Uit de Historie
Ooltgensplaat
Bijeenkomst over
jeugdwerkloosheid
Raadhuisconcert
te Middelharnis
(V)
50 jaar geleden
werd de Geref. Kerk
in gebruik genomen
Bladz. 2
De tweede Geref. Kerk
te Ooltgensplaat
Pieter Bigge
Het schoolleven
Hobbel, (tot na de Ramp)
te Ooltgensplaat
HYPOTHEEK NODIG?
makelaar tamboer bellen
voor gratis computerberekening
01870-3477 |g
„EILANDEN-NIEUWS"
VRIJDAG 1 NOVEMBER 1985
In E.N. van 1980 stond het volgende
bericht:
J.l. dinsdag 22 januari was het 50 jaar
geleden dat het kerkgebouw van de
Gereformeerde Kefk aan de Zuid-
Achterweg in gebruik werd genomen.
Het verrees op de plaats waar de eerste
kerk werd gebouwd, waarvan op den
17den oictober 1889 door Lena Arentje
de Ruiter Ld. de eerste steen werd
gelegd.
Dit gebouw, dat 40 jaar in gebruik is
geweest vertoonde een erg verval en in
1929 werd door de gemeente besloten een
naieuwe kerk te bouwen. In de gevel van
deze nieuwe kerk werd de volgende steen
ingemetseld:
DE EERSTE STEEN VAN DEZE
VERBOUWDE KERK IS GELEGD
DOOR WILHELM G. C. VAN
KEMPEN W.C.ZN.
DEN 28STE JUNI 1929.
De ingebruikneming had plaats op 22
januari 1930, in welke dienst voorging de
plaatselijke predikant ds. H. de Lange,
met de tekst uit Mattheus 28 20: ,,En zie,
ik ben met ulieden alle de dagen tot de
voleinding der wereld. Amen".
Onder de genodigden waren veel predi
kanten en kerkeraden uit de Classis, waar
onder de oud-predikant ds. A. L. Ruijs uit
Dinteloord, bij de oudere inwoners nog
wel bekend;
Het gemeentebestuur werd vertegenwoor
digd door burgemeester W. J. Donker
sloot en de wethouders H. P. Waling en
Jac. Jacobs.
Met de aanvang van de dienst werd de
daarvoor wel toepasselijke psalm 89 1
gezongen, waarbij het orgel werd bespeeld
door de heer R. Kiewiet, hoofd van de
Chr. Nat. School.
Tijdens de bouw, ruim een half jaar,
kerkte de gemeente in dez.g.n. „Blauwe-
loods" van de genie, staande onder aan
de Havendijk bij het Fort „Prins Frede-
rik". Een eind van 't dorp en bij guur en
wintersweer voor velen een koude lange
reis.
Bouwers
Architect van dit kerkgebouw was de heer
H. C. de Ruiter met de volgende aanne
mers: Joh. Korteweg Lzn. timmerwerk; J.
van Ree metselwerk; C. D. Birkhoff smids-
werk en een broer van hem D. C. Birkhoff
maakte het sierlijk smeedwerk voor de
deuren. Deze zijn allen overleden.
Alleen de schilder, de heer L. T. Ras
(thans wonende in ,,Vroonlande" teDirks-
land) is nog in leven.
In een verslag stond toen o.a. vermeld, dat
het schilderwerk opviel door de fijne af
werking.
De totale bouwkosten waren rond
30.000,Niet te vergelijken met tegen
woordig. Door de solide bouw ziet deze
kerk, zowel het exterieur als het interieur
er nog zeer onderhouden uit.
Het Volkspetitionnement in 1878 ko
ning Willem III aangeboden, werd in
Ooltgensplaat getekend door 182 per
sonen, die 100 schoolgaande kinderen
hadden tussen 6 en 12 jaar.
Personen die in Ooltgensplaat
naar voren traden:
Onder de titel: „Het Testament van de
boedel van Pieter Bigge te Ooltgens
plaat", schreef P. Bom, administrateur
van de Boedel Bigge enige artikelen in
E.N. 1965.
