«.z^Küagiri
1699.
999.-
1399.-
799.
699
1499.-
998.-
^95
391
1599.-
299.-^
De Vos
Pasfoto's
Bergmans
Brillen
knikarm zonwering!
esselink bouwmaterialen
Met de NMS neemt u moeite
loos alle hindernissen.
Graag
Een Bril
Dragen
VRUDAG 17 MEI 1985
„EILANDEN-NIEUWS'
Bladz. 3
HYPOTHEEK NODIG?
makelaar tamboer bellen
voor gratis computerberekening
S 01870-3477 m
Nu ook voor
Hisschemöller
koopdag met 'n meisje (of z'n meisje)
kontakt maakte. De boeldag had iets
van een kermis.
Binnen de bebouwde kom van Melissant,
en wel aan de Achterweg, stond de grote
boerderij van Johannes Arie Struijk.
Deze stamde niet uit een oud boeren-
geslacht, maar klom op tot de positie van
groot boer. Zijn zonen kwamen later ook
op grote boerderijen.
Z'n zoon Arie bouwde de stee, die nu Rust
Roest heet en aan de NoUedijk gelegen is.
Een andere zoon, Johannes boerde op
Melissantse grond, dichtbij Sommelsdijk.
Aan de ij in de naam van Struijk is 'n
historie verbonden.
Zijn vader heette Arij Struik. Deze stierf
in de zomer van 1849 aan de cholera. Hij
was naar de kerk te Dirksland geweest en
terugkomende had hij verschrikkelijk buik
pijn, 't Bleek cholera te zijn, waaraan hij
heel spoedig overleed. Zijn vrouw, Elisa
beth Hoek, een Ouddorpse, kreeg zeven
maanden na haar mans dood een baby. De
dokter gaf het kind per abuis aan onder de
naam: Johannes Struijk, in plaats van Jo
hannes Struik. Later schreef Johannes'
zoon, M. W. Struik zeer uitdrukkelijk zijn
naam met ui.
In verband met Arie Struik z'n sterven
aan de cholera nerem ik iets over uit het
artikel van L. van Wallenburg in E.N.
over: Cholera in Zeeland, dat ook van
toepassing is op Flakkee:
Warmeer we het woord cholera horen
denken we direct aan de tropische landen,
waar deze vreselijke ziekte in korte tijd
honderden slachtoffers maakt.
Of aan grote havensteden zoals Rotter
dam en Antwerpen, waar de binnenlo
pende schepen de besmetting meebrengen
uit warme landen. Maar in Zeeland met
zijn kleine steden en landelijke dorpjes
verwachten we deze ziekte allerminst.
Toch heeft hier ruim honderd jaar ge
leden 1848-1849) een epidemie geheerst,
waarbij 183 mensen gestorven zijn van de
317 die werden aangetast. Enkele jaren
daarvoor (1832-1933) had deze ziekte
eveneens Zeeland geteisterd. Niet zo erg:
van de 107 gevallen stierven toen 74
personen.
Een paar geleerde dokters hebben de
verschillende gevallen zo goed mogelijk
onderzocht. Ze kwamen tot de conclusie
dat de haard der besmetting meest buiten
de provincie lag. In Holland, vooral in de
havenplaatsen Rotterdam en Dordrecht
en in de Belgische steden Antwerpen en
Gent wel in het bijzonder. Door het ver
keer met deze besmette gebieden hebben
verschillende plaatsen uit onze provincie
ook hun treurig aandeel gehad.
Door schippers overgebracht
Verscheidene beurtschippers hadden een
geregelde vaart tussen de Zeeuwse kust
plaatsen en Rotterdam. Wanneer nu de
bemanning van zo'n schuit besmet was
soms zonder het in het begin zelf te weten
was de kans groot dat ze de ziekte
overbrachten naar de plaatsen waar ze
aanlegden.
Het verwondert ons dus niet, dat we de
cholera aantreffen inBruinisse; hetGoese
Gas, Kamperland, om maar enkele voor
beelden te noemen. De bewoners van het
veerhuis waar ze aan wal gingen of van de
herberg waar ze vertoefden, werden door
hen besmet. De ziekte werd cholera asia-
tica of aziatische braakloop genoemd. Zo
gevaarlijk was deze ziekte dat de meeste
patiënten gewoonlijk na weinige uren
stierven.
Mijn overgrootmoeder Geertje Struik
stierf ook in 1849, hoogst waarschijnlijk
aan cholera.
