EIIIVt1DEn-HIEUW5
David Hoogzand Sommelsdijk kijkt terug
op z'n vakantie op Sint IVIaarten
(II)
6e blad
DINSDAG 30 DECEMBER 1986
No. 5560
De Grote Baai
op uitnodiging van de familie V. M. W. Connor
brachten mijn vrouw en ili een vakantiebezoelc op
Sint Maarten. De heer Connor is Eiland-secretaris
van Sint Maarten (Ned. gedeelte). Deze funktie valt
het best te vergelyken met die van gemeentesecre
taris in Nederland. Mevr. L. Connor-Mol is, naast
huisvrouw, groepsleidster op het Zuster Basilia
Centrum, een dagverblijf voor gehandicapten te
Sint Maarten. De heer Connor was van 1972-1981
hoofd van de afdeling Soc. Zaken in de gemeente
Oostflakkee, dientengevolge woonde hij met zijn
vrouw en twee kinderen te Achthuizen. De kinderen
Remco (12 jaar) en Tamara (10 jaar) zijn beiden te
Achthuizen geboren. Het vertrek van de fam. Con
nor uit Oostflakkee naar de Ned. Antillen werd
destijds door heel veel mensen betreurd.
Zoutland
De Cariben noemden Sint Maarten „Salouiga" wat zoutland
betekent, hetgeen betrekking heeft op de aanwezigheid van
natuurlijke zoutpannen of vijvers welke op St. Maarten
werden gevonden. De zoutwinning waarover ik reeds schreef,
is ter ziele gegaan.
Het eiland is later genoemd naar Saint Martin de Tours
(geboortedag 11 nov.). Columbus zag op de 12enov. 1493 op
zijn tweede reis het eiland en noemde meestal een nieuw
ontdekt eiland naar een heilige.
De Katholieke kerk van Philipsburg, Marigot en Grand Case
(de drie woonplaatsen van St. Maarten) is toegewijd aan
Saint Martin de Tours. Saint Martin leefde in de 4e eeuw en
was bisschop van Tours in Frankrijk.
Het verhaal gaat dat St. Maarten, toen nog soldaat in het leger
van de Romeinse Keizer, zijn jas deelde met een bedelaar.
Daarop verscheen Christus aan hem en plaatste het ont
brekende stuk weer aan de jas.
St. Maarten was de schutspatroon van Ouddorp. In mijn
kinderjaren werd op Flakkee 11 november St. Maarten nog
gevierd door op die avond te gruUen (pepemoten strooien).
De dag dat het eiland ontdekt is, is echter onbekend.
Ligging
St. Maarten is half zo groot als Texel, 89 km^ en iets minder
dan de helft, 37 km^ behoort tot de Ned. Antillen. Sinds 1919
is het de zetel van de Gezaghebber van de Bovenwindse
eilanden.
De grens tussen het Franse en het Nederlandse gedeelte
bestaat soms uit een muurtje van gestapelde stenen, soms uit
niets. Er bestaan geen grens- of douaneformaliteiten.
Frans is de officiële taal van het eerste deel, Nederlands van
het andere, maar de bevolking spreekt Engels.
Het eiland is bijzonder fraai geaccidenteerd: de hoogste
heuvel is Paradise-Hill (424 m) en ligt op het Franse gedeelte,
mooie toppen op het Ned. deel zijn de Sentry Hill (341 m)en
Waked Boy (296 m).
De gemiddelde temp. is 26° C en doordat het veel regent is er
veel vegetatie. In Nederland is de gemiddelde neerslag 75 cm
per jaar en op St. Maarten is dat maar liefst 110 cm. per jaar!
Het bestuur
Het tegenwoordig bestuur van St. Maarten N.A. bestaat uit 7
raadsleden, 4 Democratische Partij, 2 St. Maarten Patrio-
tische Partij en 1 Onafhankelijk. Zij worden om de 4 jaren
gekozen.
De Gezaghebber (zeg maar burgemeester) is voorzitter van
de raad en tevens voorzitter en lid van het Bestuurs College,
B.C.
Het B.C. bestaat derhalve uit 3 leden; 2 gedeputeerden en de
gezaghebber.
De Gezaghebber wordt door de Ned. Kroon benoemd, thans
is dat de heer R. Richardson. Van de gedeputeerden is 1 lid
van de D.P. en 1 is geen raadslid (wat bij wet is toegestaan).
Van toepassing is de z.g.n. Eilanden Regeling wat bij ons te
vergelijken is met de Gemeentewet.
