Uit de Historie
GOED UIT DE VERF
KOMEN I
karels
autoschade
Karels wil
Open Schoolgroep
in Stad
Autospuiten. Laatste fase op
weg naar herstel. Puur specialis
tenwerk waar de mannen van
Karels in uitblinken. Mooier dan
het origineel. Dat is steevast
hun uitgangspunt. Kom naar
Karels als u puntgaaf spuitwerk
eist. Maar ook als u een lage
rekening en een beste bak
koffie waardeert!
Hotel Spee
Beeld van een opgraving
Bladz. 2
„EILANDEN-NIEUWS"
VRIJDAG 15 MAART 1985
Paus Adrianus VI
Allereerst willen we bij Goedereede aan
dacht geven aan die pastoor van Goeree,
die later Paus Adrianus VI werd, en aan
wie de pauskamer in het hotel „De Gou
den Leeuw" herinnert
Pastoor van Goeree.
Wat hield dat in, in zijn geval?
Ik citeer: Beschrijvingen van de loopbaan
van Grote Nederlanders, Bundel 2 door
R. M. Borgeesius.
„Zijn geleerdheid, zijn vroomheid en zijn
deugdzaamheid maakten hem een geziene
figuur, ver buiten de stad, waar hij do
ceerde, was hij bekend en werd hij ver
eerd, en het gevolg van het hoge aanzien,
waarin hij stond, was dat hem verschil
lende prebenden ten deel vielen. Een pre
bende was een inkomen, aan geestelijken
betaald voor wat min of meer een ere
baantje was; vele geestelijken hadden ver
schillende prebenden tegelijk, en dit werd
door Adriaan Floriszoon een verkeerde
gewoonte geacht.
Wat de éne geestelijke teveel verdiende,
verdiende de andere te weinig, oordeelde
hij, maar zelf nam hij alle prebenden aan,
die hem ten deel vielen.
In schijn is op deze houding de vermaning
van toepassing: hoort naar mijn woorden,
doch let niet op mijn daden; Adriaan werd
kanunnik, later deken van de St. Pieters
kerk te Utrecht, kanuimik aan het Dom
kapittel te Utrecht, schatbewaarder aan
de Mariakerk te Utrecht, pastoor te Goe
dereede en deken van de Lieve Vrouwe-
kerk te Antwerpen, vooral deze functies
werd hij betaald en bovendien was hij nog
hoogleraar en rector aan de Leuvense
universiteit Hoe was dit te rijmen met zijn
afwijzende houding tegenover het pre
benden-stelsel?
Adriaan Floriszoon heeft die vraag nooit
met zoveel woorden, maar wel door zijn
daden beantwoord.
Beter dat ik deze functie aanvaard, dan
een ander, zal hij overwogen hebben, want
ik behoud de inkomsten, eraan verbonden,
niet vor mijzelf En inderdaad betaalde
Adriaan Floriszoon uit eigen beurs arme
kapelaans, deed veel aan liefdadigheid, en
had voor zichzelf heel weinig nodig".
In „Populair Wetenschappelijk Neder
land Adriaan Floriszn. van Utrecht de
enigste Nederlandse Paus", door J. C.
van Slee vinden we:
Om alle aanleiding tot afpersing te voor
komen en zijn gemeentenaren door het
verkopen der Sacramenten niet onnodig te
bezwaren, legde hij zijn plaatsvervanger
een goede jaarwedde toe".
Omtrent zijn werk in Goedereede vond ik
daar dat hij, als de hogeschool haar vakan
tietijd had, daar „een wijle tijds resideerde
en predicte". En verder:
„Had hij zich te Goedereede aanvankelijk
wel eens te beklagen over zekere min
achting ten aanzien van de kerkelijke
ceremoniën en gemis aan verschuldigde
eerbied, door trouwe zielzorg en weg
neming van oude misbruiken won hij er
spoedig de harten".
Ik las in E.N., dat hij „hooguit eens per
jaar een kijkje kwam nemen in Goeree,
waarbij dan de maeltijd ende wijn van ter
Steeden weeghe geschonken werd".
Pastoor Adriaan logeerde dan in het pand
waarin hotel „de Gouden Leeuw" is ge
vestigd, toen waarschijnlijk het huis van
de Schout.
