijn uit N.O. Amerika. Dan is er ook nog een aantal Zuideuropese eiken zoals Moseik, de Oosten rijkse Eik en de Donzige Eik. Uit al deze genoemde soorten worden ook weer andere voort gebracht want tevreden met de bestaande, door de Schepper gege- bomen, is de mensheid kennelijk niet. De Eik is dus ook een lid van de familie der napjesdragers. Dat is overi gens ook de tamme kastanje waarvan de vruchten voor menselijke consumptie zeer geschikt zijn. In onze gemeenteplantsoenen kan men ze hier en daar aantreffen. Dus niet in het wild op Flakkee. Door de gehele struik zijn de hangende katjes goed te zien. Eenmaal in bloei gekomen hangen ze als miniatuur lampionnetjes feeëriek de aandacht te trekken van elke na- murliefhebber. Hazelaar in de winter De later gevormde bladeren zijn vrij grof en zijn zeer verschillend van vorm doch meestal breed en hartvormig. Nog vóór de hazelnoten in de nazomer rijp zijn lopen de kinderen in onze buurt de nog groene tot halfgroene nootjes elk jaar weer van de struiken te plukken. Wachten duurt nou eenmaal lang. Precies op tijd echter komen in bosge- bieden de eekhoorntjes en verschillende vogelsoorten die ze als wintervoorraad verbergen. Die voorraadjes worden ech ter niet altijd teruggevonden. Dat komt weer wel de verspreiding van de struik ten goede. Vooral gaaien en spechten doen aan dat soort verspreiding mee. Een variëteit met bruine bladeren af komstig uit Zuid-Europa kent de haze laar ook en deze is hier veel aangeplant. De naam is Lammertjesnoot. Zijn tak ken zijn vaak vlokkig behaard. Wie kent ze niet? Voor de aanplant van oprijlanen zijn het wel de meest „sta tige" bomen te noemen. De mannelijke katjes van beuken zijn echter bijna kogelvormig, zodat men op het eerste gezicht niet zou denken aan een napjes drager. Doch bij het afvallen van de beukenootjes is dat weer wel duidelijk te zien. Hier en daar worden ook beuken gekweekt met rode of bruine bladeren. Bij villa's of landhuizen worden ze wel aangetroffen. Allerlei dieren eten van de nootjes, vooral vinken, kepen en mezen peuzelen ze graag op. Erg veel beuken treft men op Flakkee helaas niet aan. We gaan er-van-uit dat het een houten hek is. Tenslotte de Haagbeuk. Niet te verwarren met een beukenhaag! De Haagbeuk kan nl. wel 15 m. hoog groeien. Deze boom treft men in onze oostelijke provincies veel aan. Beukenhagen komen hier gelukkig wel voor met name in boomgaardgebieden zoals de Wildeman of de Kaaidreef Vorst of geen vorst; ze blijven allemaal door hun onverbeterlijke bouw in leven. Dat waren ze, de napjesdragers en ik spreek de hoop uit dat we er allen van mogen genieten. Met veel dank aan de Redaktie, en de heer P. Vroegindeweij voor de bijbeho rende tekeningen. D. Hoogzand Komptete woninqinrichtinq Ooltgensplaat V0 01873-1437 Het verleden laten herleven is meestal de drijfveer achter de exposities in het Ouddorps Raad- en Polderhuis. Dit jaar 1989, is het met een blik op ver leden en toekomst, dat een tentoonstel ling over vlinders wordt ingericht. Dagvlinders is eensterk bedreigde soort in Nederland. Van de 74 soorten dag vlinders die in Nederland zo'n twintig jaar geleden nog voorkwamen, zijn er inmiddels 14 verdwenen en 25 soorten worden sterk bedreigd. Daarom heeft de Vlinderstichting 1989 uitgeroepen tot vlinderjaar. Van 