EinvriDEn-niEuws
S.G.P. Tweede Kamerfractie
was dag te gast op Goeree Overflakkee
NIEUWS
uit de Kerken
De Nadere Reformatie
's Avonds goed bezochte politieke vergadering in Middelharnis
Maatschappelijk Werkers
op Flakkee elk eigen gebied
Uitslag P.V. „De Luchtbede"
Duivensport Middelharnis
Schaakkampioenschap
van Goeree-Overflakkee
1986
2e Blad
DINSDAG 29 APRIL 1986
No. 5492
DIRKSLAND
Opbrengst koUekte
De ten bate van de Ned. Hart Stichting
gehouden kollekte heeft opgebracht
4.327,50. Alle medewerkenden heel
hartelijk dank.
Ir. B. J. v.d. Vlies, lijsttrekker
voor de SGP by de a.s. Tweede
Kamerverkiezingen, is j.l. vrijdag
de hele dag oriënterend, informe
rend en, op de 's avonds gevolgde
politieke vergadering, een enkele
keer zelfs corrigerend, op Goeree
Overflakkee aanwezig geweest. De
lysttrekker, en met hem de beide
overige Kamerleden van Dis en van
Rossum oriënteerden zich op be
dreven en Instellingen die ze in de
loop van de dag bezochten, waarbij
ze in kontakt kwamen met eilanders
die „een sterke mentaliteit veelal
vanuit een duidelijke levensover
tuiging" bleken te bezitten, zo ga
ven ze later ter persconferentie hun
indruk weer.
Een enkele korrektie bracht dhr. v.d.
Vlies aan tijdens de 's avonds gehouden
politieke vergadering in het Herv. Ver
enigingsgebouw „de Hoeksteen" te Mid
delharnis, o.a. toen iemand zich liet ont
glippen dat elke S.G.P.'er een voorzichtig
man is. Dhr. v.d. Vlies meende op de
vanzelfsprekendheid daarvan helaas
af te moeten dingen en het is dan ook
niet met die intentie, maar, zei hij „bid
dend en werkend" dat de verkiezingen op
21 mei tegemoet worden gegaan.
Een korrektie bracht dhr. v.d. Vlies ook
aan toen iemand uit de zaal wel erg ver
ging met zijn vrees en veronderstelling
over het steeds verder voortschrijden van
de euthanasiegedachte en de euthanasie
praktijk:
„Straks zal een werknemer van goede
Gereformeerden huize bij het bereiken
van de pensioengerechtigde leeftijd een
receptie worden aangeboden en een hor
loge met inscriptie worden uitgereikt,
waarna hij het verzoek krijgt zich voor een
spuitje bij de bedrijfsarts te melden".
Zo'n voorstelling van zaken uit zijn ach
terban deed ook dhr. v.d. Vlies verstarren
en in vriendelijkheid paste hij ook
hier een korrektie toe:
„Als S.G.P. hebben we inderdaad grote
zorgen over de ontwikkelingen die het
geestelijk klimaat in onze samenleving
bepalen. Wij roepen daarom met klem op
tot een terugkeer naar Gods Woord en
Wet", legde dhr. v.d. Vlies de vergade
ring voor. Hij gaf toe dat er ethisch veel
gevreesd kan worden maar de vorm door
de man uit de zaal getekend leek hem al te
afschrikwekkend. „We moeten tegenover
de anderen, die wel met een euthanasie
wetgeving bezig zijn wel eerlijk blijven.
Als wij een hoge normering van de ander
verlangen dan zullen we die ook zelf aan
moeten leggen", legde dhr. v.d. Vlies de
vergadering voor.
Politieke beschouwing
Er was voor de aanwezigen, onder wie
zeker ook een aantal jongeren, stofte over
om het gevormde forum vragen te stellen.
Die stof was hen aangereikt in de politieke
beschouwing die door dhr. v.d. Vlies ge
houden werd, door de forumvoorz. dhr.
