De noodzaak
van spoorelementen
WEERPRAATJE
Geef kinderen
hun jeugd mee
TAALPRAATJE
Zendingsmiddag
EO-JONGERENDAG
,WOORD EN DAAD'
Leprozen helpen?
Natuurlijk!
op zaterdag 10 oktober
in Utrecht
Bladzjj
„EILANDEN-NIEUWS'^
VRTIDAG 25 SEPTEMBER i98l
De laatste paar jaren is veel aandacht
besteed aan vitaminen en mineralen.
Maar andere voedingsstoffen de spoor
elementen hebben ook erkenning ge
kregen door de rol die ze spelen bij het
goed laten functioneren van het lichaam.
Wat zijn spoorelementen? Eenvoudig ge
zegd zijn dat micro-voedingsstoffen (60 in
totaal) die in alle vormen van leven, van
bacterie tot mens, aanwezig zijn. Som
mige zeer minimaal, in een verhouding
van één op één miljaard! Daarom worden
ze spoorelementen genoemd.
Voor de gezondheid is de hoeveelheid
elementen niet belangrijk, zowel de zeer
kleine hoeveelheden als de grotere zijn
even hard nodig. Wanneer een tekort aan
spoorelementen ontstaat, kan de celwer-
iQng worden aangetast en kan men ziek
worden. Van de 60 spoorelementen zijn er
negen bekend als noodzakelijk voor het
menselijk leven. De andere worden nog
steeds onderzocht en men vermoedt
maar daarvoor zijn nog geen bewijzen
dat zij belangrijk zijn.
De negen noodzakelijke
spoorelementen zijn:
CHROOM: Nodig voor het lichaam bij
het gebruik van glucose, waarschijnlijk
voor het bevorderen van het insuUne-
proces. Bronnen: Vlees en andere
dierlijke proteïne (uitgezonderd vis),
volkorenprodukten en gist.
KOPER: Een deel van een aantal be
langrijke enzymen, waarvan sommige
zijn ingeschakeld bij het gebruik van
ijzer. Andere taken zijn het formeren
van elementen van het zenuwstelsel.
Bronnen: Noten, lever, schaaldieren,
niertjes, rozijnen, chocola en groente.
FLUORIDE: Helpt om caries te voor
komen. Kan ook nodig zijn om osteo
porosis (een beenderziekte van oude
ren) te voorkomen. Bronnen: Water,
thee en eetbare graten van kleine vis
jes.
JODIUM: Een deel van de schildklier-
hormonen, die helpen de snelheid van
het energiegebruik uit voedsel te re
gelen. Een tekort aan jodium veroor
zaakt krop-problemen, zodat de
schildklier groter wordt om trachten
het jodium-tekort aan te vullen. Bron
nen: Jodiumhoudend zout en zeevis.
UZER: De kern van hemoglobine, een
bloed-oroteïne die zuurstof van de lon
gen naar de weefsels brengt en C02
van de cellen naar de longen. IJzer-
tekort komt vaak voor bij mensen zo-
Wel in ontwikkelingslanden als in ont
wikkelde landen. Bronnen: Vlees
(speciale lever), vis, gevogelte, bonen
en pruimen.
MANGAAN: Een bestanddeel van en
zymen voor proteïne en energie-stof
wisseling. Bronnen: Noten, graan,
groente en fruit.
MOLYBDENUM: Een bestanddeel
van een enzym dat urinezuur vormt en
een ander enzym dat betrokken is bij de
stofwisseling van zwavel. Bronnen:
Lever, niertjes, sommige graanproduk-
ten, groente, zaden en noten.
SELENIUM: Een deel van een enzym
dat voorkomt in de bloedcellen en in
alle lichaamsorganen die de celmem
branen tegen oxidatieschade bescher
men. Bronnen: Zeevis, vlees en graan,
dat is verbouwd op seleniumrijke
grond.
