Psalmen in klassieke stijl
i
i
i
i
I
Oudejaarsavond 1944
om nooit te vergeten
PCG Islopt
Stelle opnieuw
Verrukking van vuurwerk
EROLME
Rijschool ,,De Brug"
L. v.d. Doel
H. v.d. Doel-Knops
Nieuws van
Amicitia Dirksland
Bladz. 2
„EILANDEN-NIEUWS"
DINSDAG 31 DECEMBER 1935
Recensie:
„Looft den Heer, want Hij is goed".
Jubileum-gmmmoftjonplaat van
Lindenberg's Boekhandel te
Rotterdam. Prijs f 26,90.
Een dubbel jubileum was voor de firma
Lindenberg te Rotterdam aanleiding om
dit vooijaar een grammofoonplaat uit te
brengen. Allereerst het heuglijke feit dat
de eigen zaak 35 jaar bestond. Daarnaast
het 200-jarig bestaan van het Hess-orgel
in de Oude Kerk te Rotterdam-C harlois.
Dit prachtige orgel bleef, ondanks enkele
ingrepen, twee eeuwen in redelijk goede
staat bewaard.
In 1983 werd het gerestaureerd door de
Utrechtse orgelmakers Van Vulpen, on
der advies van Klaas Bolt, organist van de
Grote of St. Bavokerk in Haarlem. Voeg
daarbij nog het feit, dat dit orgel een uit
stekend „gemeentezang-orgel" is, met
vele begeleidingsmogelijkheden, en alle
ingrediënten zijn aanwezig om ter gelegen
heid van beide jubilea een plaat met
gemeentezang begeleid door Klaas
Bolt op de markt te brengen.
Het is een bijzonder geslaagde produktie
geworden. Zes bekende psalmen (87,42,
136,122,105 en de Morgenzang) en één
onbekende (88) worden op deze plaat
(ritmisch) gezongen. Het totaal is een
kleurige afwisseling tussen beurtzang, ca
nonzang, solozang én eenstemmige ge
meentezang geworden. Elke psalm wordt
door middel van een uitgebreid voorspel
op vakkundige en op een vaak schitte
rende manier ingeleid.
Uitgangspunt is hierbij vooral de klas
sieke" (18e eeuwse) manier van improvi
seren en begeleiden. Aan dit laatste wordt
overigens speciaal aandacht besteed op
een apart inlegvel. De hoes toont aan de
voorzijde o.m. foto's van orgel en orga
nist, terwijl de achterkant volgeschreven
staat met informatie over het bespeelde
orgel en de bespelende organist. Verder
wordt de aandacht vooral getrokken door
een commentaar bij elke psalm afzonder
lijk. Ook worden alle gezongen psalm
teksten afgedrukt.
Ook opnametechnisch is het een prima
plaat. De digitale opname garandeert een
uitstekende weergave. Dè grote verdien
ste van deze uitgave is volgens mij dat ze
weer eens bewijst welke erfenis we aan
onze prachtige psalmen hebben, en welke
grote mogelijkheden deze voor muzikale
bewerking in zich hebben. Voor iedereen
die, hetzij als lid van de zingende ge
meente, hetzij als organist regelmatig in
aanraking met de psalmen komt, kan ik
deze plaat van harte aanbevelen.
„Psalmvoorspelen in klassieke
stijl" door Willem van Twillert.
Uitgave van Lindenberg's Boek
handel te Rotterdam.
Prijs f 22,50.
Ook déze uitgave houdt zich bezig met
psalmen in 18e eeuwse stijl. Hier betreft
het een verzameling nieuwe composities
in oude stijl. Willem van Twillert stu
deerde onder meer bij Klaas Bolt (stijl
improvisatie), die hem tot verdere ont
wikkeling van eigen improvisaties in oude
stijlen inspireerde. Enkele van zijn impro
visaties zijn hier dan ook papier gezet. De
bundel bevat 31 pagina's met de volgende
composities:
- Prelude over Psalm 21
- Gefigureerde vijfstemmige introduktie
tot psalm 24 (62, 95, 111).
