EIIAI1DEn-niEUW5
Het blijvende Woord
Bruinisse in de loop
der eeuwen 1467 -1984
Bij voldoende respons uit de bevoll(ing,
ü/jerklappen-expositie In Ouddorp
MEDISCHE DIENSTEN
Bijzondere briefkaart
voor nieuwe provincie
Uitslagen Damvereniging
„Denk en Zet"
Mf^ ,M% ,M<% }fi<^ /f^% /-r^
2t %:m¥m<mjMXMMmn:m^w-^i'mi
Boekbespreking:
Boekbespreking:
^t'-f'-A' Tl
6e blad
DINSDAG 31 DECEMBER 1985
No. 5459
De Gereformeerde Bijbelstichting is bij
velen niet onbekend als de organisatie die
zich verantwoordelijk weet voor en bezig
houdt met de verspreiding van de Staten
vertaling. Hoewel de G.B. S. niet de enige
instelling is die zich deze activiteiten tot
doel heeft gesteld immers het Neder
lands Bijbel Genootschap houdt zich hier
mee eveneens bezig kenmerkt zij zich
door haar exclusieve keuze voor de Staten-
overzetting uit 1637. „De beste vertolking
van het Woord Gods in onze Nederlandse
taal", noemt zij met enig recht die ver
taling.
Voor de vierde achtereenvolgende keer
heeft de G.B.S. onlangs een kalender
uitgegeven met afbeeldingen van histo
rische kerkgebouwen en predikanten die
in die kerken dienden. Eerder kondigde ik
de kalender-1986 aan. Nu vraag ik uw
aandacht voor een bundeling van die ka
lenders in boekvorm, getiteld ,,Het blij
vende Woord".
Evenals de kalenders is ook dit boek
schitterend uitgevoerd. Opgenomen is
een zestigtal zeer fraaie kleurenfoto's
van in- of exterieur. Bij elk kerkgebouw
is een bekend predikant uit de 17e of
18e eeuw gekozen, zo mogelijk met de
afbeelding van zijn portret. Van elk van
hen is een schets van hun levensloop en
hun betekenis voor kerk en theologie
weergegeven.
De schetsen werden onder meer geschre
ven door ds. J. van der Haar, ds. W. J. op 't
Hof, ds. F. Mallan, ds. M. Pronk en ds. E.
Venema. Met name de beide eerstge-
noemden kenmerken zich door een zake
lijke biografie, met kennis van zaken sa
mengesteld. Anderen geven een meer ver
halende beschouwing, hier en daar met
nadruk op parallelle ontwikkelingen in
verleden en heden. „Het is de kwaal van
onze dagen dat men vergadering op ver
gadering houdt, zonder te letten waarover
het in feite moet gaan. We hebben tafels
vol papieren, uren worden gespendeerd
aan bijzaken, maar de waarheid wordt
dikwijls geweld aangedaan (32, vgl.
107VV 144v).
De G.B.S. nam met de uitgave van dit
boek een goed initiatief. Zowel de fraaie
kerkgebouwen als de predikanten uit vroe
ger dagen en hun nóg-geldende boodschap
zijn het waard de aandacht te krijgen.
Vrijwel zonder uitzondering zijn zij de zo
genaamde ,,oude schrijvers", de predikers
die zich in woord en geschrift beijverden
voor een Nadere Reformatie van hart en
(volks-)leven. Het is goed ook nu nog naar
hen te luisteren.
N.a.v. Het blijvende Woord.
Plaatsen waar en predikanten door
wie dit Woord verkondigd is.
Uitgave Gereformeerde
Bijbelstichting,
Antwoordnummer 18,
3300 VB Dordrecht.
Gebonden, met stofomslag.