Een vriend van mijn vader vertelde me,
dat zij cholera heeft gehad, reeds afgelegd
was, maar nog levend bleek en daarna nog
jaren leefde. Het verschijnsel van schijn
dood kwam bij cholera wel voor. Mogelijk
heeft m'n overgrootmoeder dan in 1832 al
cholera gehad, waarvan ze tóen genas.
Behalve de grote boeren, waren er ver
scheidene kleinere boeren, keuterboeren,
die in het dorp hun huis en schuur en
mestput hadden.
In een officieel papier kwam ik ook wel de
term „avontuurboer" tegen. Is daarmee
ook een klein boertje bedoeld?
In die dagen was het nog mogelijk van zo'n
klein bedrijf te leven. Ik hoorde eens een
landbouwkundige deze kleinschaligheid
roemen, wegens d^grote intensiviteit van
die landbouwbedrijfjes.
Akkerzorg
Had zo'n klein boertje geen paarden, dan
bewerkte een „teelman" het land voor
hem. Zo was Jaap van der Sluijs onze
teelman.
De kleine boertjes waren soms borg voor
elkaar.
Zo konden we gezamenlijk wel moeilijke
tijden door komen.
(In de crisistijd der dertiger jaren zei
iemand: „Heel Melissant hangt aan el
kaar door de borgschappen". Slechts in
één geval hoorde ik dat iemand vanwege
borgschap in financiële moeilijkheden
kwam).
Alleen door de noeste arbeid van de kleine
boertjes, door de zware en lange arbeid
der arbeiders en boerenknechten bij de
grote boeren, en door de goede energieke
bedrijfsvoering van groot en klein, kon de
landbouw de bron van betaan voor bijna
alle Melissantenaren zijn. En ambachts
lui en neringdoenden moesten van de
landbouwbloei hebben.
Bij het loon van de arbeider kwam in vele
gevallen wat z'n vrouw op 't land ver
diende, en wat de kinderen, die met hun
achtste jaar van school gingen vóór 1901
de leerplicht werd ingevoerd, thuis brach
ten.
Sommige vrouwen verdienden er nog wat
bij als werkster in gezinnen van boeren en
burgers. Mijn opoe was baker, en vooral
bij de grote boeren.
Vele meisjes dienden in de huishouding.
Al wat vrouw en kind verdiende kwam in
de éne pot van het gezin.
De gezinsinkomsten werden vaak nog wat
vermeerderd door de ,Juun om den dor
den".
Het bezit van een hooQe, hof voor groente
en aardappels, het houden van een geit, de
„koe der armen" en van een varken,
maakte het rondkomen van het magere
loontje wel weer iets minder moeilijk.
Hierbij komen de uitgerekende zuinigheid
van de huisvrouw, de veel mindere be
hoeften van het leven toen, en de zeer lage
prijzen.
Door al deze dingen was het in meerdere
gevallen toch nog mogelijk, dat meerdere
arbeiders wat naar boven konden krabbe
len op de maatschappelijke ladder: zij
hadden soms een eigen huis en hof; ze
konden zich een stukje eigen land ver
overen, konden klein boertje worden.
Èn in de meeste gevallen hadden ze in
ieder geval een keurigboeltje" en konden
ze zich netjes kleden en de vrouwen
droegen hun gouden of in goud gesopte
krullen.
Ik wil helemaal de economisch ongun
stige toestand waarin ze verkeerden niet
ontkeimen. En nog veel minder dat de
boeren en burgers hun te weinig achting
toedroegen als mens. Juist die econo-
misch-sociale omstandigheden deden ve
len het zoeken in Amerika, waar ze wel
heel hard werken moesten maar als werk
man meer in tel waren en ook meer ver
dienden.
Toen m'n vrouw en ik in 1983 in Paterson
waren en we zeiden dat we van Flakkee
kwamen, hoorden we de woordspeling:
Flakkee.... vlak glad) verkeerd. Dit
was een zinspeling op de toestand op
Flakkee in vroeger tijd.
Behalve naar Amerika gingen er van F lak-
kee ook wel naar de Meer de Haar
lemmermeer). Andries Makkenze, eerst
koeiewachter, en landarbeider, te Dirks
land verhuisde toen hij 20 jaar was naar de
Meer. (later stond hij als dominee te
Dirksland). Van MeUssant ging een Struik
daar eveneens heen.
Ik denk echter dat netr in die nieuwe
polder niet beter was dan op ons eiland.
De grote massa arbeiders bleef op het
Slikdorp (het dorp met niet anders dan de
zware klei, der droog gevallen slikken, bij
de „slikkerspal,, en deed het werk met de
„sliklappen" aan, in dienst bij de boeren
en kwam langzamerhand op wat beter
economisch peil.