Tanis, daarin vergeleken met een koop
man die niet met misleidende beweringen
kopers wil trekken, maar de met ernst en
bewogenheid oproept tot een geestelijk
reveil omdat de zonde een schandvlek der
natie is terwijl de gerechtigheid een volk
verhoogt. „Het komt er voor elk recht
geaard Nederlander op aan door wie we
worden geregeerd en vanuit welk beginsel
NED. HERV. KERK
Beroepen te: Veenendaal H. W. Rip-
hagen te Papendrecht.
Aangenomen naan 's-Graveland dr. W.
Balke te Den Ham.
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen te: Minnertsga drs. R. H. Stut-
voet te Brouwershaven-Zonnemaire; Oos
terbeek (wijk Doorwerth-Heveadorp),
drs. J. Boer te Ter Aar.
Aangenomen naan Usselmuiden-Graf-
horst drs. A. C. Hogenhuis te Wetsinge-
Sauwerd; Westeremden (in tijdelijke
dienst), L. Zwanenburg, emeritus predi
kant te Groningen.
GEREF. KERKEN (Vrijgemaakt)
B eroepen te: Grijpskerk i. c. m. Niezijl en
te Bergentheim Jt. Janssen te Loppersum-
Westeremden; De Lier i.s.m. Maassluis
J. Huijgen, kand. te Kampen; Almere-
Zeewolde Jt. Janssen te Loppersum-
Westeremden; Axel Jt. Janssen te Lop-
persum-Westeremden; Rouveen J. H.
Ulehake te Zoetermeer; Groningen-Zuid
C. van den Berg te Assen-Noord; Uit
huizen en Dalfsen P. L. Voorberg te
Waardhuizen; Assen-Zuid voor miss.
dienst in Brazilië A. Kramer, kand. te
Kampen; Eindhoven enEnschede-Noord
J. H. Ulehake te Zoetermeer.
In het kantoor van de gem. visafslag te Goedereede onder het gehoor van dir Raukema.
V.l.n.r.: 2e Kamerlid H. van Rossum, Statenlid Boon, 2e Kamerlid van Dis,
Statenlid en Ie Kamerlid dhr Barendregt, lijsttrekker Ir. v.d. Vlies.
dat plaats vindt", hield dhr. Tanis de
vergadering voor: „alleen degenen die
Hem kennen en zich onderdaan weten van
de Levensvorst zullen het goede voor ons
land en voor de wereld kunnen zoeken,
alleen dat biedt toekomstverwachting
voor ons wegzinkend Vaderland".
Ir. v.d. Vlies toonde zich een vaardig
spreker, nu eens op de bodem waarop hij
in de jaren rond 1953 in gezinsverband
had gewoond. Hij vond een goed gehoor
voor het praktische- zowel als het princi
piële in zijn beschouwing waarin hij een
veelheid van zaken aansneed waarover
het SGP standpunt werd verduidelijkt, het
voor alles fundamenteel achtend dat de
landsregering zou moeten zijn gefundeerd
op het Enige fundament; „de waarheid
van Gods Woord dient richtlijn te zijn bij
de inrichting van de samenleving".
Dat doet de S.G.P. verbijsterd zijn over
het feit dat jaarlijks niet meer dan 75
miljoen beschikbaar is voor het flankerend
ouderenbeleid terwijl kennelijk gemakke
lijk wordt toegeleefd naar een verlies van
75 miljoen op de organisatie van de Olym
pische Spelen, zo die al in Amsterdam
gehouden zullen worden.
Een goede verdeling van de beschikbare
werkgelegenheid wordt door de S.G.P.
voorgestaan, wat kan betekenen dat de
mee verdienende vrouw terug zou moeten
treden om haar plaats aan een kostwinner
af te staan. In het samen verdienen zag
dhr. v.d. Vlies trouwens de emancipatie
gedachte de twee-eenheid, die man en
vrouw behoren te zijn economisch onaf
hankelijk van elkaar te maken: „dat pro
ces geeft verkilling, verzakelijking en ver
eenzaming", zo waarschuwde dhr. v.d.
Vlies.