ZINK: Een bestanddeel van meer dan
80 enzymen, die verantwoordelijk zijn
voor stofwisselingsprocessen. Sommi
ge van deze enzymen zijn belangrijk bij
celdeling en dus bij groei en wond-
genezing. Bronnen: Vlees, lever, eie
ren, zeevis (speciaal oesters), melk,
volkoren produkten, noten en zaden.
Het effect van elk spoorelement hangt af
van de dosering en de conditie van de
gebruiker. De Kellogg Nutricion Council
herinnert een ieder eraan, dat de hoe
veelheid benodigde spoorelementen in het
dagelijks dieet geheel afhankelijk is van de
behoefte van de betreffende persoon.
Maar voor iedereen kan een overdosis
even schadelijk voor het lichaam zijn als
onvoldoende hoeveelheden, en zelfs ver
giftigingsverschijnselen veroorzaken.
Het is belangrijk een gepaste hoeveel
heid spoorelementen op te nemen door
middel van een gevarieerd dagelijks dieet.
Gezonde mensen die een verscheidenheid
van voedsel eten, hebben (hoewel dat
betrekkelijk is) geen extra toevoeging van
mineralen nodig. In sommige landen wor
den spoorelementen aan zekere voedings
middelen toegevoegd. Begin de dag met
een ontbijt van fruit of vruchtensap, kant-
en-klare graanprodukten (b.v. Corn Fla
kes) met melk, brood met beleg en een glas
melk, en blijf gedurende de dag behoorlijk
eten. Door het eten van een gevarieerd
dieet behoeft men geen problemen te
hebben met het opnemen van de gewenste
spoorelementen. Het lichaam kan daar
door optimaal blijven functioneren.
NIEUWE TONGE
BIJBELLEZING
Ook in de komende tijd. zullen er zoals
het vorige jaar, in „ELIM", Zuiddijk 19
weer Bijbellezingen door Ds. J. van den
Born worden gehouden. De eerst ko
mende is op D.V. a.s. DINSDAG 29
SEPTEMBER, aanvangende om half 8.
THOLEN
Peeslik op de weg: Nu men allerwege
bezig met het rooien van suikerbieten en
het vervoer naar de fabrieken ligt er bij
verschillende inritten modder op de weg
wat een gevaar oplevert voor het verkeer.
De politie heeft al enkele overtreders
gewaarschuwd en hen gesommeerd de
wegen schoon te maken.
Schoolraad christelijk onderwijs: De
protestant christelijke schoolraad voor
Tholen en St. Philipsland houdt dinsdag
29 september een bijeenkomst in de
school met de Bijbel te Oud Vossemeer
waar Mr. N. P. Dekker, juridisch mede
werker van de besturenraad zal spreken
over „de medezeggenschapsraad in het
onderwijs".
Laatste zomerweer gaf
augustus goed cijfer
(van onze weerkundige medevïerker)
De zomer, berekend over de volle drie
maanden, is ten einde. Het is wel zeker dat
het van de vijf zomers na de topper van
1976 de beste was. De beste zeker wat het
aantal regendagen en aantal millimeters
regen betreft, want zeker is dat het land-
gemiddelde van de regen flink beneden
normaal zal blijven. Er was in enkele
delen van Nederland sprake van een op
merkelijke droogte met vanaf 1 juni 60 a
80 mm neerslag, zoals plaatselijk de
Waddeneilanden en Friesland.
De droogtegebieden komen heel goed uit
de verf wanneer men door weidegebieden
rijdt waar men dan de regeninstallaties in
aktie kan zien. Zeker is ook dat, evenals de
vorige vier zomers, het aantal uren zonne
schijn helaas weer beneden normaal is
gebleven en dit geldt ook wat de tempera
tuur betreft.
Augustus is de beste van de drie zomer
maanden geworden met de meeste warme
en echte zomerdagen.
in een achtergebleven portie koude lucht
in de hogere luchtlagen vielen eind augus
tus nog buien die in de provincie Gro
ningen nog opvallend aktief waren. Daar
viel zaterdag 22 augustus in enkele uren
30 tot 40 mm regen.