251 pag. Prijs f 42,50
J. K.
De 75-jarige Stoffel (S. A.) Jume-
let uit Bruinisse heeft op 27 novem
ber 1.1. voorzover hij dat nog niet
genoot erkenning gekregen als
geschiedschrijver van zijn geboorte
dorp Bruinisse. Vijf eeuwen Bruse
geschiedenis verpakte hij in een
welverzorgd boek, 295 pagina's dik
en geïllustreerd met tal van fraaie
foto's, en dhr. Jumelet deed dat
zonder enig honorarium te clai
men; meer dan dat vond hij het
belangrijk dat het Bruse verleden
geboekstaafd-, en voor het nage
slacht bewaard zou worden en daar
is hij stellig in geslaagd. Voor kost
prijs 29,50, ligt het boek momen
teel in de boekhandel, uitgegeven
door de Culturele Stichting Brui
nisse.
Al als 15-jarige jongeman was dhr. Jume
let op elke vergadering in Bru te vinden als
correspondent van de krant en nog immer
is hij als zodanig aktief. op en buiten
Schouwen Duiveland, vooral als het om
de visserij gaat.
Zijn parate kennis omtrent die bedrijfs
tak grenst aan het professionele en dat,
gepaard aan een bijzonder goed geheugen
maakte dhr. Jumelet geknipt om een veel
heid van gebeurtenissen en verhalen te
boek te stellen. Verhalen die hij opdeed als
kind: „wanneer de mensen bij ons thuis op
visite kwamen", zegt 'ie. Toen al was de
kleine Stoffel een en al oor en zo komt het
dat men nog kan nagenieten van de ver
halen van hen die al lang zijn heengegaan:
Zoals dat verhaal over de verkiezings
perikelen in 1871 waarinJanvanPietjeen
Jan van Lieze eikaars wederpartijders
werden in het geschil dat erom ging of Jan
v.d. Berg (Jan van Pietje) onbetamelijke
invloed op sommige kiezers was uitge
oefend. ,,Als je mij niet stemt zal het in je
ogen druipen", zou v.d. Berg o.a. hebben
gezegd en hij had iemand geld gegeven.
Het verhaal bevat een prachtig stuk fol
klore over het dorp en haar inwoners, het
mosseldorp waarvan de bewoners graag
verklaarden: „We zijn op ons eigen, we
vormen de repubhek Bruinisse". „We
komen van Bru en we wete van niks" is
evenzeer een gevleugeld Bru's gezegde al
wordt dat door de inhoud van het boek
geloochenstraft. De Bruënaars weten best
van wat, leest u daarvoor het prachtige
boek maar eens door. „Geen aaneenge
sloten chronologie", laat dhr. Jumelet
weten, maar een leesbaar geheel van dat
gene wat de bevolking van onze gemeente
door de jaren heen is overkomen en be
roerde.
Zoals.... het mosseloproer in 1773. Op
de mosselvisserij ging het er nogal vrij
gevochten toe waarom baljuw en sche
penen van Bruinisse voorstelden om in
overleg met de Ambachtsvrouwe een or
donnantie op te stellen. De mosselvissers
vonden dat echter een inbreuk op hun
rechten, welke ontevredenheid uitbrastte
in een kompleet oproer. De ordonnantie
die qua aanvoer van mosselen en de
gelegenheid ze te lossen regelend optrad,
moest volgens de schippers teniet worden
gedaan. In slagorde trokken de vissers
naar de baljuw om van hem te eisen ,,de
ordonnantie te niette doen, nu vandaag en
maar aanstonts". Met een stuk mast had
den de vissers als de watergeuzen de
Poort van den Briel, de deur van de
baljuwswoning willen rammen waarop de
baljuw besloot z'n deur maar weer te
openen. Ze kregen de toezegging dat de
ordonnantie zou worden ingetrokken
maar dat was allerminst naar de zin van de
Staten van Zeeland en namens hen werd
in Bru een waarschuwing aangeplakt waar
in de mosselvissers werden gewaar
schuwd zich stil en gerust te houden
,,sonder enigerhande te complotteren".