Wij nemen aan dat én zulke officiële
bezoeken én zulk pastoraal werk beide
inderdaad plaats hadden.
Mogelijk is het dan zó, dat de pastoor bij
z'n officieel bezoek in bovengenoemd
pand logeerde en dat hij tijdens z'n pas
torale periode in de pastorie verblijf hield
die op een ander plekje in Goere stond. (In
het Eilanden-Nieuws hield eens een in
zender zich bezig met de plaats der pas
torie en zegt daarin: „Concluderend zou
den we hieruit het pastoorshuis moeten
verwachten aan de noordzijde van de
Pieterstraat, dus kort bij de kerk gelegen"
Adriaan Floriszoon ruilde in 1494 Oud-
dorp in voor het pastoorschap over Goe
dereede en bleef daar pastoor tot 1515.
(E.N.).
•Goeree vergat deze pastoor met.
J. C. van Slee schrijft:
„Van hun toegenegenheid gaven zijn pa
rochianen, ook toen hij hen reeds lang had
verlaten, nog meermalen blijk door ver
schillende geschenken, en legden later bij
zijn verheffing tot Paus grote vreugde aan
de dag".
Tenslotte: Deze Paus heeft alles gedaan
om het geestelijk centrum te Rome te her
vormen in zedelijk opzicht, maar tot de
ware reformatie, door opnieuw te leven uit
de Waarheid der Schrift, over de hele linie
kwam hij niet.
Slechts kort kon deze paus ijveren voor
dat ethisch reveil, nl. van 31 augustus
1522 tot 14 september 1523.
TAXATIE NODIG?
makelaar tamboer bellen
beëdigd taxateur
01870-3477 03
waarin hij verbleef werd sedertdien de
Koningskamer genoemd. Het is mij niet
bekend, wanneer het huis is afgebroken.
Ds. Boers schrijft, dat het er omstreeks
1830 nog was. Het deel van de polder,
waarin het lag, wordt nog steeds Oostdam
genoemd".
(Hetzelfde staat in: F. den Eerzamen: Het
eiland Goeree-Overflakkee. Samenstellen
Dit Dorp genaamd de GOEDE REEDE,
Weleer een Koopstad, die ook mede
Een stemrecht had in Nederland
Leed veel door Watersnood en Brand:
'T Zag door een Vrouwenstoet,
zeer dapper in het strijden.
Zich eens van 's Vijands magt
en Éuvelmoed bevrijden.
Stadhouder-koning
Willem III
Een ander persoon, van wiens nagedach
tenis nog iets overbleef in Goeree, nl. „in
de koningskamer", was: stadhouder-
koning Willem III.
Onze stadhouder was koning van Enge
land geworden en reisde naar Holland
terug, in 1691.
„Zijn reis naar Hollandis een van de
merkwaardigste episodes uit zijn leven.
En de schipper Symen Jansz. Hartevelt
heeft haart beschreven. Het winterde fel
en door het ijs kon men de Hollandse kust
met de vloot niet bereiken. Symen zou
proberen, de koning met zijn sloep naar de
wal te brengen.
Symen Jansz. Hartevelt verhaalt
„Aen het Jagt komende stapte sijn Majes
teit, de Graaf van Portland, de Heer van
Ouwerkerk met een seker Engels Prins,
wiens naam ik niet en kende, en sijn
kamerling over in onze sloep: namen niet
meer provisie met sig, als 7 a8 botteltjes
met Bier en Wijn, 2 Capoenen en 4 a 5
Wittebroden, wey waren met ons 13 Per-
soonen in de Sloep waar onder 7 Engelse
Roeyers waren.... Dit was Dingsdag den
30 dito na de middag de klok omtrent twee
uuren, dat sijn Majesteit met sijn gevolg in
de Sloep stapte, op hoop van dien eigen
sten avond nog aan land te sullen komen".
„Een poging om bij Hellevoetsluis te
landen, mislukte door ijsgang; toen werd
getracht de kust van Goeree te naderen.s
Avonds om een uur of acht zagen zij het
vuur van Goeree op een musketschoots
afstands. Een paar matrozen zouden trach
ten door het water wadende, de kust te
bereiken; kwamen onverrichter zake terug.