- Partita over psalm 30 (76, 139).
- Trio en Quatro over psalm 72 (65).
- Voorspel, variatie en koraal over
psalm 96.
Naar mijn mening bevat deze uitgave
prima gebruiksmuziek voor organisten.
Ze levert uitstekend materiaal om als
inleidend orgelspel voor de dienst te be
nutten. Maar ook kunnen losse bewer
kingen als voorspel op een te zingen psahn
worden gespeeld. Het is trouwens ook
goed studiemateriaal.
Zoals blijkt uit de titel van het boek zoekt
Van Twillert hier aansluiting te vinden bij
de improvisatie- en begeleidingskunst uit
de 18e eeuw. Er is dan ook een vrij sterke
relatie met de hierboven besproken gram
mofoonplaat.
De moeilijkheidsgraad van de bewer
kingen ligt niet zo hoog, al zal wat studie
vaak wel nodig zijn.
De meeste stukken vragen trouwens wél
twee klavieren en pedaal, waarbij de toe
gevoegde (globale) registratie-aanwijzin-
Het jaar 1985 is weer bijna voorbij. Voor
we 1986 ingaan willen we nog even terug
kijken naar het afgelopen jaar. Het gaat
Amicitia goed. Dat hebben we voorname
lijk te danken aan de akties die wij voeren.
Maar deze akties kunnen wij niet alleen
succesvol maken. Daar hebben we de
hulp voor nodig van de inwoners van
Dirksland, Herkingen en Melissant.
En die hebben we ook gehad. In de
maanden dat we langs kwamen met erw
tensoep heeft u het niet af laten weten.
Hiervoor onze hartelijke dank. Ook gaat
onze dank uit naar de F a. D en Hertog, die
de soep elke maand weer zo bereidwillig
voor ons klaarmaakt. We hopen in 1986
op dezelfde voet door te gaan.
De eerste keer, op 4 januari 1986 ziet u
ons weer verschijnen met de bussen met
erwtensoep. Laat u ons ook in 1986 niet in
de steek? Verder willen we hierbij ieder
een oproepen die iets in de vereniging wil
gaan doen. Wilt u leren een instrument te
bespelen, wilt u majorette worden (of één
van uw kinderen) wilt u bij de drumband,
blokfluiten, alles kan. Een instrument en
een leraar staan tot uw beschikking. Heeft
u nog vragen? U kunt altijd terecht bij één
van onderstaande adressen.
Tot ziens bij AMICITIA.
Niet vergeten:
Erwtensoepop 4 januari 1986
1 februari 1986
J. Lodder, voorzitter,
Bosdreef 18, Dirksland
J. C. Koppelman, secretaris,
Fabiusstraat 20, Melissant.
A. C. Tieleman, penningmeester.
Zomerstraat 6, Dirksland.
gen willen helpen, de goede klankkleur te
vinden.
De firma Lindenberg zorgde voor een
fraaie vormgeving van de bundel.
Conclusie: een geslaagde uitgave waar
van we hopen dat er spoedig een vervolg
op komt.
P. K.
(Ingezonden)
De rust van de oudejaarsavond 1944 deed weldadig
aan. Nu eens geen huilende sirenes. Geen naar de
schuilkelders hollende mensen. Geen dood of ver
derf zaaiende bommen.
De duizenden geallieerde vliegers waren in Enge
land op hun basis gebleven waar ze hun Sylvester-
night, hun oudejaarsavond vierden ver van allen, die
hen lief en dierbaar waren. Vele honderden van hen
zijn nooit meer naar huis teruggekeerd. Ze zijn
gevallen voor de vrijheid van o.a. ons volk! Vonden
in zee hun graf of werden in vreemde bodem
begraven.
Ver van huis
Het jaar 1944 neigde naar zijn end. Wat had het ons
verplicht tewerkgestelden in Hitlerland gebracht?