Over dit onderwerp zouden meerdere
vragen volgen, uit het antwoord waarop
het forum liet weten niet persé de arbeid
door vrouwen te verwerpen en de vrouw
best de mogelijkheid te willen geven zich
te ontplooien. Dat kan echter ook d.m.v.
vrijwilligerswerk waarin stellig grote
vraag naar onbetaalde helpende
handen is.
Aangenomen naar: Buitenpost A. H.
Driest te Leeuwarden-Huizum.
GEREFORMEERDE GEMEENTEN
Beroepen te: Boskoop H. Hofman te
Kalamazoo (USA); Nieuwerkerk (Zld.)
R. Boogaard te Leiden.
Bedankt voor: Krimpen aan den IJssel
A. Bac te Bodegraven; Rotterdam-C, N.
W. Schreuder te Goes; Randburg (Z.
Afrika) A. Hofman te Wijk en Aalburg;
Vlaardingen J. J. van Eckeveld; Rotter-
dam-IJsselmonde J. Karens te Opheus-
den.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen te: Haarlem-Centrum A. Wa-
genaar te Mussel; 's-Gravenzande C.
Westerink te Den Helder; Amsterdam-
Nieuv/west H. P. Brandsma te Middel
burg.
Bedankt voor: Bunschoten H. R. H. A.
de Boer te Eemdijk.
Tweetal te: Urk (Maranatha) J. van Am-
stel te Ede en W. van Sorge te Rijnsburg.
OUD GER. GEM. IN NED.
Beroepen te: Stavenisse A. P. van der
Meer te Krimpen aan den IJssel; Werken
dam A. van der Meer te Sint Philipsland.
NED. GEREF. KERKEN
Aangenomen naan Assen P. Kurpers-
hoek, kand. te Apeldoorn.
Bedankt voon Heerde, Neede i.c.m.
Aalten-Winterswijk P. Kurpershoek,
kand. te Apeldoorn.
Een „aangrijpend ernstige werkelijk
heid" noemde dhr. v.d. Vlies de abortus
die momenteel in ons land zijn duizenden
verslaat, zoals dat ook met de euthanasie
het geval is, zoals schrijnende berichten
dat onthullen. Spr. vreest dat het tot een
wetgeving gaat komen wanneer het CDA
bereid blijkt een compromis te sluiten.
„Is er in ons land nog het besef dat God
er recht op heeft dat de mens Hem ge
hoorzaamt?" vroeg dhr. v.d. Vlies de ver
gadering af, met Richteren 6 wijzend op de
straffende hand Gods die Zich zal laten
voelen warmeer aan dat recht niet wordt
voldaan terwijl zij die op Hem betrouwen
zich door Zijn weldadigheden omringd
zullen zien. „De klomp goud die daarin
opgesloten ligt moet worden omgesmeed
tot de pasmunt van deze tijd, zonder die te
vermengen met mindere materialen", al
dus dhr. v.d. Vlies.
Reeks vragen
Maar liefst 30 schriftelijke vragen kreeg
het gevormde forum te beantwoorden.
D aarin o. a. 1 e Kamerlid B arendregt en de
Statenleden Boon, Houtman en Coster.
Veel gemiddelde-, maar soms ook echt
interessante probleemstellingen, zoals de
vraag hoe de S.G.P. zich opstelt tegen
over de zgn. „Staphorster variant" (deel
name van klein rechts) en waarom niet nu
al, zoals dhr. Leerling van de R.P.F, deed,
de kaarten op tafel worden gelegd.
„Ik zie ze zo gauw nog niet komen",
stelde dhr. v.d. Vlies. Gevraagd naar de
handelwijze van dhr. Leerling achtte hij
die „niet zo verstandig" te zijn:
„In m'n jeugd hield ik guppies waarvan ik
de jonkies voor 15 cent aan een vriendje
verkocht; later bleken ze een kwartje
waard te zijn maar ik had ze voorbarig
verkocht", als u het beeld begrijpt....",
zo volstond dhr. v.d. Vlies de opstelling
van dhr. Leerling te becommentariëren.
