Uit de geschiedenis van
de Rotterdamse Stoomtram 2
Goedereede koopt computer
„met meer hersens"
Predikbeurten
Opgave
nieuwe leden
Gödel - Escher - Bach
Bij beknelling
ernstig gewond
Telefonische
vacature-dienst
Muziekkamerconcert
Tweede deel waardig vervolg op deel 1
Klaas Jan Mulder
geeft reformatieconcert
Klompenmakerij
voor Ouddorps museum
Beroep aangenomen
IJsclub „Ouddorp'
Geref. Kerk Ooltgensplaat
Bladz. 2
Opbrengst 1985 Nierstichting
Vakantiebonnen Landbouw
Dam- en Schaal(vereniging
„Ontspanning" te Ouddorp
Zondag 20 oktober 1985
Eerste schaatsavond
donderdag 21 november.
DIERENBESCHERMING
„EILANDEN-NIEUWS"
VRIJDAG 18 OKTOBER 1985
- ROTTERDAM Nadat in oktober
1984 deel 1 van dit boek was verschenen,
zijn de samenstellers Henk van der Most
en Henk Ontrop terstond begonnen met
het tweede deel. Zij hebben het schitte
rende tekstmateriaal dat wijlen de heer C.
M. Koster in de vorm van een serie
krante-artikelen had nagelaten, opnieuw
gerangschikt. Waar nodig, vulden zij de
tekst met nadere details aan. Daarnaast
zorgden zij voor een bewonderenswaar
dige hoeveelheid beeldmateriaal. Als ba
sis werd een selectie uit het gigantische
Koster-archief gebruikt. Als aanvulling
werden foto's uit diverse verzamelingen
bijeengebracht, waarna nog een serie kleu
rendia's aan het geheel werd toegevoegd.
Het resultaat kan met recht fantastisch
worden genoemd, zeker als men deel 1 en
2 tezamen bekijkt. In ruim 250 blad
zijden en meer dan 200 foto's is een
enorm stuk Rotterdamse vervoergeschie-
denis bijeengebracht. Bijna 60 hoofd-
stuklcen lang vertelt de auteur over het
uitgebreide RTM-net, over het materieel
en vooral over de mensen: de stokers en de
directeuren, de machinisten en de passa
giers, de rangeerders en de conducteurs.
En dat alles verluchtigd met een selectie
foto's uit de mooiste koUekties. Als klap
op de vuurpijl worden we aan het einde
van deel 2 met een uiterst fraaie reeks „D e
RRTM in kleur" verrast. De RTM had
zich geen beter monument kunnen wen
sen, nu het straks in 1986 precies 20
jaar geleden is, dat de Rotterdamse Tram
weg Maatschappij als laatste bedrijf in
Nederland haar streektramdiensten be
ëindigde.
Meer dan 100 foto's
Nu even naar deel 2 van het zojuist
verschenen boek „Uit de geschiedenis van
de Rotterdamse Stoomtram", dat op 12
oktober bij het RTM te Hellevoetsluis is
gepresenteerd. Het bekendeeerste exem
plaar" werd daar overhandigd aan de heer
J. Delst, momenteel directeur van ,,NV
Streekvervoer Zuid-West-Nederland"
(ZWN) die feitelijk de „opvolger" is van
de RTM.
Het boek opent met enkele verhalen over
de jaren 1944-1945 toen Rotterdam hon
ger leed. Tijdens de hongerwinter werden
toen vanuit de Hoekse Waard voedsel-
transporten met RTM-materieel georgani
seerd. De latere directeur dr. H. J. van
Zuijlen alsmede de huidige ZWN-direc-
teur, J. Delst, deden in die bange dagen bij
toerbeurt dienst als treingeleider. Ook de
chef-machinisten D. Vermaas en C. van
In 1956 leverde feestdagen nog een extra druk vervoer op.
Loc 9 met postrijtuig en negen rijtuigen op de zaterdag vóór Pinksteren aan het Maastunnelplein.
Haren, alsmede de toenmalige directeur,
ir. A. J. Kuiper, worden met ere genoemd.
Dat deze nachtelijke transporten zonder
ander personeel nooit uitgevoerd zouden
zijn, spreekt vanzelf.