We waren van huis en haard als beesten verdreven
en vertoefden in een vreemd land onder omstandig
heden, welke soms ten hemel schreiend waren. In de
„lagers", de verblijfplaatsen, waar de honderd
duizenden landgenoten waren ondergebracht, liep
helaas een aantal uit de rails. Een andere lezer van
ons blad hoopt D.V. u hierover t.z.t. nader te mogen
informeren aan de hand van dagboeken en schriften,
welke hij uit onze lezerskring mocht ontvangen. Het
is kostbaar historisch materiaal.
Gastvrijheid
Een klein deel van de tewerkgestelden werd die
avond liefderijk in verschillende pastorieën op
gevangen. Sommige mannen pleegden namelijk 's
zondags ter kerke te gaan. De meesten van hen
gingen weliswaar op een schoen en een slof en waren
niet bepaald op z'n zondags gekleed eenvoudig
omdat ze dit niet hadden kunnen meenemen. Naast
de predikantsechtparen hadden ze ook kennis ge
maakt met enkele gemeenteleden. Deze Duitse
families stelden zelfs op oudejaarsavond huis en
haard open voor onze jongens.
Heimwee
Iedereen had op deze avond een onbeschrijfelijk
heimwee naar huis. Nu is heimwee een ziekte
waarvoor geen kruid is gewassen. Menigeen had
deze avond meer dan één brok in zijn keel. Het
ergste was, dat er geen briefwisseling meer mogelijk
was. Alle kontakten met het moederland waren ver
broken. Aan beide zijden van de grens werd dan ook
die avond dubbel geleden.
Dan nog maar te zwijgen over de tienduizenden, die
in de concentratiekampen moesten zuchten en on
der erbarmelijke omstandigheden moesten verkeren.
Wat een onzegbaar leed is daar geleden. Wat een
onuitsprekelijk verdriet. Met geen pen te beschrijven.
Witte raaf
Zelf heb ik nooit zó naar huis verlangd als op die
avond terwijl ik toch echt niet te klagen had wat mijn
verzorging betrof, 'k Was in die tijd in zekere zin een
bijzonder bevoorrecht mens. Een soort witte raaf.
Was terecht gekomen op een plaats waar ik in de
gelegenheid was om een aantal landgenoten, die in
de buurtwerkten, iets toe te stoppen. Kreeg zelf
voldoende te eten ook al vanwege het feit, dat ik ook
regelmatig nachtdienst moest verrichten als assis
tent-diakoon-verpleger. Kreeg dan extra eten, dat ik
zorgvuldig bewaarde, uiteraard voor zover dit moge
lijk was. Zo kon ik b.v. brood en fruit wegleggen.
Was tussen twee haakjes met nooit geleerde taken
belast. Naast het o.a. begeleiden van een stuk
arbeidstherapie tb.v. geestes- en zielsziekten
moest ik ook wel mensen op hun sterfbed geestelijk
bijstaan. En.... daarna afleggen.
Later over dit uitermate veelzijdige boeiende werk
graag meer.
Hele nachten in de schuillcelder
Van de avondkerkdienst in de Sionskerk van Bethel
herinner ik me niets meer. Heb er helaas ook mets
van vastgelegd in mijn dagboeknotities. Ik was
hoogstwaarschijnlijk té moe. Deze vermoeidheid
om niet te zeggen oververmoeidheid was ont
staan door veel te weinig slaap als gevolg van het
feit, dat er geen nacht voorbijging of we zaten wel
uren lang in de schuilkelder met de patiënten.
Vele andere preken heb ik overigens wel vastgelegd
maar deze waren van voor die tijd. Vooral die van
mijn onvergetelijke geestelijke vader ds. Von Bodel-
schwingh.
Kippetjesvel
Wat ik me nog wel heel goed herinner is het luiden
van vele tientallen klokken van 23.50 - 24.00 uur
hoewel er toen al zeer vele klokken waren om
gesmolten voor ooriogsdoeleinden. Er zijn ge
meenten geweest, die kans hadden gezien hun klok
ken te laten onderduiken.