Uiteraard zou de S.G.P. tot overleg
bereid zijn wanneer de bestuurbaar
heid van het land in het geding komt. De
voorwaarden die dan gesteld worden
achtte dhr. v.d. Vlies bekend te zijn, in
elk geval te kunnen worden gedistilleerd
uit het S.G.P. programma dat men
zoveel mogelijk tot gelding wil brengen.
Het Bestuur van de Stichting Maat
schappelijk Werk „Goeree-Overflakkee"
deelt mee, dat mevr. A. Schouten per 1
mei 1986 als maatschappelijk werkster in
dienst treedt.
De werkgebieden van de maatschappe
lijk werkers zijn nu als volgt verdeeld:
- Mevr. A. van de Lagemaat
Gemeente Middelharnis:
- Dhr. T. Vogelaar
- Mevr. A. Schouten
Gemeente Dirksland:
- Mevr. A. B. C. Ovenvater-Dijkstra
Gemeente Goedereede:
- Dhr. R. C. Kraaijeveld
De maatschappelijk werkers zijn iedere
werkdag van 9 tot 10 uur zowel persoon
lijk als telefonisch te bereiken.
Daarnaast is het kantoor dagelijks van
10 tot 12 uur en van 13 tot 17 uur geopend
in geval van crisissituaties.
Het adres is:
Oost-Achterweg 15a
3245 AN SOMMELSDIJK
Telefoon 01870 - 5166
HERKINGEN
Uitslag wedvlucht Aalst 19 april 1986.
304 duiven. Los om 12.30 uur. N. westen
wind. Afstand ±83 km.
Ph. Logmans: 1, 8, 9,15, 24, 29, 31, 32,
38,46,59,61,65,67,69; J. Molenaar: 2,
6, 45, 55, 70; J. den Boer: 3, 4, 5, 7, 10,
12,13,16,26,30,34,40,40,41,43,47,
49, 50,51,62, 71,76; M. Huizer en Zn.:
11A. Molenaar: 14,57; H. Kagchelland:
17,64,73;A.J.A.Volaart:18,36;A.het
Jonk: 19, 22, 23, 25, 28, 35, 37, 44; I.
Kievit 20, 39, 60; K. Kievit: 21, 53, 68;
C. Vreeswijk: 27, 54, 56, 63; J. A. Veld
huizen: 33; H. Kamerling: 42; B. v.d.
Ochtend: 48, 52; Gebr. Volaart: 58; H.
Kievit: 66, 72; C. Logmans: 74.
Wedvlucht vanuit Moeskroen, los ZA
8.00 uur, N.O. wind. P. V. de Postduif 442
duiven, 131 km.
J. Groenendijk: 1,13,27, 36, 60,65,95,
106; J. v.d. Valk: 2, 26, 47, 53, 75, 81,
92, 96; M. de Blok: 3, 57, 77, 91, 98;
Gebr. v.d. Sluys: 4,14,67,61; H. Kievit
5, 69, 70,111; W. de Vos: 6, 18, 31, 54,
103; H. de Vos: 7,20, 28, 33,35, 38,45,
52, 80; J. Jongejan: 8,16, 37,61, 87,90;
B. Mans: 9,48,59,74,76,86; A. Sarelse:
10,11,24, 30,39,41,46,51,82,107;C.
Polder: 12,56,63,72,73,83; D. Bakken
15,17,23,29,34,42,68,78,79,84,89,
104; Gebr. van Driel: 19, 32, 55; D.
Melissant 21, 44, 88, 102; B. v.d. Doel:
25, 58; J. W. Steketee: 40, 62, 97, 99,
110; G. Slooter: 43,108; E. Groenendijk:
49, 109; J. Springvloed Dubbeld Jr.: 50,
94; L. Krijtenberg: 66; Mevr. Dubbeld:
85, 93, 100; J. Springvloed Dubbeld Sr.:
101.
P.V. ,de Seinpost", 632 duiven.
