Uit de Historie
Middelhartiis
Pacht is meer
dan rendementszaak
Herinnering
(III)
MEDISCHE DIENSTEN
Bladz. 2
Het Gemeentehuis
Een herinnering aan de
Hoge Heerlijkheid
op de Voorstraat
Argumentatie
eenzijdig en overdreven
Nieuwe studie over pacht
Vertederende geboortekaartjes
„EILANDEN-NIEUWS"
VRUDAG 2 MEI 1986
MIDDELHARNIS Het uit 1639 stammende raadhuis van Middelhamis. In dit gebouw
heeft bode Van de Polder heel wat uren doorgebracht. De poort onder het bordes geeft toegang tot
het kerkterrein. De toren van de Hervormde Kerk is rechts op de foto voor een deel te zien.
(uit 't R.D.)
Arjanus citeert in E.N. dit van Boers over
het raadhuis:
„Het werd gesticht in het jaar 1639, Mid
den uit het dak verrijst aen net torentje,
voorzien van een kleine klok. Voor het
gebouw is een frontispies, waarin het
jaartal met het wapen van het dorp, voor
stellende den ridder St. Joris den draak
doorstekende. Op den eenen hoek van het
gebouw staat het beeld der Gerechtigheid,
op den anderen dat der Voorzichtigheid,
en in het midden, op den frontispies, het
beeld der Liefde.
Tot den opbouw van dit raadhuis in het
jaar 1639 hebben de ambachtsheeren van
Middelhamis eene vrijwillige toelage ver
strekt, en in derzelver naam is de eerste
steen gelegd door den toenmaligen rent
meester Otto de Rooij. De gehele opbouw
kostte ruim 9000,Sedert het jaar
1834 en 1839 is dit gebouw uitgebreid en
verfraaid; zoodat het een sieraad van het
Dorp en ook inwendig bezienswaardig
is".
Over de restauratie schreef E.N. 5 mei
1981:
Zij de plaatselijke smeden, de ge
broeders Witvliet) maakten een nieuwe
windvaan in de vorm van een Middelhar-
nisse visserssloep. Het materiaal van de
bestaande vaan was dermate aangetast
dat het scheepje uit elkaar dreigde te
Zo'n vijftig jaar geleden woonde in dit huis
op de hoek van de Voorstraat bij de Kaai
„Tanne de Man", die er een winkeltje
dreef in van alles en nog wat kruideniers-
waren, fruit, petroleum, tot zelfs pilletjes
voor de stoelgang toe! Bij goed weer had
Tanne een tafel buiten staan met fruit en
snoep en de kinderen kwamen dan voor
een cent wat kopen van het snoepblad, of
een z.g. „stroopje" (een lik warme stroop
in een puntzakje) of een appeltje. Of er een
rot plekje aan zat was niet zo erg, één
schraap met de duimnagel en weg was het'
De man van Tanne hakte bosjes hout, die
voor één cent werden verkocht om de
kachel aan te maken. Naderhand heeft
Jan Roodzand er gewoond; die de handel
uitbreidde met boter, kaas en eieren. In
1929 kwam de Wed. Krijtenberg er in, die
in de volksmond genoemd werd ,,Tine van
de kaoie" of „Tine bij d'n dikken boam".
Door erving werd de heer Leen Koudijzer
fiigenaar; de huurprijs was 3,per
week. Omstreeks 1954 heeft de familie
Gootjes er nog in gewoond; weer later
kreeg het antieke huis het predikaat „on
bewoonbaar verklaard".
Reeds voor de tweede wereldoorlog stond
het huis onder toezicht van Monumenten
zorg. Het huis is n.L gebouwd in het
laatste van de 16e eeuw. Het is een hecht
bouwwerk; in de tijd dat de Wed. Krijten
berg er woonde zijn alle muren nagekeken;
Ansicht uit de tijd, dat er 'n postzegel van 4 cent op kon.
vallen terwijl het ook al lange tijd niet meer
gehoorzaam was aan de wind, geketend
als het was door de oxydatie. In de top dus
een nieuwe geheel koperen sloep die
speels meemanouvreert op de nukken van
de wind.
Doorgang (onder het raadhuis) naar de Hervormde Kerk te Middelhamis.
Van de „ontstuymige vissers" uit Middelhamis liggen hier heel wat voetstappen.
(E.N. bij: Historische Schetsen van Arjanus).
de ankers in de gevel waren nog prima in
orde.. Wel helde de gevel wat voorover,
maar gevaar leverde dit niet op.
Het huis is nog altijd een sieraad voor de
gemeente en ook de boom, die er nóg
voorstaat, heeft geschiedenis gemaakt
Vroeger, toen in erge mate de iepenziekte
heerste werd deze boom niet besmet en
bleef gespaard.