Financiën
De Ned. Antillen kennen geen Gemeentefonds van waaruit
de gemeenten, zoals in Nederland, in hoofdzaak hun gelden
ontvangen. Wel kent men het eigen belastinggebied: Zo
hanteert men Inkomstenbelasting, Loonbelasting, Motorrij
tuigenbelasting, Havengelden, Luchthavengelden, Container-
gelden en Vergunningrechten voor Casino's. Het 8e Casino is
bijna voltooid....
Sint Maarten ontvangt geen gelden uit het Ned. Gem. Fonds.
In 1964 werden de Ned. Antillen geassocieerd lid van de
E.E.G. zodat ook ontwikkelingshulp voor de Antillen be
schikbaar kwam.
Honderden miljoenen guldens zijn gemoeid geweest met de
plannen tot verdere (moderne) ontwikkeling van de eilanden.
St. Maarten ontvangt zijn deel daarvan. Tal van projekten zijn
daarmee gefinancierd. Te noemen zijn o.a. havenaanleg,
bruggenbouw, uitbreiding van het vliegveld Juliana Airport,
(met een prachtige up to date accomodatie), elektriciteits- en
drinkwatervoorziening én uiteraard zijn er gelden besteed aan
onderwijsvoorzieningen (L.T.S., M.T.S., M.A.V.O.,
H.A.V.O. en gelukkig ook B.L. O.). Thans bestaan er plannen
voor een Atheneum. St. Maarten ontving hiervoor tussen
1966 en 1978 een bedragvan nietminder dan/40.146.656,-
De Antilliaanse gulden (NA is gekoppeld aan de Ameri
kaanse dollar, de NA staat op het ogenblik op 1,25,
vorig jaar nog tot 2,-!!
Bevolking
De ontwikkeling van de bevolking op Nederlands Sint
Maarten is als volgt:
1951:1.458 inwoners
1961:2.928 inwoners
1972:9.006 inwoners
1977:11.371 inwoners
1978:12.207 inwoners
1982:17.000 inwoners
1986:22.000 inwoners
Dat laatste aantal inwoners staat geregistreerd. Naar schat
ting staan er ook nog zo'n 2500 niet geregistreerd. Zo nu en
dan worden mensen zonder verblijfsvergunning terug ge
stuurd, maar men komt meestal later weer naar St. Maarten.
Er is duidelijk sprake van een bepaalde trek naar St Maarten
afkomstig van de andere eilanden. Het is een kwestie van
„werk zoeken". Het aantal Nederlanders bedraagt ongeveer
500 van wie de fam. Connor en de fam. C. Pieterse afkomstig
zijn uit de gemeente Oostflakkee.
Kerkelijke gezindte
Per 1981 gelden de volgende cijfers op de Bovenwindse
Eilanden:
R.K41%
Methodisten26%
Protestanten16%
Overige13%
Zonder4%
Woningbouw
Typerend zijn de tweelaagse woonhuizen met schilddak.
Beneden opgetrokken met lokale natuursteenblokken, de
wanden van hout, het dak gedekt met houten shingels
(houtspaanders) en galerijen langs de voorzijde. Ook kwam
het houten éénlaagshuis op lage stenen onderbouw veel voor
en verder het zeer eenvoudige houten huis, rondom bekleed
met shingels.
In de Backstreet te Philipsburg hebben we er nog enkele zien
staan. In de hoofdstad Philipsburg (genoemd naar Gouver
neur John Philips, 1733) liggen o.a. de Frontstreet (Voor
straat) en de paralel lopende Backstreet (Achterstraat).
Het Court House van 1793 met torentje is meermalen
vernieuwd. Twee kerkjes, de R.K. St. Martin van 1844 en de
Methodistenkerk van 1851 werden in 1952 vernieuwd. De
Voorstraat is thans een zeer drukke winkelstraat (Ameri
kaanse toeristen).
Moderne architectuur
De invoering van nieuwe bouwmaterialen en bouwmethoden,
zoals betonmetselblokken, beton- en staalbouw, geeft een
heel andere aanblik op de gebouwen. In de jaren '60 begint
zelfs hier een stormachtige ontwikkeling van het toerisme,
gepaard gaande met een aanzienlijke toeneming van bouw
activiteiten. Trouwens nu nog, vooral rondom het gebied van
Mullet Bay en Pelican Hill.