De heer C. M. Koster belicht verder in
zijn prettig leesbare stukken allerlei as
pecten van de trams naar de eilanden.
Hij schrijft over het „ijslijntje" naar de
haven van Stellendam, over het ,,boter-
lijntje" van de RTM, over de verbinding
met het Brabantse smalspoornet, over de
lijn naar Zwijndrecht enz.
Daar tussendoor laat hij oud-personeels-
leden hun avonduren vertellen: hoe men
onderweg eieren raapte, hazen ving en
Duitse militairen uit de tram in het water
liet duikelen.
De schrijver vergeet niet het belang te
schetsen dat de tram had voor Rotterdam-
Zuid. Tenslotte was de tram het belang
rijkste aanvoermiddel van winkelende
eilanders" op weg naar de grote stad.
Dat de machinisten het rijden door de stad
niet altijd prettig vonden, wordt eveneens
beschreven. En zo gaat het maar door:
hoofdstuk na hoofdstuk in totaal 31
trekken allerlei gebeurtenissen aan ons
voorbij en we worden niet moe verder te
lezen.
De tram verdwijnt: 14 februari 1966
Na het boeiende relaas van rasschrijver
C. M. Koster beschrijft Henk Ontrop in
een artikel „Op weg naar het einde" de
allerlaatste rit en wat daaraan vooraf
ging. Het is een nostalgisch stuk ge
worden, waarin het afscheid van de ,,ouwe
trouwe tram" centraal staat. Ook dit af
scheid, bijna 20 jaar geleden, is alweer
historie geworden.
De heer M. M. Grootendorst tenslotte
vertelt op prettige wijze de activiteiten van
het Rijdend Tram Museum (het RTM)
te Hellevoetsluis, waar allerlei evene
menten worden georganiseerd die de her
innering aan het tramtijdperk levendig
houden. En heeft de lijn Nieuwegein-
Utrecht niet bewezen, dat de sneltram in
deze tijd weer een toekomst heeft?
De Pirola-tramserie
groeit nog steeds
,,Uit de geschiedenis van de Rotter
damse Stoomtram 2" is een waardig ver
volg op deel 1Het bezit van beide boeken
is voor de liefhebber en hobbyist een
absolute ,,must". Gelukkig is het eerste
deel nog volop verkrijgbaar, zodat een
eventuele leemte kan worden opgevuld.
In de tramserie van UITGEVERIJ
PIROLA te SchoorI is het Rotterdamse
boek het elfde in de reeks. De populaire
prijs van 29,50 geldend voor alle
tramboeken bleef ook nu weer gehand
haafd. Met meer dan 100 foto's, 128
pagina's tekst en een stevig, nostalgisch
gekleurd omslag is dit mooie boek die prijs
zeker waard. In elke boekhandel van
Nederland verkrijgbaar.
Het leek er in de gisteravond te
Goedereede gehouden raadsverga
dering sterk op dat „de oppositie"
(als WD en PvdA die buiten het
College staan al zo mogen worden
aangeduid) hun behoefte botvier
den om CDA wethouder L. Visser
te kijk te zetten. Dhr. Visser moge
van veel verstand hebben, niet ech
ter van computers en om de aan
schaf daarvan a 415.000,—
t.b.v. de gemeentelijke administra
tie ging het in deze vergadering. De
wethouder leek er wat onbezorgd
om te lachen maar toen mevr. Hoo-
genraad (PvdA) daar wat van zei
maakte de wethouder duidelijk dat
zijn lach veeleer een schampere
was. Had niet een hoogst deskun
dige van de Ver. Ned. Gemeenten
de raad alle voorlichting gegeven en
moest de raad nu nóg en dan bij
hém met vragen komen?
,,Ik heb er geen verstand van" bekende
dhr. Visser na wat antwoorden die som-
miger lachlust hadden opgewekt. VVD'er
L. X. den Hollander verklaarde zo'n
bekentenis te respecteren al had hij die
graag eerder van de wethouder vernomen,
'n Raadslid ten voeten uit, om nog eens te
willen horen wat hem al lang bekend is....