Een gebeurtenis als de bovenbeschreven
zal wellicht een glimlach ontlokken en
doen constateren hoe lijdzaam anna 1985
b.v. de quotering wordt geslikt, in het boek
komen ook heel ernstige zaken voor, zoals
de beschrijving van de stormramp van
1911. Bruinisse werd door die stormramp
die Zeeland teisterde het zwaarst ge
troffen. De storm vernielde bijna de ge
hele vissersvloot en het scheelde maar
weinig of het hele dorp was ten prooi
gevallen aan de woeste golven. In het boek
wordt een gedetailleerde beschrijving ge
geven van de ramp die zich over het
mosseldorp voltrok; de verwoesting werd
later door Koningin Wilhelmina in ogen
schouw genomen:
„Arme vissers van Bruinisse
van dinsdag 31 december 1985
t/m donderdag 2 januari 1986
ARTSEN
Middelharnis - Sommelsdijk:
van dinsdagmiddag 15.00 uur tot donder
dagmorgen 8.00 uur heeft dienst dokter
v.d. Peppel, telefoon 01870 - 2117.
Dirksland - Herkingen - Melissant:
van dinsdagmiddag 12.00 uur tot donder
dagmorgen 83 O uur heeft dienst dokter R.
P. Boot, tel. 01877 - 1227, b.g.g. 1291.
Stellendam - Goedereede:
van 31 december tot 2 januari heeft dienst
dokter P. J. Bulthuis, tel. 01879 - 1367.
Nieuwe Tonge - Oude Tonge:
van 31 december tot 2 januari heeft dienst
dokter M. de Jager, tel. 01875 - 1301.
Stad aan 't Haringvliet -
Den Bommel - Ooltgensplaat:
van 31 december tot 2 januari heeft dienst
dokter A. J. Janssen, tel. 01871 - 1306.
APOTHEEK „MENHEERSE"
Voorstraat 16 Middelharnis
Telefoon 01870 - 3666
J. Slager apotheker, werkdagen van 8.30
tot 12.30 en van 13.30 tot 18.00 uur.
Zaterdagen van 10.30 tot 11.30 uur en
17.30 tot 18.00 uur.
Zon- en feestdagen van 11.00 tot 11.30
uur en van 17.30 tot 18.00 uur. Spoed-
recepten kunnen via de dienstdoende arts
in de overige uren altijd worden aange
boden.
Inlichtingen via telefoonnummer 3666; of
via mededelingen dienstkastje.
TANDARTSEN
Uitsluitend voor spoedgevallen, tandarts
du Toy van Hees, tel.01870 - 3621 (van
11.00 tot 11.30 uur).
DIERENARTSEN
De weekenddienst wordt opgegeven via
de antwoordapparaten bij: P. R. J. M.
Schilder, Oude Tonge, tel. 01874 - 2441
L. Tjebbes, Middelharnis, tel. 01870 -
2966; W. J. Vink, Sommelsdijk, tel.
01870-2897.
WIJKVERPLEGING
Wanneer u de wijkzuster nodig heeft, kunt
u het wijkgebouw in uw woonplaats bellen:
Achthuizen01873- 1440
Den Bommel01871 -1312
Dirksland01877-1500
Goedereede.01879- 1267
Herkingen01876- 224
Melissant01877- 1234
Middelharnis/Sommelsdijk
01870-2300
Nieuwe Tonge01875- 1390
Ooltgensplaat01873- 1310
Ouddorp01878- 1321
Oude Tonge01874 - 1289
Stad a/h Haringvliet01871 - 2301
Stellendam01879 - 1296
STICHTING
MAATSCHAPPELIJK WERK
„Goeree - Overflakkee"
Oost-Achterweg 15a
3245 AN Sommelsdijk
Telefoon 01870-5166
Spreekuur: ma t/m vrij 9.00 - 10.00 uur
Crisissituaties:
ma t/m vrij 9.00-12.00 13.00-17.00 uur
WEEKENDDIENST
Gelieve in het weekend 01870 - 5166 te
bellen, u hoort dan via de bandrecorder
welke maatschappelijk werker
weekenddienst heeft.
