TAALPRAATJE
NIEUWE BOEKEN
Beiaardconcert
te Goedereede
MEDISCHE DIENSTEN
HAARD
Bladz. 2
,EILANDEN-NIEUWS'
VRUDAG 27 JULI 1984
-a:^-
Deze vraag- en antwoord-rubriek staat
geheel ten dienste van de lezer die er
kosteloos gebruik van kan maken. Uw
vragen op velerlei gebied kunt u sturen
aan: Redactie Eilanden-N ieuws. Post
bus 8, Middelharnis, met in de linker
bovenhoek „Vragen-rubriek" vermeld.
De vragen worden door deskundigen
beantwoord en zullen binnen enkele
weken na de inzending compleet met
antwoord in deze rubriek worden ge
publiceerd.
PIGSKIN JASJS
In mijn pigskin jasje zitten een paar wit
uitgeslagen zweetvlekken. Is het moge
lijk die weg te werken? Het leer is daar
ook wat stug geworden.
Antwoord: Sommige stomerijen, hebben
een afzonderlijke afdeling voor suède en
pigskin. Daar kunt u het laten reinigen. De
stugge plekken kunt u bijwerken met wat
vaseline en dan goed uitwrijven. De kleur
terug halen is erg moeilijk, maar als u
vaseline gebruikt hebt zal de witte tint toch
wel zoveel minder geworden zijn dat dit
geen probleem meer is.
OÜO PSALMBOEK
Ik bezit een psalmboek dat in 1941
verkocht werd door boekhandel Van Kop
pen in Ouddorp. Het is een bundel met
vierstemmige muziektnotatie(tenor, bas-
sus, altus en dissant) in C-sleutel, uitg.
Joh. Enschede en Zonen 1905. Het boek
is nog geheel gaaf Wat kan dit in geld
waard zijn en hoe kan ik dit het beste
verkopen?
Antwoord: Het is jammer dat u het for
maat niet vermeldt, want dat is belangrijk.
Bij kloek formaak kan men het n.I. als
meubel gebruiken, d.w.z. als siervoor
werp op een kast, bijv. naast een oude
Statenbijbel. Is de rugtitel nog goed lees
baar, dan kan het ook in een kast staan.
Wij menen echter, dat het niet kostbaar
genoeg is om het te laten veilen bij Bol
land, Amsterdam. Ook andere antikwa-
riaten (Lindenberg, Rotterdam; Van den
Tol, Dordrecht) zullen het wel willen
kopen. Omdat zij er ten slotte óók iets aan
moeten verdienen zal hun bod mogelijk
niet hoger dan 25 gulden gaan. Méér zou u
kunnen ontvangen bij aanbieding aan een
zangvereniging of kerkkoor. Laat u het
eens zien aan een koordirigent en vraag
hem dan of het zin heeft te adverteren in
Koorvenster, tijdschrift van de Kon. Bond
van Zang- en Oratoriumver. in Neder
land, uitg. Harmonia, Roeltjesweg 23,
1217 TC HILVERSUM, tel. 035 -
14318.
MAKKOSIOTIEK
Kinderen van mijn zweren bijzg. makro-
biotische voeding en daarom krijgen m 'n
kleinkinderen geen vlees, geen aard
appels, geen eitje en geen melk meer. Ze
zijn nu allemaal ziek, maar hun „na
tuurgenezer" zegt, dat het van de vroe
gere veelzijdige voeding komt.
Antwoord: Die makrobiotische voe
dingswijze is gebaseerd op de yin-yang
theorie die volgens haar aanhangers is
uitgevonden door een filosofische inge
stelde Chinese keizer die zesduizend jaar
geleden leefde. Die theorie is door een
Japanse arts Ohsawa vereenvoudigd en
gepropageerd. Om evenwicht te verkrij
gen tussen de samentrekkende kracht yin
en de uitzettende kracht yang in het li
chaam, is volgens hem natuurlijk voedsel
nodig, zoals granen, uitgezochte groen
ten en kruiden en bijv. ook paardebloemen
e.d. maar vooral geen aardappels, to
maten enz. De gebruikers krijgen dus
weinig vet en suiker naar binnen, maar
komen ook calcium en vitaminen C tekort
door weglaten van melk, en fruit Vooral
kinderen hebben ook suiker nodig. De
beperking van 't vochtgebruik heeft een
nadelige werking op de nieren. In extreme
gevallen (een gebruik van uitsluitend gra
nen) zijn uitputtingsverschijnselen moge
lijk. Bij verhoogde behoefte zoals zwan
gerschap en bij kinderen in de groei en bij
verminderde eetlust (die uit eenzijdige
voeding kan ontstaan) dreigt er gevaar
voor tekorten aan noodzakelijke bouw
stoffen voor het menselijk lichaam. Daar
voor is ook al eens in het orgaan Voedings
informatie v.h. Voorlichtingsbureau voor
de Voeding gewaarschuwd. Helaas weer
houdt de yin-yang theorie haar aanhan
gers er vaak van een arts te raadplegen.