15 mei t/m 27 juli a.s. kunt u in het Ouddorps museum alles te weten ko men over dagvlinders. In samenwerking met bovengenoemde stichting wordt een fraaie expositie ingericht. Wat kunt u zoal verwachten op deze tentoonstelling? Algemene informatie Er is een aantal panelen met foto's en teksten over de bedreigde soorten, vlin ders in hun biotoop, planten waarop vlinders hun eitjes leggen, vlinders in uw tuin, de rupsen die bij de vlinders horen. trekvlinders, de koninginnepage, de citroenvlinder enz. Opgezette en levende vlinders Naast deze algemene informatie zijn er veel vlinders van verzamelaars uit de regio te zien en niet te vergeten een kooi met levende vlinders. Verschillende inheemse vlindersoorten met hun nectar- en waardplanten zijn hierin te bewonderen. Omdat er in deze kooi ook poppen geplaatst worden, kun nen de bezoekers tevens het fascine rende proces van zich ontpoppende vlinders waarnemen. Het bestuur van het Ouddorps museum hoopt met deze tentoonstelling een bij drage te leveren tot meer aandacht voor een bewustere omgang met de natuur. De expositie is ook uitermate geschikt en educatief voor een bezoek in school- verband. De Vlinderstichting werkt mo menteel aan een lesbrief die binnenkort beschikbaar zal zijn. Openingstijden: Mei/juni: ma t/m vr. 14-17 uur; za. 10-13 en 14-17 uur. Juli: ma t/m za. 10-13 en 14-17 uur. Zon dag gesloten. Op afspraak voor groepen ook andere tijden mogelijk. Voor meer informatie; tel. 01878-1303. Hoek Hoflaan/ Schoolstraat 01870-3332 DEN BOMMEL Ds. J. Noordhof, gereformeerd emeritus predikant te 's-Gravenpolder, die de kerk van Den Bommel diende, hoopt dinsdag 10 januari a.s. 75 jaar te wor den. Ds. Noordhof werd in 1914 geboren. Op 2 oktober 1960 werd hij te Den Bommel in het ambt bevestigd. In 1967 vertrok ds. Noordhof naar Wemeldinge waar hij tevens predikant onder de Schippers was. Van 1 februari 1976 tot aan zijn emeritaat op 1 februari 1981 was hij pre dikant voor de arbeid onder de binnen vaartschippers in België. Er wordt in Stellendam op vele fronten geschaakt: h.h. competitie, bekercompe titie, R.S.B, competitie, corr. schaak en dit seizoen ook jeugdschaak. Om met dit laatste te beginnen; dinsdag 20 decem ber j.l. werd het pionnenexamen afgeno men, de eerste stap voor de jeugdige schakertjes op de lange weg naar boven. Onder toezicht van dhr. M. Verolme moesten 11 schakertjes (één was ziek) het examen afleggen. Hiervan kregen de volgenden het „begeerde" pionnen- diploma: Menno BrinkmanIVi Lisa DriesprongIVi Arjan de Kramer8'/2 Jeroen Breen7 Hans van Veen8 Jean Marc Kool(tVi Thijs Struyk91/2 Jos van Hoeven&/i Tessa Zwart9 Dhr. M. Verolme moest helaas twee kan- didaatjes afwijzen. Deze werd er ook een begin gemaakt met de 1/8 finales van de bekercompeti tie. Het waren stuk voor stuk interes sante partijen: Smit en Zonneveld wa ren het eerst klaar. In een Damegambiet wist wit niet veel te bereiken. Zwart wist zich gemakkelijk te ontdoen van zijn achtergebleven c-pion (een vast thema in deze opening), en na een groot scheepse stukkenruil, bleef er een remi sestelling over. Wit probeerde nog even ijzer met handen te breken, maar moest gedwongen op een zetherhaling ingaan. In de verlenging (d.i. een rapidpartij van 10 min. p.p.p.p.) wist Zonneveld Smit te kloppen. Regerend