EIIAI1DEI1 - niEUWS
Op z'n Hakkees gezeit
Forten
en vestingen
M.O.VAN1923
De val van Bergen
praktijkdiploma boekliouden
in.b.a.-s.p.d.-boekhouden m.o.
accountant administratie consulent
2e blad
Vrijdag 8 augustus 1980
No. 4915
HET
KVENSTER
ff
Dit stikje is vooral
voor de
jeugd bedoeld
Beiaardklanken
Goedereede
Uw huis verkopen
TAIVIBOER
ZEEUWSE WANDELINGEN
BOLDOOT
brengt verkoeling op
reis in de auto
C U R S US S E N
PRAKTIJKDIPLQMA van 1943
-VERVOLGVERHAAL
blik op ktrk
m samMilavliig
De GOS
De Gerefonneerde Kerken
Hoe lang nog?
In het Franse Nimes is in de afgelo
pen weken de Gereformeerde Oecume
nische Synode gehouden. Daarin zijn
vertegenwoordigd een veertigtEil kerlcen
in de wereld die het Calvinistische type
vertonen en de gereformeerde belijde
nisgeschriften uit de 16de en 17de eeuw
onderschrijven.
Uit Nederland zijn de Gereformeerde
en de Christelijk Gereformeerde Kerken
Ud van deze Synode, terwijl de Ger.
Bond, die uiteraard behorend tot de
Nederlandse Hervormde Kerk niet in
z'n eentje lid kan zijn, opnieuw een
waarnemer had gezonden.
Deze Synode is niet gemakkelijk ge
weest. Dat kwam door het omstreden
lidmaatschap van onze Gereformeerde
Kerken. Door de andere lidkerken v/or
den de Nederlandse Gereformeerden
beschuldigd van ontrouw aan de Schrift
en de belijdenis. De voornaamste strui
kelblokken zijn de publicaties van man
nen als Kuitert en Wiersinga, die zon
der meer het Schriftgezag aantasten,
het feit dat de Gereformeerde Kerken
de vrouw hebben toegelaten tot de amb
ten- en de gewijzigde houding inzake
homofielen, aan wie sinds de Synode
van Lunteren in 1979 niets meer in de
weg wordt gelegd om Avondmaal te
vieren en ambtsdrager te zijn.
Naar ik meen heeft de GOS terecht
in grote meerderheid uitgesproken dat
één en ander onverenigbaar is met
Schrift en belijdenis. De consequentie
moet dan zijn dat de Gereformeerde
Kerken óf uit eigen beweging het lid
maatschap van de GOS opzeggen, óf als
lid van de GOS worden geroyeerd. Zo
ver is het in Nimes nog niet gekomen.
Maar die kant gaat het ongetwijfeld
wel op. Wanneer de GOS over vier
jaar, dus in 1984, weer vergadert, en
dan in de Verenigde Staten, moet een
commissie die thans is ingesteld rap
port uitbrengen en dan is het te vrezen
dat de Gereformeerde Kerken zullen
moeten breken met de GOS of wat
onvriendelijk gezegd uit de GOS ge
stoten zuUen worden.
Het lijkt me inderdaad consequent
het lidmaatschap op te zeggen van een
organisatie waarvan men de beginselen
niet langer onderschrijft. Daarom kan
ik ook moeilijk verwerken wat Albert
Schipper in TROUW van maandag 23
juli j.l. ten beste geeft. Hij doet wat
meewarig over de houding van de GOS
die de Gereformeerde Kerken in een
soort isolement zou hebben gebracht.
Maar dan vraag ik me wel af: wie
heeft dat isolement veroorzaakt? De
GOS of de Gereformeerde Kerken zelf?
De kop boven genoemd artikel „GOS
mocht vrijelijk over de Nederlandse de
legatie lopen" geeft dan ook een ten
dentieuze voorstelling van zaken.
Albert Schipper merkt op hoe in het
verleden de rassenkwestie nog een ge
wichtige rol speelde op vergaderingen
van de GOS. Zuid Afrika werd menig
maal te kijk gezet wegens de apart
heidspolitiek. Maar de Zuid Afrikanen
werden al dat praten beu en in Nimes
aldus Schipper is er dan ook wei
nig meer gezegd. Nu is er een andere
zondebok: de Nederlandse Gerefor
meerde Kerken.