Aan de Franse zijde bezochten we een daags tevoren geopend
nieuw hotel. Werkelijk een juweeltje van klassieke stijl in
moderne uitvoering, dit alles te Marcel Cove.
Bij verscheidene overheidsgebouwen zijn pogingen tot archi
tectuur zichtbaar. Ze zijn ondernomen door jonge Antil
liaanse architecten.
Woningbouw wordt particulier aangepakt. Project-ontwikke
laars zijn met een studie bezig om rijtjeshuizen en of fiatbouw
te gaan toepassen.
Er is een enorm gebrek aan woningen, zeker in de lagere- en
middenklasse. Toch hebben we langs de hellingen van de
groene heuvels veel woningbouw ter hand zien nemen. Dat
geeft uiteraard heel wat werkgelegenheid.
Elektriciteit
De jongste ontwikkeling geeft het volgende beeld te zien.
Vanaf 1965 kent men er de N. V. Gemeenschappelijk Elektri
citeitsbedrijf Bovenwindse Eilanden (GEBE).
Men verkreeg in 1961 een 50-jarige concessie. In 1977
kwamen alle aandelen in handen van de Antilliaanse over
heid. Bijna alle leidingen zijn bovengronds. Ook de telefoon
verbindingen. Aardig is nog te vermelden dat het gebouw van
de GEBE voor het Kerstfeest op kunstige wijze was versierd
en verlicht.
Gas
Op St. Maarten opereren drie verschillende gasleveranciers,
te wetende Shell Antilles, de Tropical Gas Corporation en de
Protane Company.
Levering aan de klant geschiedt in gascylinders.
Water
Regenwater wordt op de Bovenwindse Eilanden (St. Maarten,
St. Eustatius en Saba) opgevangen in zowel bovengronds als
ondergronds gebouwde regenbakken, cisterns genaamd.
Op Flakkee werden onze vroegere trassen ondergronds
gebouwd. Op St. Maarten kon de aanleg van waterleidingen
niet achterwege blijven.
De laatste jaren is de waterbehoefte dermate gestegen dat het
aanvullende drinkwater met een tanker uit Dominique en
Guadeloupe moet worden aangevoerd.
In 1970 werd de eerste zeewaterontziltingsinstallatie ge
plaatst. Het betrof een meertrapsontspanningsverdamper met
een capaciteit van 500 m^ per etmaal. De leidingen liggen
grotendeels bovengronds en langs de straat ziet men, open en
bloot, de watermeters opgesteld.
Binnen afzienbare tijd wordt op St. Eustatius de bouw van de
eerste waterfabriek verwacht, die drinkwater uit zeewater zal
produceren.
De Caribische Zee schijnt ons daarvoor voldoende helder en
rein toe....
Televisie
op St. Maarten wordt sinds 1982 met een zendvergunning
van de Antilliaanse overheid een commercieel TV-station
geëxploiteerd onder de naam „Leward Broadcasting Com
pany". Wat er van te zien viel waren hoofdzakelijk Ameri
kaanse en lokale programma's welke om de haverklap
onderbroken werden door commercials van plaatselijke zaak
voerders. Verder treft men opvallend veel schotel-antennes
aan, waardoor men uiteraard meer (Amerikaanse) TV-
stations kan ontvangen.
De natuur
St. Maarten telt maar liefst 38 baaien, waarvan de meeste
over schitterende zandstranden beschikken. Dagelijks wor
den ze door de zon beschenen en de temperatuur in nov.-dec.
schommelt er rond de 27° C.
Komende uit ons koude landje, was het een verrukking zo
heerlijk te kunnen zwemmen, zonder kippevel of spierkramp
te krijgen.
Langs de meeste stranden groeit landinwaarts de veel scha
duw gevende boomsoort, genaamd Zeedruif (Dreifi). Deze
boomsoort kan vanaf het strand tot vorming van een waar
kustbos geraken!
We hebben nogal veel gewandeld van Saunders naar Philips
burg en ook over geitepaadjes dwars door de ongeschonden
natuur o.a. naar Marigot...
Wat de plantegroei betreft komen er opvallend veel vlinder-
bloemigen voor, maar ook windesoorten, composieten, nacht
schade-achtigen, malva's en wolfsmelkachtigen. Aanvanke
lijk was St. Maarten het domein van een dicht subtropisch
woud. De Spanjaarden ontgonnen het Gaiac hout voor oude
zeilschepen. De Fransen ontbosten sterk om suikerriet en
katoen te verbouwen.