bekerkampioen van Oosten brugge had het moeilijk met Breeuwer; via een Bird kwam de vierpionnenva- riant van het Konings-Indisch op het bord, waar wit wel beter stond maar geen konkrete aanval kreeg. Nadat zwart via enkele getimede zetten de witte aanval had geneutraliseerd, leek het er eerder op dat zwart aan het langste eind zou trekken. Maar kort voor de Ie tijd controle ging Breeuwer verschrikkelijk in de fout, wat uiteindelijk in mat resulteerde. Botma had niet veel moeite met van Rossum: een Trompovsky werd be kwaam opgevangen en toen wit nog eens een stuk verblunderde, kon zwart de overwinning niet meer ontgaan. De langste partij kwam op naam van Hameeteman en Koese. De Caro-Kan verdediging van zwart werd lang onder vuur genomen en Koese moest alles in het werk stellen om het evenwicht niet te verliezen. Tot ver na de tijdcontrole leek het erop dat de partij in remise zou ein digen, toen de witspeler een paard offerde voor twee pionnen. Hoewel er ergens nog een remise weg was voor wit, maakte Koese duidelijk dat dit offer niet gefundeerd was. Nog even kort de belangrijkste uitslagen in de h.h. competitie. Lijstaanvoerder Botma had een moeilijke dinsdagavond tegen de nr. 4 BoUeman. Een Sicilaan (merk Draak) kwam op het bord, alwaar wit via een ongelukkige manouevre een loper moest inboeten. Iedereen dacht dat het kat in het bakkie was voor BoUe man. Niets was minder waar! Botma koos met de overgebleven stukken de aanval op de zwarte koning, waarbij Bolleman hem behulpzaam was. In een moeilijke steUing bezweek Bolleman onder de druk van wit en de klok. Na afloop bleek dat zwart tot 4 maal toe beter had kunnen spelen. „Een 'onver diende' overwinning", zo sprak Botma. Een cliché natuurlijk, maar vaak al te waar bij het schaken. Van Oostenbrugge heeft de winst ver gooid in zijn partij tegen van Gosliga. De afgebroken stelling is volgens ieder een remise. Hierdoor moet hij Botma voorlopig laten gaan. Uit de onderste regionen valt nog te ver melden dat van Meenen zijn eerste punt behaalde dit seizoen ten koste van Tanis. Uitslagen 1/8 finales bekercompetitie (vetgedrukte spelers gaan verder) H. Smit - G. J. ZonneveldO - 1 H. van Oostenbrugge - W. Breeuwer1 - O W. van Rossum - D. BotmaO - 1 D. Hameeteman - L. KoeseO - 1 Beste dijeelnemers, neem oengs nie kwaeluk, mar dur mot un misverstand weggewaarkt worre. De poteraevund is niet in de Grutterswei.... mar innut Dienstencentrum, Bernhardstraat 27c (01874-1344) te Ouwe Toenge, dat is wel goed. Mun wiste nie beter toen mun dat schreve, of Grutterswei in Dienstencentrum, waeren hutzelfde, mar dat is dus nie zo. Wil dur asje blieft nota van neme, as je je eige al opgegeve heit, in as 't kan zeittet voort. Dan zou ik nog wat wille opmerke. 't Is oengs gebleke dat veul oud- Eilanders asse toevallig un krant in de viengers kriege, oengze stikjes zo mooi vinde.... mar, mijeestal leze de maansen die van 't Eiland of binne in voorgoed an de Overkant weune 't Eilande-Nieuws niet regelmaetug. Meschien istun aerdig idee om (un) ouwe vriend(ibb)(en) of kennis(sen) us un kijeer un krant toe te stieren ofte geven asse bie je op visite binne? 