Inmiddels kwam een nieuw hogedruk-
centrum opdagen en dat kon in de laatste
week van augustus weer een zonnige en
zomerse situatie opleveren. De meeste
vakantiegangers zullen belangrijk minder
klachten hebben over het weersverloop
dan verleden jaar, toen er vooral in juli
zoveel regen viel.
Hagel-schade
Te koel en sterk wisselvallig bleef de
zomer vooral in Schotland en in Noor
wegen. Erg veel warme dagen (boven 25
graden) heeft deze zomer in Skandinavië
niet opgeleverd, zoals vele vakantie
gangers, die Skandinavië bezochten, ook
zal zijn opgevallen. Als gevolg van nood
weer zijn ook weer enkele vakantie
gangers met schade aan auto en caravan
teruggekomen.
De familie Gerrits uit Emmen is er een
voorbeeld van. Zij meldden dicht bij Ri
mini in Italië op een camping te hebben
gestaan tijdens een bar zwaar onweer met
hagelstenen van 3 a 4 cm doorsnee. Al
leen de caravan had zoveel schade rond
2.500,dat de lol er af was en vele
auto's op de camping waren eveneens fors
beschadigd.
Anderen hebben de overstromingen
meegemaakt in enkele delen van Oosten
rijk en Zuidoost Duitsland en in Zuidoost
Frankrijk, waar in enkele gebieden in twee
dagen ruim 200 mm regen viel, zoals in de
tweede julihelft in Salzburg.
Dergelijke overstromingssituaties heb
ben wij deze zomer in ons land niet
meegemaakt, al waren er vooral in juli wel
enkele gebieden die een paar fikse buien
kregen te verwerken.
SINT MAARTENSDIJK
Carillonbespeling: Beiaardier Ge
rard de Waard geeft zaterdag 26 sep
tember van 11.00 tot 12.00 uur een con
cert op het carillon van de Maartenskerk.
Hun mooiste, dat je als ouders aan je
kinderen mee kunt geven is: een gelukkige
jeugd. En het op één na mooiste geschenk
is: als ze straks volwassen zijn een film van
die fijne jeugd. Want kinderjaren blijven je
niet een leven lang bij. Je vergeet als je
ouder wordt, veel details. Een foto helpt
onthouden en is vaak een kostelijk bezit
Maar een film beweegt, geeft emoties
weer en vaak ook geluiden. Een film van je
jeugd is: een levenlang je kindertijd „in
herhaling" kunnen zien.
Juiste keus
Nu is het natuurlijk niet mogelijk een hele
jeugd compleet op de film te zetten. Als
ouders moetje een selectie maken en dan
is het van belang de juiste keus te doen.
Het eerste advies is daarom: probeer die
wereld te zien met de ogen van dat kind.
Vaak pakken we de filmcamera alleen als
er iets bijzonders gebeurt: een verjaardag,
de vakantie, St. Nicolaas. Maar een jeugd
is méér dan enkele hoogtijdagen.
Gewone dingen
Hoe alledaags gewone onderwerpen
vaak lijken, toch zouden ze een plaats
moeten krijgen in dat „jeugdjournaal".
Het huis, waar je bent opgegroeid, de
straat waar je woont, een wandeling naar
school, vriendjes en vriendinnetjes,
waarmee je als kind hebt gespeeld.... het
zijn juist dit soort onderwerpen, die later
het plezier van de herkenning geven. Ja,
daar woonden we. En langs dat paadje
fietste ik altijd naar school. En dat was....
en dan volgt de naam van één van je
klasgenoten, waarmee je als kind van alles
hebt beleefd.
Verhaal opbouwen
Het leukste is als zo'n jeugdfilm net
als in een boek in herkenbare hoofd
stukken is ingedeeld. Daaris, wanneeru al
kunt beginnen als de baby wordt geboren,
het eerste hoofdstuk, waarin die aller
eerste momenten worden vastgelegd.
Misschien de geboorte en zeker het was
sen, de eerste voeding, de dokter of vroed
vrouw, het aankleden, het schrijven van de
enveloppen voor de geboortekaartjes en
zo voort.