P. J. v.d. Slik; 1,57,145; C. v.d.fioogert:
2, 42,43,49; C. D. Horseling: 3,19, 92,
108,146; P. van Alphen Zn.4,14,21
23,25,31,41,44,51,58,83,84,90,104,
105,118,122;C.Dubbeld:5,15,22,39,
56,65,76,77, 79,81,94,120,135,144;
B. de Blok: 6, 35, 45, 67, 70, 117; H.
Groenendijk: 7,33,37,48; J. Mijs Zn.:
8, 47,110; A. Verwers: 9,1127, 7172,
106; J. van Dongen: 10, 18, 28, 29, 36,
61, 63, 64, 69, 89, 91, 100, 101, 102,
103, 114, 124, 126, 130, 133, 139, 150,
152, 154,158; Gebr. Vroegindewey: 12,
16, 38,78,82,87,88,96,115,134,140,
153; A. v.d. Hoek: 13,26, 30, 32,50,52,
80, 99,107,112,121,127,148, 156; C.
Kleml7j^4^59^6J^8,J^|^^
Boekbespreking:
(slot)
De vorige keer gaf ik iets weer uit de boeiende inhoud van het pas-
verschenen boek over de Nadere Reformatie, een „beschrijving van haar
voornaamste vertegenwoordigers". Ik schreef al dat de Nadere Refor
matie de beweging van de zogenaamde „oude schrijvers" was; het tijdperk
in onze vaderlandse kerkgeschiedenis dat rond 1590 begon met figuren als
Jean Taffin en Willem Teellinck en dat plus minus 1790 eindigde met
Theodorus van der Groe, wel genoemd „de laatste ziener". Even anders
gezegd (vanuit een bepaalde optiek, maar hier niet verder uitgewerkt):
aanvang en einde van de Nadere Reformatie kunnen worden gedateerd 20
a 30 jaar na de dood van Calvijn respectievelijk 20 jaar vóór de geboorte
van Kohlbrugge.
Peeman: 20, 62, 68, 74, 75, 85, 86, 93,
136, 147, 155; T. Kern: 24, 46, 95, 98,
109, UI, 128; C. v.d. Weide: 40,53,66,
119,132,141;LKoese&Zn.:54,55,73,
131, 142, 143, 149; P. v.d. Linde: 60,
125; A. Peekstok: 113; Gebr. Verburg:
123, 129; L.Fabry: 137, 157.
De eerste 25 stedelijke prysduiven:
P. J. v.d. Slik: 1; C. v.d. Boogert: 2; J.
Groenendijk: 3; J. v.d. Valk: 4; C. D.
Horseling 5M. de Blok: 6; P. van Alphen:
7,21; C. Dubbeld: 8,23; H. Kievit 9; W.
de Vos: 10;B.deBlok: ll;H.deVos: 12;
H. Groenendijk: 13; J. Mijs Zn.: 14; A.
Verwers: 15, 18; J. Jongejan: 16; J. van
Dongen: 17; B. Mans: 19; Gebr. Vroeg
indewey: 20, 24; A. v.d. Hoek: 21; P. van
Alphen: 22; C. Kleyn: 25.
A.s. vrijdag inmanden voor St. Ouentin
(Fr.).
J. W. S.
Leer en leven
Wanneer we inhoudelijk de Nadere Re
formatie willen typeren, treden met name
de aspecten van de beleving en van de
uitleving van het heil op de voorgrond,
aldus prof Graafland in zijn slotbijdrage.
En dat is terecht. Niet zozeer de leer
diende nader gereformeerd te worden.
Met de 16e-eeuwse hervorming van Lu
ther en Calvijn, vooral deze laatste, was
het licht op de kandelaar weer gaan schij
nen, ook in de Lage Landen. De gerefor
meerde leer was de grondslag, waarop de
predikers van de Nadere Reformatie wel
bewust wilden staan.
