Uit de Historie
Den Bommel
te Dirksland
Grote informatiemiddag
over suikerziekte
Zendingsavond
in Oude Tonge
dameskleding
en dameshoeden
Extra service van MOL-KLEDING
Grotere vlaot en
lagere netto-resultaten
Café „Havenzicht" doet zijn naam eer aan
Diabetes Vereniging Nederland bestaat 40 jaar
Bladz. 2
,EILANDEN-NIEUWS"
VRIJDAG 27 SEPTEMBER 1985
De Ramp 1953
In het Geref. Gezinsblad van 14 februari
1953 schreef L. v. Z. in z'n slotartikel van
Drie dagen in het rampgebied:
Er zijn overigens dijkbreuken, waar met
zandzakken alleen weinig of niets aan te
doen is, omdat de grote diepte en de sterke
stromingen alle obstakels als speelgoed
meesleuren. Men zal daar met grote zink-
stukken en zwaar baggermaterieel aan te
pas moeten komen. Zo bijv., het gat, dat
midden door het dorp Den Bommel is
geslagen en waarvan in dit nr. een foto
staat afgedrukt. Dit gat, dat wel 5 meter
diep is, is vanuit de haven door de enorme
waterdruk door de dijk heengeslagen, het
postkantoor, ettelijke huizen en een vracht
auto, waarmee men op het moment van de
doorbraak nog een lading grond op de
bedreigde plaats wilde storten, meesleu
rend. Het mag een wonder genoemd wor
den, dat hier dan ook geen slachtoffers
vielen. Op dezelfde plaats bliezen de
Duitsers in 1945 in de dagen rond de
bevrijding de uitwateringssluis op en ook
ditmaal is de nieuwe sluis, die waarschijn
lijk nog niet voldoende met het dijkli-
chaam „vergroeid" was, finaal wegge
spoeld. Dit is dus nog een late erfenis van
de vernielzucht onzer Oosterburen, zoals
trouwens op meer plaatsen de dijken juist
daar vernield zijn, waar indertijd de Duit
sers hun stellingen en loopgraven er in
aangelegd hadden.
(V)
Oude Tonge, het volledige politieperso
neel van de post en de gedetacheerden.
Overweldigende belangstelling
Terwijl de organist Jaq. Floorijp prelu
deerde op het antieke orgel, namen de
familieleden van de 11 slachtoffers in de
kerk plaats.
De dienst werd geleid door de beide pi.
predikanten Ds. Postma, Ned. Herv. en
ds. Becker Ger. Predt.
Ds. Postma sprak het votum en de zegen
uit en Het zingen Ps. 89 19: Gedenk o
Heer, hoe zwak ik ben, hoe kort van duur.
Daarna las hij Jes. 45 1-7 en ging voor in
gebed.
Allereerst gaf hij een schets van het schrik
kelijke gebeuren in de bewuste rampnacht
en wees er op, dat wij zo licht in de tweede
oorzaak blijven hangen. De Heere wil
echter dat wij de blik hoger opheffen tot
Zijn genade-troon, vanwaar alleen de
troost toevloeit in smart.
Uit het voorgelezen Schriftgedeelte haal
de spr. aan hoe de Heere Cyrus voor
spoedig deed zijn in het onderwerpen der
volken zo zelfs, dat hij 539 jaar voor Chr.
Babel veroverde. Tegelijk met het kwade
dat over die volken kwam beschikte de
Heere licht over het Israël in balling
schap. Duidelijk komt er in uit, dat de
Heere zowel duisternis als licht beschikt,
niets geschiedt er bij geval. In het 7e vers,
waar de spr. zijn aandachtigen bij be
paalde staat: Ik formeer het licht en schep
Het gat in de dijk dat Den Bommel
in tweeën splitst.
Eerder in dit artikel repte ik al van de
doorbraak in Den Bommel en hoe daar
geen slachtoffers bij te betreuren waren.