Uit het hele artikel is op te maken
dat Albert Schipper van mening is dat
de Gereformeerde delegatie zich niet
krachtig genoeg heeft verdedigd.
Een enkel citaat:
„In plaats van over Zuid Afrika is
over Nederland gepraat en de Ne
derlandse delegatie, die bestond uit
de top van de Generale Synode en
enkele vooraanstaande hoogleraren,
heeft dat op een gemoedelijke wijze
over zich heen laten gaan.
Men kan zich afvragen waarom de
Nederlanders hun homofiele gemeen
teleden zo onvolledig in bescherming
hebben genomen tegen het onbegrip
en de verdachtmaking van de rest
van de Sjoiode. Waarom dulden /.ij
dat er weer een onderzoek zal plaats
hebben naar oecumenische contac
ten met andere kerken die tn ons
land als een volmaakt onvermijde
lijke roeping worden ervaren?"
Schipper heeft er zelf wel een ant
woord op: „gezelligheidstheologie". Dat
is volgens hem een theologie van de
kool en de geit sparen. Naar beide
kanten ernstige botsingen vermijden.
Hoewel we met zijn conclusie niet
instemmen zou Albert Schipper in dat
laatste weleens gelijk kunnen hebben.
Uit vrees voor nieuwe scheuringen is
men in de Gereformeerde Kerken al
jaren op deze wijze bezig. Telkens
weer een compromis zoeken. Links en
rechts kunstmatig bij elkaar houden.
Maar zo raakt men wel Schrift en belij
denis kwijt.
Op deze manier is de Hervormde
Kerk al bijna twee eeuwen een rich
tingen-kerk. En de Gereformeerde Ker
ken zijn al een heel eind op dezelfde
weg.
WAARNEMER
Gevloge waa de veugel;
't Was gêên misdaed,
't Kon wel deur d'n beugel!
Mar wel gevaerluk kattekwaed!
In 't leste
Was nie van 't beste!
Daer zatten dan, in z'n êêntje, op
zolder. Op 'n weusdagmiddug mit z'n
boeken in schriften, 'n ventje van 'n
jaer of tiene. Dan hoefde je nie naer
schole! 'n Fijne, vrieje zeumermiddag.
Prachtig weer buten! Deur 't zolder
raem keek-ie in d'n boagerd van z'n
buurman. Naer 't moaie groen, in naer
de veugeltjes! Die wazze wel vrie. In
hie mos binnen bluve. Van wie? Van
z'n groate broer.
Die was naer Menheerse, naer de
„Nor". Zo noeme ze 'n gevangenis oak
wel. „Nor" was 'n ofkorting van 't lange
woord „Normaallessen". Die broer leer
de daer voor schoolmeester. In noe
hatten tegen mien gezeit: „Joe mot oak
wat mêêr doen dan ienkel mar sjieule,
zo'n hêêle lange middug. Ik za je werk
opgeve en dan gae je wat sommen, in
tael maeke. In dien tied had je nog nie-
veul in te brigen tegen je groate broer.
Daer zat ik dan! Mar ik kon 't niet
uuthouwe. Midden in 't durp, op de
„Kil", daer wazze m'n kammeroadjes
an 't murpelen, want 't was „knikker-
tied". In m'n broekzak voelde ik m'n
eige murpels. Ik wou weg van solder.
Mar hoe? Geweun de trap of, da gieng
niet Moeder was beneje en die zou
vraege: „Waer mo-joe naer toe? Hei je
je sommen al of? In ik hatter nog wei
nig of niks an gedaen. Dan mar deur 't
zolderraem. Je bêênen buten boord, mit
je handen om 't raemkezien, dan kwam
je mit je voeten net op de bovenkante
van de blinden. Die stonge netuurUjk
ope, dus dan kon ik mit m'n voeten
op de richeltjes gaen staen. In dan
zo verder, geelideluk an, voorzichtig
naer beneje, tot ik veUig op de begaene
grond stong. Mar dan?