't Is zo mar un losse gedachte, bekiekut us, 't is toch nog altied zo, hoe mijeer „zie len" 't leze, hoe mijeer vreugde we uutdijeele. Je ken de stikkies oak uutk- nippe in laete leze netuurluk. As rnun vroeger mit oengze hand in de broenetels viele of grepe, in je schrijeeuwde dan as kind omdat dat zo joekte, in je gieng dan naer je moe der of je opoe, dan zetten die daer een kruusje (-I-) op mit un duumnaegel, in 't was dan oak net ofut joeken minder wier. Ze zeijen bie oengs weilus, das katteliek, zo'n kruusje, das biegeloaf, mar as kind, wat mos je daer mee an, je mijeende dat ut hielp in dat was mooi meegenomen. Un andere remedie was, mar ik ha 't nooit toegepast, ik voengd ut noe nie zo fris: as je in de broenetels viel, dan mos je dur op plasse zeije ze. 't Zal best wel gebeurd weze, mar ik had daer nie van trug. Mar un suggestie kan goed hellepe. Mar ofgezien van deze twijee voorbeelden, bin dur best wel huusmiddel- tjes, die ergens voor of tegen hellepe. Mien vaoder gebruukte assun vroeger „aemborstig" was un vetkaers, daer wreef un dan zun borst mee in, in dan un dikke borstrok durover in zo mar un tiedje broeie. 't Schient altied goed geholpe te ha. In dan ha 'k oak noggus un verhael gehoard van un oud klo- niaol, die heit gezien dat in Indië un man zun eige diep in zun bijeen hakte mit un erg scherpe biel, zo'n soort dissel asse wel bie de wagemaekerie gebruukte vroeger; in die zwarte errebeijers waere mit un hijeel krooij, in allemael kwamme ze andraege mit un plok tebak, zoiets as oengze sjek, zak mar zaage zei die; in dat wier op die bloeiende woengd gedouwd, in 't bloeijen stopte. Hie vertelde nog dur bie, dat dat van zun mede errebeijers un groate opoffering was, want tebak was voor die indische maansen, mit toentertied mar hijeele kleine bantjes erg dier. Kiek, dat was weer zo'n ouwerwetes huusmiddeltje kejje wel zage, want gij- eenijeen dokter zal bie un grote bloeijende woengd voor schrieve.... un poengd tebak durop! In ik bin zaalf us in Aruba geweest, in ajje daer un zwerende vienger had of erges aores un infectie woentje, dan deeje ze een nachie un blad van un plant durom, die wat op wijeegbree liekende, in d evolgende dag wasut zowat al beter ('t Hietend geloaf ik Carpata).... in mun opa deej om un zwerende vienger un stikje spekzwoerd in dat hielup oak. In wat dienk je van un splinter in je vienger in dan un geweun stikje spek dur omheen? 'k Ha oak wel us un boek geleze, waer spraeke was van un vrouw ('t waere mijeestal un soort heksachtige typen of in ieder geval aparte typen) die dan in un bos kruud in blaeren gienge zoeke, in daer zaalf drankies in zalf van maekte. Mar affijn beste Eilande Nieuws lezers, jule ha toch oak in je femielie, wel van die verhaelen gehoard, van je opa of je opoe of un ouwe buurman of buurvrouw? Aster diengen binne, die noe nog van nut kenne weze, waerom zouwe mun ze niet toepasse? Ik zou ze graeg us te weten komme, want al die chemische troep, die je noe voorgeschreve kriegt, in je lief ingaen, daer bink oak nie zo op gebrand, jule dan? 'k Bin benieuwd wie de pen opneemt, in wel alvast bie voorbaet bedankt.... in.... 't komt netuurluk in de krant, dammun dur allemael wat an ha! Van t Ouwe Eilander Mevr. Joppe-Korteweg, we vinden het nou nog dapper, dat u die hele tijd hebt volgehouden toen u nog geen twaalf jaar was! 