Junckers
deens
parket
Woord en Daad
ANTIEK
nUMPTSTAL
land-entuinbouwmachines
RUMPTSTAD B.V.
Mevr. Grinwis
de vloer naar uw hart!
keukencentrum
tielemanbv
melissant
Predikbeurten Zeeland
bent van harte welkom op onze show van
van 12-15 januari 1983
Ons mechanisatieprogramma is uitgebreid met een groot aantal nieuwe
machines en werktuigen.
Reden genoeg voor ons om daarvan een presentatie te geven.
Woensdag 12 t^m vrijdag 14 januari van 10.00 -18.00 uur en zaterdag 15
januari van 10.00 - 17.00 uur.
Lieve Vrouwe Poldersedijk 1 a
STAD AAN 'T HARINGVLIET
Bladz. 2
„EILANDEN-NIEUWS"
VRIJDAG 7 JANUARI 1983
De Fransen noemen mij Escout Ik kom
dan ook op hun grondgebied tot leven. Om
precies te zijn op het plateau van Saint-
Quentin in het franse plaatsje Couy (Cate-
let) op honderdtien meter boven de zee
spiegel. Eerst stroom ik, nu nog als een
slanke juffrouw, langs Kamerijk, Valen
ciennes en Code. Daar krijg ik er een natte
arm bij in de vorm van de zijrivier de
Hene. Voorts ben ik verbonden met een
kanalensysteem in Noord-Frankrijk en
even voor de Belgische grens spuugt de
Scarpe haar vocht in mijn wateren. Dan
vervolg ik golvend mijn pad door de pro
vincie Henegouwen langs Doornik naar
Oost-Vlaanderen. Daarbij vorm ik wel
twintig kilometer de grens met West-
Vlaanderen. Bij Gent pak ik de druipende
hand vast van de Leie en ben dan via de
Ringvaart verbonden met het zeekanaal
Gent-Temeuzen. Bij Dendemonde krijg
ik vaste visite van de Dender en bij
Hamme stroomt de Dume over mijn
stoep. Maar de Rupel spant de kroon. Die
komt namelijk niet alleen mij gezelschap
houden maar neemt een heel systeem van
zijrivieren mee.
Estuarium
Als Antwerpen in zicht komt, dan zo
ongeveer begint mijn estuarium. Dat is
een gebied waar de zoete rivier de zoute
zee ontmoet Dan ben ik al uitgedijd tot
een breedte van vijfhonderd meter. Via
mijn zuster, de Westerschelde, spoedt ik
mij dan naar de uitmonding in de Noord
zee. En dan ben ik gegroeid tot een soms
kolkende waterplas van vier kilometer
breed. In totaal lieb ik dan vierhonderd en
dertig kilometer afgelegd en als ik er dan al
mijn zijnichten bij reken dan beslaan we
tesamen een stroomgebied van twintig
duizend vierkante kilometer.
Nu zijn de laatste jaren aller ogen gericht
geweest op de Oosterschelde. Dat is na
tuurlijk geen wonder want er gebeurt daar
nogal wat Tegen een mogelijke bedrei
ging voor de mens wordt er nu een water
bouwkundige dam opgeworpen die inter
nationaal bewondering wekt Ér is daar
dus een overeenkomst tot stand gekomen
tussen de belangen van menselijke veilig
heid en milieu-inzicht Dat is dus be
keken. Daarom mag er nu wel weer eens
wat belangstelling komen voor de Wester
schelde, vind ik, voor mij dus. Gelukkig
ben ik niet de enige die er zo over denkt
want „Zeeuws Nieuws" van de stichting
het Zeeuwse Landschap, denkt er on
geveer ook zo over. Het septembernum
mer 1982 is geheel aan mij als een ver
geten Westerschelde gewijd
Vroeger
In de Romeinse tijd fungeerde ik al als
waterweg voor het scheepvaartverkeer
naar Engeland. In hetjaar52 v. Chr. dacht
Caesar dat ik in de Maas uitstroomde
maar daar zet ik voorlopig een vraagteken
bij. Historie vorsers zijn van mening dat ik
toen een uitmonding had in de Noordzee
en wel tussen Walcheren en Schouwea
Het moet 1134 zijn geweest toen een
grote stormvloed mijn stroomgebied heeft
geteisterd. Er zijn toen grote vernielingen
aangericht aan waterkeringen en er ont
stonden toen *grote geulen tussen Wal
cheren en Zuid-Beveland. Mijn water
oppervlakte verwijdde zich dermate dat
ook mijn uitstroomgebied als zee werd
aangezien. Maar latere vloeden brachten
hierin weer verandering. En zo ben ik in de
loop der eeuwen door de elementen der
natuur en door menselijk reguleren ge
worden tot een water, schorren en slikken-
gebied dat voor mens en dier en bepaalde
flora van grote betekenis is.