Van dit luiden kreeg ik kippetjesvel. Na de kerk
dienst, die zeer laat beëindigd werd, stond ik op de
terugweg een poosje stil. Ik was diep ontroerd. De
tranen biggelden langs mijn wangen. Boven mij
fonkelden miljoenen sterren. Het was inderdaad zo,
dat de hemelen Gods eer vertelden en het uitspansel
het werk Zijner handen verkondigde (ps. 19). Het
was bitter koud. Het vroor hard. De weg was
bovendien spekglad.
Boven de sterren
In gedachten verzonken verkeerde ik op de zondags
school. Leerde ik daar niet: „Weet gij hoeveel
sterren kleven aan des hemels firmanent. Al die
duizenden kent de HEERE bij hunne namen en....
geen één ontglipt Zijn oog". Dan te weten, dat het er
niet duizenden zijn maar miljarden.
Zong ik daar ook niet: „Boven de sterren daar
waaien de palmen Hemelse geuren den lijdenden
aan".
Wat al leed en lijden hadden Hitler en de zijnen
veroorzaakt in grote delen van Europa. Er was
praktisch geen land waar hij zijn laars niet had gezet.
Waar hij niet een diep spoor van bloed en tranen had
achtergelaten.
Onze Bewaarder sluimert niet
Juist op oudejaarsavond worden velen in ons land in
het bijzonder weer bepaald bij dit leed.
Gelukkig dan de mens, die mag weten, dat de Heere
ook hem bij name kent.
Dat onze Bewaarder niet sluimert noch slaapt.
Dat Hij een schaduw is aan zijn rechterhand.
Dat deze mens de Heere toch mag loven en danken
voor Zijn genade!
Ja, alles wat adem heeft, love de Heere.
Oudejaarsavond 1944
Om NOOIT te vergeten!
A.
In zwembad „de Bliek" te Gorinchem organi
seerde thuisploeg PCG een eenmalige 3-kamp. De
bezoekende verenigingen waren „Olympia" uit
Geldermalsen en „de Stelle" uit Stellendam.
Voor de Stelle was PCG geen onbekende, want op
12 oktober j.l. kregen de Stellendammers nog klop
van de Gorkummers met 10 pnt verschil! Ze wisten
dus waaraan ze begonnen.
Het publiek (natuurlijk op de hand van PCG) was
massaal opgekomen, zodat er een enorme sfeer
heerste in het afgeladen zwembad. Geen wonder
dan ook dat PCG tot hoogstaande prestaties werd
opgedreven. De Stellendammers waren door dit
geweld klaarblijkelijk totaal van de kaart, want ze
liepen na 5 onderdelen al een achterstand van 6 pnt
op! Olympia moest ook een achterstand incasseren,
maar hield de schade beperkt tot 3 pnt.
Ondanks verwoede pogingen liepen de Stellen
dammers nauwelijks in op PCG. Halverwege de
wedstrijd stonden ze nog steeds 5 pnt achter. Echter
nu stonden ze inmiddels wel al op de tweede plaats,
want Olympia viel enorm terug (4 pnt achter op de
Stelle). Toch was het datzelfde Olympia dat later
weer terugkrabbelde en de Stelle tot op 2 pnt
naderde. Door het wisselend succes voor de Stelle
en PCG bleef het verschil tussen beide verenigingen
gelijk.
Dit verschil van 5 pnt bleef tot het einde toe
gehandhaafd, ondanks overwinningen van Gerrit
Koese, Janet Tanis, Kees Akershoek en, zeer
verrassend, Liesbeth van Splunder. Olympia kon
deze tempoversnelling van PCG en de Stelle niet
meer bijhouden, zodat ze hopeloos achter kwamen.
De eindstand van deze sportieve en sfeervolle
wedstrijd werd:
1. PCG49 punten
2. de Stelle44 punten
3. Olympia33 punten
Dit was voor de Stelle de laatste zwemwedstrijd in
1985, maar in 1986 krijgen de Stellendammers op
25 januari de kans om zich op PCG te revancheren.