Na een poos rondgesukkeld te hebben,
resulveerde (is: besloot) de stuurman „selfs
aan Land te gaan, hetgeen de Koning eerst
niet wilde toestaan, maar onderrigt sijnde,
liet hem passeren; de stierman twee uuren
van Boort geweest sijnde quam (is: kwam)
met vallen en opstaan tot Goeree, ver-
socht aldaar dat het baakvier mocht ver
groot worden en datter (is: dat er) een
musquetschoot mogt geschooten worden,
tot een Zein aan de Koning, dat hij daar
wel gekomen was, 't geen geschieden, 't
welk van de Koning ook soo verstaan
wierd; sijn Majesteit ziede nu sullen wij
wel haast Wagens krijgen die ons sullen
afhalen, gelijk ook geschiede, het was
doen Woensdag den 31 dito, (n.l. Januari)
's morgens omtrent vijf a ses uuren, wan
neer de Koning met sijn geselschap af-
gehaalt wiert.
Hier stapte toen die onvermoeide Held
aan Land daar wij dien grooten God niet
genoeg voor konden danken, dat hij Sijn
Majesteit in die donkere, mistige nacht
tusschen het IJs in siilken gevaar sorg-
vuldig 6 uuren lang bewaart heeft, waarop
de Burgers en Boeren grote blijdschap
betoonden, omdat se de komst van de
koning bemerkten: het was omtrent half
seven uuren als wanneer sijn Majesteit
aan de eerste Boerenwoning quam op het
land van Goeree, ten huize van een Huis
man genaemt, Corstiaen, op strand, daar
een groot vierwerk wert aangelegt en de
koning sich verschoonde en warmde en
voort met sijn geselschap wat eet, het-
geene daar te krijgen was (het is remar-
kabels dat sijn Majesteit soo lang van 's
middags 1 (30 januari) tot 's anderen
daags ten 6 uuren in de sloep geseeten
hebbende, gantswch niet verdrietig is ge
weest)". Om negen uur voer men weer af
met de sloep, om Voome heen....
Uit „Dispereert niet" VI p. 125, 126,
127, doorH. Algra.
In „het eiland Goeree" door F. den Eer
zamen, staat op pag. 25:
„In de omgeving van de stad Goedereede
lagen vroeger een paar mooie buitenplaat
sen. Ik noem in de eerste plaats het huis
Oostdam de Grote Zuiderpolder.
Hij logeerde toen in het huis Oostdam van
de heer Adrianus van Dam. De kamer
J. Klepper. Uitgave: Boekhuis Ariese-
Middelhamis).
1690: Stadhouder Koning Willem III;
veertig jaar oud.
In 1977 werd bij de opening van het Ver
enigingsgebouw „Oostdam" nog het vol
gende verteld:
„De gastvrijheid van de bewoners van
Oostdam, beloonde hij later met een zil
veren snuifdoos met inscriptie die wellicht
nog in particulier bezit van een van de
nazaten van de toenmalige fam. Goed
koop is" (E.N.).
Kerkelgk leven
We willen nu uit de Kerkhistorische Kro
niek 1967,4e jg. no. 2 wat weergeven van
wat daar onder „Goedereede" staat over
het kerkelijk leven.
GOEDEREEDE
Goedereede is de meest homogene her
vormde plaats op Goeree-Overflakkee.
Er is dan ook maar één kerk nl. die van de
Hervormde Gemeente. Enkele inwoners
zijn lid van de Geref. Kerk of Geref.
Gemeente te Ouddorp. Het is een oud
stadje dat reeds in 1330 stadsrechten
ontving. Brand, storm, overstroming, oor
log en plundering waren in de loop der
eeuwen haar deel.
Na de algehele verwoesting in 1418 door
de Brabanders, kwam in de 15e eeuw een
tweede bloeiperiode. Sinds 1600 kwam er
wederom verval door allerlei omstandig
heden en sindsdien is het een „dood"
stadje geworden.
Goedereede kent onder haar vroegere
pastoors er ook een, die het tot paus
gebracht heeft nl. Adriaan Florisz.
Boeijens (bekend als paus Adrianus VI
van 1522 - 1523).