Van zijn hand verscheen bij het 250 jarig
bestaan van deze boedel een boekje: ,,Het
Testament van Pieter Bigge", en de bete
kenis daarvan voor Kerk en Diaconie in
het verleden en heden" (1971).
In E.N. van april 1978 stond een artikel:
300 jaar geleden werd Pieter Bigge ge
boren. Daarin werd geput uit P. Bom's
boekje.
Uit dit artikel citeer ik:
Tot zijn enige universele en de algehele
Erfgenaam benoemde hij „den Diaconij
Armen van Ooltgensplaat voor een geregt
een vierde part, den grooten ofte alge-
meenen Huis Armen van Ooltgensplaat,
voor gelijk een vierde part, den Diaconij
Armen en de Kerke van Den Bommel, te
zamen voor een derde part ende Kerke
van Ooltgensplaat, voor de resterende
zesde part ten behoeve van de zorg ,,ten
eeuwigen dage" van de zerk en grafplaats
van de Testateur".
Geboren op 21 april 1678 werd hij als
zoon van Maarten Bigge en Zegertje
Klaas gedoopt in de Nederduits-Gere-
formeerde Kerk van Ooltgensplaat. Dit
echtpaar liet tot tweemaal toe een zoon
dopen met de naam Petrus. Men mag
aannemen, dat de eerste als jong kind
overleed en toen de tweede ter wereld
kwam, deze naar het gestorven broertje
werd genoemd.
Het huwelijksgeluk van Pieter Bigge is
van korte duur geweest. Hij trouwde met
Johanna Kint, weduwe van Hendrik de
Jongh, die tijdens zijn leven het tot prae-
sident schepen van St. Adolphsland alias
Ooltgensplaat en Den Bommel had ge
bracht. Dit huwelijk is 15 juli 1714 te 's-
Gravenhage in de Hoogduitsche Kerk ge
sloten. Een dochtertje Catharina werd 23
juni 1715 te Ooltgensplaat ten doop ge
houden. Maar de moeder stierf in het
kraambed; 9 juli 1715 verkreeg Pieter
Bigge het vereiste biljet om zijn huis
vrouw Johanna "t Kint te begraven.
Voor de impost op het begraven verviel hij
in de hoogste klasse van 30 gld. Ditzelfde
doet zich negen dagen later voor 18 juli
1715 ais zijn dochtertje, nog geen
maand oud ter aarde moet worden be
steld. Op 25 januari 1721 komt Pieter
Bigge zelf te overlijden. Zijn lijk werd o
op 31 januari aangegeven, ook weer in de
klasse van 30 gld. Hij moet in de Her
vormde Kerk begraven zijn.
Een ernstig woord aan 't eind van het
verslag: G.K. 75 jaar:
De toekomst van de gemeente
Er zijn thans 350 leden, waarvan 172
belijdend. De gemeente is niet ge
groeid en uit vele gezinnen van vroeger
is geen enkel lid overgebleven. Het
kerkbezoek is veeleer matig dan goed
te noemen. De afval onder de jeugd is
erger dan velen denken. Ook zijn vele
ouderen niet meer zo geestelijk mee
levend als zij vroeger waren. Wellicht
zou Jezus' woord ook hier gelden „Ik
heb tegen u dat gij uw eerste liefde hebt
verlaten". De toekomst is onzeker.
Wanneer Ooltgensplaat zich sterk uit
breidt, dan is de kerk voorlopig nog niet
te klein. Als er veel nieuwe leden
zouden bijkomen van de overzijde mo
ge dan van de Plaatse Geref. Kerk tot
in lengte vanjaren gezegd worden dat
zij is een stad op een berg en een licht
op de kandelaar. (E.N. 1964)
Hoe is 't nu in 1985? Wie schrijft daar
eens iets over?
„....hy dient voor de Broederen der Clas
sis te verschynen, die opdat here beroe-
pinge by den Kerckeraat ende Magistraat
gedaan, nae voorgaende examinatie ende
ondersoek harer gaven, so van lesen als
van singen, van de Classe zoude mogen
geapprobeert".
Zo luidt een bepaling uit 1622, inzake de
benoeming van de schoolmeester en
voorzanger" voor Ooltgensplaat (E.N.)