HOE LANG too
Kunt unog nagaan sinds welke datum we
maximaal 100 km per uur mogen rijden
en is al bekend hoe lang dat nog moet
duren?
Antwoord: De maximum snelheid van
'10 Okm/u op autowegen en niet te ver
geten 80 km/u op de overige wegen buiten
de bebouwde kom waarop geen andere be
perking geldt, is ingegaan op 7 februari
1974 ter vervanging van de benzinedistri-
butie, die heeft geduurd van 12 januari tot
23 januari van dat jaar en verwaterde,
omdat zoveel pomphouders zich niet aan
de voorschriften bleven houden. De snel
heidsbeperking deed (met andere maat
regelen) niet alleen het benzineverbruik
maar ook het aantal ongevallen dalen en
zal daarom voorlopig wel gehandhaafd
blijven. Overigens leidde ook de sterke
verhoging van de benzineprijs weer tot
vrijwillige snelheidsbeperking, selectiever
autogebruik en een zuiniger rijstijl, zodat
de controle op de maximum snelheid niet
meer zo streng en zo intensief behoeft te
zijn. Volledige opheffing zien wij er nog
niet inzitten.
WAT VERDAMPT SR
Kunt u mij vertellen, wat „referentie
verdamping" precies inhoudt?
Antwoord: Het begrip „referentie-ver
damping" is ontworpen ten behoeve van
land- en tuinbouw. Die kunnen er uit
afleiden, in hoeverre de watervoorraad in
de kultuurgrond afneemt en hoeveel zij
dus moeten sproeien om de oude voorraad
aan te vullen. Want wat de planten ver
dampen hangt af van de temperatuur, de
relatieve vochtigheid, de wind, de zonne
straling, de bewolking en de soort planten
(gewas). Voor elk gewas de verdamping
berekenen kost teveel tijd. Men bedenkt
dus een oppervlak, waarvan de verdam
ping op eenvoudige wijze samenhangt met
de verdamping door allerlei gewassen.
Het verdampingscijfer van dat oppervlak
moet met slechts één faktor vermenig
vuldigd worden om de verdamping van
een bepaald gewas te vinden. Dat ene
oppervlak is dus standaard of referentie.
Welnu, het getal dat aangeeft hoeveel de
verdamping van dat oppervlak in milli
meters water bedroeg, heet referentie
verdamping, of kortweg r. d.
De vermenigvuldigingsfaktoren zijn in
mei bijvoorbeeld voor weiland 0,8; voor
aardappelen 0,6; voor maïs natuuriijk O
en voor naaldbos 1,2. Gemiddeld over de
hele zomer zijn ze echter: weiland 0,8;
aardappelen 0,85; maïs 0,95 en naaldbos
1,2. Bij een r.d. van 4,5 mm verdampt
grasland dus in mei 0,8 x 4,5 3,6 mm.
Aardappelen raken 0,6 x 4,5 2,7 mm
vocht kwijt. De faktoren wisselen natuur
lijk van maand tot maand. Zij gelden voor
droge gewassen zonder watertekorten in
een bewerkte grondlaag. En daarmee kun
nen boer, tuinder en loonwerker precies
uitrekenen hoeveel mm water zij moeten
sproeien om de watervoorraad in het land
op peil te houden. Als het de gehele dag
regent, is de r.d. vanzelfsprekend nul.
Ook 's winters zal ze uiterst gering zijn.