Na de bevrijding door de watergeuzen in
1572 is toen langzamerhand de Refor
matie gaan doorwerken. Begin 1600 pro
beerden remonstrantsgezinden ook te
Goedereede een remonstrant als predi
kant te doen beroepen, maar na belofte
van de beroepene zich niet in remon
strantse zin uit te laten, legde men zich bij
de keuze neer. Op de duur begon hij toch
de gereformeerde leer aan te vallen. De
hele gemeente keerde zich echter tegen
hem en ging naar Ouddorp ter kerke.
Grote onlusten ontstonden er toen (te
meer omdat de magistratuur remonstrants-
gezind was); de „dolerenden" werden
daarna streng vervolgd. Later zijn er weer
gereformeerde predikanten gekomen.
In de 19e eeuw zijn het dan merendeels
„liberale" predikanten. Met de komst van
Ds. F. de Gidts in 1903 kwam er een
voorganger van gereformeerde richting,
hetwelk tot nu zo is gebleven.
Afscheiding en Doleantie hebben in Goe
dereede geen aanhang gehad.
LangewegSO - Tel. 01875-1396 - Nieuwe Tonge
Ik wil aan dit korte overzichtje toevoegen,
dat in 1836 één Chr. Afgescheidene, nl. J.
Schaddelee, het adres aan de Koning
ondertekende. (Geschiedenis van een
kerk 100 jaar Gereformeerde Gemeente
Dirksland).
T. Perrius
In: Aantekeningen uit het leven en de
bekering van T. Perrius, geboren te Goe
dereede (Flakkee) 22 oktober 1845 en
gedurende een reeks van 33 jaren woon
achtig te Paterson(N.J.) Noord Amerika,
thans wonende te Ouddorp (Zuid-HolL),
benevens een korte verklaring over psalm
34-9 rijm.
Uitgave van K. Heerschap, Ouddorp,
kunnen we wel heel wat leren omtrent de
geestelyke ligging van meerderen te Goe
ree (als we mogen aannemen, dat de
schrijver na z'n geboorte aldaar ook op
gegroeid is). Stellendam en Ouddorp.
In dit boekje vond ik bovendien een in
teressant stukje over de emigratie naar
Paterson, waarheen zovlen uit Goeree,
Ouddorp en Melissant gingen.
Ik citeer:
„Ik ben dan geboren in het jaar 1845 den
22sten van de maand October, en ben met
mijn ouders, vier zusters en twee broers in
het jaar 1865 in de maand December met
een Bremer Zeilschip, genaamd „Eme-
lie", van Rotterdam, naar Noord-Ame-
rika vertrokken met nog 25 passagiers,
allen van ons eiland Goeree en Over-
flakkee.
We zijn nadat we 78 dagen door vreese-
lijke stormen en hemelhooge zeeën be-
(fi-eigd werden, zoodat we menigmaal ge
loofden dat de zee ons graf zou zijn, omdat
ons sdchip de zee niet meer bekUmmen
kon, totdat twee stukken van de masten,
met touwen en zeilen en alles er aan, er af
en over boord stormde, en dat was ons
geluk als middel in Gods hand, dat het
schip weer op de zee kwam. Zoo zijn we in
de laatste helft van de maand Maart in
New-York geland of liever geslingerd".
Helaas kan ik niet zeggen of de familie
Perrius uit Goeree wege ging of uit een
andere Flakkeese plaats.
In 1866 vertrok uit Goeree wel: Ary
Struyk, een zoon van Jan Struyk, die in
1867 vertrok. In 66 emigreerden ook uit
Goeree Adrianus Aartse. Een dochter
Johaima Aartse trouwde later in Pater
son met een zoon van Jan Adriaan Struyk.
En 2 nakomelingen van dit paar, mocht ik
in 1983 nog in Paterson's omgeving ont
moeten. In 1871 vertrok uit Goeree Kors
Struijk.
Uit Melissant emigreerden in 1866 Geer
trui Struik en Willem van Herken en Arie
Struik en echtgenote.
Uit „Hou je roer recht",
deze illustratie:
(De Goereese Struiken stamden uit Me
lissant).
U ziet Er sloeg een emigratiegolf over
het eiland.