Toen het nog een jong boompje was, heeft
men waarschijnlijk een ijzeren hekje om
de stam gezet, wat later voor de dag kwam,
toen de boom eens is uitgebrand van
binnen. Naar buiten is de boom door
gegroeid, en van binnen is een holte, die in
de bezettingsjaren nogal eens dienst ge
daan heeft als bergplaats voor dingen, die
de moffen beter niet konden zien. Grens-
polizei en Kriegsmarine zaten immers
vlak in de buurt.
De dochter van de Wed. Krijtenberg, die
ons een en ander over de lotgevallen van
dit oude huis vertelde, houdt zich aan
bevolen als de boom ooit afgezaagd wordt
en er komt een gouden damesringetje voor
de dag. Dat is er n.l. per ongeluk eens in
verdwenen.
In 1922 ging ik bij Tanne de Man, nog
familie van m'n moeder, tussen de middag
m'n brood opeten.
Ik vond dit gedicht
In mijn herinnering zie ik het staan,
het oude huisje met z 'n trapjesgeveltje,
beschaduwd door de grote iep.
Kwam ik naar huis, dan was er
warmte en licht,
de boom ritselde, alsof hij mij riep.
't Was oud, maar zo gezellig, zo veilig,
zo vol van leven.
Nu zie ik het terug....
Men heeft het opgeknapt,
maar de raampjes zijn als lege ogen,
geen takken meer er langs gebogen,
geen rook kringelt er omhoog,
geen zwaaiende hand, geen lief
gezicht achter een ruitje.
Het is dood.... en weemoedig
gaat het door mij heen:
Heet dat niet juist herinnering?
zó was het.... maar het is
onherroepelijk voorbij.
Het antieke huis „mit d'n dikken boam".
In het witte huis links woonde het laatst de
kleermaker Teun van Hoften; later is dit
pand aan de firma Nipius gekomen, die er
de bekende grote manufacturen- en con-
fectiezaak heeft gebouwd.
Nunspeet
A. A. K.
De prachtige voorgevels van
„de Hooge Heerlijkheid" waarachter de
Koninklijke gasten aan het diner
zullen aanzitten.
Op de Voorstraat in Middelhamis ont
dekte het daarvoor opmerkzame oog van
dhr. Kem een leeggekomen pandje uit de
zestiende eeuw. Bij informatie bleek dat
spoedig daarna ook het naastgelegen
pand, uit 1632, leeg zou komen en de koop
was toen gauw gesloten. Dit laatste pand
wordt in de volksmond wel ,,het huus mit
d'n trommel" genoemd omdat op de top
van het karakteristieke trapgeveltje een
trommel staat afgebeeld. Het verhaal gaat
dat in de Franse tijd dit huis ook al eens als
„uitspanning" heeft gediend.
3|e 3|t :f(
Op de Trommel staan de letters T.I.T. die
de heer Kem uitlegt als de beginletters van
de naam Theunis Isaczn Trommel aan
wie het pand vroeger moet hebben be
hoord. De voorgevels staan onder monu
mentenzorg en werden daarom in hun
oude luister gehandhaafd. De rest van de
woningen werd gesloopt waarbij de hon
derden oud-Hollandse tegels en plavuizen
zorgvuldig werden gespaard om in de
nieuwe „Heerlijkheid" weer hun decora
tieve dienst te doen. Nieuwe zware balken
werden aangebracht en het meubilair
werd consequent in Oud Hollandse stijl
gekozen. Dhr. Kem is bijzonder inge
nomen met het werk van architect Koole
die het overigens graag in het moderne
zoekt maar hier blijk gaf ook in het klas
sieke zijn mannetje te staan.
Th. v.d. Vad schreef in „Op z'n Flakkees
gezeid" ook over dit „huis met de dikke
boom". Je leest daarin dat Tanne d'r man
Sprong heette.
(wordt vervolgd)
J. L. Stmik
Moet het rendement verbeteren
om beleggers naar de grond te trek
ken? Loopt het pachtareaal terug
omdat verzekeringsmaatschappU^n
en pensioenfondsen het laten af
weten? De overheid wil de institu
tionele beleggers met fikse pacht-
prysverhogingen onder de kin strij
ken.
Het grondgebmik mim 2 miljoen ha
wordt in de land- en tuinbouw als cultuur
grond geëxploiteerd is globaal te ver
delen in twee varianten: eigendom en
pacht Tot in de zeventiger jaren hielden
eigendom en pacht elkaar in evenwicht
Daama is het pacht-areaal zeker procen
tueel gedaald tot beneden 40%. Pacht is
voor vele boeren een zeer aantrekkelijke
financieringsvorm, want de agrarisch on
dernemer behoeft minder vermogen of
geld te steken in het bedrijf Een eigen-
domsboer heeft aanzienlijke sommen ge
stoken in zijn land en beurt in de regel
maar een mager rendement of een karige
beloning voor de produktiefactor grond.