Maar waaraan het volgens hen ontbrak,
was het waarachtige en godvruchtige le
ven vanuit die leer. Ons land was welis
waar gewonnen voor de Reformatie, de
roomse eredienst was allerwegen afge
schaft, de geestelijken als zodanig afgezet
Echter, er was in de breedte van het volks
leven geen of nauwelijks sprake van een
bewuste en hartelijke keuze voor de Re
formatie; veelal slechts van een zich uiter
lijk aanpassen bij de gewijzigde omstan
digheden. Zo kwam het dat de getrouwe
predikers klaagden over en waarschuw
den voor het verval, omdat het volk zonder
wezenlijke kennis en vreze des Heeren
was.
De toespitsing van de boodschap was ten
tijde van de Nadere Reformatie dus een
andere dan we vinden bij de Reformatie
zelf. Bij alle onderlinge gevarieerdheid
kunnen we zeggen dat het in de Refor
matie ging om de hervorming van de leer,
later evenwel zou het gaan om de her
vorming van de beleving (irmterlijk) en de
uitleving (uiterlijk). Stond in de Refor
matie de rechtvaardiging, de vergeving
der zonden, centraal, daarna kwamen
wedergeboorte en heiliging in het middel
punt.
Doorgaande reformatie
Een doorgaande reformatie, dat bepleit
ten deze mannen. „Hoewel wij Gerefor
meerd zijn en genoemd worden, zoo valt
er noch evenwel veel te Reformeeren
onder ons", aldus b.v. Koelman, één van
hen. De Reformatie blijft een permanente
opdracht. Van Hoornbeeck stamt het ge
zegde af omtrent de gereformeerde kerk,
die altijd gereformeerd moet wórden (ec
clesia reformata, semper reformanda).
Niet dat het niet op de leer aankomt. Voor
de zuiverheid van de gereformeerde leer
werd evenzeer gewaakt Hun speciale
oproep gold echter het klemmende en
krachtige appèl om de aangenomen en
beleden leer te doen uitkomen in een per
soonlijke en nationale wederkeer tot de
God der vaderen.
„Ik bid u dan, lezers, bekeert u toch
eens oprecht tot de Heere. Begint die
heilige reformatie van uw onheilig le
ven, zo lang u aangeraden, zo krachtig
ingescherpt, maar tot nog toe zo hard
nekkig uitgesteld. Begint er heden mee
en van dit uur af. Heden zo gij de stem
van de Heere hoort, verhardt uw hart
niet". Aldus Witsius in zijn „Twist des
Heeren met syn Wijngaert".
Geen afscheiding
De medewerkers aan dit boek doen de
beschreven personen geen onrecht, als zij
op diverse plaatsen benadrukken dat de
Nadere Reformatie een voluit kerkelijke
beweging was. Het zou waarlijk niet eens
zo heel verwonderlijk zijn geweest wan
neer (een deel van) de beweging tot Na
dere Reformatie buiten de grenzen van de
kerk zou hebben gefunctioneerd. Hun
pleidooi voor bekering voerden zij in een
kerk die zij als in een vervallen staat
beschouwde. Had een buitenkerkelijk op
treden geen redelijk alternatief kunnen
zijn? Het conventikelwezen, de geregelde
gezelschappen van de vromen tot onder
linge stichting en opwekking, had wellicht
onderdak kurmen bieden aan de uitgetre-
denen. Was zelfs een verwante prediker
als Jean de Labadie op deze weg al niet
voorgegaan?
Het mag allemaal zo zijn de weg van
het separatisme is voor de mannen van
de Nadere Reformatie principieel een
toegesloten weg. Nooit heeft de Nadere
Reformatie enige aanleiding gegeven
zich van de kerk af te scheiden, hoe
gedeformeerd deze ook was. Zelfs, ja
juist iemand als Koelman, die zozeer
door en aan de kerk heeft geleden blij
kens zijn afzetting en verbanning, is
onwrikbaar in zijn afwijzing en weer
legging van het Labadisme. Ook van W.
a Brakel is zijn afkeer van, na een aan
vankelijke bekoring door, De Labadie
bekend.