Het zou zeer goed zijn als er in milde
geest, zonder verbittering naar beide kan
ten billijk en niet zwart-wit, geschreven
werd over het arbeiders en boerenleven.
(Over de Landbouw en veeteelt schrijft F.
den Eerzamen in het boek: Het eiland
Goeree-Overflakkee, pag. 165-187).
(Slot volgt)
Heino
J. L. Struik
Philips
kleuren
televisie
20 CT 4636
TELETEKST
Kompleet toestel
voor jarenlang
kijkplezier! 51 cm
beeldbuis, 20 voor
keurzenders en
voorzien van alle
TELETEKST tunkties. Inclusief infrarood
■'"MnmmiK'iirin»www .wr imwitfn .wir.wni«..t afstandsbedieninQ
[.#-
Atag gas/elektro
fornuis KFD 2
Panasonic
kleurentelevisie
TX-1685 Teletekst
K
Philips
portable
kleuren
televisie
Bosch dubbeldr.
koelkast KSZ 2620
Sharp videorecorder VC-481
w^"^°"4 tergen
^"^^ocamlr^ bedienen
Philips
VHS-video
recorder
VR6460
Philips stofzuiger HR 6270
Automatische broodrooster
01870-2044
zierikzee
01110-5551
Hofdijksweg 12
OUDDORP
Tel. 01878 - 1249
Abonneert U op
Eilanden-Nieuws
Admin. Assur.kantoor
Weesmolenstraat S, tel. 01873 -1656
OOLTGENSPLAAT
Specialisten in Sparen.
Drog. Reform. Foto Quelle
MIDDELHARNIS
Tel. 01870 - 2441
voor eenvoudige
bediening.
Normaal 2095-
l^^"Juars voor ^f-^'^tool ca'^^\%°.'accu.l
Nederlandse topkwaliteit voor
een betaalbare prijs!
Kwaliteits fornuis uitgerust
met o.a. een dubbele
ovenruit, ovenrooster,
bakplaat, grillelement.
Volwaardige 42 cm
kleurentelevisie, uitge
voerd met een quartz
synthesizer tuner met 99
kanalen en 29 voorkeur-
zenders. Voorzien van
alle TELETEKST-
funkties.
Draagbare
kleuren
televisie met
een 37 cm
beeldbuis en
druktoets-
zenderkeuze
voor 12 voorkeurzenders. Aangepast voor VCR-
weergave. Aansluiting
.voor hoofdtelefoon.
Normaal 1195.-
kookwekker
en natuurlijk de
unieke Atag infra-
oven.
Nieuwste
model koelkast met
een royale koelruimte
en een volwaardig
4-sterren diepvries
vak. Uiterlijk zelf te
bepalen d.m.v. verwissel
bare decorlijsten. Een
koelkast met een lange
levensduur en een
VHS-videorecorder met 12 voorkeurzenders
en 8 dagen timer voor 1 programma. Samen
met de afstandsbediening een kompiete video
voor 'n vriendelijke prijs!
laag energieverbruik!
Normaal 1239,-
,^"'^eerQat!°P"ame-
NIEUW! Philips
frontloading
videorecorder volgens het VHS-systeem.
Versnelde beeldweergave vooruit en achteruit
vertraagd beeld, stilstaand beeld en een timer
om 2 programma's tot 30 dagen vooruit te kunnen
programmeren.
Normaal 2095,-
Draaitop model met een 950 Watt motor, zuig
krachtregelaar en automatisch oprolsnoer.
Deze degelijke stofzuiger is verder voorzien
van verchroomde metalen buizen, een mak
kelijk verwisselbare stofcassette van 4,4 liter
en diverse hulpstukken.
WX^F-^aÉi^. Normaal 439,-
Handige, geheel in wit uitgevoerde brood
rooster geschikt voor 2 sneetjes brood.
von dcf heijdcn
ZIerikzee fiavenpark 5 telefoon 01110 - 5202 I^F
ZIerikzee fiavenpark 5 telefoon 01110 - 5202
Dirksland schelpenpad 26 telefoon 01877 -1236
uw zonnige
zomer. zon. en gezellig op het terras, onder een
knikarm zonwering, oersterk, over de volle
breedte van uw terras.
met effen en gestreept doek.
zonnige schermen deskundig advies
komfortabel tuinplezier
kom kijken in de showroom
molenvi/eg 28
middelharnis
groeneweegje 15
Spaarbank