Al dat gebagger
Nu zeggen ze wel eens dat ik een eigen
zinnige dame ben. En dat komt natuurlijk
door die welhaast nimmereindigende bag-
gerwerken waardoor ik me toch niet uit
mijn bedding laat brengen. Volgens men
sen die misschien wel achter een teken
tafel hebben zitten centimeteren, moest
het Middengat bij Hoedekenskerke maar
de hoofdvaargeul blijven voor de grote
vrachtvaart van en naar Antwerpen. Maar
daar had ik helemaal geen zin in. En al ben
ik dan maar een klein riviertje vergeleken
bij al die indrukwekkende wereldstromen,
ik hoef mijn stroomsnelheid maar een
fractie te veranderen en alle menselijke
berekeningen kunnen de prullenmand in.
Daarom is sinds 1980 het Gat van Osse-
nisse en de Overloop van Hansweert als
hoofdroute aangewezen.
Bovendien is door al dat gewroet in mijn
kelderruimte de gamalenvangst terug
gelopen. Als rivier zou je haast gaan
denken dat de mensen voor de leut blijven
baggerea Maar dat is natuurlijk niet zo.
Ze doen het al sinds ze zelf kunnen heugen
en naar mate de diepgang van hun schepen
groter werd moest er steeds weer in mijn
bodem worden geploegd en gedregd. En al
dat slib en zand werd en wordt nog steeds
buitengaats op een gigantische hoop ge
gooid. Maar daar blijft het natuurlijk niet
liggen. Door middel van kust- en getijde
stromingen zorgen ik en de zee ervoor dat
alles weer op zijn oorspronkelijke plaats
terecht komt En daarom kunnen de wa-
terboeren blijven ploegen. Schelpen
Ik weet dat ik de mensen al eeuwen een
dienst doe met het heen en weer dragen
van hun schepen en wat voor vaartuigen
ze er op het ogenblik ook op nahoudea
Maar dat ik ook een schelpenverzame-
laarster was, nee, dat wist ik niet Overi
gens is de omschrijving verkeerd. Ik be
waar die dingen zelf niet maar strooi ze uit
op de stranden van Cadzand, tussen
Westkapelle en Domburg en op het Wes-
terscheldestrand. Er is wel animo voor
want je ziet nog al eens een mens ver
momd als natuurminnaar de stranden af
struinen. En dan doen ze vondsten die uit
een tijdperk komen dat zo'n twee tot zes
miljoen jaar achter ons zou liggen. Maar
daar zullen alle mensen kinderen het niet
mee eens zijn. De Grand Canyon in Ame
rika wordt al jaren onderzocht door evou-
tionisten en creationisten.
Voor de eerstgenoemde zijn de zichtbare
lagen even zovele perioden van miljoenen
jaren en voor de anderen een volgorde van
bezinking gedurende een tijd na de Zond
vloed. Inmiddels kabbel ik rustig verder
door het pad dat de natuur en soms ge
deeltelijk) de mens voor mij heeft ge
baand. Dat moet doorgaan want ik ben de
belangrijkste aanvoerster van zoet water
voor mijn zuster, de Westerschelde. En
dat komt door de hoge afgifte in de winter
die mij onder de regenrivieren heeft ge
plaatst
In die Westerschelde ontmoet mijn toe
stromend zoet water het door getij werking
in- en uitstromende zoute water. De men
gende kracht hiervan is zó groot dat zout
en zoet tot in het stroomafwaartse van mij
worden gemengd. Dat resulteert in een
steigend zoutgehalte die voert in de rich
ting van de zee. Datvarieertnatuurlijkwel
door verschillend aanbod van beide typen
water. Toch leeft er heel wat organisme in
en dat kan omdat de natuur die wezentjes
heeft toegerust met verschillende toleran
ties om aan steeds wisselende zoutge
halten het tere hoofje te kunnen bieden.
Door die zout-zoet-menging is er een
brakwaterzone ontstaan tussen Hans-
weert en Zandvliet met karakteristieke
levensgemeenschap. Een belangrijke ver
tegenwoordiger daarvan is het roeipoot-
kreeftje. Een volwassen diertje is maar net
een millimetertje groot Het zal niet mee
vallen om die met het blote mensenoog te
bespieden. Toch zijn het vraatzuchtige
schepseltje die per dag de helft van hun
eigen gewicht naar binnen slaaa Veel
kreeftjes hebben algen op hun spijskaart
staan. Maar in mijn boezem is het wel de
fijne detritus die van doorslaggevende
betekenis is voor dit micro-organisme.