Van 't Spijker noemt Jac. Koelman op dit
punt „programmamaker van de Nadere
Reformatie". Dat zijn liefde tot de kerk
oprecht was, blijkt uit zijn publicaties,
zowel als uit zijn eigen gedrag. „Hier leert
men de man van de Nadere Reformatie
kennen, die noodgedwongen het ene vro
me gezelschap na het andere bezocht en
die tóch trouw bleef aan de belijdenis
omtrent de Kerk en die ook trouw bleef
aan de kerk in haar konkrete gestalte, de
kerk in haar verval, in haar diepe verval.
Voor Koelman lag het geheim van
de kerk in het verbond der genade, in de
genadige toezegging van Godswege, in
Zijn belofte. Maar die laatste mocht geen
gemakkelijke vrijbrief vormen om on
gestoord een oud leven voort te zetten.
Reformatie was er geweest. Maar zij
mocht niet stagneren. De kerk had een
grondslag. Maar die moest ook functio
neren".
Verschuivingen
De Nadere Reformatie omspande een
periode van wel twee eeuwen, globaal
genomen de 17e en 18e. Het is dan ook
niét vreemd dat binnen deze ene beweging
toch van een ontwikkeling en van ver
schuivingen in accenten kan worden ge
sproken. Binnen het ene hoofdaccent
(doorleving en uitleving) is een evolutie op
te merken. Elke prediker had zijn eigen
heid, terwijl ook de fronten waarop moest
worden gestreden, min of meer verscho
ven. Een ontwikkeling dus. Oimiisken-
baar is en ik zeg het daarbij Graafland
na een toenemende mate van verinner
lijking en verenging. Het bestek van dit
artikel laat een nadere aanduiding niet toe.
Het gehele boek is een illustratie bij deze
stelling.
De vergelijking tussen Teellinck en
Schortinghuis is verhelderend. Bij bei
den is een sterk mystieke inslag waar te
nemen. Van eerstgenoemde echter is de
context en het beoogde bereik veel rui
mer geweest dan van Schortinghuis. Bij
Teellinck staat ook de bevinding van het
hart centraal, maar dan wel als cen
trum, dat een wijde omtrek doordringt,
die niet alleen het gezin en de gemeente,
maar ook de hele kerk en het hele volk
omvat Bij Schortinghuis die meer dan
Uitslagen van de tweede ronde, gespeeld
23 april in Oude Tonge:
1. J.Dijkstra-J.H.v.Meenen 1-O
2. J.van'tGeloof-J.Grinwis0-1
3. R. Groenendijk-E. VerbeekO -1
4. J. van Gurp - A. C. Baasuitg.
5. J. C. Hagens - J. Noordijk 1 - O
6. D. Hameeteman-P. Lesuis..Vi-Vi
7. L. Holleman - C. J. Smit0-1
8. G. de Jager -
K. Hameeteman1-0
9. W. Markwat -
M. L. v.d. WaalO- 1
10. A.L.v.Maurik-A.Douw....Vi-tó
11. W. I. Peeman-
J. W. de Jonge1-0
12. Joh. du Pree - C. Vis1-0
13. T. C. van Prooijen -
C. de Waal1-0
14. E. P. van Rhee -
Joh. Soeteman0-1
15. A. Roon - A. T. Robijnuitg.
16. E. Santifort-A. J. KasteleinO - 1
17. J. Santifort-
K. W. Wijnandshi-Vi
18. G. Sellathurai-C.Bakelaar O-1
19. W. L. van Strien-
C. Wassenaar0-1
20. J. W. Tanis -
J. A. GottschalVi-Vi
21. M. Verolme-
W. J. van Rossum1-0
22. D. Wolfert - A. Visser0-1
23. G. J. W. Zonneveld-
J. M. van Rossum1-0
Stand na 2 ronden (bovenaan):
2 punten:
Bakelaar, de Jager, Peeman, Verbeek,
Verolme, M. L. v.d. Waal.
1+punt:
Douw, Hagens, van Maurik, du Pree, van
Prooyen, Smit, Visser.
uit 1:
Baas, Dijkstra, van Gurp.
een eeuw later leefde is de innerlijke
beleving de burcht waarop de belovige
zich heeft teruggetrokken en zich afsluit
van de wereld rondom hem en zelfs
(bijna?) van de gemeente en de kerk om
hem heen.