Thans bestaat het woud nog op de bovenhellingen en de
kruinen van steile bergtoppen.
Wij waren nogal onder de indruk van de metershoge cac
tussen die er als rechte kaarsen tussen het groen staan en
verder bewonderden we de Witte Egelcactus met kleine,
paarse bloempjes bij Oyster Pond. Van de bomen moet zeker
de Divi-diviboom genoemd worden. Als er ooit een boom
karakteristiek mag worden genoemd, dan moet het de Divi-
divi wel zijn!
Ze groeit n.l. met de N.O. passaatwind mee, doch komt op de
Beneden Windse eilanden meer voor.
Veel plantensoorten konden helaas niet zó gauw worden
gedetermineerd. Men moet wel onderscheid weten te maken
tussen inheemse plantensoorten en de later aangevoerde. Dat
is niet gemakkelijk want planten kunnen verwilderen of terug
gaan naar de vrije natuur. In de volkstuintjes om de woningen
treft men vooral de Hibiscus aan in vrijwel alle kleuren.
Bananen groeien van huisje tot deur. Bougainvillea met hun
kleine witte bloempjes te midden van de fel gekleurde
steunblaadjes zijn zeer algemeen en sieren woningen en
tuinmuren.
De Amandella is een schitterende struik met grote, gele of
rose bloemen met zachte geur als echte Antilliaan tussen de
aangevoerde soorten uit andere gebieden. Daarom verdient
ze werkelijk een ereplaats in dit verhaal.
Vogels
Een eiland midden in de zee heeft natuurlijk zijn eigen vogel-
populatie. Van het vliegveld naar het huis van de fam. Connor
zagen we reeds de Pelikanen en Fregatvogels. Goed en wel
„thuis" zagena we op onze eerste wandeling in de buurt, iets
onvergetelijks, een Kolibrie, zich staande houdend in de lucht
om van uit de bloemen van de Papaya de nectar te kunnen
peuren. Een unieke waarneming van slechts 1 meter afstand,
als ware het een demonstratie.
Het was de Blauwkeelkolibrie, groen met glanzende blauwe
vlek op de borst en met een lange naar beneden gebogen
snavel. Later zagen we de Kruifkolibrie. Deze beide vogeltjes
heb ik wél kunnen determineren en ze worden, hoe kan het ook
anders, bij de wet beschermd. Zo het Goudhaantje in Europa
het kleinste vogeltje is, is de Kolibrie hier het kleinste vogeltje
van de wereld. In grootte een hommel gelijk.
Eén keer hebben we nog een kolibrietje geplet op straat zien
Uggen; een verkeersslachtoffertje....
Verder zagen we zwaluwtjes, visdieQes en niet te vergeten de
Het nieuwe gemeentehuis van St. Maarten, in de hoofdstad Philipsburg.
Yellow Breast Het is één van de meest talrijke en geliefde
zangvogeltjes van de Ned. Antillen. De Nederlanders hebben
het vogeltje omgedoopt tot suikerdiefje; het wordt vaak zo
mak dat het tot in huis toe, uit de suikerpot komt snoepen.
Er zijn op St Maarten wel meer vogelsoorten aanwezig. Dit is
slechts een keuze.
Vlinders
Alleen de Monarch heb ik kunnen determineren. Overigens
troffen we heel wat soorten aan die soms in de wonder
baarlijkste kleuren om ons heen fladderden. In grootte en
kleur vallen ze niet te vergelijken. Literatuur over inheemse
flora en fauna was helaas mondjesmaat te verkrijgen.
Vissen
Het C aribisch gebied staat bekend om zijn kleurrijke visstand.
Denk maar aan de Koraalvissen! Door ontwikkeling van de
duiktechniek is in de afgelopen jaren veel vordering gemaakt
met de kennis van het geheimzinnige vissenleven.
Een opsomming van de vissoorten die we (ook bij het normale
zwemmen zonder hulpmiddelen) hebben gezien laat ik achter
wege. Voor de vliegende vissen uiteraard een uitzondering.
Op een dagtocht per boot naar het eiland Saba hebben we
honderden vliegende vissen al glanzend zien zweven over de
nogal woeste golven van de Caribische Zee. Een werkelijk
betoverend gezicht
Er zijn gelukkig reeds tal van onderwaterfihns opgenomen die
regelmatig door de TV worden uitgezonden. Het grote
probleem van de overbevissing komt echter ook in dit deel van
de wereld om de hoek kijken....