Wantde kreeftjes peddelen hetgehplejaar
onafgebroken tussen mijn oevers van het
brakwatergebied en dat kan alleen als ze
gedurig hun bord vol kuimen scheppea
Welnu, die detritus, loslatende weefsel
resten, is hier overvloedig aanwezig en
wel in die mate dat mijn water er helemaal
van is vertroebeld. Als die roeipootdier-
tjes zich een tijd lang lekker hebben vol-
gegeten en ze zijn dik en vet dan vormen ze
op hun beurt weer voedsel voor hogere
dierea Immers, ze staan, beter gezegd ze
zwemmen aan het begin van een voedsel
keten.
Buitendijkse recreatie
op schor bij de Paal.
Een luchtje
En nu moet me iets van het hart Elke
keer als de getijdewekker tikt en het zoute
maar toch ook nog wel schone zeewater
haar lange rollende armen naar mij uit
strekt dan schaam ik me keer op keer voor
elke ontmoeting. Want aan dat zoete
water van mij zit wél een luchtje. En dat is
dan nog vriendelijk gezegd. Praat maar
gerust over waterverontreiniging door in
dustriële vervuiling en huishoudelijk af
val. Waar moeten die mensen anders met
hun troep naar toe en ik kom toch langs....
Maar zo kan het natuurlijk niet blijven. Nu
kan mijn brakwaterzone nog behoorlijk
functioneren maar dat hebben we dan
weer aan moeder natuur te danken die ook
deze onzienlijke roeiertjes de nodige aan
passing bezorgt
Maar hoever dat gaan kan, is geen pro
bleem voor mij. Dat moeten de mensen
oplossen. En dan vanzelf in internationaal
verband want denk erom dat die vuil
spuiterij ook grensoverschrijdend plaats-
^"JP^ Schorren en slikken
Dan nu nog even wat over mijn schorren
gebied zandplaten en een natuurreser
vaat
De schorren zijn nogal moeilijk toegan
kelijke terteinen en dat is maar gelukkig
ook want ik heb er de smoor in als Jan en
Alleman ook hier net doen of ze thuis zijn.
Misschien moet ik wel zeggen: deden ze
maar zo. Deze met zoutplanten begroeide
moerassen liggen buitendijks boven de
hoogwaterlijn. Dat betekent dus dat de
hoogste delen maar een enkele keer onder
lopen. Ze worden doorsneden met diepe
geulen en kronkelende kreken die fijn
vertakt het schorrengebied binnendringea
Door dit krekenstelsel wordt het vloed-
(foto H. J. van Oosten)
water aan- en het ebwater afgevoerd
In de zomermaanden maken veel vogels
gebruik van schorren en zandplaten om er
te broeden. Maar door verstoring van
menselijke recreatieve aard ziet de toe
komst voor de tureluur, de scholekster, de
kluut en al hun gevederde vrienden en
vriendinnen er niet zo best uit Er zijn veel
mensen die belangeloos nuttig werk doen
om het de dieren goed naar hun zin te
maken maar tegen motorcrossers en los
lopende honden is niet te vrijwilligen.
In het verdronken land van Saeftinghe
kan dat niet meer. Dat natuurreservaat
valt onder de Natuurbeschermingswet
Als je daar eens rond wil kijken moet je
wel eerst schriftelijk daartoe een verzoek
indienen. En dan mag je er nog niet op je
eentje in. Ik zou u er nog veel meer over
kunnen vertellen maar misschien heeft de
juffrouw van de Stichting Zeeuws Land
schap nog wel een paar themanurrmiers
van achter de hand. Waag er maar een
telefoontje aaa 01130 - 2715. De aan
vraag is overigens groot dus je moet het me
maar niet kwalijk nemen als je achter het
net vist
Op mijn wateren hebben zich ook bot
singen voorgedaaa Dat heeft me altijd
nog verdrietig gestemd en daarom stop ik
nu met dit verhaal omdat ik nu zeker niet
in aanvaring wil komen met het rode pot
lood van de redakteur dezer krant Maar
niet nadat ik al die medewerkers van
Zeeuws Nieuws heb bedankt omdat ze
zoveel spitt- en graafwerk hebben willen
doen in verschillende literatuurbronnen
om al mijn wel en wee den volke kond te
doen. Er behoeft dus niet per sé een
olieramp met een paar tankers te gebeuren
om mij, de (Wester) schelde in het nieuws
te krijgen.
De Consumenten-gids van juni '82 informeert u uitvoerig
en is ter inzage bij...