Het krediet a 415.000,— werd ge
vraagd voorde aanschaf van een I.B.M. S
36 computer systeem. De gebruiksmoge
lijkheden van het apparaat waren samen
gevat in een automatiserings nota en 't kon
die raadsleden die bij de uitleg door de
deskundige goed hadden opgelet, zo klaar
als een klontje zijn.
Mevr. Hoogenraad echter wilde nu we
ten of de computer ook „bij" is m.b.t. de
budgetbewaking; „die zal nu directer kun
nen zijn", veronderstelde ze. Weth. Vis
ser echter waarschuwde haar van de com
puter niet al te grote verwachtingen te
hebben omdat die niet meer informatie
teruggeeft dan die waarmee zij is gevoed.
Mevr. Hoogenraad zag ook terug op de
aanschaf vorig jaar van een computer van
een ander merk, a 15.000,en ze
betreurde het dat nu gebleken is dat aan
sluiting op de IBM computer financieel
niet verantwoord is.Waarom dan nu een
IBM?" wilde ze weten,
„Omdat die meer hersens heeft", was het
ongekunstelde antwoord van weth. Visser.
Door de heren van Oosterom, Redert,
van Gurp werd er met enige zorg naar
geïnformeerd of het toch niet mogelijk zal
zijn „in te breken" in de computer, zodat
de persoonlijke gegevens toegankelijk zou
den zijn. Dat bleek niet het geval omdat
alleen kan worden ingebroken in com
puters die via een telefoonlijn werken.
De raadsvoorz. dhr. van Velzen ver
zekerde dan ook dat persoonlijke ge
gevens van Goerees" ingezetenen nu mak
kelijker bereikbaar zijn dan dat ze in de
computer zouden zijn ingevoerd.
Zorg bestond ook over het behoud van
arbeidsplaatsen maar die zullen in Goede
reede, niet verloren gaan, al bevestigde
dhr. Visser dat automatisering in het alge
meen wél arbeidsplaatsen kost.
„Die dingers hadden er nooit moeten
komen maar die dingers zijn er. Het zijn
smerige dingers voor de werkgelegen
heid maar ze zijn er nou eenmaal"
mopperde de wethouder over al die
nieuwigheid die ook al in de landbouw
wordt toegepast.
Over de aanschaf van de computer was
de raad het wel eens, behalve dan dhr.
Hans Grinwis die toch bleef vrezen dat
het arbeidsplaatsen gaat kosten ook al
werd dat met grote stelligheid ontkend.
Nu nog de plaats waar de computer
wordt geïnstalleerd. Dhr. den Hollander
maakte er bezwaar tegen dat het krediet
daarvoor niet gelijk bij het thans ge
vraagde krediet wordt betrokken. Dat
bleek moeilijk te kunnen omdat de plaats
nog niet is bepaald. De kosten mogen
echter op 10.000,— a 15.000,—
worden geschat.
MIDDELHARNIS
Dhr. Jaap Boeter (37) een van de fir
manten van bouwbedrijf fa. C. Boeter
Zn. is woensdag ernstig gewond geraakt
toen hij op het bedrijf van de fa. Ras aan de
Langeweg met een heftruck aan het werk
was.
Hij is daarbij bekneld geraakt tussen de
heftruck en een kolom waarbij zijn lever
werd beschadigd. Na onderzoek in het
ziekenhuis te Dirksland werd dhr. Boeter
naar het Dijkzigt ziekenhuis te Rotterdam
vervoerd waarbij een zware operatie heeft
ondergaan.
Ouddorp3904,70
Goedereedee1334,60
Stellendam1929,00
Melissant2397,05
Dirksland3407,40
Herkingen955,15
Sommelsdijk3934,85
Middelharnis4852,75
Stad aan 't Haringvliet1281,40
Den Bommel948.35
Oude Tonge2391,70
Nieuwe Tonge2250,70
Ooltgensplaat2260,70
Na het Gewestelijk Arbeidsbureau Doe-
tinchem en een aantal bureau's in het
Noorden van het land zorgt het G.A.B.-
Spijkenisse voor de primeur in de Rand
stad: De vacature/informatielijn.
