Alarmsysteem Bernard Bernard Gemiddeld verbruik gasapparaten, Alle treinen rijden naar Zeeland va 129 - f Open Huisbijeenkomsten in de verschillende Open Schoolgroepen op Goeree Overflakkee in de week van 13 januari 1986 Een inbreker laat woede, schade, rommel en slapeloosheid achter Afd. Schouwen Duiveland K.N.V. „Schuttevaer" Rekord jaar voor Opel en General Motors in Europa Bladz. 2 De Open School, onderdeel van de Stichting Volwasseneneducatie Goeree Overflakkee, organiseert in de week van 13 januari 1986 in 6 Open Schoolgroepen Open Huis bijeenkomsten, wat betekent dat iedereen welkom is, rondom het thema Voeding. Dagelijks hebben wij met voeding te maken. Voeding is belangrijk voor onze lichamelijke en geestelijke gezondheid. Goed en gezond eten hoeft niet altijd duur te zijn. Eten is ook lekker en het hoeft beslist niet moeilijk te zijn om het eten smakelijk te maken. We eten vaak ge rechten die van oorsprong uit een ander land komen, uit een andere cultuur zoals b.v. het Chinees eten. Tijdens deze bijeenkomsten komen al deze zaken die met voeding te maken hebben aan de orde. Op maandag 13 januari 1986 van 13.30 - 15.00 uur geeft Mw. Blankers in het gebouw van de Stichting Volwassenen educatie, Kastanjelaan 3 te Middelhamis, een lezing over „het Moermandieet is de meest gezonde voeding". Zij zal een de monstratie geven met de sapcentriftige en iedereen kan proeven van het produkt. Op dinsdag 14 januari 1986 zal Mw. Blankers in het gebouw 't Westerlicht te Den Bommel van 9.00 - 10.30 uur een lezing houden over „De waarden van de voedingsstoffen in ons voedsel", en het maken van de juiste samenstelling van een gezonde maaltijd. Tevens zal zij een de monstratie geven van de „foodprocessor" en kan er geproefd worden. Mw. A. Slotboom geeft op dinsdag 14 januari 1986 een voorlichting te Me- hssant van 10.00 -11.30 uur in de Melis hof over Koken met gezonde volwaar dige ingrediënten zonder kleur en smaak stoffen". Verschillende hapjes kunnen worden geproefd. In Dirksland, ook op dinsdag 14 januari 1986, zal de heer Vijfwinkel in het gebouw Onder de Wiek van 14.30-15.30 uur een lezing houden over voeding als afspiege- Hng van de maatschappij. Woensdag 15 januari 1986 is de heer Vijfwinkel weer in de Open Schoolgroep, nu in Stad aan 't Haringvliet. Daar geeft hij van 21.00 - 22.30 uur een lezing over natuurvoeding of vegetarische voeding in het gebouw 't Trefpunt. Verschillende hapjes kunnen geproefd worden. De laatste lezing is in Achthuizen op donderdag 16 januari 1986 van 13.15 - 14.45 uur in het Jeugdhuis De Adelaar en wordt gegeven door de heer H. Calamé uit Numansdorp. De lezing zal gaan over de invloed van de Oosterse keuken op onze eetgewoonten. We kennen allemaal de ge rechten nassi en bami. De heer Calamé vertelt niet alleen over het Oosterse eten maar ook over de Oosterse cultuur. Hij zal verschillende gerechten meebrengen die geproefd kunnen worden. De Open School nodigt iedereen uit die belangstelling heeft voor deze lezingen aanwezig te zijn op bovenvermelde plaat sen en tijden. Wilt u informatie over de lezingen of over de Open School, dan kunt u bellen naar de Stichting Volwassenen educatie, tel. 01870 - 3927. Wanneer wij afwezig zijn krijgt u kontakt met het ant woordapparaat, u kunt dan gerust uw vraag of opmerking inspreken. Als u dan meteen uw telefoonnummer noemt, kun nen wij u terugbellen. ^^^^^^^^if»cf»iftCf»cf»ig»cf»^ift^if»i$»^if»if»c(iiftif» Een helpt dat voorkomen. adviseert u Kade 7-9 MIDDELHARNIS mn mmmm Aktie zuinig stoken: Fornuis