Een rode draad
't Is ook leuk als u in dat verhaal een
verbindend element verwerkt. Dat kan
zijn een „rode draad" in de vorm van een
kalender, die elk „hoofdstuk" inleidt en
vertelt, wanneer iets is gebeurd. Dat ver
bindende element kan ook zijn een op
name van de vader of moeder, die vertelt
wat er gebeurt. Zo'n commentaar is ook
aardig, omdat allerlei niet zichtbare de
tails kunnen worden toegevoegd, waar
door beeld en geluid samen een nog com
pleter verhaal vertellen. Het beeld van die
vertellende vader of moeder wordt zo nu
en dan tussen twee scènes in herhaald.
In evenwicht
Veel mensen hebben de begrijpelijke
neiging om in de eerste levensmaanden
van het kind erg vaak en in lager jaren wat
te weinig de filmcamera te gebruiken. Dan
wordt het een wat onevenwichtig verhaal
met een sterk accent op die eerste tijd. De
kunst is met zo'njeugdfilm een goed beeld
te geven van een hele jeugd en ook te
filmen als de kinderen al wat ouder zijn.
Want juist die periode beleven ze zeer
bewust en de beelden uit die tijd zijn later
voor hen vaak erg belangrijk.
De film afwerken
Met het in elkaar zetten van de film hoeft
niet gewacht te worden tot het kind vol
wassen is. Mensen, die erg druk zijn,
kunnen het ook later doen en dat is voor
hen een prettig idee. Maar er is niets op
tegen al in het eerste jaar met dat monteren
te beginnen. Dat kan afhankelijk van de
beschikbare tijd op twee manieren
gebeuren: erg eenvoudig door gewoon de
spoeltjes aan elkaar te monteren.
Of met bijzonder veel zorg. En dan ga je
zoeken naar goede overgangen, ga je tus
sentitels maken en worden geluiden en
muziek toegevoegd. Dat is het plezierige
van filmen: je kunt aan dat monteren net
zoveel tijd besteden als je zelf wilL
Ouders te druk
Er zijn gezinnen, waar de ouders soms te
druk zijn. In zo'n geval zou ook een van de
grootouders dat filmen en eventuele mon-
teerwerk kunnen verzorgen. Een voordeel
is ook, dat in zo'n geval het hele gezin op
de film komt, want maar al te vaak mis je
in een door een ouder gemaakte film de
vader of moeder, die filmt. En is het geen
mooi idee als een mens later een film bezit
van zijn of haar jeugd, die begint met een
opname van de grootmoeder? Een oma,
die aan haar kleinkind het verhaal vertelt
van zijn of haar jeugd. Zo'n film blijft een
leven lang een kostelijk bezit waarvan je
zult blijven genieten ook al wordt je nog zo
oud.
NIEUWE TONGE
D.V. zaterdag 3 oktober a.s. zal in de
Ned. Herv. Kerk te Nieuwe Tonge een
zendingsmiddag worden gehouden. Deze
vangt aan om 14.30 uur.
De plaatselijke predikant, ds. J. van den
Bom, zal het openingswoord spreken.
Verder hopen te spreken ds. M. van der
Linden uit Dirksland en ds. J. Maasland
uit Waddinxveen.
Na afloop is er gelegenheid koffie of
frisdrank te gebruiken in het verenigings
gebouw ,,ELIM" Tevens is daar dan een
boekentafel.
SINT MAARTENSDIJK
Mijlzwemmen: Aan het „Mijl-
zwemmen" in het zwembad Haestinge
namen zaterdag 21 personen deel. Alle
deelnemers volbrachten de 1825 meter.
De jongste was 9 jaar en de oudste 68 jaar.
POORTVLIET
Bazar Geref. Kerk: In 't Ouwe
Raed'uus houdt de Geref Kerk zaterdag
26 september een bazar waarvan de op
brengst bestemd is voor de bouw van een
nieuwe kerk.