Vandaar dat men op 1 maart begint met
die r.d. te noemen in het weerbericht voor
land- en tuinbouw. Van alle waarnemings-
stations heeft Vlissingen gemiddeld de
hoogste referentieverdamping, omdat het
zowel ver in het zuiden alsook vlak aan
zee ligt en dus gemiddeld zo'n 3 uur zon
meer per dag heeft dan bijv. Winterswijk
in de zomermaanden. Tevens liggen daar
bij Westkapelle en Westerschouwen de
absolute droogterecords (het aantal da
gen achtereen zónder neerslag). Vandaar
de hoge r.d. in die hoek.
KEMA
Wat betekent dat „KEMA in KEMA-
keur?
Antwoord: Keuring Electotechnische
Materialen te Arnhem.
van vrijdag 27 juli
t/m zondag 29 juli 1984
ARTSEN
Middelharnis - Sommelsdijk:
van zaterdagmorgen 8.00 uur tot maan
dagmorgen 8.00 uur heeft dienst dokter
J. Dogterom, tel. 01870-2121.
Dokter Dogterom is woensdag a.s. van
12.00 tot 24.00 uur afwezig.
Dirksland - Herkingen - Melissant:
van vrijdagavond 19.00 uur tot maan
dagmorgen 8.30 uur hebben dienst de
doktoren K. J. Huisman en T. v.d. Doel,
tel.01877- 1412, b.g.g. 1752.
Stellendam - Goedereede:
van vrijdagavond 18.00 uur tot zondag
avond 24.00 uur heeft dienst dokter P. J.
Bulthuis, tel. 01879- 1367.
Nieuwe Tonge - Oude Tonge:
van vrijdagavond 17.00 uur tot maan
dagmorgen 8.00 uur heeft dienst dokter
W. Westra, tel. 01874- 1259.
Stad aan 't Haringvliet -
Den Bommel - Ooltgensplaat:
van zaterdagmorgen 9.00 uur tot maan
dagmorgen 8.00 uur heeft dienst dokter
H. P. Maas, tel. 01871 - 1269.
APOTHEEK „MENHEERSE"
J. Slager apotheker, werkdagen van 8.30
tot 12.30 en van 13.30 tot 18.00 uur.
Zaterdagen van 10.00 tot 12.00 uur en
17.00 tot 18.00 uur.
Zon- en feestdagen van 11.30 tot 12.00
uur en van 17.00 tot 18.00 uur. In overige
uren via tel. of dienstkastje.
TANDARTSEN
Uitsluitend voor spoedgevallen, tandarts
Visser, tel. 01874 - 2091 (van 11.00 tot
11.30 uur).
DIERENARTSEN
De weekenddienst wordt opgegeven via
de antwoordapparaten bij: P. R. J. M.
Schilder, Oude Tonge, tel. 01874 - 2441
L. Tjebbes, Middelharnis, tel. 01870 -
2966; W. J. Vink, Sommelsdijk, tel.
01870-2897.
WIJKVERPLEGING
Wanneer u de wijkzuster nodig heeft, kunt
u het wijkgebouw in uw woonplaats bellen:
Achthuizen01873 -1440
Den Bommel01871-1312
Dirksland01877 -1500
Goedereede01879 -1267
Herkingen01876 - 224
Melissant01877 -1234
Middelharnis/Sommelsdijk
01870-2300
Nieuwe Tonge01875 -1390
Ooltgensplaat01873-1310
Ouddorp01878 -1321
Oude Tonge01874 -1289
OE WITTE POMPEN
Wat is het verschil tussen merkbenzine
en benzine uit de z.g. witte pompen?
Antwoord: Dat is vijf tot negen cent per
liter. Andere verschillen zijn er niet, be
halve dan als de oliemaatschappij addi
tieven (toevoegsels) gebruikt. Witte ben
zine is het overschot van de markt Ze
komt (of kan komen) uit dezelfde tanker
als de merkbenzine. Maar als iedereen wit
ging tanken zou het overschot gauw de
wereld uit zijn en het prijsverschil óók.
DODE STRUIKEN
In mijn tuin zijn zes struiken tegelijk
dood gegaan. De blaadjes krulden op,
werden bruin en het was gebeurd. Hoe
kan dat?