'n Leuk verhaal.... en flink werken in de buitenlucht (die toen nog goed was, net als 't water) is nog niet zo slecht voor een mens. Leuk dat „die boer" het ook „de mooiste" jaren vond, dat kenmerkt de goede verstandhouding, 't Was ook wel eens anders. Hartelijk dank. Redactie Eilanden Nieuws 't Was een paer jaer na d'n oorlog, toen 'k m'n ijeerste vekansjebaentje had. Eigenluk was 'k mit m'n twaolf jaer nog te joeng, mar 'k wou oak zo graeg wat verdiene in toen mocht 'k mit m'n zusje mee. „Dan doe je mar niet zo hard zei m'n moeder". Half zesse op de kaoie in dan mit 'n krootje naer Stad. We moste allijeen un schrepel meebrienge in netuurluk je broad niet vergete. Zes ure op 't joatje in dan d'n hijeelen dag zulverjuun mit de schre pel uut de grond haele. Dat was makkelukker gezeid dan gedaen, want die weken was ut vreseluk droag in hijeet. Je kreeg un kistje in as ut vol was kon je ut bie de voorman inlevere in dan kreeg je un penning, 't Was net un munte mit 'n gaetje d'r in die reeg je an un touwtje in je most ze goed bewaere want 's zaeterdags most je ze inlevere op stee in dan kreeg je doar- tig caanten voor een penning. Sommige wouwe d'r kistje gaauw volha in die deeje d'r dan een hoap groend bie, in dan was 't meer groend dan juun, mar dan wier de groend d'r uutgeschod in dan kon je weer trug mit je kistje, 't Gieng alles in goeje harmonie. Zo of en toe kwam d'n boer in 't land. Hie riep mar steeds wat. 'k Wist ijeerst niet wattet was mar daer kwam 'k gaauw achter. Hie riep mar steeds voor de voet, voor de voet joengens. Deur de droagte zatte d'r nogal wat kaele plekken in, in as t'r ijeen in zicht kwam ging 't op 'n douwen, want gijeen maans had zin in die kaele plekke, want dan duurde 't hijelemaele zo lange eer datje 'n kistje volhad. Mar die paer juuntjes moste d'r toch oak uut. Ut was zo waarm, dat we 's middags een kroes waeter uut d'n tras krege. Dat smaekte toen lekkerder as de fijnste limenaode noe! 't Aargste was dat ik zo verbrand was, want 's aevends kon 'k niet slaepe van de pienne, in van zunnebrandolie ha'k nog noait gehoard. Half ten middag zei m'n zusje gae mar naer huus, mar dat wou 'k niet want we hadde mar ijeene fiets, in loape was oak zo'n aande. 'k Zag oengderlesten den boer nog bie dun tandarts. Ik maekte un praetje mit z'n, in ik vroeg offent nog wist van de zulverjuun in ik zei dat w'm nog steeds voor de voet noemden. In of 'n 't nog wist! In zo as 't mit veul diengen gaet van vroeger, most 'n zaagge, dat ut de mooiste jaeren uut z'n herinnerieng wazze. Toch bin 'k maar blieë dat ter noe mesienes voor gekomme binne in voor de jeugd ander vekansjewerrek. Lenie Joppe-Korteweg, Binnenweg 8, Sommelsdijk Uitslagen h.h. competitie d.d. 20 dec. A. Roon - A. BollemanV2 - Vi P. Tanis - C. van Astafg. M. Leydens - R. Leydensafg. K. Tanis - A. VroegindeweijO - 1 H. van Meenen - H. Tanis1 - O Uitslagen h.h. competitie d.d. 27 dec. D. Botma - A. Bolleman1 - O J. van Gosliga - H. van Oostenbruggeafg. L. Koese - H. SmitO - 1 K. Hameeteman - K. TanisV2 - Vi H. van Meenen - W. Breeuwerafg. Uitslagen afgebroken partijen: W. Breeuwer - K. Hameeteman....! - O P. Tanis - W. van RossumO - 1 R. Leydens - G. SeflathuraiO - 1 M. Leydens - D. HameetemanO - 1 Uw schakende verslaggever: G. J. Zonneveld

Krantenbank Zeeland

Eilanden-nieuws. Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag | 1989 | | pagina 9