Ds. G. v.d. Zee vertelt onder het kopje:
De schoolmeester
Inmiddels deed zich een kwestie voor met
de schoolmeester. Ds. Albert Jansz. had
in 1583 reeds over hem geklaagd, dat hij
niet ter kerke kwam en de kinderen niet
wilde onderwijzen uit de catechismus. Nu
kwamen in opdracht van de klassis de
predikanten Simon Jansen van Dirksland
en Arent Timmerman van Nieuwe Tonge
om hem er op te wijzen dat hij de cate
chismus als leerboek der kerk had te aan
vaarden en dit met zijn handtekening
De boerderij aan de Noordzijdsedreefte Ooltgensplaat. In pacht bij de heerj. M. van Rossum.
Hoewel niet met zekerheid te zeggen is, kan worden aangenomen dat Pieter Bigge
op deze hofstede heeft gewoond. Zelfheeft hij deze landerijen beboerd. Dit is o.a. af te leiden
uit de notulen van de polder Het Oudetand". (E.N. 1978)
De Geref. Kerk aan de Zuid-Achierweg ie Ouligciisplaat. Het gebouw werd op 22 januari 1930
in gebruik genomen. Zowel het interieur als het exterieur ziet er zeer verzorgd uit.
De kerk biedt plaats aan 300 personen. (E.N. 1964)
moest bekrachtigen omdat ,,hij ghesont
moest wesen in de leere die de jeucht tot
godsalighe leere zouden beweghen". De
schoolmeester zette zich schrap en was
daartoe niet te vinden, zodat de predi
kanten Coesvelt en Tayus bij de baljuw
van het ressort er op aandrongen hem in
naam der klassis te willen verwijderen en
een andere schoolmeester voor hem in de
plaats te stellen. Na enig zoeken slaagde
men daarin te Delft. Daar trof men aan de
heer Merten van der Biest die met zijn
huisvrouw een goede attestatie verkreeg
van ds. Johannes Milius, met welke getuig
schriften zij door de klassis werden aan
genomen. De predikant van Goeree zou
nu de gemeente te Ooltgensplaat van een
en ander verwittigen zodat men de komst
van Merten en zijn vrouw de schooldienst
weer in goede banen werd geleid.
Hieruit blijkt dat de „openbare" school
toen een Gereformeerde School was, ge
bonden aan Schrift en Belijdenis, en dat
het dus niets nieuws is, dat we scholen
begeren op Gereformeerde Grondslag.
Testament
Twee dagen voor zijn overlijden, n.l. op 23
januari 1721 maakte hij zijn TESTA
MENT in aanwezigheid van Gabriel Ha-
nenberg en Cornells Ruijgrok, schepenen
van St. Adolsland. Als vervanger wordt
benoemd Johannis Bouman, ook schepen
van Adolfsland.
Een dochter uit zijn 's vrouws eerste
huwelijk, Henderina de Jongh kreeg als
weeskind de helft van het huis aan de
Noordzijde van de Voorstraat binnen
Ooltgensplaat, genaamd de Drij Orangen
(thans Voorstraat 14 en bewoond door de
familie Baars).
Nadat de erflating voor de kerk en de
armen is beschreven laat Pieter Bigge be
schrijven dat alle papieren die niet meer
nodig mochten zijn, zoals boeken, pa
pieren, rekeningen, en wat verder ge
vonden zal worden, ten Sterfhuize van
hem Testateur door de Executeurs Johan
Annemaet, Schout en de Secretaris van de
Oude Tonge, Witte van Dam uit Oolt
gensplaat en d' Heer Comelis Vreeswijk
Predikant wonende op Den Bommel) pu
bliek zal worden verbrand in 't bijwezen
der auditeurs van rekeninge, zonder te
gedoogen dat een stuk werd weggenomen
of gecopieert door iemand wie het ook
zoude mogen wezen maar in dezen te
handelen, volgens de uitgedrukte wil van
hem Testateur.
Hofsteden en Landerijen
Ten behoeve van de armlastige gemeen
schap liet dhr. Pieter Bigge drie boeren-
hofsteden en landerijen ter oorspron
kelijke grootte van 190.87.56 ha. na.