Vanaf maandag 21 oktober a.s. kunnen
werkzoekenden in en rond Spijkenisse het
telefoonnummer(01880)-22522 draaien,
waarna men wordt geïnformeerd over de
nieuwste vacatures en scholingsmogelijk-
heden.
De vacaturelijn wordt dagelijks inge
sproken en is 24 uur per dag bereikbaar.
Zonodig wordt gedurende de dag de infor
matie nog herzien. De vacatures worden
vermeld zonder de naam van de werk
gever te noemen.
Geïnteresseerden worden verzocht zich
in het informatiecentrum van het arbeids
bureau te melden voor nadere informatie.
Voorlopig wordt begonnen met vacatures
afkomstig van werkgevers uit Voorne-
Putten. Voor het eind van het jaar zullen er
ook aanvragen uit de Hoeksche Waard en
Goeree-Overflakkee te beluisteren zijn.
Het G.A.B, hoopt op deze wijze werk-
bieders en werkvragers opnieuw een mo
gelijkheid te bieden met elkaar in kontakt
te komen.
Op zaterdag 26 oktober a.s. geeft de
bekende organist Klaas Jan Mulder uit
Kampen een reformatieconcert op het
hoofdorgel van de Grote- of St. Laurens-
kerk te Rotterdam. Voor dit concert heeft
de organist een bijzonder programma sa
mengesteld dat bestaat uit o.a. 3x ,,Een
vaste Burcht is onze God" van de com
ponisten Bach, Reger en Zwart. Verder de
fuga in Es-dur van Bach en het Prière van
C. Frank. Het programma zal verder
worden geopend en gesloten met samen
zang.
Het concert begint om 20.15 uur en de
deuren zijn vanaf 19.15 uur geopend.
OUDDORP
Inlevering van vakantiebonnen, deze kan
men inleveren van maandag 21 oktober
tot en met vrijdag 25 oktober 1985 bij D.
v.d. Linde, Julianaweg 22, Ouddorp.
Uitslagen van 14 oktober 1985:
Dammen:
K. Westhoeve - H. Tanis1-1
K. Tanis - G. Tanisafgebr.
mej. K. Tanis - C. Tanis1-1
J. Visbeen - J. Moerkerk2-0
J. Westhoeve - C. Mierop1-1
C. Akershoek - A. Meijer1-1
Schaken; afdeling 1:
C. Wassenaar - A. J. KasteleinO - 1
J.Soeteman-Kr. van der Wende.afg.
J. Grinwis - M. Breen1-0
J.Dijkstra-G. J.M.vanAlebeek afg.
Afdeling 2:
J. W. J. Breve - C. Orgers1-0
R. Kickert-M. H. J. vanDoorn 'A - V2
A. Verhage - J. P. Dolislager0-1
P. Westhoeve - Jac. Santifort1-0
Nu de Ouddorpse klompenmaker W.
Visser,, bij Ouddorpers beter bekend als
„Wullem de klompemaeker", van zijn
oude huis en werkplaats verhuisd is naar
een kleinere woning, heeft hij de volledige
inventaris van zijn klompenmakerij in
bruikleen beschikbaar gesteld voor het
Ouddorpse museum.
Het bestuur prijst zich bijzonder gelukkig
een dermate unieke kollektie gereed
schappen onder zijn hoede te krijgen en
heeft het plan opgevat om nog deze winter
met hulp van enkele vrijwilligers in het
gebouw een klompenmakerij in te richten,
zodat de bezoekers reeds in het volgende
seizoen de gereedschappen in een natuur
lijke entourage kunnen bekijken.
OUDDORP-Herv. Gem. 9.30 en 18.30
uur ds. W. J. op 't Hof- Ger. Gem.
9.30 en 18.30 uur lezen - Ger. Kerk
10.00 uur ds. Karels en 17.00 uur
kand. G. M. Francke - Doopsgezinde
Gem. 9.30 uur dhr. W. Tanis.
GOEDEREEDE - Herv. Gem. 9.00 en
10.45 uur ds. H. Westerhouten 18.30
uur ds. M. Aangeenbrug, Thusis.