Antwoord: Bij navraag bleek ons, dat er
op zijn minst drie soorten struiken opeens
doodgegaan zijn (forsythia, sering enz.)
Welnu, dan is er een chemische oorzaak
in het spel, want er is geen schimmel of
insect dat zo vlug drie verschillende boom
soorten doodt Dan is er vlak in de buurt
gespoten of er zijn korrels gebruikt voor
onkruidbestrijding of iets anders. Door
onvoorzichtigheid is dat bij uw struiken
gekomen (ook het grondwater, dat nu veel
hoger staat dan vorig jaar!) kan de stof
aangevoerd hebben. Daarom vond u ook
geen insecten of schimmels op de dode
bladeren.
CARNAVALMUSEUM
Is het waar, dat er een carnavalmuseum
bestaat, of is dat ook een camavalsgrap
geweest?
Antwoord: Het bestaat werkelijk, aan de
Plats 116101 AP te Echt Telefonische
inlichtingen kunt u bekomen via 04754 -
1777.
DIE LILLIJKE MOSSEN
De hele winter door geef ik de mussen
gekookte rijst en brood. Als dank eten ze
nu al mijn viooltjes op die ik pas geplant
heb!
Antwoord: Boer en tuinder zullen u aller
minst dankbaar zijn, dat u de mussen voe
dert Ze zijn n.I. uitermate schadelijk, 's
Winters pikken ze de knoppen van de
jenievers en 's zomers pikken ze drie
haverkorrèls los als ze er ééntje willen
opeten. Vandaar dan ook dat in het ZW
vroeger mussengilden bestonden. Die hiel
den zich bezig met de verdelging. Ook kon
je vleugels inleveren voor een cent per
stuk! Wat u waarnam bij uw viooltjes, ziet
u in het vroege voorjaar ook bij de kro-
kusjes, n.l. dat ze stuicgepikt worden door
de mussen. Met name de gele bloemen
moeten het ontgelden. KKennelijk zijn
brood en rijst erg eenzijdig en hebben de
dieren behoefte aan andere stoffen. Het is
ze vooral te doen om de meeldraden en de
stampers. Kennelijk vinden ze die lekker
maar wat er nu precies in zit dat hun
aanlokt weet men niet Gaas er over of een
net is het beste; wapperende stukken sta-
niool (z.g. zilverpapier) kan ook. Maar in
het algemeen dienen mussen niet ge
voederd te worden. Denk liever aan de
zangvogels. Er zijn al veel te veel mussen.
Stad a/h Haringvliet..01871 - 2301
Stellendam01879-1296
HULP
MAATSCHAPPELIJK WERK
„Goeree - Overflakkee"
SPREEKUREN
OUDE TONGE: Julianastraat 9,
01874 - 1515.
ma, di, wo, do, vr. van 9.00 -10.00 uur.
MELISSANT: Plein 1, 01877 - 1592.
ma, di, wo, do, vr. van 9.00 -10.00 uur.
OUDDORP: Molentienden 6, 01878 -
1810.
ma, di, wo, do, vr. van 9.00 -10.00 uur;
SOMMELSDIJK: St Joris Doel-
straat 32, 01870 - 5305.
ma, di, wo, do, vr. 9.00 - 10.00 uur.
KRISISSITUATIES:
ma t/m do.: 9.00 - 12.00 uur en 13.00 -
17.00 uur; telefoon 01873 - 1446.
Vrijdag: 9.00 - 12.00 uur, 01874-1515
Vrijdag 13.00 -17.00 uur, 01870 - 5305
In de periode 16 juli t/m 27 juli is i.v.m.
vakantie het alg. maatschappelijk werk
bereikbaar onder telefoonnummer 01874
- 1515.
WEEKENDDIENST
in geestelijke of sociale nood:
Gelieve in het weekend 01874 - 1515 te
bellen, u hoort dan via de bandrecorder
welke maatschappelijk werker
weekenddienst heeft
Stichting KRAAMCENTRUM
Goeree - Overflakkee
Telefoon 01883 - 10 000
Stichting Gezinsverzorging
„DIRKSLAND"
MELISSANT: Plein 1, 01877 - 2478.
Spreekuur: Maandag t/m vrijdag 8.00 -
9.30 uur.