25 november
Waarom werd 25 november aangewezen
om verantworoding af te leggen van het
beheer? „Pieter Bigge heeft voorde slech
te maatschappelijke toestanden in zijn tijd
een geopend oog en een geopend hart
gehad, aldus dhr. Bom in zijn geschrift.
Het zomerwerk in de landbouw was op die
tijd meestal verleden tijd en hij heeft in het
jaargetijde, waarin de nood het hoogst
was, de kerkelijke en burgerlijke arm
besturen, van ruimer geldmiddelen willen
voorzien, om de arme mensen eens extra
te bedenken, om hen als het ware een
kerstgave toe te kennen.
Opmerking:
In P. Boms 6e artikel staat dat het loon
van een arbeider vroeger in de winter
bedroeg 12 stuivers daags, 3,60 per
week. Mogelijk is dit nog aan de hoge kant,
want m'n grootvader verdiende in 1800
ook maar 3,60 per week.
In de tijd dat ik naar school ging, in de
Plaat, kwam ik door de Pieter Biggestraat.
De naam wekt bij mij de gedachte aan de
plaatsnaam: Biggekerke. In die naam is
Bigge de persoonsnaam Biggo; een vlei-
naam van namen als Bighard, Bigwald
(Dr. J. de Vries).
Aantekening:
P. Bom zegt in z'n eerste artikel:
In de eeuw der Hervorming poogden onze
Vaderen met alle gebeurtenissen ook uit
het dagelijks leven, in God te eindigen en
Hem in alles te eren.
Zo hadden zij de vaste gewoonte om elk
testament, maar ook wel huurkontrakten,
te beginnen met de aanroeping van God
Drieënig. Men beschouwde het testament
maken als een daad, die men voor Gods
aangezicht verrichtte. De laatste daad van
het rentmeesterschap. Of althans een be
vel, waaruit die laatste daad vanzelf zou
geboren worden.
Vaak had men zelfs de gewoonte, eer het
testament werd gemaakt in het gebed te
gaan en God Almachtig aan te roepen, dat
Hij door Zijn indachtig makende Geest
leiding wilde geven, opdat alles wel be
schikt en niets vergeten mocht worden.
Zo droeg oudtijds elk testament een
vroom of althans ernstig karakter.
Men schreef het zelf. Men sprak er zich in
uit. De een zus, de ander zo. En daardoor
bezat zulk een testament ook persoonlijke
waarde.
Men kent onder ons het testament van
Calvijn wel. En zo deed niet enkel Calvijn
het, maar duizenden met hem. En zo heeft
Pieter Bigge het in januari 1721 ook
gedaan.
De naam Ooltgensplaat heeft bij heel
land- en tuinbouwend Nederland een be
kende klank gekregen. De beste zaden
komen immers uit die gemeente en nog
bekender klank dan de naam der gemeente
heeft die van N.V. Zaadhandel en Zaad-
teelt v.h. A. Hobbel. Het was immers de
familie Hobbel, die in het begin der vorige
eeuw de zaadteelt in Ooltgensplaat begon
te bedrijven, de heer A. Hobbel Jr., 18 39-
1915, slaagde er in de mogelijkheden, die
het bedrijf in zich hield, het zaadteelt-
bedrijf, tot grote bloei te brengen.
In 1845 viel het eigenlijke vestigingsjaar
van het nu grote en nationaal bekend ge
worden bedrijf, een halve eeuw geleden
begon de huidige directeur, dhr. C. W.
Hobbel Az. naast de teelt ook de zaad-
handel. Door energie, moed en volharding
slaagde deze er in de detailhandel in zaden
tot een bedrijf van buitengewone beteke
nis te maken, mede door de nauwgezette
methodes, die hij invoerde om de kwaliteit
der zaden tot het allerhoogste op te voeren.