STELLENDAM-Herv. Gem. 10.00 en
18.00 uur ds. A. van Herk; extra
kollekte kerkvoogdij - Ger. Kerk
10.00 uur kand. G. M. Francke en
17.00 uur ds. P. D. Steegman.
MELISSANT - Herv. Gem. 10.00 en
18.00 uur ds. A. Vlietstrajr.; extra kol
lekte vrije zitplaatsen - Ger. Gem.
10.00 en 18.00 uur lezen - Ger. Kerk
9.30 en 17.00 uur ds, J. G. Groene-
veld-Bijl, Dordrecht.
DIRKSLAND - Herv. Gem. 10.00 uur
ds. M. van der Linden en 18.00 uur ds.
I. Hoornaar; extra kollekte: exploitatie
Onder de Wiek - Ger. Gem. 10.00 en
18.00 uur lezen.
HERKINGEN - Herv. Gem. 10.00 uur
drs. A. Kagchelland, Kamerik en
18.00 uur ds. L. Quist; extra kollekte
fonds chr. belangen-Ger. Gem. 10.00
en 18.00 uur lezen. i
SOMMELSDIJK - Herv. Gem. 10.00 i
en 18.00 uur ds. L. Kruijmer, Dordtse
leerregels I, par. 13-14; extra kollekte
kerkvoogdij - Rem. Ger. Gem. 10.00
uur mevr. ds. A. Pool-Bast. i
LUKASKAPELHDG-10.15 uur ds. J. i
T. Cazander.
MIDDELHARNIS-Herv. Gem. 10.00
uur kand. H. Born, Dordrecht en 18.00
uur ds. P. H. van Trigt; extra kollekte
verlichting. Vrijdag 25 oktober: 14.45
uur ds. L. Quist, huwelijksbevestiging
Theo Smit en Marjan Poortvliet -
Herv. „Exodus" Gem. 10.00 uur ds.
H. Visser, Rotterdam-Chr. Ger. Kerk
9.30 en 18.00 uur ds. P. den Butter -
Ger. Gem. 9.30 en 18.00 uur lezen -
Ger. Kerk 10.00 uur ds. A. v.d. Waal
en 17.00 uur ds. de Vries - Ger. Kerk
(Vrijgemaakt) 9.30 uur lezen en 14.30
uur ds. E. Meijer.
NIEUWE TONGE - Herv. Gem. 9.30
en 18.00 uur ds. J. van den Born,
Heidelberger Catechismus zondag 16,
vraag en antwoord 41, 41 en 42; Ie
kollekte kerkvoogdij en 2e kollekte
bouwfonds - Ger. Gem. 10.00 en
18.00 uur lezen.
OUDE TONGE - Herv. Gem. 9.30 en
18.00 uur ds. N. P. J. Kleiberg; extra
kollekte HDG - Ger. Gem. 10.00 en
18.00 uur lezen.
STAD aan 't HARINGVLIET - Herv.
Gem. 10.00 en 18.00 uur ds. J. Smit,
Hilversum; 1 e kollekte diakonie en 2e
kollekte restauratiefonds - Ger. Gem.
10.00 en 18.00 uur lezen - Ger. Kerk
10.00 en 18.00 uur ds. J. Hage.
DEN BOMMEL - Herv. Gem. 10.00
uur ds. J. A. H. Jongkind, Brandwijk
en 18.00 uur ds. C. van Schoonhoven,
Hardinxveld; extra kollekte kerk -
Ger. Kerk 10.00 en 18.00 uur drs. J.
H. Beckder, Marrum.
OOLTGENSPLAAT - Herv. Gem.
9.30 en 18.00 uur ds. K. van Meijeren;
extra kollekte vrije zitplaatsen - Ger.
Gem. 9.30 en 18.30 uur lezen- Ger.
Kerk 9.30 uur kand. Terlouw en 18.00
uur ds. J. Noordhof
LANGSTRAAT - Herv. Gem. 10.00
uur ds. D. Scheepmaker, Dinteloord.
SINT MAARTENSDIJK-Herv. Gem.
9.30 en 14.30 uur ds. J. G. van Loon-
Ger. Gem. 3x lezen - Oud Ger. Gem.
3x lezen.