Dan wordt nl. in zwembad „de Gooye" te Dirks
land de tweede 3-kamp-wedstrijd verzwommen
tussen PCG, de Linge (Leerdam) en de Stelle. Voor
het zover is zullen enkele Stelleleden deelnemen
aan de, door de Ouddorpse Reddingsbrigade geor
ganiseerde, jaarlijkse nieuwjaarsloop op 1 januari
(start om 14.00 uur vanaf de post op strand „het
Flauwe Werk").
INTERNATIONAAl TRANSPOPr
NIEUWE TONGE
TEl: 01875-13321542 TEIEX: 21069
Een voorspoedig 1986 toegewenst.
A. BRUGGEMAN
Korteweegje 16 Tel. 01875 - 1330
NIEUWE TONGE
wenst familie, vrienden en bekenden
een gelukkig 1986 toe
Familie, vrienden, clientèle en begunstigers
's Heeren onmisbaren zegen toegewenst.
Nieuwe Tonge, 1 januari 1986
Tel. 01875 - 1570
I
I
I
1
i
DOOR DE EEUWEN HEEN BELEEFDEN DE MENSEN DE
HET GEHEIM VAN DE KLEUREN
HET is uit ovelevering niet bekend of de Chinezen evenals de mensen uit
deze tijd ook 'ooooch' riepen wanneer zij vuurwerk afstaken om de boze
geesten te verdrijven. Zoals zoveel uitvindingen staat ook deze op hun
naam. Lang voor men in Europa het buskruit ontdekte, wat een
essentieel bestanddeel van vuurwerk is, staken zij het af bij hun religieu
ze feesten. Hoewel zij zeker hebben ingezien dat de vernietigende
kracht ervan van grote militaire betekenis was, hebben zij het destijds
nooit voor oorlogsdoeleinden gebruikt.
WIE vuurwerk zegt, denkt aan de
avonden van feestdagen waarbij de
nachtelijke hemel kleurrijk verlicht
wordt door veelsoortige uiteenspat
tende lichten. Mensen kijken omhoog
en hun gezichten worden plotseling
even zichtbaar onder de rode, gele,
groene, gouden en zilveren kleur-
guirlandes. Het publiek steekt zijn
bewondering niet onder stoelen of
banken. Op oudejaarsavond vindt
men op het uur dat het oude jaar
wordt vervangen door een nieuw,
velen op straat, om hun gekochte
voorraad rotjes, zevenklappers, voet
zoekers, gouden- en zilveren regens
en kleine vuurpijlen tot aktiviteit te
brengen. Een bezigheid die lang niet
onschuldig is, gezien het niet geringe
aantal ongelukken dat daarbij plaats
vindt. Ongelukken die wel leiden tot
gedeeltelijk of geheel gezichtsverlies,
naast de vele brandwonden. Vergeefs
trachten de autoriteiten door middel
van politieverordeningen ongelukken
te voorkomen.
Er zijn vele soorten vuurwerk, ver
deeld in drie afdelingen. Daar is het
grootvuurwerk, waarvan we de resul
taten wel op koninginnedagen kunnen
bewonderen, er is schertsvuurwerk,
zoals konfettibommen, knalsigaren.
-lucifers en -erwten, er is ook vuur
werk dat voor praktische doeleinden
wordt gebruikt, bijvoorbeeld bij het
reddingswezen, voor signalen en ra
ketten voor reddingstoestellen, bij de
landbouw om de vogels te verjagen in
het leger als lichtkogels enz.
Overigens wordt er jaarlijks alleen al
aan vuurwerk tot vermaak voor mil
joenen guldens afgevuurd. Het aantal
rotjes dat gebruikt wordt om de jaar
wisseling te aksentueren ligt in de
buurt van vijf miljoen stuks.