DIENSTENCENTRUM
„MIDDELHARNIS"
Doetinchemsestraat 27, Middelharnis
Pedicure dhr. J. T. v. d. Meijden elke 1 e
maandag van de maand van 14.00 -17.00
uur in het dienstencentrum.
Ontspanningsvereniging voor
alleenstaanden „ONDER ONS"
telefoon 01870 - 4399 en 01870 - 5404
ONGEWENST ZWANGER
Bel voor hulp aan moeder en kind
01879-2197 of033-620244
Ned. M.S. Stichting
afd. Goeree Overflakkee
Contact-Coördinator:
K. M. Schippers-Berghuis
tel.01879- 1815
Vereniging Borstvoeding Natuurlijk
ledere l e dinsdagavond van de maand
moedergroep bij LiaimeSteenhof
in Ouddorp, tel. 01878 - 2511
WELK HUWELIJKSBUREAU
Ik zou gebruik willen maken van een
kontaktbureau voor een huwelijk, maar
waar weten ze welk bureau bonafide is?
Antwoord: Pas op, contactadvertenties
en contactbureaus zijn er voor kortdu
rende relaties en de betaalde liefde. Hebt u
serieuze bedoelingen om tot een huwelijk
te komen, dan moet u zich tot een huwe
lijksbureau wenden. De goede stellen zich
onder controle van de Raad van Toezicht,
Duinweg 1, 2585 JT Den Haag, telefoon
070 - 501269. Daar kunt u inlichtingen
vragen over een bepaald bureau, voor u
ermee in zee gaat
ONTKALKING
Ik ben 75 jaar en nu gaat de kalk uit mijn
lichaam. Wat is daaraan te doen?
Antwoord: Niet zo heel veel. Vroeger
dacht men, dat kalk in het voedsel zou
helpen en men voegde gemalen krijt (kool
zure kalk) aan het eten toe. Later ontdekte
men dat ons lichaam daar niets aan heeft
omdat het slechts één bepaalde soort
fosforzure kalk wenst (de driebasische
soort). Toen voegde men die toe. Ook dat
baatte niet Toen ontdekte men, dat vit. D
3 erbij moet komen wil ons lichaam kalk
kunnen vastleggen of zelfs maar opnemen!
Desondanks vermindert het vermogen tot
kalkvastlegging bij het ouder worden. Dat
bedoelde uw dokter, toen hij zei dat er niet
veel aan te doen was. Nu is de kalk uit
melk nog de best opneembare, maar melk
heeft bij oude mensen het bezwaar, dat het
de slijmvorming bevordert, ook in de
longen. Zolang u voldoende beweging
neemt en niet plat ligt, mag u dus wat extra
melk drinken. De soort (taptemelk, volle
melk, karnemelk enz.) doet er niet toe; het
kalkgehalte is gelijk. Ook moet u ont-
kalkende spullen beslist niet eten: rabar
ber, zuring, andere sterke zuren. Peul
vruchten zijn beter dan aardappelen, maar
denk er om dat ze zwaar op de maag
kunnen liggen. Matig met vet en alkohol.
Dat is zo ongeveer wat helpen kan.
Vroeger gebruikte men in plaats van haard
meestal het woord heerd en ook tegen
woordig komt heerd nog voor in bepaalde
streken, onder andere in Groningen,
Drente, Overijssel, Gelderland, oostelijk
Utrecht, Brabant en Limburg.
Behalve de betekenis stookplaats, wordt
met haard ook aangeduid de vloer van de
stenen of estrikken rondom de schouw.
Dat was vooral in de winter als het hout in
de haar gezellig knetterde, een best plaats^
je. Het hoekje van de haard was het
warmste plekje van het huisje onder de
ouderwetse schouw. De Fransen noemen
dat „Ie coin du feu". Vandaar wellicht de
zegswijze: ,,dat zegt men alleen in
het hoekje van de haard". Dat betekent in
de eigen, vertrouwde of vertrouwelijke
omgeving.
Zo vermeldt de spreekwoordenkenner
Tuinman de uitdrukking: „In het hoekje
van den haard, daar de monnik dood-
vroor" (vaak met toevoeging: is dat ge
beurd). Dat wil zeggen: nergens of nooit.