„Hobbels Zaden" werd voor iedere land
en tuinbouwer een begrip. De groei van
het bedrijf was daarvan een gevolg en
thans mogen de heer Hobbel en zijn mede
directeur, de heer Dapper, die de jongere
generatie vertegenwoordigt, terug zien op
jaren van dienstbaarheid aan land- en
tuinbouw en daardoor op een bijdrage van
betekenis in ons maatschappelijk en eco
nomisch leven, terwijl voor Ooltgensplaat
niet vergeten mag worden, de betekenis,
die het bedrijf heeft voor arbeidsgelegen
heid.
Zaterdag 9 november a.s. organiseert de
Kulturele Kring „De Welle" een kamer
muziekavond in de sfeervolle Raadhuis
zaal te Middelharnis. Deze avond treedt
op het bekende blazerse-ensemble het
Reicha Kwintet, bestaande uit Jeannet
Landré, fluit; Jan Jimkes, hobo; Willem
van de Laar, hobo; Joop Oudhof, hoorn en
Jan Berend Kan, fagot.
Het Reicha Kwintet speelt muziek van
Franz Danzi 1763-1826), Jacques Ibert
(1890-1962), Darius Milhaud (1892-
1974) en AnatoleLiadov (1855-1914).
Het Reicha Kwintet is genoemd naar de
Tsjechische componist Antonin Reicha
(1770-1836), die met zijn tijdgenoot
Franz Danzi de basis heeft gelegd voor de
blaaskwintetliteratuur.
Het repertoire van het Reicha Kwintet
omvat meer dan 50 blaaskwintetten en
daarnaast enkele belangrijker werken
voor blazers en piano, dit repertoire wordt
voortdurend uitgebreid. Het accent ligt op
werken van Reicha en Danzi, hoogte
punten uit de Franse kamermuziek en
eigentijdse gemakkelijk aansprekende
stukken met name uit Oost-Europa, veelal
gebaseerd op de volksmuziek.
Het Kwintet treedt regelmatig op in tal
van plaatsen in Nederland en heeft ver
schillende radio-uitzendingen verzorgd.
Daarnaast werd reeds tweemaal een tour
nee naar Tsjecho-Slowakije gemaakt en
werd in België de B.R.D. en Luxemburg
geconcerteerd.
Het Reicha Kwintet, opgericht in 1969,
heeft in zijn lange periode van bestaan een
hecht samenspel ontwikkeld en daarbij
toch een muzikale spontaniteit weten te
handhaven.
Door Philips is een plaat van het Reicha
Kwintet uitgebracht met werken van
Danzi, Reicha en Laurischkus. Deze
maand is een tweede plaat van het Kwin
tet uitgebracht. Op deze plaat komt een
ander aspekt van het repertoire aan de
orde: muziek van componisten die zich
lieten inspireren door volksdansen en me
lodieën, veelal afkomstig uit hun eigen
geboorteland.
Tijdens het concert zal de fagottist Jan
Berend Kan de te spelen werken toe
lichten. Het programma is zeer geva
rieerd, met werken uit verschillende stijl
perioden.
Het concert vangt aan om kwart over
acht. De toegangsbewijzen zijn verkrijg
baar bij de bekende voorverkoopadressen
en aan de zaal. De koffie in de pauze, is in
de toegangsprijs inbegrepen. De Kultu
rele Kring „de Welle" hoopt op een
uitverkocht Raadhuis en hoopt u graag te
ontvangen op zaterdag 9 november a.s.
Koninklijke onderscheidingen
Natuurlijk leeft geheel Ooltgensplaat mede
in deze dagen met de opmerkelijke jubi
leumviering, opmerkelijk van het 100-
jarig bestaan van de zaadteelt, het 50-jarig
bestaan van de zaadhandel en zaadteelt,
het 50-jarig jubileum van de directeur C.
W. Hobbel, het 50-jarig jubileum van
magazijnmeester Joh. de Vos, en de veer
tigjarige jubilea van administrateur W.
Fun. chef-inpakkerC. Fun en controleur
H. J. Remus.
Drie generaties hebben het bedrijf op
gebouwd, A. Hobbel Sr., de grootvader
van de tegenwoordige directeur, A. Hob
bel Jr., die we hierboven reeds vermelden
en de heer CW. Hobbel, die thans op 74-
jarige leeftijd het grote genoegen heeft, om
deze jubilea te beleven; aldus: „Opbouw",
16 december 1949.