HET maken van vuurwerk is, net zo
min als het afvuren ervan, een bezig
heid voor nonchalante mensen. De
veiligheidsvoorschriften op dit terrein
kunnen haast niet streng genoeg zijn.
In ons eigen land wordt vuurwerk met
zeer grote zorgvuldigheid vervaar
digd, maar met geïmporteerd vuur
werk uit andere landen is het vaak
minder goed gesteld en zijn slechte
ervaringen opgedaan.
Het mengsel dat voor de verbranding
wordt gebruikt, het zogenaamde sas,
bestaat uit diverse zouten waaraan
bindmiddelen worden toegevoegd en
harsprodukten om de verbranding wat
langzamer te doen verlopen.
Het geheim van de prachtige kleuren
berust in het toevoegen van metaal-
vijlsels, waaronder ijzer en staal, zink
en aluminium. Om bepaalde effecten
te bereiken is de vuurwerkfabrikant
vaak genoodzaakt om eerst een paar
proefexemplaren te vervaardigen, om
na te gaan of er geen storingen
optreden en de uitschietende kleurbal-
len wel op het juiste moment ont
branden en of er kans is dat er proble
men kunnen ontstaan.
ONTWERP
EEN groot vuurwerk, vaak ter waarde
van duizenden guldens, moet zelfs
helemaal ontworpen worden. Een in
tekening gebracht ontwerp is onont
beerlijk, bovendien moet het geheel in
een bepaalde vorm worden gegoten,
er moet een verloop zijn waarin een
climax, dat is een stijgende lijn, valt te
onderkennen. Er zijn bepaalde wen
sen van de opdrachtgevers waar men
rekening mee moet houden en men
verwacht ook niet altijd hetzelfde, iets
nieuws is vaak een van de wensen.
In de meeste vuurwerkfabrieken zijn
uiteraard ook bepaalde voorzieningen
getroffen die ongelukken bedoelen te
voorkomen en tegelijkertijd, wanneer
er een ontploffing mocht plaatsvinden
trachten te beperken.
UITVINDER
OP de bekende vraag wie het buskruit
in Europa heeft uitgevonden, valt
evenmin als bij de boekdrukkunst, een
afdoend antwoord te geven. Een
document uit 1326 vermeldt reeds
kanonnen en kogels, waarvoor zeker
buskruit nodig is geweest, maar wie
het precies was weet men niet.
Kandidaten zijn de Engelsman Roger
Bacon, de Duitser Albertus Magnus
en de Duitse monnik Berthold
Schwarz, die zelfs voor zijn vermeen
de uitvinding een standbeeld in zijn
geboorteplaats Freeburg kreeg, waar
op te lezen staat dat hij in 1354 zijn
vinding wereldkundig maakte. Erg
twijfelachtig, gezien het bovenver
meld document en het feit dat er in
1340 al een kruitfabriek in Augsburg
stond. Belangrijker is echter de in
vloed die het buskruit in het toenma
lige Europa had. De gehele militaire
techniek werd er door veranderd en
de samenleving werd er door beïn
vloed. Toch duurde het tot de helft
van de negentiende eeuw voordat het
zwarte buskruit verdrongen werd door
andere, krachtiger samenstellingen.
De datum van de uitvinding wil echter
nog niet zeggen dat Europa de explo
sieve stoffen daarvoor niet kende. De
bekende reiziger Marco Polo noemde
reeds in zijn geschriften over het verre
oosten de Chinezen die in staat waren
tot het maken van bliksem en donder
met helse middelen.
Hoe betoverend vuurwerk ook mag
zijn, met het maken en het afvuren
ervan moeten we zeer voorzichtig zijn,
waaraan het in ons land wat het
afvuren op oudejaarsavond betreft
nog wel eens mankeert.
Zodat wij u ook met de aanstaande
jaarwisseling aanraden de uiterste
voorzichtigheid te betrachten en voor
al te vermijden dat kinderen hun
krachten op al dat moois gaan beproe
ven.
I
i
I
i
i
I
i