Stichting KRAAMCENTRUM
Goeree - Overflakkee
Telefoon 01883-10 000
Stichting Gezinsverzorging
„DIRKSLAND"
MELISSANT: Plein 1, 01877 - 2478.
Spreekuur: Maandag t/m vrijdag 8.30 -
9.30 uur.
DIENSTENCENTRUM
„MIDDELHARNIS"
Doetinchemsestraat 27, Middelharnis
Pedicure dhr. J. T. v. d. Meijden elke Ie
maandag van de maand van 14.00 -17.00
uur in het dienstencentrum.
Op 8 januari 1986 geeft PTT een bij
zondere briefkaart uit. Aanleiding hier
voor is de totstandkoming van de 12e
Nederlandse provincie „Flevoland". De
briefkaart is bestemd voor gebruik in het
binnenlandse verkeer en in het verkeer
met de CEPT-landen. De waarde van de
briefkaart is 50 cent.
Zolang de voorraad strekt is de bij
zondere briefkaart naast de gewone brief
kaart verkrijgbaar bij alle postinrichtingen
in Nederland en bij de Filatelistische
Dienst te Groningen. De briefkaart is niet
via de briefkaartautomaten te verkrijgen.
Afbeelding
De linkerzijde van de briefkaart bevat
een weergave van een deel van het Staats
blad van het Koninkrijk der Nederlanden
(no. 354) uit het jaar 1918. Een deel van
de landkaart van de nieuwe provincie met
de plattegrond van Lelystad en een foto
van twee landmeters maken de afbeelding
kompleet.
Schuin over de afbeelding is de tekst
„Flevoland 12e provincie" geprojek-
teerd; hnks onder de afbeelding is de
datum ,,1 januari 1986" vermeld.
Voor het ontwerp van de afbeelding op
de briefkaart tekent Anno Fekkes uit 's-
Gravenhage. De typografie van de brief
kaart is verzorgd door Gertjan Leuvelink
uit Leidschendam.
In de briefkaart zijn de kleuren zwart,
lichtbruin, violet, groen en oranje ver
werkt. De oplage van de briefkaart is 3
miljoen.
Uitslagen Damvereniging ,,Denk en Zet"
Sommelsdijk/Middelharnis d.d. 23 de
cember 1985.
Afdeling 1
K. Vis - H. Koese2-0
M. Klink - J. van Hoorn1-1
J. van Hoorn - M. Klink2-0
A. Verolme - I. Mackloet1-1
B. Vis - J. Dekkerafgebr.
Afdeling II
S. Hoogzand - C. Spee0-2
F. Noordijk - J. Lodder1-1
C. Polder - M. van Lente1-1
A. Krijgsman - H. Verolme1-1
Afdeling III
W. Vroegindeweij-A. v.d. Sluijs1 - 1
J. Verbiest - C. v.d. Groef1-1
T. van Brussel - J. Kamp1-1
L. van Erkel - H. Schellevis0-2
Afdeling IV
H.Noordijk-P. vanGroningen 1 - 1
G. Zaaijer - J. Gebuis1-1
J. HoUeman - J. Groenendijk2-0
A. v.d. Veer - J. v.d. Kooij2-0
Uitslag verloting Damvereniging „Denk
en Zet" Sommelsdijk.
379, 1101, 140 1164, 1280, 1079, 414,
1077, 940, 1162, 893, 946, 172, 1204,
477.