Het is immers ondenkbaar dat een monnik
zou doodvriezen bij de warme haard.
Zo is de „huiselijke haard" een ver
sterking van deze goede plaats. Het spreek
woord „eigen haard is goud waard" duidt
eveneens op het waardevolle bezit van een
eigen huis. Beter dan in de vreemde te
wonen.
Sommige mensen maken er een gewoonte
van achteraf te zeggen, als ik zus of zo had
gedaan, als ik daaraan had gedacht, was
het niet gebeurd. Daarvan is de oude
zegswijze afgeleid: „Asch ligt aan den
haard". Asch (as) is dan een woord-
spehng met „als". Vergelijk: „as is ver
brande turf en als hadden komt is hebben
te laat". Wat voorbij is, is voorbij. Er is
niets meer aan te doen, gedane zaken
nemen geen keer.
Zowel de dood van prins Willem van
Oranje in 1584 als het feit van de Af
scheiding in 1834 worden dit jaar her
dacht Op velerlei manier. Niet het minst
door de verschijning van een groot aantal
publicaties, hetzij in boek- of artikelvorm.
Op deze plaats aandacht voor enkele
kleine geschriftjes, elk min of meer gewijd
aan een van beide onderwerpen.
W. G. van de Hulst, Willem van
Oranje. Vader des vaderlands".
Uitgeverij J. N. Voorhoeve
te Den Haag. Negende druk.
163 pagina 's. Prijs f 13,90
Gelet op de naam van de schrijver is het
eigenlijk overbodig te zeggen dat het hier
om een kinderboek gaat De eerste druk
verscheen in 1933, ter gelegenheid van de
400ste geboortedag van Prins Willem.
Toen nog met illustraties van J. H. Isings,
nu in een nieuwe feestelijke uitvoering met
tekeningen van W. G. van de Hulst jr.
Op de hem eigen wijze en wie kent die
niet vertelt Van de Hulst het levens
verhaal van „Vader Willem". Ietwat ge
ïdealiseerd en geromantiseerd wellicht,
niet vrij van een zwart-witbenadering,
maar met liefde voor de historie en een fijn
gevoel voor wat het kind aanspreekt.
Gereformeerd Schoolblad, maart
1984, nrs. 1 en2. 48en32pagina's
Prijs resp. f 5,80 en f 4,65
(incl. porto).
Het Gereformeerd Schoolblad is een.uit
gave van de gelijknamige werkgroep. Het
blad verschijnt 4 maal per jaar. De abon
nementsprijs bedraagt 12,per jaar.
Bankrek. 3271.50.602 tn.v. J. L. Struik
te Heino (gironr. van Rabobank is
800.093).
De inhoud van het blad betreft veelal
nagelaten werk van A. Janse. Ik schreef al
eerder over deze onderwijzer uit Bigge-
kerke (1890 -1960), die zich verdienste
lijk maakte in zijn vele geschriften. Hij
publiceerde onder meer op theologisch,
filosofisch en pedagogisch terrein.
Deze twee nummers bevatten een bro
chure en enkele opstellen van Janse over
Willem van Oranje. Met name „De poli
tieke roeping van Willem van Oranje" en
„Ons volkslied" zijn nog steeds lezens
waard.
J. J. Mostard, Willem van Oranje.
Dienaar van de vrijheid".
Uitgeverij J. N. Voorhoeve
te Den Haag.
95 pagina's. Prijs f 19,90
De heer Mostard, historicus te Den Haag,
volgt in dit fraaie boekwerkje het leven van
Prins Willem op de voet zijn Duitse jeugd
als gravenzoon, de prins aan het hof in
Brussel, zijn huwelijken, de rebellie, de
veldtochten, de volksopstand in de Noor
delijke staten, het plotselinge einde.
Naast de weergave van veel details ver
geet de schrijver achtergronden en mo
tieven niet Terecht tekent hij Willem als
de „conservatieve prins" die opkomt voor
behoud van de oude privileges tegenover
de absolute vorst Filips. De typering als
„christen-humanist" wiens overgang naar
het Calvinisme louter politieke betekenis
had, is echter onjuist Zowel Willems
correspondentie als b.v. zijn Apologie
getuigen daarvan. Overigens geeft de
schrijver een aantal treffende citaten uit
brieven van Willem van Oranje.