Dit wil echter niet zeggen, dat Den Bom
mel niet op de verlieslijsten zal voor
komen. Want dat zal wel het geval zijn.
Ook in Den Bommel kan men u vertellen,
hoe alle menselijke berekening faalt, als
de hand Gods de wateren verheft. De
dreiging van de doorbraak heeft een aantal
mensen doen besluiten hun huizen te
verlaten en bij anderen aan een binnendijk
hun toevlucht te zoeken. Doordat echter
tijdens hun vlucht een stuk binnendijk,
waarop ze zich bevonden, onder hen weg
geslagen werd door de grote watermassa,
die een aangrenzende polder al ver
dronken had, vond een achttal van hen de
dood in de golven. Geen van hen was nog
teruggevonden.
Later zijn de slachtoffers gevonden en
maandag 13 april 1953 zijn ze herbegra
ven op de officiële begraafplaats.
Het E.N. van 15 april 1953 gaf van deze
herbegrafenis een uitvoerig verslag:
Van het noodkerkhof achter de molen
waren zij op de officiële begraafplaats
bijgezet. De plechtigheid vond plaats in
de uit 1647 daterende Herv. Kerk, die
stampvol was met familieleden en be
langstellenden. Velen moesten met een
staanplaats genoegen nemen. Mede
aanwezig burgemeester Kruiff van Den
Bommel, burgemeester Brinkman van
Stad aan 't Haringvliet, namens de
Commissaris der Koningin de Kabinets
chef dhr. van Weele, de gebiedscom
mandant der R^kspolitie kapt ter Hark,
de groepscommandant A. Wolfert van
de duisternis. Ik maak de vrede en schep
het kwaad. Ik de Heere, doe al deze
dingen. Spr. zette uiteen wat vrede en licht
inhield, duisternis en kwaad. De Heere
beschikt het, het komt niet van mensen. Is
er een kwaad in de stad, dat de Heere niet
doet? Met uw smart valt ge niet in handen
van mensen, maar in die van de levende
God, die slaat, maar Wiens handen helen.
Spr. maande met het oog des geloofs op
Hem te zien, om in Christus de beker der
vertroostingen te ontvangen om de smart
te kunnen dragen. Al gaan Gods wegen in
tegen vlees en bloed, eens komter voor het
Sion Gods een andere bedeling. Rouw en
droefenis zullen daar verdwijnen. Spr. bad
de families toe dat aan hun vervuld zou
worden het woord van de Apostel: alle
dingen werken mede ten goede. Hij ver
trooste U en zij U een alles vervullend
God.
Na een tussenzang van Ps. 60 het laatste
vers, betrad Ds. Becker de kansel en nam
tot uitgangspunt Ps. 48 15 „Want deze
God is onze god. Hij zal ons geleiden tot
de dood toe". Deze tekst aldus spreker
bevat een belijdenis en een belofte. De
Heere staat achter alles. Bij de ramp had
spr. dit woord gegrepen: Keer U tot Hem
die slaat. Wij moeten toch weer bij de
Heere terecht komen, ook de families in
de herleefde rouw. Die God, die Zijn
macht zo heeft betoond, is ook machtig
om te troosten en te helpen. Laat de
belijdenis: deze God is onze God de Uwe
zijn en ook de belofte: Hij zal ons geleiden
tot de dood, over de dood. Dacht ge dat
God een mens in nood zal loslaten? Men
spreekt van „wegspoelen"; wegspoelen
van God in het leven is veel erger! Door
nood en dood wil God helpen, zelfs al
gaan alle baren en golven over hen henen.
Spr. wenste familie en getroffenen toe op
God te zien, op Zijn beloften, om van
Hem alleen troost in smart te ontvangen.
Gezongen werd nog Ps. 48 6 waarna
dankgebed en de zegen volgde.
Aan de groeve
Na deze korte dienst begaf familie en
belangstellenden zich naar het kerkhof
Van de 11 omgekomenen waren er 9 in
een massagraf bijgezet. (De andere 2 zijn
te Oude Tonge begraven). Het was een
ontroerend moment de familieleden,
schreiend en wenend er omheen te zien
staan.
Burg. Kruyff sprak een kort troostwoord
tot de nabestaanden en betuigde zijn in
nige deelneming met de zware geleden
verliezen. Hij wekte de dorpsgenoten op,
tot het in praktijk brengen van ware naas
tenliefde en deed een beroep op de be
volking om moedig en een drachtig de
tegenslagen het hoofd te bieden in Gods
kracht.
Bijzonder stond hij stil bij het verlies van
dhr. Hokke die jaren deel uit maakte van
het gemeentebestuur, eerst als raadslid,
daarna als Wethouder. Hij zal een ledige
plaats achterlaten. Het werd door hem
zeer op prijs gesteld, dat de kabinetschef
van de Commissaris der Koningin in Zuid
Holland aanwezig was als blijk van mede
leven en ook Kapt. ter Hark, de gebieds
commandant.
Spr. bad allen des Heeren gunst toe, die
kracht wil geven naar kruis.
Namens het gemeentebestuur legde hij
een krans in het massagraf.
Vervolgens sprak de heer van Kempen
Sr. namens het Chr. Schoolbestuur waar
van de heer Hokke jaren lid was geweest.
Hij schetste diens ijver in de dienst van
Gods Koninkrijk en bad de famiUe troost
en genade van boven toe. Ook de andere
families bad hij toe dat de Heere hen
mocht sterken en schragen, ook br. Ver
kerk, die tot 3 maal toe de gang naar de
groeve der vertering had gemaakt. Dit zij
de troost zei spr. dat de Heere het loon der
genade geeft, omdat Christus boven alles
staat, die gezegd heeft: Ik leef en gij zult
leven, al ware hij ook gestorven.
DE heer Buth sprak namens de A.R.
Kiesvereniging, waarvan de heer Hokke
voorzitter was en schetste diens arbeid
ook op dit terrein. Zowel de betrekkingen
van familie Hokke als de anderen, bad hij
troost toe in de diep geslagen wonden, en
eindigde met te zeggen, dat God alleen
weet wat goed voor ons is, ook al gaat het
ogenschijnlijk tegen alles in.
De heer W. Bakelaar voerde nog het
woord namens de Chr. Landarbeiders
bond, waarvan de heer Hokke pionniers-
werk had verricht. Zijn gaven had hij niet
in een zweetdoek weggelegd.
De heer Korteweg te Ooltgensplaat sprak
in de plaats van Burg, Hordijk die ver
hinderd was, namens de boedel Dabbe.
Zijn woord bestemd voor de familie Hok
ke breidde hij uit tot alle getroffen families
en bad hun kracht en sterkte toe. Hij
wenste hen, al het leed op te dragen aan
Hem, die alléén de ware troost bieden kan.
Ds. Postma condoleerde namens de Ker
keraden de getroffen families en stond nog
even stil, bij het verlies van een waardig
ouderling als dhr. Hokke. „Wat is nu Uw
enige troost beide in leven en sterven"
vroeg spr., daar komt het op aan. Beant
woordt zelf die vraag of ge Jezus Christus
eigen zijt. Dan is alles goed, dan wordt
Zijn kracht in zwakheid volbracht. Hij
besloot met het allervolmaakste gebed:
Het Onze Vader.
De Kabinetschef van de Commissaris der
Koningin condoleerde na afloop de getrof
fen families en drukte hen de hand.
Het was een zeer ontroerende plechtig
heid en diep onder de indruk verlieten de
velen de dodenakker.
Aantekening
Onbedoeld krijgen wij door dit verslag
ook een goed beeld van het Christelijk
leven in Den Bommel, zoals dat toen door
meerderen geleefd werd.
Ik wijs op het erkennen van Gods hand in
de ramp; over het samenwerken van kerk
mensen, op 't terrein van school en po
litiek.
Hiermee bedoel ik echter in geen geval de
aandacht van de Ramp enigermate af te
leiden.
Over de ramp schreef iemand in „De
Rotterdammer" van 30 januari 1954 het
volgende:
Op onze tochten over Flakkee in de dagen
na de ramp, was Den Bommel altijd een
hinderpaal op de weg. Midden door het
dorp gulpte een wilde stroom water de
polder in en uit. De weg door het dorp,
over de oude duiker met het opschrift
1916-1946, was verdwenen en enkele
huizen aan weerskanten waren verzwol
gen. We hadden dan ook grote belang
stelling voor het werk, dat aannemer
Boltje uit Zwolle daar ter hand nam. Hij
was de man, die toen in de haven van Den
Bommel de woorden sprak: „Desnoods
gooiwen we de hele haven dicht, maar de
baas worden zullen we het....!" Hij heeft
de haven niet hoeven dicht te gooien, hij
heeft simpelweg een dam gebouwd, dwars
door die geweldige stroom. Dat is gauwer
verteld dan gedaan en het heeft dan ook
heel wat waterbouwkundige hoofdbre
kens gekost, voor het zover was. Nu is het
zover, en het aanzicht van Den Bommel is
er volkomen door gewijzigd. De half-
D.V. dinsdag 1 oktober
zijn wij met een grote kollektie
MOL
KLEDING
in Herv. Verenigingsgebouw
„Onder de Wiek", Ring 57
van 9.30 - 16.30 uur zijn wij
tot Uw dienst.
Uw gastvrij kledinghuis komt naar U toe!
Tel. 01134-2784
Zeevisserij in 1984:
In 1984 is opnieuw flink geïnvesteerd in
de Nederlandse zeevisserij. Daarmee ge
paard is de besomming of omzet toege
nomen, maar het netto-resultaat is on
gunstiger geworden. Dit is het beeld dat
door het Landbouw-Econcmisch Insti
tuut geschetst wordt in zijn jaarlijkse
overzicht van de economische ontwikke
lingen in de visserij. („Visserij in cijfers
1984" (drs. W. Smit). Bestellen door
overschrijving van 13,50 op neven-
staand gironummer(41.22.35) onder ver
melding van: „PR 31-84"). De investe
ringen waren 5% hoger dan in 1983 en
bereikten een totaal van 255 miljoen
gulden. De totale besomming nam met
9% toe tot 936 miljoen. Samen met de
vlootuitbreiding nam ook de werkgelegen
heid toe tot 3800. Een eveneens gestegen
loonbedrag van 251 tot 269 miljoen
leidde tot een licht verbeterde loonsom
per opvarende. Het totale netto-tekort
liep echter op van 23 miljoen gulden tot
48 miljoen. De arbeidsopbrengst loon
en netto-resultaat samen per opva
rende daalde tot 59.300 gulden (64.100
in 1983).
Weer meer kotters in de vaart
De kottervloot, door nieuwbouw op
nieuw uitgebreid, leverde in 1984 een be
somming op van 699 miljoen gulden, 10%
meer dan in 1983. Voor de kleine kotters
leverde een ongunstiger garnalenvisserij
lagere netto-resultaten op. Een herstel van
de rentabiliteit in de kabeljauwvisserij was
voor de middenslagkotters voldoende om
de teruglopende resultaten in de boomkor
en haringspanvisserij goed te maken. Voor
de grotere kotters t/m 1500 pk liepen de
resultaten, merendeels uit de boomkor-
visserij, terug, maar voor de grootste kot-
SINT ANNALAND
Extra Kerkdienst In de kerk van de
Gereformeerde Gemeente aan de West
straat in Sint Annaland zal op donderdag
3 oktober a.s. des avonds om 19.30 uur
(half acht) een extra kerkdienst worden
gehouden, waarin in de Dienst des
Woords hoopt voor te gaan ds. EVenema
uit Middelburg-Centrum.
ters leidde een verbeterde boomkorvis-
serij tot een vermindering van de netto
tekorten. De gehele sector had een netto
tekort van 45 miljoen gulden.
Minder visserijmogelijkheden
voor de vrieshektrawlers
Het makreelvangstverbod in mei 1984
noodzaakte de trawlervloot tot andere
activiteiten, zoals het overnemen van de
vangst van buitenlandse schepen. Daar
door stegen weliswaar de totale opbren
gsten tot boven de 200 miljoen gulden,
maar hogere kosten leidden tot een totaal
netto-tekort van 5 miljoen. Inmiddels wer
den wederom enkele kleinere vrieshek
trawlers vervangen door schepen van de
nieuwste generatie.
Mosselcultuur in de problemen
Een lagere produktie en door importen
niet evenredig gestegen prijzen leidden tot
een aanzienlijke daling van de opbreng
sten (met 20% tot 34 miljoen gulden in
1984/85). Ofschoon de grotere bedrijven
hun rentabiliteit op peil konden houden,
boekten de kleinere bedrijven veelal aan
zienlijke tekorten. Deze rentabiliteits-
verschillen duren reeds enige jaren, waar
door een geleidelijke concentratie binnen
de bedrijfstak op gang is gekomen in de
richting van een teruglopend aantal, grote,
bedrijven.
Landbouw-Economisch Instituut
ingestorte huizen zijn afgebroken of her
steld, de duiker is weer in de oorspronke
lijke functie hersteld.
En café „Havenzicht", dat ook bij de
watersnood ten onder ging, heeft een
noodgebouwtje gezet, midden en boven op
die dam. En het doet zijn naam nu eer aan,
want uit de met glasgordijnen behangen
raampjes kijkt men recht in en door de
haven van Den Bommel.
Weer namen we een foto op dezelfde
plaats. Maar zegt u nu eerlijk, was uw
eerste reactie niet: ,,Dat is een vergis
sing!?"
Het zal nog lang duren voor Den Bommel
weer zijn oude gezicht terug heeft. Maar
die dam zal zeker blijven en zal een
monument zijn van wat een onverzette
lijke aannemer met wat baggermolens en
werklui, een zandzuiger en verder gereed
schap tot stand hebben gebracht.
Persoonlijk kontakt
met Den Bommel
Persoonlijk kontakt metDen Bommel heb
ik bijna niet gehad. Slechts éénmaal be
zocht ik de zoon van het hoofd der school,
dhr. Verheul. Met hem had ik ook enig
kontakt door het Jeugdwerk.
J. L. Struik
Zaterdag 5 oktober van 13.00 - 17.00
uur is er in het Nederlands Congres
gebouw in Den Haag een informatie
middag over diabetes (suikerziekte). Er is
een tentoonstelUng met meer dan zestig
standhouders, er worden diverse lezingen
gegeven en er zijn verschillende voorlich
tingsteams van de Diabetes Vereniging
Nederiand (DVN).
De middag wordt door de DVN georga
niseerd vanwege het veertigjarig bestaan
van de vereniging. De DVN is een lande
lijke patiëntenorganisatie met meer dan
36.000 leden. De vereniging komt op voor
de belangen van suikerpatiënten en geeft
op ruime schaal voorlichting.
Informatiemarkt
Op de informatiemarkt zijn diverse pro-
dukten te zien die van belang zijn voor
diabeten, bijvoorbeeld injectiemateriaal,
hulpmiddelen voor het zelf bepalen van de
bloedsuikerwaarde, insulinepompjes, voe
dingsmiddelen voor diabeten enzovoort.
Ook hulpverlenende instanties, zoals
kruisverenigingen en blindenorganisaties,
zijn op de informatiemarkt aanwezig. Met
ruim zestig standhouders wordt dit de
grootste tentoonstelling over diabetes die
ooit in Nederland is gehouden.
Actuele ontwikkelingen
Onder leiding van de bekende arts Aart
Gisolf praten diverse specialisten over
recente wetenschappelijke ontwikkelin
gen, bijvoorbeeld de transplantatie van de
alvleesklier. Dat is de klier die bij een
gezond mens de noodzakelijke insuline
produceert
Er wordt een nieuwe zoetstof voor dia
beten geïntroduceerd, lactitol. Lactitol
heeft een minder laxerende werking dan
het gangbare sorbitol. De eerste gebak
soorten met lactitol zullen eind dit jaar op
de Nederlandse markt verschijnen.
Ontstaan van diabetes
Tijdens de informatiemiddag wordt ver
der gesproken over het ontstaan van dia
betes, het in een vroeg stadium ontdekken
van de ziekte, over erfelijkheid en over de
meest moderne insulinepompjes.
Andere onderwerpen die aan de orde
komen zijn: topsport en diabetes, ploegen
dienst en onregehnatig werk, alcohol,
drugs en disco, zwangerschapsdiabetes,
voedingsvezels, ouderenvooriichting, dia
betes op school, stress en nog veel meer
andere zaken die met diabetes te maken
hebben.
Jongeren
Voor de jongeren is er een eigen pro
gramma, bijvoorbeeld met diabeten die
het op de een of andere wijze ver hebben
geschopt in hun werk of in hun sport. Er
worden verder speciaal op jongeren ge
richte lezingen gehouden over anticon
ceptie en zwangerschap.
Kinderen
Voor de kleintjes tot twaalf jaar is er een
ontsparmend programma met onder meer
een optreden van het Brabantse poppen
theater De Schelleboom. Er wordt ge
tekend, geknutseld en bij mooi weer kun
nen de kinderen naar buiten.
Muziekgroep
Aan het eind van de middag kan er
worden nagepraat bij de klanken van een
muziekgroep.
Iedereen is welkom
De informatiemiddag is niet alleen be
doeld voor de diabeten zelf, maar ook voor
familieleden en vrienden en voor iedereen
die beroepshalve met diabetes te maken
heeft, zoals diëtisten en verpleegkundigen.
De toegangsprijs bedraagt 10,00. Kin
deren en 65-plussers betalen 5,00. Wie
op de informatiemarkt lid wordt van de
Diabetes Vereniging Nederland, betaalt
voor het tweede halfjaar van 1985 vijftien
gulden en krijgt het entreegeld van de
markt terug betaald.
Inlichtingen
Voor inlichtingen kan men zich tijdens
kantooruren wenden tot het landelijk bu
reau van de Diabetes Vereniging Neder
land, telefoon 033 - 630566.
Op D.V. 8 oktober zal in het gebouw aan
de Kolfweg een avond voor de Zending
gehouden worden. Deze avond begint om
19.30 uur, en de opening is door ds.
Kleiberg.
Hierna zal dhr. Takken uit Maarsen-
broek aan de hand van dia's ons iets laten
zien van het evangelisatiewerk wat er
geschiedt onder Moslims.
In ons land leven ruim 300.000 Mos
lims, waarvan de meesten Turken en
Marokkanen zijn. Evenals de verre heiden
overzee, en de moderne heiden uit onze
omgeving, zijn evenals de Moslims ook
onze naaste. Ook al hebben de meesten
van ons met hen geen kontakten.
In de pauze zal er koffie geserveerd
worden. Ook is er een boekentafel waarop
goede lektuur wordt aangeboden. Dit alles
wordt verzorgd door de boekhandel
ECHO van de I.Z.B. Bij afloop zal er een
koUekte gehouden worden, ten bate van de
Stichting evangelie en Moslims.
Ook zal er op de boekentafel de infor
matiekrant liggen van de I.Z.B., die dit
jaar haar 50-jarig jubileum viert.
De Zendingscommissie
iK
3/KC
iimor, heren- en kinderkleding
Noordweg 3
4413 AA Krabbendijke