De pachtperikelen(rechten, plichten van
de contracterende partijen, de beloning,
de bijstellingen, enz.) zijn sindsjaar en dag
geregeld in de Pachtwet. Deze wet geeft
ook de mimte en de spelregels aan om de
pachtprijzen van tijd tot tijd aan te passen.
Er zijn immers voldoende argumenten om
de pachtprijzen bij te stellen. Dat is zowel
in het belang van de pachter als in dat van
de verpachter.
Pachtprijsverhogingen worden aangekaart
door de wetgever, in de meeste gevallen
door de overheid. De staatssecretaris van
Landbouw (hij is de verantwoordelijke
bewindsman) doet voorstellen voor de
nieuwe pachtverhogingen en het agrarisch
bedrijfsleven reageert vervolgens met
commentaren of adviezen. Daama wor
den pas wettelijke regels van kracht.
Dit jaar heeft de staatssecretaris van
Landbouw voorgesteld de agrarische
pachtprijzen op te trekken met 11 tot
15%, afhankelijk van de grondkwaliteit en
de exteme produktie-omstandigheden (zo
als waterhuishouding, verkaveling, enz.).
Dit voorstel heeft bij de boeren geen
genade gevonden; hun bezwaar richt zich
met name tegen de al te forse bijstelling én
tegen de argumenten die de staatssecre
taris aanvoert.
De pachtprijsverhoging is allereerst in
gegeven door de stijgende eigenaarslasten
(die zijn de laatste drie jaar met mim 4%
gestegen). Grondeigenaren betalen im
mers meer onroerend goedbelasting, meer
waterschapsbelasting en ook hogere ver
zekeringspremies.
van vrijdag 2 mei 1986
t/m zondag 4 mei 1986
ARTSEN
Middelhamis - Sommelsdijk:
van zaterdagmorgen 8.00 uur tot maan
dagmorgen 8.00 uur heeft dienst dokter
J. Dogterom, tel. 01870 - 2121.
Dokter Dogterom is woensdag a.s. van
12.00 tot 24.00 uur afwezig.
Dirksland - Herkingen - Melissant
van vrijdagavond 19.00 uur tot dins
dagmorgen 8.30 uur heeft dienst dokter R.
P. Boot, tel. 01877 - 1227, b.g.g. 1291.
Stellendam - Goedereede:
van vrijdagavond 18.00 uur tot zondag
avond 24.00 uur heeft dienst dokter R. P.
van Rijswijk, tel. 01879 - 1207.
Nieuwe Tonge - Oude Tonge:
van vrijdagavond 17.00 uur tot maan
dagmorgen 8.00 uur heeft dienst dokter
de Jager, tel. 01875- 1301.
Stad aan 't Haringvliet -
Den Bommel - Ooltgensplaat:
van zaterdagmorgen 9.00 uur tot maan
dagmorgen 8.00 uur heeft dienst dokter
Nijhoff-de Morée, tel. 01873 - 1201.
APOTHEEK „MENHEERSE"
Voorstraat 16 Middelhamis
Telefoon 01870 - 3666
J. Slager apotheker, werkdagen van 8.30
tot 12.30 en van 13.30 tot 18.00 uur.
Zaterdagen van 10.30 tot 11.30 uur en
17.30 tot 18.00 uur.
Zon- en feestdagen van 11.00 tot 11.30
uur en van 17.30 tot 18.00 uur. Spoed-
recepten kunnen via de dienstdoende arts
in de overige uren altijd worden aange
boden.
Inlichtingen via telefoonnummer 3666; of
via mededelingen dienstkastje.
TANDARTSEN
Uitsluitend voor spoedgevallen, tandarts
Dogterom, tel. 01875 - 2325 (van 11.00
tot 11.3Ö uur).
DIERENARTSEN
De weekenddienst wordt opgegeven via
de antwoordapparaten bij: P. R. J. M.
Schilder, Oude Tonge, tel. 01874 - 2441
L. Tjebbes, Middelhamis, tel. 01870 -
2966; W. J. Vink, Sommelsdijk, tel.
01870 - 2897; G. J. C. Wennink, Oud-
dorp, tel. 01878- 1538.
WUKVERPLEGING
Wanneer u de wijkzuster nodig heeft, kunt
u het wijkgebouw in uw woonplaats bellen:
Achthuizen01873 -1440
Den Bommel01871 -1312
Dirksland01877 - 1500
Goedereede01879 - 1267
Herkingen01876- 224
Melissant01877 -1234
Middelharnis/Sommelsdijk
01870-2300
Uiteraard behoren deze lastenverzwa
ringen te worden gecompenseerd door
hogere pachten.
Het venijn van de overheidsvoorstellen
zit in de rendementsverbeteringen voor
verpachters.