Voor koken verbruikt een gezin on geveer 60 tot 100 kubieke meter gas per jaar. Dat is een hoeveelheid waar op niet al te veel valt te besparen. Een aansteekbrander, ook wel middenpit genoemd, verbruikt per jaar ook zo'n 100 kubieke meter gas als hij constant brandt. Een flinke besparing is te be reiken als u de aansteekbrander na het koken uitdoet. Warm water Het verwarmen van water voor de bad kamer en de keuken kan met elektrici teit (boiler) of met gas (boiler of geiser) gebeuren. Gas is goedkoper. Gasappa raten kunnen in groepen worden in gedeeld, afhankelijk van de hoeveel heid water die moet worden verwarmd. Keukengeisers verbruiken het minste gas. Bij een dagelijks gebruik van 20 liter warm water, is dit 150 kubieke meter per jaar. Als de keukengeiser voor 80 liter warm water per'dag moet zorgen, dan wordt ongeveer 350 ku bieke meter gas verbruikt. Een grote geiser levert per minuut meer warm water en is daardoor beter geschikt voor douche of bad. Het gas verbruik is 400 kubieke meter per jaar bij 80 liter warm water per dag. Een gasboiler is tegenwoordig in twee uitvoeringen verkrijgbaar. Een gas boiler met een inhoud van 115 liter verbruikt bij 80 liter per dag ongeveer 500 kubieke meter gas per jaar. De duurdere uitvoering (de spaargasboi- ler) verbruikt dan 375 kubieke meter. 3- «2 K 3 3i ---/o2_ m Verwarming Voor de verwarming is het meeste gas nodig. Hoeveel gas is afhankelijk van verschillende factoren, zoals het soort woning, het aantal te verwarmen ka mers en de hoogte van de gewenste temperatuur. Ongeveer 75 procent van het totale gasverbruik gaat op aan verwarming. Over het algemeen kan worden gesteld dat voor het verwarmen van een etage woning met één kachel 1000 a 1700 kubieke meter gas nodig is. Bij centrale verwarming ligt het ver bruik tussen de 1700 en 2500 kubieke meter. In kleine en nieuwe woningen is het verbruik soms lager. In oude of grote huizen vaak hoger. Uiteraard zijn het stookgedrag en de mate van isolatie van de woning van grote invloed op het gasverbruik. Waakvlammen Een waakvlam verbruikt tussen de 100 en 200 kubieke meter gas per jaar, afhankelijk van de grootte van het apparaat. Boekbespreking: Men zou achter zo'n titel mis schien een spoorboekje ver onderstellen, maar de penne- vrucht van Joris van Hoede- l^enskerke blijkt een heel wat interessantere. In het voor woord wordt de schrijver ge- introduceerd als de aan Zeeland verknochte die in zijn jeugd een „gedwongen emigratie" beleefde naar Den Haag, om pas na 35 jaar weer in het Zeeuwse voor hem „het land van belofte" terug te keren. Een afkeer van de stad hield hij eraan over maar zijn liefde voor Zeeland groeide zozeer dat een boekwerkje als het nu verschenene wel komen móest..! Zeeuwen die nimmer van hun ge boortegrond weken zullen het graag lezen en anderen die om den brode naar elders moesten zullen zich in de bevindingen van de schrijver stellig herkennen. Dat begint al in het eerste hoofdstuk waarin hij een sfeertekening geeft van een treinreis uit Den Haag naar zijn geliefde Zeeland. Uit die jeugdperiode ook de veronderstelling dat alle treinen naar Zeeland reden; hij reisde immers nooit met een andere mee? „Na Dordt werd het landschap ook Zeeuwser", zo legde hij vast: ,,de west Hollandse weiden hadden plaats gemaakt voor de stoere klei van de Zuid Hollandse eilanden". Alle 27 hoofdstukken zijn heel geanimeerd geschreven; het boek werkje werd eind vorig jaar uit gegeven door Drukkerij Markusse te Wissenkerke. Het kost 26,25. Onderstaand nemen we een van de