Ontspanningsvereniging voor
alleenstaanden „ONDER ONS"
telefoon 01870 - 4399 en 01870 - 5404
ONGEWENST ZWANGER
Bel voor hulp aan moeder en kind
01873- 1968 of 033- 620244
Ned. M.S. Stichting
afd. Goeree Overflakkee
Contact-Coördinator:
K. M. Schippers-Berghuis
tel. 01879- 1815
Vereniging Borstvoeding Natuurlijk
ledere Ie dinsdagavond van de maand
moedergroep bij Lianne Steenhof
in Ouddorp, tel. 01878-2511
Informatie- en klachtenburo
over de Gezondheidszorg:
Tel. 01100- 31594
op maandag t/m donderdag van 9 tot 12;
dinsdag half 2 tot 5
en donderdagavond van 6 tot 9 uur.
Zwaar heeft u het lot beproefd
Al uw boten moest ge missen.
Door de golven weggeslagen
Gans versplinterd is uw vloot
Niets meer van dat bos van masten
Dat zo 'n prachtig schouwspel bood",
zo luidde een gedichtje.
Ook de ramp van februari 1953 wordt
gedetailleerd beschreven. In het dorp
kwam het water enkele meters hoog te
staan, maar de slachtoffers waren ge
vallen in de polders rondom het dorp.
Uit de vroegere geschiedenis heeft dhr.
Jumelet mede kunnen putten uit het ge
meente-archief, wat de beschrijving van
de jongere geschiedenis betreft dreef hij
goeddeels geheel op eigen wieken. Hij was
er immers steeds zelf bijgeweest en had
van alles betrouwbare notities gemaakt
zodat hij als geen ander kon voldoen aan
,0 van 1911.
Een van de zwarte bladzijden uit het bestaan van Bruinisse; de sh.
De foto toont de mosselvaartuigen die gestrand zijn aan de dijk van Aiiiia Jacobapolder
het verzoek van gemeentewege de ge
schiedenis te boek te stellen. Voor een
groot deel had hij dat al gedaan, het moest
alleen nog bijgewerkt worden om het voor
opname in het boek geschikt te maken.
Een karwei voor de nijvere heer Jumelet
maar hij deed het met liefde voor z'n
gemeenschap aan wie hij de namen van de
burgemeesters die Bruinisse dienden voor
schotelt, van de predikanten van de di
verse kerkgenootschappen, aan wie hij de
verenigingen noemt, hoogte en diepte
punten uit het dorpsleven en met wie hij
door de oorlogsjaren heen, met vermel
ding van tal van gebeurtenissen, afstuurt
naar het herstel, de wederopbouw en de
nieuwe ontwikkeling. Jumelet beschrijft
vervolgens de komst van de eerste vaste
verbinding, de Grevelingendam, kom
pleet met alle relevante datums waardoor
zijn boek ook de funktie van geschiedenis
boek krijgt. Aan het eind van het boek
wordt een foto getoond van het nieuwe
Bruinisse, kompleet met vaste verbinding,
jachthavenaccommodatie en recreatie
voorzieningen als ,,Aqua Delta". „Door
al die transakties kreeg Bruinisse de be
schikking over een groot bedrag aan geld
waarmee de gehele infrastructuur aan
zienlijk kon worden verbeterd", consta
teert dhr. Jumelet; er kwam zelfs een
nieuw gemeentehuis. Zijn conclusie is dat
de gemeenschap van Bruinisse sinds de
tweede wereldoorlog meer is veranderd
dan in vierhonderd jaar daarvoor.
Alles stroomt", is een gezegde en Brui
nisse ontkwam daar ook niet aan.
Dhr. Jumelet laat weten, aan hen die na
hem komen en van het oude geen weet
meer zullen hebben dat die veranderingen
gepaard zijn gegaan met vreugde en ver
driet, zeker in hem of haar die er is geboren
en zich er zijn hele leven heeft thuis-
gevoeld. Dat gevoelen vindt dhr. Jumelet
het best vertaald in het Zeeuwse volks
lied waarmee hij het boek besluit: „Geen
dierder plek voor ons op aard, geen oord
ter wereld meer ons waard....!