Op zaterdag 26 oktober a.s. start de
nieuwe concertserie in de Muziekkamer
aan de Koolweg 11 a te Ouddorp met een
orgelrecital door Piet Westhoeve.
Het programma vermeldt werken uit
twee verschillende stijlperiodes, n.l. de
Duitse Barok en de Franse Romantiek.
Voor de pauze speelt Piet Westhoeve
composities van Georg Böhm (1661 -
1733) en Johann Sebastian Bach 1685 -
1750). Van Böhm de Preludium en Fuga
in C-dur en de prachtige variatiereeks
over „Freu dich sehr, o meine Seele",
daarna de Fantasie en Fuga in g-moll.
BWV 542 van Bach, de concertgever
speelt na de pauze de Piece Héroïque van
César Franck 1822 -1890) en besluit het
concert met de bekende Suite Gotique van
Léon Boëllmann 1862 - 1897). Een toe
lichting vooraf begeleidt steeds de orgel-
werken.
Piet Westhoeve studeerde aan het Rotter
dams Conservatorium de hoofdvakken
orgel, piano en kerkmuziek bij resp. Arie
J. Keijzer, Frans van Hoek en Barend
Schuurman en behaalde het Einddiploma
Conservatorium voor orgel, de Onderwijs-
akten B voor orgel en piano en het Praktijk
diploma Protestantse Kerkmuziek. Hij is
cantor-organist van de Gereformeerde
Kerk te Ouddorp en van de Ned. Herv.
Kerk te Nieuw-Helvoet. Als organist bij
het Rotterdams Philharmonisch Orkest
speelde Piet Westhoeve reeds vele malen
bij concerten van het orkest in o.a. de
Rotterdamse Doelen, het Concertgebouw
te Amsterdam, de Oosterpoort in Gro
ningen, de Koninklijke Stadsschouwburg
in Antwerpen en onlangs in het Audito
rium Maurice Ravel in Lyon (Fr.). Ook
verleende hij medewerking bij diverse
plaatopnames van het orkest. Daarnaast
geeft hij regelmatig orgelconcerten, was
hij deelnemer aan de Internationale Orgel
concoursen te Brugge en Lüneburg en ver
zorgde enkele radio-opnames.
Het concert begint om 20.15 uur. Toe
gangsprijs, inclusief programma en con
sumptie in de pauze bedraagt 7,50
(scholieren, CJP en 65-1- 5,
Ook kunt u zich nog abonneren op de
komplete serie van zes concerten. Een
abonnement kost resp. 35,en 20,
(de data's zijn 26-10-'85, 14-12-'85, 15-
2-'86; 30-4-'86 en 17-5-'86). Plaats
bespreken, bestelling abonnementen en
verdere inlichtingen aan de muziekkamer
of telefonisch 01878 - 2764.
DIRKSLAND
Ds. M. v.d. Linden, predikant van de
Herv. Gemeente alhier heeft het op hem
uitgebrachte beroep naar de Herv. Gem.
van Lage Vuursche. Deze gemeente is
eerder gediend geweest door de oud-predi-
kant van Stad, ds. Jongebreur, thans eme
ritus te Middelharnis.
DANKBETUIGING
Voor de grote belangstelling, en
attenties die wij hebben ontvangen,
in welke vorm dan ook bij ons 50-
jarig huwelijk op 19 september j.l.
willen wij u allen, die hiertoe heb
ben bijgedragen, in 't bijzonder
onze kinderen en kleinkinderen,
heel hartelijk bedanken.
Bovenal de Gever van het leven die
ons ook deze onvergetelijke dag in
Zijn goedheid en trouw geschonken
heeft.
fam. G. Tanis-Verhagen
Ouddorp, oktober 1985
Oude Nieuwlandseweg 37
seizoen '85-'86;
vóór 1 november 1985
Opgave 18 november van 7.00-
8.00 uur 's avonds bij:
W. VLIETLAND,
Wilhelminaweg 13, Ouddorp
Opgevangen door de politie te Goede
reede, bastaard herder, kruising herder/
buil terrier, reu, draagt halsband (ketting),
kleurbruin, plm. 6 jaar. Inl. fam. v.d. Berg,
Westdijk 15, Dirksland, tel. 01877-1232.