verhalen over. Niet dat verhaal waarin een grove vloek voorkomt. Jammer dat de schrijver dat citaat niet heeft gekuist. Marktleider in vijf landen, verkooprekords in negen landen Met ongeveer 1.210.000 nieuwe wagen registraties (1.124.000 in 1984) en een marktaandeel van 11.4 procent (1984: 11%) behaalden Opel en Vauxhall het hoogste Europese verkoopcijfer uit hun geschiedenis. In Nederland steeg de verkoop met on geveer 25% tot 93.292 stuks, een nieuw verkooprekord. Het meest in trek was de nieuwe Opel Kadett, waarvan er meer dan 51.000 werden afgeleverd. Het markt aandeel van Opel steeg hiermede van 15.5% in 1984 tot 17.9% in 1985, waar door Opel voor het zeventiende achter eenvolgende jaar het meest gekochte merk in ons land was. Ook in België, Zwitserland, Dene marken en Griekenland is Opel markt- aanvoerder. Aanzienlijk hogere verkoop resultaten werden verder gemeld uit Oos- tenrijk(-F20%),Finland(-h25%),Frank- rijk(H-l7%), Noorwegen-F65%) en Por tugal, Spanje en Zweden elk met 30%. In het Verenigd Koninkrijk behoorden de Vauxhall Cavalier (Ascona), Astra (Ka dett) enNova(Corsa) totde toptien. Voor de eerste maal werden daar meer dan 300.000 Opels/Vauxhalls verkocht. Ver kooprecords werden verder ook geboekt in België, Denemarken, Finland, Frank rijk, Noorwegen, Portugal en Spanje. De produktie bij Opel steeg met 18% tot 937.500 stuks, daarbij geteld de Vauxhall fabrieken in Engeland en de Corsa fabriek in Spanje, bedroeg de totale General Motors produktie in Europa 1.317.000 stuks, een toename van ongeveer 10%. WAAROM JE SCHAMEN VOOR HET ZEEUWS? Alles wisselt op dit ondermaanse. Talen en dialecten ontsnappen niet aan dit eeuwigdurende veranderingsproces. Ook 'de Zeeuwse taele, die de mooiste van aolemaele' is, is in de loop der tijden gewijzigd, en verandert nog! Het heeft geen enkele zin om wat voor reden dan ook zo'n proces tegen te houden: de natuur, ook de 'taainatuur' heeft toch zo haar eigen wetten. Maar net zo min als het zin heeft te trach ten het taalveranderingsproces te stoppen, het heeft al evenmin zin haar te forceren in andere richting. En dat gebeurt helaas wel hier en daar. Een vreemd soort 'statuskwestie' - nu eens bewust, dan weer onbewust - speelt dan een rol. In de dorpen van onze provincie en het 'taaiverwante' Goeree- Overflakkee wordt het Zeeuws nog het zuiverst bewaard. In die cen tra waar veel toeristen komen, veel 'import' zich heeft gevestigd, wordt het meest aan de dialecten 'geknabbeld'. En laten we vooral de invloed van radio en televisie niet vergeten! Vanuit het Gooi en door reclame-zenders wordt dagelijks een hoeveel heid slecht 'randstad Hollands' over ons uitgestort, waar alleen de zeer taalbewusten tegen bestand zijn. Hierdoor heeft het 'weet-jè-wel'- jargonook in Zeeland - voornamelijk bij jongeren, maar niet bij hen alleen - zijn intrede gedaan. Eén troost: allerlei mode-uitdrukkingen gaan vaak weer even snel als ze gekomen zijn. Terug naar het dialect: Het is duidelijk dat woorden, die nu niets meer te zeggen hebben, in onbruik raken. Wie heeft het nog over een 'tras- bak' nu de regenbak niet meer zo dringend nodig is voor onze water voorziening? En aan een 'outklampe' hebben we ook niet meer zo'n behoefte, nu aardgas, olie en elektriciteit voor warmte zorgen, kan zo'n stapel stammetjes en blokken hoogstens nog voor de open haard dienst doen... Sommige Zeeuwen schijnen een hekel aan het woord 'dulve' te krij gen, en hebben het over de 'slóat'. Waarom? Wij hebben geen idee. 'Dulve' is toch een mooi woord, dat met 'delven' verband houdt. 