De staatssecretaris mimt daarvoor 6 tot
10% in en dat gaat de (pacht)boeren veel
te ver. De overheidsvrees dat de grote
grondbeleggers (verzekeringsconcerns en
pensioenfondsen functioneren als ver
pachters) zich temgtrekken omdat het
rendement te laag is, wordt door de boeren
niet gedeeld. Dat institutionele beleggers
minder belangstelling tonen wordt door de
statistieken nauwelijks ondersteund. Het
pachtareaal in handen van deze „beroeps
beleggers" is amper gedaald (nominaal
iets, relatief nauwelijks!). Bovendien re
deneren institutionele beleggers niet voor
de korte termijn. Hun rendementsver
wachtingen zijn gestoeld op lange termijn
beleggingen in grond die waardevast is en
niet inflatie-gevoelig is. Het is dus ietwat
kortzichtig om de pachtprijzen fors op te
.trekken teneinde de institutionele beleg
gers gunstig te stemmen. Vandaar dat de
boeren de pachtprijsvoorstellen willen af
zwakken tot een percentage dat recht doet
aan zowel pachterse- als verpachtersbe-
langen.
Alle paniek over een fors temglopend
pachtareaal is misschien ook overdreven.
Het zou best de moeite lonen om het totale
pachtwezen eens nader onder de loupe te
nemen. Ervan uitgaande dat pacht als een
financieringsinstituut fungeert is een na
dere financieringsstudie gewenst. De be
drijfsovername geschiedde in het verleden
vaak onder de vlag van pacht (ouder of
schoonouder of kind schoonzoon dan
wel schoondochter). Tegenwoordig han
teert men andere juridische constmcties
bij bedrijfsovername. Een ander facet dat
bij de pachtwetgeving versluierd is, geldt
de kortstondige mondelinge pacht die niet
geregistreerd wordt Wie het aldus ver
pachte land meerekent kan wel eens tot
een nationaal pachtareaal komen dat bo
ven de 50% uitstijgt Het is te simpel
geredeneerd om het instituut pacht in ere
te herstellen door de pachtprijzen flink bij
te stellen.
De boeren voelen er trouwens niets voor;
eerstens omdat hun inkomensmimte ze
ker in deze tijd te klein is en tweedens
omdat het pachtprobleem een andere aan
pak vraagt. Dat laatste is een fundamen
tele zaak die niet is af te doen met simpele
rendementsverbeteringen voor verpach
ters, lees institutionele beleggers.
B. Schouwing
U vindt ze bij Gebr. DE WAAL.
Maak uw keuze uit het nieuwe modellen-
boek.
We zien u graag op ons adres:
Langeweg 13 SOMMELSDIJK
Nieuwe Tonge01875 - 1390
Ooltgensplaat01873-1310
Ouddorp01878 - 1321
Oude Tonge01874- 1289
Stad a/h Haringvliet.01871 - 2301
Stellendam01879-1296
STICHTING
MAATSCHAPPELUK WERK
„Goeree - Overflakkee"
Oost-Achterweg 15a
3245 AN Sommelsdük
Telefoon 01870-5166
Spreekuur: ma t/m vrij 9.00 - 10.00 uur
Crisissituaties:
ma t/m vrij 9.00-12.00 13.00-17.00 uur
WEEKENDDIENST
Gelieve in het weekend 01870 - 5166 te
bellen, u hoort dan via de bandrecorder
welke maatschappelijk werker
weekenddienst heeft
Stichting KRAAMCENTRUM
Goeree - Overflakkee
Telefoon 01883-10 000
Stichting Gezinsverzorging
„DIRKSLAND"
MELISSANT: Plein 1, 01877 - 2478.
Spreekuur: Maandag t/m vrijdag 8.30 -
9.30 uur.
DIENSTENCENTRUM
„MIDDELHARNIS"
Doetinchemsestraat 27, Middelhamis
Pedicure dhr. J. T. v. d. Meijden elke Ie
maandag van de maand van 14.00 -17.00
uur in het dienstencentmm.
Ontspanningsvereniging voor
alleenstaanden „ONDER ONS"
telefoon 01870 - 4399 en 01870 - 5404
ONGEWENST ZWANGER
Bel voor hulp aan moeder en kind
01873- 1968 of033-620244
Ned. M.S. Stichting
afd. Goeree Overflakkee
Contact-Coördinator:
K. M. Schippers-Berghuis
tel.01879- 1815
Vereniging Borstvoeding Natuurlyk
Lianne Steenhof in Ouddorp,
tel. 01878-2511
Informatie- en klachtenburo
over de Gezondheidszorg:
Tel. 01100-31594
op maandag t/m donderdag van 9 tot 12;
dinsdag half 2 tot 5
en donderdagavond van 6 tot 9 uur.