De schrijver is er in geslaagd een over
zichtelijke en vlot leesbare biografie sa
men te stellen. De vele tientallen zwart-
witillustraties geven het werk nog een
meerwaarde. Aanbevolen.
Drs. R. de Boer, „Prins Willem
van Oranje" en H. Veldman, „De
Afscheiding van 1834".
Uitgeverij De Vuurbaak
te Groningen.
Elk boekje telt 32 pagina's
en kost f 8,50
De Tijdspiegelreeks, waarvan deze werk
jes de delen 1 en 2 vormen, is bedoeld voor
de leerlingen van de hoogste klassen van
de christelijke basisscholen.
Het zijn instructieve boekjes, aantrekke
lijk geïllustreerd en aangevuld met kaart
jes en tijdbalken. De middelste bladzijden
waarop een kwartetspel (deel 1) of ver
werkingsopdrachten (deel 2) kuimen wor
den uitgenomen.
Hoewel het korte bestek slechts een over
zicht in vogelvlucht toestaat, wordt toch
heel wat informatie doorgegeven. En de
principiële fundering wordt niet vergeten.
Helaas geeft deeltje 2 aan „hen die ble
ven" nl. in de Hervormde (Geref.) kerk
geen enkele aandacht De Afscheiding
was een reformatie; de achtergeblevenen
hebben zich aan deze zegen onttrokken.
Enige relativering was m.i. passend ge
weest
Dr. L. Strengholt, „Mamixenzijn
tijd" en dr. W. van 't Spijker,
„Anthony Brummelkamp". Beide
brochures zijn uitgaven van de
Willem de Zwijgerstichting
te Apeldoorn. 48 en 56pagina's.
Prijs van elk f 8,50
Ik herhaal nog eens de doelstelling van
deze stichting: „Verdiepingen versterking
van de reformatorische beginselen in ons
volksleven, alsmede de verlevendiging
van het historisch besef en verdediging
van het protestants-nationaal karakter
van ons volk". Vaste donateurs ontvangen
de tweejaarlijks uitkomende boekjes voor
de minimum-bijdrage van 10,per
jaar. Postgiro 352347.
Het eerste boekje bevat de tekst van een
reeks radiolezingen over Mamix van St.
Aldegonde en zijn tijd. Zoals bekend was
Mamix de naaste medewerker van Wil
lem van Oranje, zijn eerste raadsman, zijn
rechterhand. Strengholt (hoogleraar aan
de V.U.) geeft een goed beeld van de grote
betekenis die Mamix voor de geestelijke
cultuur van onze natie heeft gehad. Waar
schijnlijk was hij ook de dichter van ons
volkslied.
Het geschriftje over Bmmmelkamp ver
plaatst ons naar enkele eeuwen later: de
19de. Het wil, zoals de schrijver zegt, een
herinnering zijn aan een van de vaders van
de Afscheiding; misschien wel de meest
sympathieke onder hen.
In tegenstelling tot de warme haard, sprak
men van een koude haard (ook blote
haard) als het vuuruitwas. Vandaan „Die
weinig wint en veel verteert, vindt op het
laatst een blote heerd".
De oude zegswijze: „Ergens de stenen van
den heerd verslijten" betekent bij iemand
te veel over de vloer komen. Vergelijk:
ergens de drempel plat lopen. Zo kende
men de uitdmkking „over heerd wonen".
Dat werd gezegd van mensen, die geen
eigen woning hadden en bij anderen als
kostganger kost en inwoning genoten te
gen betaling.
In de Zaanstreek noemde men de af
gesloten ruimte bij de stookplaatsen van
de voormalige papiermolens (naast de
kuip) de heerd of het heerdje. Dat was een
soort van kamertje voor de knechten om te
eten of zich te verwarmen.
In het oosten van ons land, in Drente en
Gelderland, kreeg het vertrek, waar moe
de de vrouw kookte en waar men samen at,
eveneens de naam van de heerd, vooral in
boerderijen.
De haard zag men dikwijls als een sym
bool van huiselijkheid en geborgenheid.
Het is daarom niet vreemd, dat een be
kend geïllustreerd familieblad uit vroeger
tijden de titel droeg „Eigen Haard".