'Beuter' en 'butter' houden het nogal goed vol. 'Butter' raakt wat in de minderheid in vergelijking met 'beuter'. 'Zeumer' en 'zummer' tie ren op Zuiud-Beveland ook nog aardig, evenals 'scheutel'. 'Schuttel' wordt al veel minder gehoord. 'Misjes' hebben we ook nog op de Be- velanden - alhoewel het woord hier en daar plaats heeft moeten af staan aan (uiteraard even lieftallige) 'meisjes'. Merkwaardig overigens, die woorden als 'zummer', 'butter' en 'mis jes'. De overeenkomst met het Engels en het Fries ('simmer' en 'but ter') is helemaal niet zo toevallig, als we denken aan Dr. Blok's stel lingen over de 'Noordzeecultuur'. Woorden als Idoaken' en 'bos' (bei den voor 'straks') zijn wel zo goed als helemaal in onbruik geraakt. Dat is in mindere mate ook het geval met 'oalleghaere' (Engels: 'all together', Fries (fonetisch): 'ollejiere') voor 'allemaal', wat vaak door 'oallemaele' is vervangen. Dit wisselproces verloopt geleidelijk. Er is weinig aan te doen. Waa rom zouden we nog van een 'redekule' of 'riddekule' spreken als ook de nog in dracht zijnde Bevelandse 'boerinnen' deze langwerpige, flu welen buidel allang hebben vervangen door een moderne handtas? Kikkers zijn er niet veel meer, alhoewel er hier en daar weer een toe name van deze 'boerennachtegaal' wordt waargenomen. In goed Zeeuws heten die lieve kwakers 'puten'. 'De ghuus van bie óns tuus ghoaie kluten nae de puten in de dulve...' 'Kriehe'k 'n puutje van joe?' vroeg men vroeger aan een kleuter, als men een handje van de jonge wereldburger hebben wilde. Die beteke nis van 'puutje' ('puutjes bidde') voor 'handjes vouwen voor het ge bed') is ook bijna helemaal uit. Men moet overigens niet geloven dat de Zeeuwse dialecten (en ande re) ooit helemaal zullen verdwijnen, al veranderen ze. Een schoolvoor beeld van het zich standvastig handhaven van een dialect (alsmede be paalde levensgewoonten) is wel Scheveningen. Sedert eeuwen en eeuwen ligt deze vissers- en badplaats 'vastgeplakt' aan Den Haag. Maar tot op de huidige dag zijn de Scheveningers in hun spraak van de Hagenaar te onderscheiden. Ook al is het Scheve- nings in de loop der tijden veranderd, het is nog duidelijk als zodanig herkenbaar. Nogmaals: taalverandering tegenhouden, die verloopt volgens het na tuurlijke proces, heeft geen zin. Taalveranderingen forceren is alleen maar onnatuurlijk en dwaas. In de praktijk kwamen we een aantal voorbeelden tegen: 'Da glasje is te vol, doet 'r is een beetje uut', hoorden we iemand in een Goese horeca-vestiging zeggen. 'Willen jullie (in plaats van 'julder') nog wat drienken?'is een al even 'fraai' voorbeeld van dialectforcering. Er zijn nog meer voorbeelden aan te halen, waarin men in één zin half Zeeuws, half 'Hollands' probeert te spreken. Waarom? In vrijwel alle situaties gebeurde het in openbare gelegenheden, waar zowel Zeeu wen als niet-Zeeuws-sprekenden aanwezig waren. Onbewust willen de sprekers van deze 'gemengde' zinnen de niet-Zeeuwen te kennen ge ven, dat ze toch ook wel 'netjes' kunnen spreken. Aan de andere kant wil men van de dialect-genoten (misschien wel bekenden) niet op de boterham krijgen dat men 'zö gröas proat'. Het is nutteloos én overdreven oude Zeeuwse woorden te gebruiken, die vandaag de dag hun betekenis hebben verloren. Maar het is al even onzinnig - als men tenminste Zeeuws wil spreken - goede, nog bestaan de en duidelijk begrijpbare Zeeuwse woorden en uitdrukkingen te ver vangen door 'Hollandse', omdat men vindt dat nou net dat ene woord 'te boerig' klinkt. Als we Zeeuws spreken, laten we het dan goed doen. Zeeuws is niet 'onbeschaafd boers', maar een taaieigen, dat tot een vrij grote groep van oude (streek)talen behoort. Geen zaak om zich voor te generen dus. En als we Nederlands spreken, dan alstublieft ook goed Nederlands. 