Benadering
De beoordeling van de Nadere Refor
matie door de auteurs van dit boek is niet
gelijk. De een is welwillender en minder
kritisch dan de ander. Gezegd moet zijn
dat een besef en daarmee corresponde
rende toon van verwantschap en waarde
ring overheerst. Uit de toon vallende uit
zondering hierop is het tweetal bijdragen
van de hand van drs. Exalto. Ze betreffen
de hierboven naast elkaar geplaatste per
sonen van Teellinck en Schortinghuis,
een vroege en een late vertegenwoordiger
dus. Ik meen dat hij ze geen van beiden
geheel recht doet
Teellinck wordt verweten dat zijn boete-
prediking te overheersend was, zijn veel
vuldige vermaningen en regels al te geac
centueerd. Zijn ijver voor een praktisch
christendom, voor de praktijk der god
zaligheid, overschaduwde de prediking
van geloof en rechtvaardiging. Over Schor
tinghuis is Exalto vrijwel geheel negatief.
Diens „sentimentaliteit, overdrevenheid,
tranenrijkdom, dierbaarheid, mystiek",
enz. worden afgekeurd, als zijnde hier
toegepast op Schortinghuis' bevinding
„noodlottig voor het ware geestelijke le
ven inzoverre zij buiten de grenzen van de
Schrift treedt, en dat doet zij".
Teellincks boodschap is te verwettelijkt
te veruiterlijkt, daarnaast is een aanzet tot
piëtisme aanwijsbaar. Schortinghuis' pre
diking daarentegen is te veriimerlijkt.
Beiden wijken naar het oordeel van ds.
Exalto wezenlijk af van de reformato
rische noties. Me dunkt, een te hard oor
deel, zeker ten aanzien van Teellinck.
Wie hem (grotendeels) afwijst moet de
gehele beweging van de Nadere Refor
matie, die zich toch in zijn spoor bewoog
en zich meermalen op hem beriep, in
dezelfde mate afschrijven.
Aan het eind van het boek voert Graaf
land een pleidooi voor een benaderings
wijze waarin de Nadere Reformatie als
zelfstandig historische verschijnsel wordt
gezien en gewaardeerd. Hierbij zou ik me
willen aansluiten. Immers, „niet slechts
heeft zij een reformatorische beweging
willen zijn, maar niet minder bewust als
doelstelling gehad om het geloof en het
leven der Reformatie gestalte te geven in
de context van de eigen tijd".
Ziende op het gebod....
Met alle zwakheden die haar kenmerkte
haar vertegenwoordigers waren ook
niet meer dan mensjes uit het stof ver
rezen is de Nadere Reformatie een niet
ongezegend middel geweest de kerk en het
volk van Nederland terug te roepen tot de
dienst des Heeren. Met name in de begin
periode was sprake van een vurig appèl tot
een blijvende, doorgaande hervorming
van hart en leven, voortkomend uit een
roeping die rustte op wat God Zelf gedaan
had en voortgedreven door de overmacht
van de Geest, die deze mannen aanwak
kerde tot het pleidooi de eer van de Heere
in Zijn vreze te betrachten.
In dat besef leefden en werkten ze,
ziende op het gebod en blind voor de
toekomst In het restloze vertrouwen op
hun Heere stierven ze, wetend slechts
onnutte dienstknechten te zyn geweest.
Van Lodensteins laatste woorden wa
ren: „Het is mij genoeg, dat ik weet en
geloof.... Ik gevoel niets, maar ik weet
dat in de Heere Jezus Christus is de
volheid van genade. Ik leg mij neder op
dat zoutverbond dat onveranderlijk is".
N.a.v. De Nadere Reformatie, door
dr. T. Brienen e.a.
Uitgeverij Boekencentrum
te 's-Gravenhage. Gebonden.
379pag Prijs f 54,90.
J. K.
4:
4c
Gemeente Oostflakkee:
