Enkele herinneringen uit 1924
Evacuatie
„Gym je fit"
Dienstplicht, een brand, paard en kar, late oogst
Dammen met
Jannes van der Wal
Ooltgensplaat:
Grijsoordse Schetsen:
Controverse
Gebrs. van Immerzeel
- Rijkswaterstaat
Bladz. 2
,EILANDEN-NIEUWS'
DINSDAG 30 JULI 1985
Het treft mij altijd dat velen zo
graag het stukje lezen uit de „Maas
en Scheldebode'^ van 90 jaar ge
leden. Ieder k^kt direct of er ook
iets in stond van zijn of haar dorp.
Ik dacht dat 61 jaar ook wel lang
genoeg geleden is om er iets over te
vertellen. Alleen de 65+ zouden het
nog kunnen weten.
In die tijd werden de d ienstplichtigen, die
bij de infanterie werden ingedeeld, in
maart opgeroepen. De diensttijd duurde
5 Vi maand. Hiervan kon men nog 4 maan
den korting krijgen, als men n.l. had mee
gedaan aan vooroefeningen bij de Vrijw.
Landstorm. Een groepje uit ons dorp deed
op 26 oktober 1923 examen, tegelijk met
het groepje van Goedereede, te Goede-
reede. Van de geslaagden uit de Plaat ben
ik de enige overlevende. Zo werd ik op
geroepen om op 21 juli 1924 me te melden
in het Markiezenhof te Bergen op Zoom.
De diensttijd zou duren tot 5 september
1924.
De Ie dag had ik reeds dienst, n.l.
„Kamerwacht". De 2e dag ging ik 's
avonds op zoek naar het Militair tehuis.
Dit stond aan de Auvergnestraat. Huis
vader was de heer de Viet. Hij was in de
mobilisatie 1914^1918 soldaat geweest in
de Plaat, en ingekwartierd bij de oude Jan
v.d. Welle aan de Kerksingel. Radio en
T.V. had men in 1924 nog niet, of slechts
bij enkelen een radio. Dus greep ik direct
naar „De Rotterdammer". Verschrikt zag
ik met grote letters vermeld: „Ernstige
brand en ontploffing te Ooltgensplaat".
Dan is men wel benieuwd wat er is
gebeurd, en waar. Het werd duidelijk ver
meld. Het was de fietsen-winkel en repa
ratie-werkplaats van Kees Breeman, ge
huwd met de oudste dochter van Jacob
Tiggelman.
Het was maandag 21 juli om 4 uur 's
middags, dat na een hevige ontploffing het
hele pand in vlammen opging. Het was het
1 e pand links als men van het Weespad de
Molendijk opging richting Dorpshuis. Er
moet een geweldige rookontwikkeling ge
weest zijn. Het was juist druk op straat,
omdat alle scholen om 4 uur ,,uit" gingen.
De brandweer kon niets doen dan de aan
grenzende percelen, waaronder Hotel
Vreeswijk, beveiligen. Niemand heeft ge
lukkig lichamelijk letsel opgelopen. Nog
even terug naar het Militair Tehuis. Jam
mer dat ik van de vele Flakkeese soldaten,
de enige was die het bezocht. Het was er
goed toeven. Ik kocht er een kompleet
nieuw Bijbeltje voor 50 cent. Het is goed
als we onze steun niet onthouden aan ozne
Militaire tehuizen. 6Vi week diensttijd
gaan spoedig voorbij. Het tractement was
17 cent per dag. Sommigen leenden wel
eens een dubbeltje om een half pond
suiker te kunnen kopen.
Gepakt en gezakt met een uitrusting van
34 kg., lopen naar Breda, van kazerne tot
kazerne, 39 km,, was een zware dag.
Bij een oefening op de Woensdrechtse
heide kwam de Minister van Oorlog Lam-
booi, de zaak inspecteren. Het zinde hem
blijkbaar niet, de Vrijw. Landstorm ging
spoedig van de baan. 5 september zouden
velen op Rijkskosten naar huis mogen.
Wie het zelf betaalde mocht tegen de
avond van 4 september vertrekken. Ik had
een fiets bij me dus ging ik 4 september
weg. Nog een nacht met veel herrie en
weinig slapen lokte mij niet aan.
Een heel eind fietste ik met sergeant van
Gorsel, ik denk dat het de vader was van
ds. W. van Gorsel?
Aangekomen op Dintelsas moest ik een
tijdje wachten aleer de veerman Wijnand
met zijn klein veerbootje me zou over
zetten. Binnen voor 't raam zittend, zag
ik plotseling een paard, geheel betuigd, in
sukkeldraf voorbij komen. Ik ging hem
na en kon hem spoedig grijpen. Wat was
er gebeurd? Ds. A. M. den Oudsten van
Middelharnis was met zijn vrouw een
daagje bij een der bu itenboeren in D int el-
oord op visite geweest, 's Avonds zou een
jongen van een jaar of 14 hen met een
makpaarden een Brabantse kar op 't Sas
brengen. Het paard was gewoon in 't span
aan de rechterzijde van de weg te lopen.
Links vooraan van de foto de na de brand herbouwde zaak van de heer Kees Breeman, laterwerd
het een zuivelhandel van de familie A. J. v.d. Doel, vervolgens een schoenenzaak, plus tabak,
sigaren, sigaretten en snoep van de familie A. Kroon; daarna een levensmiddelenbedrijfvan de
Coöperatie en tot slot een groente- enfmithandel van de familie A. J. A. Leijdens. Ook hebben er
nog even enkele gezinnen in gewoond totdat heel deze rij winkels tot aan de bakkerij van de Echte
Bakker Jan Visseren in de Jaren 1962 tot 1968 is afgebroken. Jammer!
Dat deed het ook nu. Er stonden echter 2
hoge betonnen palen waar het rijtuig wel
door kon als 't paard midden over de weg
ging. De jongen keek blijkbaar niet uit,
en reed op een drafje te veel rechts. De
domp van 't rechterwiel raakte de paal, er
brak blijkbaar iets; paard en wagen wer
den gescheiden. Het paard ging rustig
door, de kar op 2 wielen viel voorover, en
ds. en mevr. en het knechtje rolden over
en nast elkaar op de weg. Gelukkig kwa
men ze alle 3 met de schrik vrij.
Kort daarop vertrok ons motorbootje
naar de Plaat. Er was nog geen zomertijd,
dus werd het al donker. Doordat het hoog
water was bracht de veerman ons op de
Kaai aan wal, ongeveer 9 uur. De tram
naar Middelharnis ging pas 20 voor tien.
Ds. vroeg me: „Zou Leen van Nieuwen-
huizen nog op zijn?" Deze woonde aan de
Voorstraat waar nu de verfwinkel van
Neels is. Ik woonde aan de Slikdijk dus
was heel gauw thuis.
En nu nog iets over 't weer in 1924, en
wel in de oogsttijd. Toen ik wegging 21 juli
zei men: „Dat tref je: als je terug komt is
heel de oogst voorbij". Dat was n.l. een
zware tijd: Al het graan met de sikkel
snijden, binden, op hopen zetten, daarna
op klampen rijden en wachten op de dors
machine. En hoe was het op 5 september?
Zeker 70% stond nog buiten en alle hopen
met een groene kroon erop: Schot wel 10
cm lang. En toen heeft het nog een week
geregend, vooral 's nachts. Na 12 sep
tember werd het goed oogstweer, doch
alleen 's middags. Bij het laden van de
granen zaten wel eens 2 schoven geheel
aan elkaar gegroeid.
Dus graanboeren, als er soms in augus
tus een bui teveel valt, niet klagen, het is
lang zo erg niet als in 1924!
Ooltgensplaat
J. W. Korteweg
OUDDORP
Uitslag P.V. „De Trekvogels"
Uitslag wedvlucht vanuit Chartres, 414
km.
A. Klijn: 1,13; J. A. Willemse: 2,11, 35,
44; L. Dorsman: 3,4,5,6,7,8,25,51H.
Grinwis: 9, 26, 32; Comb. Cees en Miep:
10, 17, 18, 39, 41, 45; B. Dorsman: 12;
H. Kleijn: 14, 15, 27, 30, 46; C. M.
Grinwis: 16,38; Joh. Grinwis: 19,23,49;
Comb. Kieviet: 20, 48, 50; A. Melissant:
21, 31, 40, 47, 53; A. Venneman: 22; T.
v.d. Bok: 24,29; G. van 't Geloof: 28; KL
Meijer: 33, 36, 43; J. Kapteijn: 34, 37; P.
Mierop: 42, 52.
Uitslag wedvlucht vanuit Moeskroen.
Deelname 545 jonge duiven; d.d. 20 juli
1985.
KI. Meijer: 1,10, 28, 66; H. Kleijn: 2, 4,
5, 7, 30, 43, 115, 129; Comb. Cees en
Miep: 3,19,22,23,24,41,51,60,61,64,
73, 74, 75, 78, 120, 121, 123, 126, 127,
136; A. Klijn: 6, 8, 25, 55, 71, 98, 108,
111, 113, 117; Comb. S. P.: 9, 27, 82,
83, 90, 95, 135; H. Grinwis: 11, 18, 32,
33, 35, 39, 47, 65, 68, 70, 72, 106, 132;
A. Venneman: 12, 38, 52, 57, 81, 110,
112, 125; Comb. Pijl/Verhage: 13, 14,
20, 50, 62, 86, 87, 93, 102, 105, 118,
122; A. Melissant: 15, 26, 69, 116; G.
van'tGeloof: 16,42,107; T. v.d. Bok: 17,
29, 56, 89, 119; Comb. Kieviet: 21, 67,
103,128;C.M.Grinwis: 34,37,40,133;
J. Kapteijn: 36, 45, 76, 97, 99, 131; B.
Dorsman: 44,53,84,85; J. C. van Werk
hoven: 46, 101,109; Mevr. Willemse: 48,
49, 91, 96, 100, 114, 134; J. Hameete-
man: 54, 59, 94; Comb. K. en B.: 58,88,
92; J. v.d. Berg: 63, 77, 80, 104; A.
Knape: 97; Joh. Grinwis: 124; J. Tanis:
130.
HERKINGEN
Uitslag P.V. „De Luclitbode"
Uitslag wedvlucht Moeskroen 20 juli
1985. Jonge duiven los om 7.50 uur.
Z.W. wind. Afstand 124 km. Eerste
duif 9.20.45.
Ph. Logmans: 1,19, 26, 35, 62, 72, 76,
84; A. Volaart: 2,4,6,43,47, 77, 8194;
M. Huizer en Zn.: 3,9,16,24,49,75,87,
100; J. A. Veldhuizen: 561CLogmans:
7, 27, 78, 79; J. den Boer: 8, 11, 15, 25,
34, 46, 54, 59, 64, 92, 95, 99; B. v.d.
Ochtend: 10, 41, 55, 85; Gebr. Volaart:
12,48,50,56,57,65,66,69,73,83,101;
H. Kievit: 13, 44, 63, 88, 93, 98; K.
Kievit: 14,18,51,53; J.Molenaar:17;C.
Vreeswijk: 20, 29, 32, 45, 96, 102; H.
Kagchelland: 21, 22, 28, 39, 40, 42, 52,
58,60; A. het Jonk: 30,36,38,89,91; H.
Kameriing: 33, 68, 70, 74; A. Molenaar:
71; C. Auperlee: 80,82,97; I. Kievit: 23,
31, 37, 67, 86, 90.
Uitslag wedvlucht Chartres 20juH 1985.
116 oude duiven, los om 6.30 uur. Af
stand 408 km. Eerste duif om 11.03.41
J. denBoer: 12,6,23,29; H. Kievit: 3,8;
M. Huizer en Zn.: 4,20; A. Molenaar: 5;
Ph. Logmans: 7,9,10,1116,18,22,24,
26, 28; C. Vreeswijk: 12, 13, 15, 19; H.
Kamerling: 14; J. Kievit: 17, 27; A. het
Jonk: 21; B. v.d. Ochtend: 25.
TAXATIE NODIG?
makelaar tamboer bellen
beëdigd taxateur
01870-3477 M
[IZl
DD
Duivensport
Fiakiceese zaterdagvliegers
Ruffec, 373 duiven:
I, 28 J. L. Troost, Stellendam; 2 N. H.
v.d. Groef, Dirksland; 3,30 A. Molenaar,
Herkingen; 4 J. v.d. Slik en Zn., Middel
harnis; 5 S. du Pree, Stellendam; 6,8 A. J.
A. Volaart, Herkingen; 7 H. Kleijn, Oud-
dorp; 9 C. Vermeulen, Dirksland; 10 B.
Leijdens en Zn., Melissant; 11, 21 M.
Huizer en Zn., Herkingen; 12 Joh. Groe
nendijk, Sommelsdijk; 13 Gebr. Volaart,
Herkingen; 14 J. van Seters en Zn.,
Stellendam; 15 Ph. Logmans, Herkingen;
16, 26 C. M. Grinwis, Ouddorp; 17 C.
Nagtegaal, Melissant; 18, 27 D. van
Lenten, Stellendam; 19 K. Kievit, Her
kingen; 20 J. A. Willemse, Ouddorp; 22
B. v.d. Ochtend, Herkingen; 23 Comb.
Westdijk-Witte, Stellendam; 24 C. Vroeg-
indeweij, Middelharnis; 25 Comb. Cees
en Miep, Ouddorp; 29 P. v.d. Geest,
Nieuwe Tonge.
Creil, 559 duiven:
1 Comb. K. en B., Ouddorp; 2, 7, 17
Comb. Westdijk-Witte, Stellendam; 3,14
A. Klijn, Ouddorp; 4, 19, 21 J. van Seters
en Zn., Stellendam; 5 Comb. Cees en
Miep, Ouddorp; 6 Gebr. Kieviet, Som
melsdijk; 7. Comb. Pijl-Verhage, Oud
dorp; 9, 10, 12 Comb. Kievit, Ouddorp;
II, 23 S. du Pree, Stellendam; 13, 29 L.
Hoek, Stellendam; 15 G. van 't Geloof,
Ouddorp; 16 C. Vreeswijk, Nieuwe Ton
ge; 18 L. S. v.d. Baan, Dirksland; 20, 30
H. Kleijn, Ouddorp; 22 J. A. Willemse,
Ouddorp; 24 H. Kievit, Herkingen; 25 C.
Nagtegaal, Melissant; 26 A. Redert, Goe
dereede; 27 C. Vroegindeweij, Middel
harnis; 28 K. de Jong, Dirksland.
Aalst, 2265 jonge duiven:
1, 9 M. van Lenten, Stellendam; 2 H.
Kleijn, Ouddorp; 3, 4, 16, 21, 30 M.
Melissant en Zn., Stellendam; 5, 6 J. van
Seters en Zn., Stellendam; 7, 15 K. Ha-
meeteman, Stellendam; 8, 13 L. Hoek,
Stellendam; lOB. van Oudenaren, Dirks
land; 11, 19, 23 Comb. Pijl-Verhage,
Ouddorp; 12 H. Grinwis, Ouddorp; 14 P.
v.d. Geest, Nieuwe Tonge; 17, 22, 28 C.
M. Grinwis, Ouddorp; 18, 25 A. Redert,
Goedereede; 20 J. van Alphen, Middel
harnis; 24 Comb. K. en B., Ouddorp; 26
A. de Gans, Sommelsdijk; 27 L. S. v.d.
Baan, Dirksland; 29 N. H. v.d. Groef,
Dirksland.
MIDDELHARNIS
Duivensport P.V. „de Postduif"
Wedvlucht vanaf St. Quentin, los zater
dag 7.30 uur met Z.W. wind in concours
446 jonge duiven, gem. afstand 221 km.
Snelheid Ie duif 1348.86 mtr./min.
J. v.d. Valk: 1, 33, 93, 102; C. Polder: 2,
13, 73,81,92, 108, 111; J. Jongejan: 3,
1132, 72; J. C. Polder: 4, 9, 16, 56, 57,
58, 61, 87, 94, 97, 105; D. Melissant: 5,
6, 14, 15, 49, 50, 53, 91, 99, 100; J.
Springvloet Dubbeld Jr.: 7, 19, 38, 47,
95,96; H. de Vos: 8,55,67,79, 83; Gebr.
van Driel: 10, 12, 22, 52, 65, 70, 74, 80,
84,88; J. Groenendijk: 17,18,28,30,31
46, 51, 63, 85, 86, 98, 104; A. Sarelse:
20, 34, 35, 36, 103; W. de Vos: 21, 26,
90; M. de Blok: 23, 25, 37, 43, 62, 82,
107,112; H. Kievit: 24,40,59,89; Mevr.
Dubbeld: 27, 71; B. v.d. Doel: 29, 54;
Springvloet-Dubbeld Sr.: 39,66; D. Bak
ker: 41, 42, 68, 69, 75, 77; B. Mans: 44,
64, 76, 10, 109, 110; J. W. Steketee: 45,
60; Gebr. v.d. Sluys: 78, 106.
DIRKSLAND
P.V. „Gevleugelde Vrienden"
Chartres, 100 duiven:
1, 8, 18, 23 Comb, de Jong-Tieleman; 2,
21 K. de Jong; 3, 16 Joh. Koppelman; 4,
15,25 B. Leijdens en Zn.; 5,9,13,14,17
C. Nagtegaal; 6,1119 L. S. v.d. Baan; 7,
10, 22 N. H. v.d. Groef; 12 D. J. van
Noort; 20, 24 W. Nieuwland.
Moeskroen, 323 duiven:
1, 13 N. H. v.d. Groef; 2, 5, 21, 22 L. S.
v.d. Baan; 3,4,9,16,19,23 Joh. Koppel-
man; 6 J. Guldemeester; 7,29B. Leijdens
en Zn.; 8, 17, 25, 30 K. de Jong; 10, 11,
14, 27 J. Kleijnenberg; 12 D. J. van
Noort; 15 C.Nagtegaal; 20 B. van Oude
naren; 18, 28 W. Nieuwland; 24 Joh.
Leune; 26 C. Vermeulen.
Ze waren weer thuisgekomen uit Limburg tot in Kloosterzande in
Groningen. Bij vreemden ingewoond of als een bijwoner. Maarnu waren
ze weer onder eigen. En 't Duitse geld was ingeleverd; en ze kregen elke
week een Hollands tientje om van te leven. En in de zomeravond zaten ze
gezellig bij elkander in de ouwe stoof. „Heije aok inDuuslandgezete
Wullem?" vroegen ze. „vertelt 't 's hoe was het daer En vertellen dat
kon kif Ze waren opgepakt, er waren arbeiders nodig en zo zaten ze inn
werkkamp. En ook daar zochten bekenden en vrienden elkander op. De
spoorlijn werd gebombardeerd door de Amerikanen, biels eit rails
stonden steil omhoog. We wazze mitz 'n vieren. De spieker, boertje, ikke
in de schoenpik. Wiele krope nog al es weg onder een golfplaetindeje
niks. Mar de schoenpik was eerlijk in werkte 'n hele dag mar me hard,
dat kon aok nie mit 'n stuk draog broad in 's aeves verkes vreten. As die
twee soldaoten ons zagge sloegen we er wel op los. Die bauern arbeiteti^
immer, aber der schuhmacher ..Arbeiten undschnelle". ..stiefelputzer
riepen ze. En ze gooiden mit stenen op urn, tot dat'ie 'n gescheurde long
had. De andere soldaat gooide wel niet met stenen, maar stond er om te
lachen. Hij was net als Saulus bij de steniging van Stefanus. Hij had
mede 'n welbehagen aanz'n dood. Als we 's avonds dwars door t land
naar 't kamp gingen stolen we een bintje; die deje m'n 's aeves op de
kachel in 'n busje koken. Je moest je zakdoek d'r om heen slaen as den
aerpelgaerwas. De spieker verbrande zo watz'n vingers; potv...... zeiën.
De stiefelpoetser zo noemden wij hem las net wat voor uit de bijbel. Jae
gaet het nie; oor" zeiën. ..Gae mar deur" zei de spieker sommedeen
krieg je aok 'n aerpeltje. Boertje bedacht een plan om te vluchten;
heimwee had hij naar de oude vazze. ,.Ik smeer um". zei hij. Maar de
voor en achterpoort werden streng bewaakt. En op een avond nam hij
van 't werk een koevoet mee op z 'n blote rug met een touwtje omz 'n hals
gebonden, want je werd dikwijls gefouilleerd. ..Ik slaen de schildwacht
an de achterpoort hier mee z'n hersens in. Mar de praktise spieker zei dat
hij altijd z 'n helm op had. Dagenlang bespraken ze hun plan. 's Nachts
lopen en overdag schuilen in de bossen, 't Was een levensgevaarlijke
tocht naar het westen en eten hoe kwam je daaraan. De schoenmaker
kon niet mee, z'n long was nog niet genezen en hij was te zwak. Ze
zouden het zaterdagavond wagen. „Levensgevaarlijk, 'k geloof nooit
dat jullie het halen; maar 'k zal voor je bidden", zei de schoenmaker.
„Ja. da's goed" zei Boertje. ..we sullen het wel nodig hebben".
(wordt vervolgd)
Op zaterdag 10 augustus organiseert de
damvereniging „Denk en Zet" in samen
werking met de Middenstandsvereniging
van Middelharnis een spectakulaire dam-
simultaan in het winkelcentrum D'n Diek.
AWan vele deelnemers zal de kans wor
den geboden hun krachten te meten met de
damgrootmeester: Jannes van der Wal.
Reeds enige jaren geleden werd Jannes
van der Wal jeugdkampioen en in 1984
werd hij wereldkampioen, ook dit jaar
verwierf hij de titel Damkampioen van
Nederland.
De damvereniging „Denk en Zet", die
bijna 50 jaar bestaat, zal een aantal
enthousiaste leden de gelegenheid geven
een goed tegenspel te leveren. Daaren
boven kan een ieder met enig damtalent
een poging wagen tegen de wereldkam
pioen. Deelname is gratis en de inschrij
ving kan plaats vinden bij: H. Schelle vis,
Lijsterbesweg 29, Middelharnis. Tel.
01870-2535 of zaterdag 10-8-85 op het
plein voor het Diekhuus vanaf 13.15 uur.
STELLENDAM
De leden van de ouderen-gymnastiek
beginnen weer op woensdag 14 augustus
van 13.15 uur tot 14.00 uur in het
„Haagse Huus". Nieuwe leden van harte
welkom.
SINT ANNALAND
- Aardappelveiling van vrijdag 26 juli
1985. Doré, eerste soort: 0,34-0,36.
Doré apart: 0,21 -ƒ0,30. Doré bonken:
0,22. Doré drielingen: 0,22. Doré
kriel: 0,99 - 1,06. Gloria eerste soort:
0,32 - 0,33. Première eerste soort:
0,25 -ƒ0,31. Bintjes gewone: 0,26 -
0,29. Aardappelprijs per kilogram. Aan
voer: drie honderd en vier en zeventig ton.
Vanaf maandag 29 juli Gloria in grote
kisten aanvoei;en.
De gebroeders van Immerzeel van de
Noordzeekotter N.Z. 1 (Neuzen 1) zijn
woedend op ambtenaren van Rijkswater
staat. Zij laegen vorige week een Duitse
zeemijn in hun netten bij het vissen op de
Noordzee. Zij lieten die in het net zitten,
omdat ze het gevaarlijk achtten deze bin
nen boord te halen.
In „De Pas" van Temeuzen, een hoofd
vaargeul van de Westerschelde, raakte
men de mijn weer kwijt. Drie dagen moest
onder leiding van het marineschip Woer-
de uit Den Helder, samen met andere
schepen naar de mijn worden gezocht, eer
men hem terugvond.
De Directie van Rijkswaterstaat Zee
land heeft nu een brief aan de Temeu-
zense vissers gestuurd, waarin men hen
aansprakelijk stelt voor het verlies van de
mijn, die naar zij menen opzettelijk in de
Westerschelde is geplompt. Zij zullen een
rekening krijgen toegestuurd voor de kos
ten van het zoeken door Marine en andere
overheidsinstanties en eventuele claims
voor het oponthoud van de scheepvaart
(die werd stil gelegd toen men de mijn had
gevonden en deze naar zee sleepte).
De gebroerders van Immerzeel geven
een geheel andere lezing van het gebeurde
en hun argument, dat als ze opzettelijk de
mijn weer overboord hadden laten vallen,
ze het vinden van de mijn zeker niet aan de
autoriteiten zouden hebben gemeld.
Schadeclaims zijn nog niet ontvangen,
maar de gebr. van Immerzeel willen ook
verschoond blijven van andere aanspra
kelijkheidsstellingen.
Vroeger kreeg men een beloning als men
een mijn of een torpedo of ander oorlogs
tuig aan land bracht. Sinds dat drie jaar
geleden werd afgeschaft, wordt inderdaad,
als een Noordzeevisser iets ophaalt, dat
tegelijkertijd weer over boord gezet. Het
aan land brengen geeft gevaar en tijd
verlies. En tijd is geld, ook in de zee
visserij.
VERVOLGVERHAAL
door Fenand van den Oever
- 73 -
G.F.CallenbactiB.V.—Nijkerk
D'n heer vond het best, dat hij, nu ze toch muizen
konden, zijn gemak hield.
Eerst toen de schepen naar de helling gehaald moesten
worden ging hij weer aan de slag.
Behalve een enkele lukkerd als Wijnand Hoogendijk
was er de vorige zomer met verlies gevaren. De reders
zochten naar bezuiniging. Ze werd vooral gevonden in
uiterlijkheden. D'n heer kwam het op de schuur zelf
zeggen. Voeren de loggers voorheen geverfd en ge
biesd, het zou van nu af kaal en geteerd moeten zijn.
Dat gaf een hele verandering. De schippers hoorden
het met teleurstelling aan. Zij vroegen eenparig om in
ieder geval de bies te handhaven. De schepen be
hielden anders geen gezicht.
Nou, over dat streepje langs de reling zou d'n heer nog
eens nadenken. Maar ze moesten er niet op rekenen.
Zoals gezegd: Wijnand Hoogendijk ging eerst aan de
slag toen De Wisselvalligheid naar de helling moest.
Arend-Michiel was toen ook al aan boord. Ze krautten,
Arend-Michiel voor- en Wijnand achterop, achter de
Bagatel, de Oude Haven door naar 's Lands Welvaren
van Figee. Wijnand had het roer. Het was eigenlijk niet
nodig, want het schip stuurde, met vastgezet roer,
bijkans zichzelf. Maar Wijnand kón het niet loslaten,
zoals hij niets los kon laten wat bij de zee en de visserij
hoorde. Het was voor hem een triomftocht. De zo
veelste. De Wisselvalligheid gleed gracieus door het
water. Langs de kant drentelde veel volk. Het bleef
staan kijken. Er werd niet geroepen, men kéék, stak
minzaam de hand op en Wijnand las in al die groeten:
dag Wijnand, dag schipper, dag Kabeljauwkoning, dag
bar lukkige haringvanger....
Wijnand Hoogendijk stond rechtop, hij boog ter linker-
noch ter rechterzij, hij keek, zo voor het oog, alleen voor
zich uit. Maar hij zag alles en in hem ging de kitteling
van blijheid en verwachting. Die was ieder vooijaar
aanwezig. Nu echter heftiger en hartstochtelijker dan
ooit tevoren. Zij verdreef de nare gedachten die een
winteriang als een zware dampkring zijn uitzicht had
den belemmerd.
Met Arend-Michiel van Roon, als stuurmansmaat, was
hij blij, zonder dat hij het liet merken. Hij had wan
trouwen en vertrouwen in hem. Soms dacht hij: met dat
jong graaf ik mijn eigen graf Tóch liet hij hem begaan.
Arend-Michiel werd het niet gemakkelijker gemaakt.
Nog maar net terug met de Poeldijk bemerkte hij, dat er
over hem gepraat was. Een kleine jongen uit de straat,
die altijd voor een stuiver z'n vuile goed van boord
haalde, kwam op hem af en zei:
Ze zeggen, dat jij niet langer Arend-Michiel, maar
de Muizelaar heet, is dat zo?
Hij had geen antwoord gegeven, een beetje zuurzoet
gelachen om zich goed te houden, want hij begreep
meteen, dat nog voor hij de verte had gehaald, hem al
een tweede Van was toegedacht.
Met het volk had hij geen last. Ze moesten even aan
elkaar wennen in de nieuwe verhouding. Hij gaf wat
over zijn kant, want hij begreep best, dat het vooral voor
Giel van Deventer en Dries Storm, bei van die
mannetjesputters, niet leuk was, door een jongen van
zijn jaren gecommandeerd te worden.
Stiekeme tegenwerking ondervond hij echter van de
andere schippers en stuurlui. Of tegenwerking was het
goede woord niet, ze negeerden hem. Wanneer er een
kluit volk stond te praten, zag hij hen naar hem kijken of
ze keerden, wanneer hij in hun richting ging, de rug naar
hem toe. Ze haatten zijn nieuwigheden, ze voelden zich
belaagd. Het deed hem veel leed. Dat was nu het
resultaat van al zijn goede wil. Waarom deed hij
eigenlijk zijn best? Je leefde heerlijk rustig op je gemak
wanneer je niet naar het schippersbestaan dong. Ieder
een bleef je vriend. Hij werd gemeden, nu al.
Op een keer sprak hij er met moeder over. Het gebeurde
niet veel meer, dat hij haar in vertrouwen nam. Och, je
werd een Vent.
Hij behoefde maar een paar woorden te zeggen en ze
begreep hem al. Ze had haar ogen ook niet in het
achterwerk zitten. Kind, zei ze en het hinderde hem
niet, dat „kind". Kind 't lijkt wel of de mensen elkaar
liever verdriet dan plezier aandoen. Wij ook. De
mensen zijn wangunstig. Wij ook. De mensen zijn
achterdochtig en jaloers. Wij ook. Telkens zei ze
nadrukkelijk: wij ook, alsof ze bang was zich te
hovaardigen. Hij gaf weinig antwoord. Er was eigenlijk
niets tegen in te brengen. Toch beviel het hem niet erg.
De taal was hem te slap. Hij zat met de ellebogen op
tafel en staarde naar een pluisjeMoeder wat gaf het,
er was toch niemand in de kamer streek haar hand
door zijn kuif en ze zei: In de bijbel staat ergens: Leer
van Mij, dat Ik zachtmoedig ben en nederig van hart....
Dat moeten we allemaal zijn. Maar, Arend-Michiel,
als alle mensen je afvallen, ik nooit, en ze kwam nog een
stapje dichter bij hem en drukte haar lippen op zijn
voorhoofd.
Het ijs brak.
Hij viel helemaal voorover, het hoofd in z'n handen, en
hij snikte zachtjes zijn verdriet uit. De mensen legden
alles verkeerd uit, alles en hij wou goed, best, hij wou de
visserij er weer bovenop hebben....
Dat luchtte.
Een paar minuten later, toen hij zijn zakdoek langs de
ogen wiste, zag hij, dat moeder hem alleen gelaten had.
Hij ging daarom nog meer van haar houden.
De Wisselvalligheid kwam op tijd klaar, natuuriijk.
Alle schepen kwamen klaar. Na Vlaggetjesdag zou het
varen zijn. Op hoop van zegen.
De schippers en stuuriui gingen voor het varen naar d'n
heer. Het was zijn gewoonte en wens, vertrouwelijk met
de mensen van achterin om te gaan. De stuurlui
tekenden dan tevens de bonnen, ten bewijze, dat ze het
proviand hadden ontvangen. Wil Struis verzorgde de
administratie van het magazijn. Ze deed langzamer
hand alle kantoorwerk voor de rederij.
Arend-Michiel van Roon, als jongste stuurman, kwam
het laatst bij d'n heer. Het was aanvankelijk een
genoeglijk gesprek. Veel oud zeer van de voorbije teelt
wilde d'n heer vergeten in de hoop op de nieuwe.
Arend-Michiel probeerde uitte vissen waarom d'n heer
geen nauwe Schotse vleet had aangedurfd. D'n heer
lachte maar en gaf hem een sigaar. Afspraken maakten
zij niet, dat was het werk van de schipper.
Je komt nu achterin bij Wijnand, een beste schipper,
maar hij wordt oud en eigenaardig, Van Roon.
Arend-Michiel knikte begrijpend, (wordt vervolgd)
^.^4.^.^.^.l^^:^^.4.^.^.*^.:^^■^J^^.'^'^^■*>^*^^**^^4■**4■^■^■^■4^*4■4■>^4■**4■4■****4■***'^***4■*^■4■**'^^^***^■*^■***'^^■'^