'Den Haag' en 'Rotterdam' zijn dan niet de goede voorbeelden ter na volging (net zo min als 'Antwerpen' trouwens). 'Goed Nederlands' is ook nu nog wel de taal, die we op school leerden, en dan helder en duidelijk uitgesproken; een algemene 'cultuurtaal', die men kan ver staan in Groningen en Kortrijk (waar overigens ook goed Zeeuws be grepen zal worden). Nederlands en Zeeuws, beiden waardevolle uitdrukkingsmiddelen voor de Zeeuw, al zal bij het één het verstand en bij de ander het hart meer meespreken. De ene taal is misschien beter om zaken in te doen - mis schien. De 'mooiste taele is voe bie óns tuus...' „EILANDEN-NIEUWS" VRIJDAG 10 JANUARI 1986 In de maandag 30 december te Bruinisse gehouden jaarvergadering van de afd. Schou wen Duiveland van Schuttevaer, kon de voor zitter H. Hoogerheide tot zijn genoegen niet alleen burgemeester T. C. Hekman en wet houder M. Meeuwsen welkom heten, maar ook ir. de Haas en de heer Sijpestein, beiden be stuursleden van de Ver. Schuttevaer. Bij de diverse onderwerpen die in bespreking kwa men, was dat zeer gemakkelijk, omdat deze heren informatie en raad konden geven. Enkele ogenblikken stilte werden in acht genomen ter herdenking van W. van der Werf, donateur der vereniging die in november 1985 overleed. Van der Werf, geboren te Bruinisse, was in dienst geweest van het Koninklijk On derwijsfonds voor de Binnenvaart en had als schipper gevaren op enkele schepen van het K.O.F., terwijl hij leraar was geweest aan de Baggerschool te Delfzijl. Kort nadat hij met pensioen was gegaan, en in zijn geboorteplaats was teruggekeerd, openbaarde zich een ern stige ziekte, aan de gevolgen waarvan hij ook was overleden. De regiovergadering zal in 1986 in Sint Philipsland worden gehouden en in 1987 op Bruinisse. Op deze regiovergaderingen (voor ons is dat Zeeland annex Goeree Overflakkee), worden regionale onderwerpen uitputtend be sproken en de conclusies doorgegeven aan het Hoofdbestuur, die ze dan nog indien dat nodig is op de jaarvergadering kan behandelen. Deze jaarvergadering zal in 1986 in Dor drecht worden gehouden op 1 en 2 mei. De heer Sijpestein deelde mede, dat de indeling van de vergadering om praktische redenen is ver anderd, was de tweede dag tot dusver meestal een uitgaansdag, deze tweede dag wordt nu benut voor het behandelen van een Thema". Dit jaar is dat: ,,Het verkeer via electronische geleide-systemen". Hoezeer dit onderwerp de schippers bezig houdt bleek wel over de talrijke vragen en de uitgebreide besprekingen over de marifoonkanalen en het gebruik daarvan bij het naderen van sluizen en bruggen. Het gebruikelijke uitje" wordt dan naar de middag van de eerste dag verschoven. Geruime tijd werd ook gesproken over de vaart via de spuisluis in het Krabbersgat bij Enkhuizen. De vaart via de spuisluis voorkomt het schut ten en het lange wachten voor en met de gewone sluis en voorde mosselkwekers die met hun aan bederf onderhevige produkten is dat zeer be langrijk. De laatste twintig jaar zijn er vier sluizen bijgekomen, die voor de vaart naar en van de Waddenzee evenzoveel obstakels zijn, die oponthoud betekenen. De vaart door de Spuisluis is niet altijd toegestaan om water huishoudkundige redenen, maar er zou toch meer gebruik van kunnen worden gemaakt dan