Naar aanleiding van een bericht onder
bovenstaande kop in ons nummer van 4
oktober j.l., aangaande het beroepings-
werk, deelt de kerkeraad ons mede, dat het
werk dat aan een beroep verbonden is,
normaal doorgaat. Ook is het niet geheel
juist dat drs. H. A. L. v.d. Linden één dag
per week pastoraal werk te Den Bommel
zal verrichten. Ds. Van der Linden geeft
daar enkel catechisatie.
MIDDELHARNIS
Beroepen Op de gisteravond
gehouden ledenvergadering der Ger. Ge
meente werd uit het gestelde tweetal, ds. J.
Mol van Elspeet en ds. E. Venema van
Middelburg-C., laatstgenoemde predikant
beroepen.
Drie namen, waarvan er voor velen één bekend is, voor een minder aantal
twee en voor weinigen alle drie. In deze combinatie kom je ze ook nooit
tegen dan in het boek dat hier wordt aangekondigd: „Gödel, Escher,
Bach".
Er bestaan prachtige alfabetten die spelen met dit onderscheid tus
sen motief en achtergrond. Een opschrift in zo'n alfabet ziet u hieron
der. Op het eerste gezicht Ujkt het een verzameling willekeurige inkt-
spetters, maar als u een stapje achteruit doet en er een poosje naar
kijkt, ziet u plotseling zeven letters op deze
Uit: ,,Godel, Escher, Bach'
Wie worden aangeduid? De Amerikaanse wiskukndige Kurt Gödel (geb. 1906), de
Nederlandse graficus M. C. £'^c/zer(1898- I972)endeDuitsecomponist/o/ia«n
Sebastian Bach (1685 - 1750).
In dit zeer lijvige boekwerk probeert de schrijver Douglas R. Hofstadter ook een
Amerikaan een „gouden band" te vlechten tussen de stellingen van Gödel, de
tekeningen van Escher en een aantal composities van Bach.
Uitgangspunt van het hele boek is de zogenaamde „Onvolledigheidsstelling" van
Gödel. Deze houdt (vrij vertaald) in dat de getaltheorie geen sluitend systeem is,
maar soms tekort schiet in haar formuleringen. Volgens Gödel is de werkelijkheid
niet in haar geheel te vangen in mathematische thesen; ze kan zich daar aan
onttrekken. Uitvoerig wordt dat aangetoond door middel van wiskundige denk
systemen, waarna vanuit deze systemen enkele hoofdstukken worden gewijd aan
„kunstmatige intelligentie", de „denkkracht" van computers, etcetera.
Maar hoe komen Escher en Bach in het gezelschap van de geleerde Gödel
terecht? De overeenkomst zit 'm in wat Hofstadter noemt de „Merkwaardige
Lus". In de creaties van alle drie komt dit verschijnsel op een of andere wijze
voor. Hoe laat ik dat niet verklappen. Wie nieuwsgierig is geworden, vatte
het boek zelf.
Zij nog gemeld dat aan elk hoofdstuk een dialoog voorafgaat, die zijn naam en
vaak op verrassende wijze ook zijn structuur ontleent aan een werk van Bach.
Elke dialoog bedoelt op lichtvoetige wijze de stof voor het desbetreffende hoofdstuk
in te leiden.
Hofstadter schreef vooral een wiskundig boek, maar dan wel wiskunde met een
glimlach. Met uitlopers naar biologie, psychologie, taalkunde en andere terreinen.
Voor Escher- en Bachliefhebbers zal het kader wellicht te breed zijn. Wie zich wil
verdiepen in logica en/of de (on)mogelijkheden van de moderne theologie, vindt
hier veel van zijn gading. Het geheel is op originele wijze behandeld; daarnaast ook
op een inventieve wijze uit het Engels vertaald.
Tot slot de opmerking dat de titel een
typering hanteert.
voor dit ondermaanse alte absolute
N.a. V. „Gödel, Escher, Bach: een eeuwige gouden band", door Douglas
R. Hofstadter Uitgeverij Contact te Amsterdam.
Rijk geïllustreerd. 899 pagina 's.
Prijs f 79,50 (gebonden), f 59,50 (paperback).