In 1847 was er ook zo'n golf geweest,
waardoor de Chr. Afgescheiden Ge
meente moest opgeheven worden.
(De Struyken die in 1866 en daarna
vertrokken waren Nederlands Hervormd).
In het telefoonboek van „Passaic" Coun
try, 1982 vond ik: Perrius M,.Peerrius
Richard, Perrius Ruth, mogelijk nakome
lingen van deze Perrius-familie die 1866
vertrok.
We krijgen uit dit stukje van Perrius'
boekje een beeld van de moeiten van deze
reis.
Goerees' vissersleven
Iets van het Goerees' vissersleven in
19917, kunnen we zien in een verhaal van
Rudolf van Reest Spaanse Port, in de
bundel: Houd je roer recht, uitgegeven
door Bosch en Keuning te Baam (2e
druk).
Het opvissen van wijnvaten en wat daarop
volgde, wordt hierin beschreven. F. den
Eerzamen in: Het eiland Goeree-Over
flakkee heeft het denkelijk over dezelfde
zaak als hij op pag. 47 schrijft:
„Bekend is vooral geworden het opvissen
van tientallen okshoofden wijn, die af
geleverd werden bij de burgemeester
strandvonder te Goedereede. De ouderen
herinneren zich nog de tonelen, die zich
toen in het dorp afgespeeld hebben door
het drinken van de wijn door oud en jong.
Ik wil dit artikel besluiten met een stuk
uit „Opbouw" van 9 december 1947.
Het partyioze dorp
Onder de dertien gemeenten van ons goe
de eiland Goeree en Overflakkee is er één,
die een uitzonderlijke positie inneemt op
politiek gebied. Het is het oude stadje
Goedereede. De bewoners daarvan zijn
zeer gemoedelijke mensen. Zij beminnen
boven alles de eenheid. Dit komt tot uiting
op schoolgebied, want in het dorp zelf is
slechts één school, de Openbare. De Chr.
School is een instelling van het voor
malige en toekomstige havenhoofd.
Men ziet er ietwat uit de hoogte neer op de
andere dorpen, die de tegenstelling ken
nen van Openbaar en Bijzonder onderwijs
en men prijst zich gelukkig, dat Goeree
deze zogenaamde tweedracht niet kent
Ook in de politiek komt dit tot uiting. In de
gemeenteraad zijn weliswaar drie groepen
vertegenwoordigd, doch hun scheidingen
zijn gebaseerd op persoonlijke verhou
dingen en hebben met politieke beginselen
niets te maken. Door sommige of
wellicht vele? Goereeërs wordt dit een
soort ideaal geacht Men vindt het zelfs
een bewijs van hogere cultuur, dat b.v.
verleden jaar op één der candidatenlijsten
voor de Raad namen voorkwamen van
mannen, die tot allerlei partijen konden
worden gerekend: op één en dezelfde lijst
stonden broederlijk onder elkaar een libe
raal, een A.R. en een socialist' En het is
dan ook bij deze mentaliteit, die blijkbaar
in alle kringen heerst, geen wonder, dat het
voorzover ons bekend, nog nimmer aan
een politieke partij gelukt is er een Kies
vereniging of afdeling te stichten.
Nu moet men hieruit toch weer niet de
conclusie trekken, dat de Goereeërs geen
beginsel hebben. Als wij boven dit artikel
plaatsen: het partijloze dorp, zouden wij
dit niet gaarne durven vervangen doon het
beginselloze dorp, want dit zou inderdaad
bezijden de waarheid zijn. De cijfers van
de Tweede Kamerverkiezingen van ver
leden jaar bewijzen, dat toen 44% der
kiezers A.R. stemde, 14% S.G.P., 9%
Partij van de Vrijheid, 28% Partij van de
De Stichting Volwasseneneduca
tie Goeree Overflakkee heeft plan
nen om nè de Paasvakantie in Stad
a/h Haringvliet te beginnen met een
Open Schoolgroep. Open School is
een school voor volwassen mannen
en vrouwen die vroeger niet de kans
gekregen of genomen hebben om na
de lagere school verder te leren. Je
kon b.v. niet doorleren omdat je na
de lagere school thuis moest helpen,
op het land moest werken, er geen
school in de buurt was om naartoe
te gaan of omdat doorleren niet be-
langrük gevonden werd.