HART
Dit onmisbare orgaan van het menselijk
Uchaam neemt ook in de Nederlandse taal
een belangrijke plaats in. Het hart is
bezongen in lyrische en dichterlijke ont
boezemingen, maar ook het veel gehoord
„schat van mijn hart" spreekt boekdelen.
Er zijn talrijke bekende en minder be
kende spreekwoorden en zegswijzen over
het hart in omloop. Niet voor niets heeft
„'s harten bloed" betrekking op het beste
wat een mens kan geven, zelfs zijn leven
en is „mijns harten bloed" de dierbaarste
in iemands leven.
Tegenover de bekende zegswijze „het
hart op de rechte plaats hebben" (ook
dragen) voor een rechtschapen inborst
hebben, staat: ,,het hart met de voering
boven dragen". Een uitdrukking die te
kennen geeft dat iemand een onnatuurlijke
aard heeft. Bekend is ook: „Het hart klopt
hem in de keel" voor hij is bang. Het bloed
klopt voelbaar in de halsslagader ten
gevolge van angst. Ook: ,,De dok aan 't
hart hebben". Verslagen of bevreesd zijn.
„Het hart hoog dragen" betekent hoog
moedig zijn.
In vergelijkingen: een hart van steen, van
ijs, hebben. Gezegd van ongevoelige,
soms zelfs hardvochtige mensen. In te
genstelling daarmee: een hart van goud
hebben. Eerlijk en oprecht zijn.
,,Een hart als een klomp hebben". Let
terlijk een groot hart hebben. Overdrach
telijk: trots, ingebeeld zijn. „Het voor zijn
hart hebben" betekent verliefd zijn. „Hij
heeft het voor zijn hart" was vroeger een
euferristische uitdrukking voor dronken
zijn.
„Het hart draait om in mijn lijf'. Een
zegswijze om aan te geven dat men van
iets walgt, meestal ten aanzien van spijs en
drank. ,,Zijn hart vasthouden" duidt op
grote ongerustheid over de afloop van een
zaak. Voor iemand die de moed verliest
geldt de uitdrukking „het hart zinkt hem in
de schoenen"Om dit te verhinderen en zo
iemand terzijde te staan, ontstond het
spreekwoord „iemand het hart onder de
riem steken". Ook „iemand een riem
onder het ahrt steken".
Zo betekent „een nieuw hart in 't lijf
krijgen" weer moed krijgen. Naar een
ander opvatting gebruikt men de uit
drukking „een nieuw hart krijgen" voor
zich geheel anders, zich als een nieuw
mens voelen. Zich herboren voelen na een
slechte tijd te hebben doorgemaakt.
De zegswijze „iemand naar het hart
steken" betekent iemand naar het leven
staan. In de handel is een bekende zegs
wijze: „Iemand het hart uit het lijf din
gen". Gezegd van kooplieden die onbe
schaamd en onredelijk afdingen op een
gevraagde prijs. „Zijn (eigen) hart eten"
wil zeggen: door nijd of spijt worden
verteerd.
Zeer oud is het rijmpje: „Natte turf en nat
hout maken het hart benauwd"Het stamt
uit de tijd dat de mensen nog hout en turf
stookten. Natte turf veroorzaakte een
sterke rookontwikkeling.
„Mijn hart brandt af' wordt gezegd bij
het eten en drinken van iets heets of sterks.
In Zuid Nederland kent men de uitdruk
king: „Al kraken de beentjes het hart is
gezond", met betrekking tot krasse, oud
mensen.
Het hart wordt beschouwd als de be
waarplaats of zetel van de gedachten.
Vandaar „zijn hart uitspreken". Beteke
nis: eerlijk voor de waarheid uitkomen.
Bekend is: ,,Van zijn hart geen moordkuil
maken". Zijn gedachten niet onderdruk
ken of verbergen, onbewimpeld zeggen
hoe men over iets denkt. In moderne taal:
recht voor zijn raap iets zeggen zonder
aanzien des persoons.