tot nu toe mogelijk is. Bij de vraag naar voorstellen voor de Alge mene jaarvergadering werden praktische zaken aan de orde gesteld als: de lichten nu onder de brug bij Kornwerd boven op de brug te plaatsen, het oprichten van een markeringspunt bij Bree- zand, nu vroegere oriëntatiepunten daar zijn verdwenen, bij Kornwerd Borden Doorvaart- hoogte te herstellen, zodat ze beter leesbaar zijn, duidelijke voorwaarden bekend maken, voor doorvaart van de Spuisluis in het Krab bersgat en andere. Ir. de Haas nam de gelegenheid te baat om in te gaan op diverse punten die in de vergadering of in een vorige aan de orde waren geweest. De moeilijkheden, die opnieuw worden onder vonden bij het buitenom varen, door mossel kwekers naar en van de Waddenzee moesten worden aangekaart bij het Hoofdbestuur. Op diverse plaatsen in huis hebben we gasapparaten. De geiser en het fornuis in de keuken, de kachel in de kamer, de gevelkachel in de slaapkamer en de centrale verwarmingsketel op zolder of in de keuken. Hoeveel gas verbruiken die apparaten nu per jaar? In dit artikel wordt aangegeven hoe hoog of hoe laag het gasverbruik van de verschillende apparaten is. U kunt aan de hand van deze gegevens bepalen waarop bij u thuis het meeste bespaart kan worden. AKTIE ZUIKIG STOKiM De tabel voor de week van 20 dec. /^£S S Jo/i. /gfil Normaal jaarverbruik 500 m^ 600 mi 700 m^ 800 m' 900 vZ. 1000 m{. 1100 m 1200 m 1300 m^ 1400 m' 1500 v/ 1600 1700 m 1800 m 1900 m 2000 m 2200 2400 m 2600 2800 m 3000 m 3500 m 4000 m 4500 m 5000 m 5500 m 6000 m Weekstreef- verbruik 20— mi --2.'*- m' 2#- SO. K -SS—K tf/_.- m dS at fio n^ tSL m 2'7~ 2i<) m\ weergegevens Valkenburg ZH berekenihgsmodel GE Den Haag Per gezin moet worden bekeken welk warmwaterapparaat het meest geschikt is. Besparen kan door het warme water alleen te gebruiken als het echt nodig is. Bij een gasboiler kan de tempe ratuur vaak iets lager worden inge steld. Hiermee voorkomt u ook over matige kalkaanslag. Stel de tempera tuur echter niet lager dan 60° C, met het oog op uw gezondheid. Eventueel in het water voorkomende bacterieën worden dan vernietigd. ••E.M.G.O. N.V. ENERGIE MAATSCHAPPIJ GOEREE - OVERFLAKKEE Postbus 5 3240 AA MIDDELHARNIS Hoflaan44 Tel. 01870-2244 De kijk op de binnenvaart in het openings woord van de voorzitter, was volgens ir. de Haas te rooskleurig. De vaart met gevaarlijke stoffen eist in de toekomst meer kennis van de schipper over deze stoffen, cursussen hiervoor zouden moe ten worden gevolgd. Dat over het kanaal door Zuid Beveland vaste bruggen zouden worden gelegd is een absurd denkbeeld. Het havengeld in de haven van Bruinisse voor de mosselkwekers is te hoog, het is een haven geld die aan een jachthaven doet denken. (Deze ontboezeming van ir. de Haas oogstte applaus). Burgemeester Hekman wees er op, dat Eco nomische Zaken de richtlijnen voor het haven geld heeft vastgesteld. Het Gemeentebestuur moet een nieuwe kabel leggen langs de haven, gedacht wordt aan een zwaardere kabel waarop de mosselschepen, c.q. de binnenvaart vaar tuigen kunnen aansluiten. Door schipper C. Faasse werd gewezen op plaatsen waar de electrische aansluitingen moesten worden ge wijzigd, toen ze eerst verkeerd geplaatst waren. Het Bestuurslid Ad. van der Doe werd her kozen, de penningmeester S. de Koning sloot zijn rekening af, met een goed saldo van 78,61. Dankwoorden werden gesproken tot en door de aanwezige Hoofdbestuursleden.

Krantenbank Zeeland

Eilanden-nieuws. Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag | 1986 | | pagina 14