Volwassenen die nu verder willen leren
doen dat omdat ze hun schoolgaande
kinderen beter willen begeleiden. Ook
willen ze de ontwikkelingen die gaan ko
men op de basisschool kunnen volgen.
Bovendien is het fijn om als echtgenote de
ontwikkelingen van je man in zijn werk te
kunnen blijven volgen. Voor mannen kan
de Open School een ondersteuning zijn
ta.v. hun werk en eventueel nog te volgen
bedrijfscursussen. Het klinkt hard maar
het is realistisch. Voor jezelf leren is
belangrijk voor het geval je nog eens op
jezelf komt te staan.
In de Open Schoolgroep zitten maximaal
15 mensen. Het Open Schoolprogramma
duurt 2 jaar en kost 60,— per jaar. De
boeken die je gebruikt kun je kosteloos
lenen. Per week kom je öf 1 keer 3 uur bij
elkaar óf 2 keer 2 uur. De deelnemers die
zich aaimielden kuimen mee bepalen wan
neer de bijeenkomsten gehouden worden.
De bijeenkomsten zullen worden gehou
den in 't Trefjpunt te Stad a/h Haringvliet
Je kunt bij de Open School van alles
leren: Nederiands, Engels, rekenen, aard
rijkskunde, geschiedenis enz. en zoals b.v.
algemene ontwikkeling, discussiëren,
brieven schrijven. Je kiest zelf wat voor
jou belangrijk is te leren. Open School is
eigenlijk niet te vergelijken met scholen
die wij ons nog van vroeger herinneren of
die waar onze kinderen nu heen gaan.
Bij de Open School kies jezelf wat je wilt
leren, er zijn geen proefwerken of rap
porten. Je leert die dingen die voor het
leven van alledag belangrijk zijn.
Maandag 25 maart 1985 geeft de Open
School een voorlichtingsavond waar we
iedereen voor uitnodigen die meer wilt
weten over de Open School. Uw bezoek is
geheel vrijblijvend en verplicht tot niets.
Deze voorlichtingsavond wil alleen infor
matie geven aan iedereen die belang
stelling heeft. Ook kunt u inlichtingen
vragen bij Mw. M. J. Maas-v.d. Valk, tel.
01871 -1269 en bij de Stichting Volwas
seneneducatie, tel. 01870 - 3927.
Lezing De Motte in De Doele
22 maart a.s.
16e eeuwse baardmankruik uit Duitsland.
Bodemvondst waterput, hotel Spee,
Sommelsdijk.
Vrijdagavond 22 maart a.s. houdt De
Motte haar derde lezig in dit winter
seizoen. De voordracht gaat over het
recente oudheidkkundig bodemonder
zoek onder het voormalige hotel Spee te
Sommelsdijk.
De opgraving die in 1984 werd uit
gevoerd lag op een steenworp afstand van
De Doele, St Joris Doelstraat te Som
melsdijk.
Hierbij werden oude fundamenten, een
waterloop, een beerput en talloze mobiele
vondsten ontdekt De onderzochte pe
riode beslaat de gehele 16e eeuw en de
18e eeuw. De lezing begint om 20.00 uur
in de bovenzaal van De Doele te Som
melsdijk en de spreker is Rias Olivier.
De koftle is zoals gewoonlijk gratis,
evenals de toegang. Belangstellenden zijn
van harte welkom om het werk dat De
Motte verricht van dichtbij te aanschou
wen. Tot ziens.
Het bestuur
Arbeid en 4% Chr. H. Hieruit blijkt, dat er
toch in Goedereede wel degelijk beginsel
verschillen bestaan, als het over de lands-
politiek gaat, en dat er zelfs het wonder
baarlijke verschijnsel is te constateren, dat
62% der bevolking rechts stemt Wij
noemen dit wonderbaarlijk, omdat men
dit in een gemeente, die in de plaatselijke
verhoudingen de politiek wil uitschakelen,
zeker niet verwachten zou.
Hier wordt iets beschreven, dat echt his
torie geworden is, en gelukkig historie
werd.
J. L. Struik
Goedereede
UU
KFOCWA