Schor en slik
in het Sloe
(foto H. J. van Oosten)
Eind december 1982 werd in Ouddorp
de kwartaaluitgave van de Stichting „Re
formatorische Hulpaktie Woord en
Daad" huis aan huis bezorgd. Niet dat
Woord en Daad in Ouddorp zo onbekend
is. Integendeel, juist omdat men de laatste
maanden van het vorig jaar in Ouddorp
zoveel bijeenbracht werd het Woord en
Daad krantje bij iedereen bezorgd Wij
hopen dat hierdoor het werk van Woord
en Daad nog meer bekendheid zal krijgen.
De zeer velen, die de stichting een warm
hart toedragen hebben kunnen lezen
waarheen hun geld gaat
Vanaf begin oktober tot en met eind
december werd in Ouddorp maar liefst
voor 11112,30 bijeengebracht
Te weten:
- Baddoekenaktie
zesdeklassers C.L.S8312,30
- Rommelmarkt
Beatrixweg 242000,—
- Oliebollenaktie
Beatrixweg 24400,—
- Verkoop koekjes, e.d.
Beatrixweg 24400,—
Totaal11112,30
En het gaat nog steeds doorU kunt ook
nu weer bij mevr. A. Bakelaar, Beatrix
weg 24 terecht voor koekjes, baddoeken,
keukendoeken, washandjes, zeep, kwar
tetten, knijpbeursjes, enz.
Telefoon01878-2191.
In Ouddorp is men steeds paraat
Voor de StichtingWoord en Daad".
Laten wij ook in 1983 met elkander,
Biddend bezig zijn voor de ander
't Is niet in eigen kracht gelegen.
Maar 't wacht al op 's Heeren zegen
Zondag 9 januari 1983
SINT ANNALAND - Ned. Herv. Kerk
10.00 en 18.00 uur ds. M. D. Geuze
(bevestiging ambtsdragers) - Geref.
Gem. 9.30, 14.00 en 18.00 uur lees-
dienst - Geref Gem. in Ned. 9.45,
14.15 en 18.15 uur leesdienst
PREDIKBEURTEN ZEELAND
BRUINISSE - Oud Ger. Gem. donder
dagavond 13 januari 19.30 uur de heer
A. D. Muilwijk van Sliedrecht
SINT ANNALAND
- Extra kerkdienst. Op dinsdag 11 ja
nuari zal er D.V. des avonds om 19.30 uur
(half acht) in de Nederlands Hervormde
Kerk te Sint Annaland een extra kerk
dienst worden gehouden waarin in de
dienst des Woords hoopt voor te gaan ds.
M. D. Geuze.
Vanuit het pikkedonker had'ie ons
benaderd, van achteren nog wel.
't Was of hij 't minder vriendelijk
bedoelde maar nee..., 't zou spoedig
anders blijken Een al wat oudere
baas, gestoken in 't manchester, snor
onder de neus, pientere oogjes, een
pet op 't grijze hoofd en van zijn goeie
zeventig jaren nog geen moment
verluierd.
Sommelsdijkers moeten hem haast
kennen.
Hij greep in toen hij zag dat we bar
aan 't tobben waren.
Een kastje moest er in de auto, dat
leek te gaan als maar de voorpoten
hadden meegewerkt.
Alsof 't kastje een weerspannig
muildier was, zo bleven die poten
steken tegen 't fraai gebogen
autodak.
't Zou zó nooit gaan", dat was al snel
bekeken.
Vroeger" zei de man, vroeger
hadde m'n thuus oak een kasse mar
daer kon je de voorpoateri van
ongder droaie
In het donker had hij niet gezien dat
het weerstrevende meubeltje er een
van vroeger was.
U raadt precies wat we toen deden.
Inderdaad.... en 't lukte.
De kast was binnen
De man glunderde: dat most
vroeger omdat de vloeren zoa
ongeliek waere" zei hij nog voordat
hij wegbeende: „daer kon je de kast
mee stelle zodat 'n recht kwam te
staen".
En nou is 't makkelijk omdat de
auto's zo gestroomlijnd zijn.
Dat die ouwe baas dat óns nou moest
vertellen.
En zo precies op tijd....!
Rottenburgseweg 72
Winkel: Zandpad 148
Middelharnis
W 01870-3392
Mijn naam is
(Westei) schelde
OPENINGSTIJDEN dinsdag t/m
vrijdag 9.30 - 12.00 en 13.00 - 17.00 uur
vrijdagavond 18.30 - 21.00 uur
zaterdag 10.00- 15.00 uur
Maandag gesloten.
Binnenweg 7d
tel 01877 2555
y