Letterlap, 1701. Friesland. Zijden garen op linnen. 48.5 x 33.5 cm. Kruissteek, stiksteek,
platsteek, dubbele stersteek Tekst: DE DOODT EN CHRISTILIDEN WE REL TS BEDR OG
AEN ALLE SIDEN DES HEMELS VRENGT DER HELLEN SIN LAER ALTID INNE
GEDAGTEN SIN GOOITIE CORNELIS ANNO DOCHTER 1701.
Rijksmuseum, Amsterdam. Inv. 9987.
Het bestuur van de Stichting Mu
seum Ouddorps Raad- en Polder
huis" overweegt om volgend jaar
zomer, gedurende een periode van
meerdere maanden in het Oud-
dorpse museum een merklappen-
expositie te houden. Wetend hoe
veel waarde bezitters van dergelijke
kusntstukjes terecht aan hun
bezit hechten, is het met grote om
zichtigheid dat het publiek om me
dewerking wordt gevraagd. Het zou
n.l. het mooist zijn wanneer een
aanzienlijk deel van de kollektie uit
eigen omgeving kwam.
Weliswaar zal het al Mei zijn wanneer de
expositie gehouden wordt, maar de voor
bereiding begint al in de Januarimaand. In
die maand zou mevr. Komtebedde (tel.
01878 - 1303, of Spaanseweg 10) graag
reacties ontvangen van die mensen die
sympathiseren met de expositie en er hun
lappen voor af willen staan, uiteraard met
de grootst mogelijke garantie dat hun
kwetsbare bezit weer ongeschonden
wordt terugbezorgd.
Het gaat om (oUde) merk- of stoplappen,
borduurlappen, nadenlappen, stukkenlap-
pen, breilappen, letterlappen, mutsjes of
handgenaaide miniatuurkleding, naaige-
rei en oude borduurpatronen. Van al die
zaken moet nog een veelheid aanwezig
zijn en samen vormen ze een interessante
kijk op de handvaardigheid van vroegere
generaties die zowel thuis, op les of op
school aan die lappen werkten en er al
doende een grote vaardigheid in ont
wikkelden. Mevr. Schipper-van Lottum
schreef het boek „Over merklappen ge
sproken" en, deskundig als zij is zal zij bij
de expositie betrokken worden.
Wie een lap voor de expositie wil afstaan
wordt niet gevraagd de lap op te zenden.
Een telefoontje of een berichtje aan voor
noemde mevr. Komtebedde is voorlopig
voldoende. Zij zal de reacties beantwoor
den met een invulformulier waarop men
wordt gevraagd alle kentekenen van de
lap, afbeelding, kleur, staat waarin ze
verkeert e.a. in te vullen en dat ingevulde
formulier aan mevr. Komtebedde terug te
sturen. Bezitters van lappen die voor de
expositie in aanmerking komen wordt ge
vraagd zich op een nader af te spreken
tijdstip met lap in Ouddorp te vervoegen
waar de lap wordt gefotografeerd en door
een deskundige de waarde wordt bepaald.
Weer gaat de lap mee naar huis, want pas
in mei, bij de inrichting van de expositie
zal die een tijdje behoeven te worden af
gestaan. Zij die een lap beschikbaar stel
len worden genodigd voor een lezing met
dia's die door mevr. Schipper-van Lottum
gegeven zal worden.
Wanneer er voldoende medewerking uit
het publiek komt kan er aldus een prach
tige expositie tot stand worden gebracht.
Letterdoek, 1821. Groningen. Zijden garen op linnen, 39.5 x 57 cm. Kruissteek, stersteek.
Tekst: OUD 10 lAAREN CATARINA SCHELTENS. Onder de kronen letters van familieleden,
maar onder de laatste kroon de letters van Caterina's voogd. Ofschoon de symmetrie in de
motieven werd volgehouden bleek tellen lastig. Maar daardoor bleef de doek levendig.
Uit Gronings familiebezit, Amsterdam.