Kreeft en schildpadden zijn in de Ned. Antillen voorbeelden
van overbeviste diersoorten. Toch staan deze soorten nog
volop op de spijskaarten van de hotels en restaurants.
Merkwaardig genoeg zijn op St Maarten geen z.g.n. vis-
stalletjes. Een gat in de markt?
Het voedsel
De maaltijd van een land is verweven met de geschiedenis van
dat land en het ideaalste is waimeer verleden en heden in de
recepten gecombineerd kunnen worden, zodat het traditior
nele van de, in dit geval Antilliaanse, maaltijd, niet verloren
gaat onder de grote berg van blikjes en pakjes waarmee de
mensen ook hier heden ten dage overstroomd worden.
De produkten van eigen land mogen toch niet geheel ver
drongen worden door de convenience foods....
Voedselproduktie heeft op St. Maarten niet erg veel te
betekenen. Men spreekt op St. Maarten dan wel van Con-
tainerlandbouw, d.w.z. dat verreweg de meeste produkten in
containers worden aangevoerd, vooral uit de Ver. Staten en
Frankrijk.
Het laat zich verstaan dat men voor het Dagelijks Brood op
verschillende broodsoorten is aangewezen en die zijn over
vloedig te koop. Verder is rijst wel het hoofdvoedsel en wat
met rijst bereid kan worden is bijna onbeperkt. Van de vlees
soorten zijn rund- en varkensvlees, geite- en schapevlees wel
de belangrijkste. Voorts wordt veel kip gegeten.
Aardappelen en cassave's worden eveneens geconsumeerd.
West-Indië heeft daarnaast aan kruiden ok veel te bieden. En
fruit? De bananen groeien, zoals vermeld, in vrijwel ieders
tuintje, dan is het niet moeilijk daaruit een conclusie te
trekken. Bakbananen worden veel verhandeld.
Een bonte mengeling aan fruit ligt elke zaterdag uitgestald op
de markt langs de haven van Marigot (Frans gedeelte).
Mango's, papaya's, cocosnoten, citroenen, (groene) sinaas
appelen, ananassen, langwerpige tomaten enz. Overigens
wordt veel fruit aangevoerd.
Algemeen
Tenslotte nog een aantal opmerkingen. Dé wegen zijn niet
overal even goed. Men heeft op St. Maarten dagelijks te
maken met filevorming. De wegen hebben deze „winter" veel
te lijden gehad door abnormale regenval.
In de nacht van 25 nov. j.l. viel er volgens officiële berichten
180 mm regen. Dat is echt geen schrijffout. Met grote kracht
stroomde toen het water in massa's van de heuvels naar
beneden en sleurde los liggend materiaal mee, stenen niet
uitgezonderd.
Voor de wegen is imniddels een herstelprogramma opgesteld.
De weggebruiker komt soms onverwacht een paar los
lopendekoeien of geiten tegen en die kennen de verkeers
regels niet zo best Dat is voor de toerist wel interessant, maar
niet ongevaarlijk.
Openbaar vervoer geschiedt door particulieren met kleine
busjes voor max. 15 personen. Daar is een vergunning voor
vereist. Op de nummerborden van particuliere auto's staat
een korte tekst; St Maarten N.A., Friendly Island.
De mensen gaan goed gekleed, zijn goed gevoed en zijn
vrijwel allemaal vriendelijk tegenover elkaar en tegenover
vreemden! Uitzonderingen zullen er wel zijn. Leerplicht kent
men niet, maar ik kon geen gegevens verkrijgen op het effect
daarvan voor de onverschilligen.
Wel is er bijzonder weinig verzuim bij de schoolbezoekers.
Het toerisme is hoofdzakelijk gericht op Amerika. ledere keer
weer wordt het aantal bezoekers vergroot Zij komen per
vliegtuig of cruiseschip.
De Ned. Antillen mogen best eens wat meer door Neder
landers worden bezocht De regering zou hiervoor faciliteiten
kunnen bedenken.
Dit past zeker in het kader van ontwikkelingshulp maar dan
naar beide zijden toegerekend!
Rest nog te vermelden dat Koningin Beatrix en Prins Claus in
februari a.s. een bezoek zullen brengen aan de Ned. Antillen.
Een bezoek aan St Maarten staat eveneens op het pro
gramma. Zij zullen zeker bijzonder „welkom" worden ge
heten!
Met veel dank aan de Redaktie.
Sommelsdijk
D. Hoogzand
y