Daaruit nog dit citaat:
,,Het zaadteelt bedrijf werd gevestigd in
een prachtig produktiegebied, maar in
zicht en daadkracht waren nodig om een
werkelijk bedrijf te creëeren, hetgeen nog
Loek Hermans
Op vrijdag 8 november 1985 wordt in
Hotel van Marion een discussiebijeen
komst gehouden over jeugdwerkloos
heid.
Als gastspreker zal aanwezig zijn Loek
Hermans, 2e Kamerlid van de VVD.
Loek Hermans is geboren in 1951 en na
zijn HBS-opleiding heeft hij poHticologie
gestudeerd. Voordat hij de politiek inging
was hij docent maatschappijleer.
Hermans, ook mediaspecialist voor de
VVD in de 2e Kamer, is zeer betrokken bij
de problematiek omtrent de jeugdwerk
loosheid.
Immers, arbeid speelt in onze samen
leving een belangrijke rol. Het hebben van
een baan geeft niet nog steeds alleen in
komen en maatschappelijke erkenning,
maar geeft evenzeer bevrediging door ont
plooiing van capaciteiten, alsmede de mo
gelijkheid tot zinvolle tijdsbesteding.
Maar speciaal ten aanzien van jongeren
geldt dat wanneer zij direkt na het
voltooien van hun opleiding met lang
durige werkloosheid worden geconfron
teerd de indruk groeit dat de samen
leving geen behoefte aan hen heeft.
Het probleem van de jeugdwerkloosheid
leeft bij jong en oud.
Vandaar dat een ieder, maar met name
de groep jongeren, van harte welkom is.
De avond wordt georganiseerd door de
JOVD.
De JOVD op Goeree-Overflakkee be
staat nu drie jaar en zij verwacht op deze
manier jongeren in de leeftijd van 16 tot 30
jaar politiek mee te laten denken over de
toekomst, HUN toekomst.
meer het geval is geweest met het schep
pen van een zaadhandel, die immers op
een vrij moeilijke plaats ten opzichte van
de mogelijkheid voor goedkope en ge
makkelijke afzet kwam te liggen".
Mogelijk stellen velen de volgende foto
met onderschrift op prijs.
Tweemaal kampte het bedrijf met moei
lijkheden als gevolg van oorlog. In 1914
en 1918 werden de pakhuizen nog lange
tijd gebruikt voor onderdak brengen van
Belgische vluchtelingen.
Op 18 februari 1944 kwam het bevel tot
algehele ontruiming, inundatie en evacua
tie van de streek, mensen werden gevor
derd, een droogschuur afgebroken, etc.
Het jubileum bewees dat dit bedrijf de
tegenspoed te boven gekomen was.
Tenslotte: Alle leidende figuren uit dit
bedrijf hielden zich aan de zinspreuk, die
de grondvester neerschreef in zijn me
morie": Niemand is gelukkig zonder
tegenspoed". (wordt vervolgd)
J. L. Struik
Tijdens de plechtigheden bij dejubilarissen: bovenste rij van links naar rechts de heren: H. J. Remus, 40 jaren controleur H. G. J. Dapper, directeur
der N. V., W. Fun. 40 jaren in het bedrijf thans administrateur C. W. Hobbel, oprichter van de zaadhandel en directeur, die als zodanig het
vijftigjarig jubileum viert, C. Fun, chefinpakker, 40 jaren in de zaadhandel werkzaam. Medewerker sinds de oprichting was de heer Joh. de VosAz.
aan welke burgemeester Hordijk de onderscheiding van de zilveren medaille van de Orde van Oranje-Nassau uitreikte en die men op de foto beneden
rechts gecomplimenteerd ziel worden door de burgemeester Foto links: Burgemeester Hordijk spelt de heer W. Fun de eremedaille in
brons, eveneens verleend bij Kon. Besluit, op de borsl. Door ziekte was de heer De Vos niel in de gelegenheid de plechtigheid in de bedrijfsruimte
bij te wonen, zodat hem in de huiskamer de onderscheiding werd uitgereikt.