„Waar het hart vol van is, loopt de mond
van over". Iemand spreekt graag over die
gevoelens en gebeurtenissen, die zijn ge
dachten in beslag nemen.
Het hart is ook de zetel van de liefde of
van geestelijk gevoel. Daarom schertsend:
„Met het hart op een presenteerblaadje
rondlopen". Gezegd van trouwlustige
meisjes, die maar al te graag verkering
zoeken. „Zijn hart toeschroeien", zijn
gemoed voor tedere gevoelens ontoegan
kelijk maken.
„Dat is een pak van het hart". Gezegd
wanneer iets dat ons beangstigd heeft is
weggenomen. „Grijpt een kind bij de
hand, gij grijpt de moeder bij het hart".
Vriendelijkheid aan het kind bewezen,
neemt de moeder voor u in.
We besluiten met de schertsende uit
drukking: „Een verliefd hart is dorstig".
Plagend gezegd tegen jongens en meisjes
wier dorst bijna niet te lessen is.
Giro 3020900.
India telt vele duizenden leprozen. Velen worden door familie en vrienden
verstoten. Zij moeten bedelend aan de kost komen. Vaak k)pend op
gewonde voeten.
Woord en Daad bouwt voor een aantal van hen
een nieuwe kolonie. Voor medische
behandeling en revalidatie. ^Kt.#-i
Wilt u ook meebouwen?
Een eenvoudige woning kost 1.500,
Een paar schoenen 10,-.
Giro 3020900 £fM
met vermelding van Lepra.
U kunt in India of in een ander
land ook een kind financieel
adopteren.
Kosten 35,- per maand.
Inl. alg.: Stichting Ref. Hulpaktie
Woord en Daad, Postbus 560
4200 AN Gorinchem
t.a.v. dhr. I. 't Lam. Tel. 01830 - 32550.
Inl. fin. adoptie:
dhr. J, S!ot,Rembrandt-
laan 10, 3941 CH Doorn. „«3
Duizenden jongeren worden zaterdag 10
oktober a. s. verwacht in de Irenehal op het
Jaarbeurscomplex te Utrecht. Vanaf 10
uur 's morgens wordt een afwisselend
programma geboden.
Vorig jaar trokken ruim 12.000 jongeren
naar deze dag.
Dinsdag 13 oktober zendt de E O-tele
visie een verslag uit van deze grootse
manifestatie die als thema meekreeg: Jij
helemaal anders.
Het thema zal oproepen tot daadwerke
lijke akfie. Het geheel anders zijn moet
door een christen namelijk „geleefd" en
dagelijks uitgewerkt worden. Wat houdt
het helemaal anders anno 1981 dan in? Je
excentriek opstellen? Overal nee tegen
zeggen? Of is het nóg wat anders?
Over deze en meer vragen wordt nage
dacht.
Sprekers: Ds. H. Koekkoek.
Jongeren die n.a.v. het thema een
getuigenis geven.
Henk Binnendijk.
Muziek van: Riekje Winter met thema
lied.
Jews for Jesus, 10 musici die d.m.v.
Israëlische muziek willen getuigen
van hun geloof voor Joden.
Ridderkerks jongerenkoor en samen
zang.
Bovendien kunt u een optreden ver
wachten van de Burning Candles uit
Zwolle en Marilyn Baker, een blinde
zangeres uit Engeland, tijdens het Ronduit
uur van 13.00 tot 14.00 uur.
De Jongerendag is gratis toegankelijk!
Na afloop zal er, evenals vorig jaar, in
Utrecht een huis-aan-huis evangelisatie-
aktie worden gehouden. De organisatoren
hopen dat daar weer veel jongeren aan
deel zullen nemen.
De dag zal ongeveer om 16.00 uur
afgesloten worden.
Blouse 98,-
Stichting Reformatorische Hulpaktle
'N LEUK MODE-IDEETJE
De 100% wollen plooirok met aktueel randdessin, gaat prima samen met
de romantische blouse met veel roesjes. rq^ 159