Die huiselijkheid en geborgenheid bij de
vroegere haard is in onze moderne tijd
terug te vinden in een nostalgisch temg
naar die „ouwe tijd". De „open haard" is
helemaal „in". Een ander voorbeeld daar
van is de in zwang gekomen zitkuil, een
imitatie van de haardkuil uit vervlogen
tijden. De haardkuil was een open plek in
de vloer, een stookplaats, die de haard
moest vervangen.
Van heimwee getuigt „op vreemde haart,
ziet men dikwijls thuiswaarts". In het
buitenland of onder vreemden verlangt
men vaak naar eigen huis of eigen om
geving.
De gemene haard gemeen in de betekenis
van gemeenschappelijk) was de haard in
een herberg, het verzamelpunt van de
gasten in de gelagkamer. Vandaar het
oude spreekwoord: „Men kent geen
waard (ook wel gastheer) voor dat men
met hem gaat over de haard". De beteke
nis was: wil men iemands ware aard leren
kennen, dan moet men eerst met hem
omgaan".
We besluiten dit taaipraatje over de haard
met het van voorzichtigheid getuigende
„Het baardje rondkijken". De over
drachtelijke betekenis hiervan was: men
moet niet alles voetschoots aannemen,
maar eerst kermis nemen van de handel en
wandel van zijn medemensen. Afgeleid
van de letterlijke betekenis: eerst eens
rondkijken hoe het huishouden reilt en
zeilt
HenkG. van Putten, organist-beiaardier
te Nieuw-Beijerland verzorgt morgen, za
terdag 28 juli een concert op Goeree's
klokkenspel.
Programma:
1Prelude nr. IVM. v.d. Gheyn
2. Sonate in d mollA. Corelli
a) Preludio (bew. L. 't Hart)
b) Allemande
c) Sarabande
d) Giga
3. a) AriaJ. S. Bach
„Mein (bew. J. v.d. Ende)
Glaubiges Herze, frohlokke, sing',
scherze"
b) Fuga d moll
4. Improvisatie over Valeriusliederen.
5. Uit WatermusicG. F. Handel
a) Air (bew. L. 't Hart)
b) Hornpipe
6. Selectie uit Delft's Beiaardboek
7. Thema met variatiesSt Nees
8. Rondo alle TurcaW. A. Mozart
(bew. J. v.d. Ende)
HYPOTHEEK NODIG?
makelaar tamboer bellen
voor gratis computerberekening
CD 01870-3477
DD Kis'
Willem van Oranje op 40-jarige leeftijd-
Brummelkamp was een opvallend man
binnen de krmg van de Afscheiding. Meer
dan anderen betrachtte hij een recht
streekse oriëntatie op de Schrift en op de
Reformatie, met name op Calvijn. Hoe
wel hij van harte de Afscheiding voor
stond, heeft hij de broeders die hervormd
bleven geenszins losgelaten. Niet uit ge
brek aan overtuiging, maar om met
Bavinck te spreken „om het heilig
karakter der kerk heeft hij 't minst van
allen haar algemeenheid vergeten". Dat is
ten voorbeeld.
Beide werkjes zijn door hooggeleerde he
ren geschreven; dr. Van 't Spijker is hoog
leraar in Apeldoom. Toch zijn deze en
andere uitgaven van de Willem de Zwijger
stichting door iedere geïnteresseerde lees
baar.
Ad den Besten, Wilhelmus van
Nassouwe.
Het gedicht en zijn dichter".
Uitgeverij Martinus Nijhoff,
Leiden.
230 pagina 's. Prijs f 46,45
Hierboven kwam Mamix van St-Alde-
gonde, de mogelijke dichter van het Wil
helmus, ter sprake. Ad den Besten wijdde
aan hem en zijn gedichteen Keel boek. Het
diende enkele maanden geleden tot proef
schrift Toen ik met de samenstelling van
dit boekenoverzicht doende was, kwam
het me toevallig in handen. Vandaar dat ik
het hier even noem. Den Besten, zelf ook
aktief in de poëzie, tracht aan te tonen dat
Mamix inderdaad de dichter is. Ver
rassend, boeiend en (naar verluidt) over
tuigend.
J. K.
^«11
----- O -----