Langs 't raem loape? Nee, dan zou
moeder m'n toch weg zien gaen! Bokke,
in onder de raemen deurkrupe, om de
schure heen, in dan laet-je-vege naer
't durp! In daer kon ik m'n hart op-
haele mit 't murpelen. In 'n hêêle stuit
laeten weer op dezelfde menier tei-ug:
onder de raemen deur, langs de blin
den omhoag. De middug was al 'n
hêêl ende om. Pasjes laeter, gieng ik
as 'n zoet jongetje de trappen of naer
beneje, of d'r niks an-de-hand was.
In wat dienk je, dat die goeje moe
der zei? Hêêlemaele nie kwaed of ver-
wietend: „Ik wou 'n lekker kommetje
thee boven bie je brienge, mar't
veugeltje was gevloge". Zó zei ze 't pre
cies êênder!
In noe an 't slot: dat ik zo ondeu
gend geweest was om weg te snappen,
dat vind ik 't ergste niet, as ik d'r an
terugdienke.
9 augustus 1980 van 16.00 - 17.00 uur
concert van de heer G. de Waardt uit
Maassluis.
Personalia
van de heer de Waardt.
Gerard de Waardt, geboren in 1942
te Delft, woont in Maassluis.
De heer de Waardt is stadsbeiaardier
te Maassluis, Tholen en Sint Maartens
dijk alsmede 2e stadsbeiaardier te Rot
terdam.
Hij behaalde het Praktijkdiploma
Beiaard in 1975 en het Einddiploma Bei
aard in 1977 aan de Ned. Beiaardschool
te Amersfoort bij Leen 't Hart; 1977/
1978 Beiaard-improvisatie bij Leen 't
Hart.
Verder is hij organist te Maassluis en
muziekleraar (piano en orgel) aan de
Muziekschool in de Hoeksche Waard.
Hij gaf vele gastconcerten in Neder
land en bespeelde het carillon van de
Palacio de la Diputation Provincial van
Barcelona in Spanje.
Programma
van de heer de Waardt.
1. Preludium X M. v/d Gheyn
2. Volksliederen bew. G. de Waardt
a) Covmtry Gardens
b) I'Amour est bleu
c) Muss I denn
3. Arrangementen
a) First Valse (Opus 83) A. Du-
rand
b) Caprice Italiën P. I. Tsjai-
kowsky (bew. L. 't Hart)
c) Für Elise L. van Beethoven
(bew. L. 't Hart)
4. Questa Dolce Sirena Jhr. J. van
Eyck
5. Oud HoUandse boerendansen bew.
G. de Waardt
6. Uit de Musical „My Fair Lady" F.
Loewe (bew. G. de Waardt)
a) Wouldn't is be loverly
b) The rain in Spain
c) Get me to the church on time
7. Hymns bew. G. de Waardt
a) Fairest Lord Jesus
b) Holy, Holy, Holy Lord
God Almighty
c) Jesu, Joy of man's desiring
PREDIKBEURTEN ZEELAND
Zondag 10 augustus 1980
NIEUWERKERK Ned. Herv. Kerk
9.30 uur ds. Duk uit Scharendijke
Geref. Kerk (N'kerk-O'land) 10 uur
dhr. A. A. v. d. Houten uit Yerseke
en 5 uur ds. J. Eikelboom uit Haam
stede Geref. Gem. 10 en 3 uur iees-
dienst. Geref. Gem. in Ned. 9.45 en
3.30 uur leesdienst.
Mar wel, dat ik mit 'n onschuldig
gezicht weer naer beneje kwam en 't
net dee voorkomme, of ik echt ieverug
had zitte werke, hêêl de middug. Dat
was niet êêrluk, dat was: bedriege!
Toen zag ik dat niet zo. Mar laeter
klaegde m'n dat wel an in dan past me
wel het gebed, oEik voor dit kwaed,
üüt psalm vüventwintig:
„Sla de zonden nimmer ga.
Die mijn jonkheid heeft
bedreven".
P.S.
'n Volgende kêêr, D.V., hoop ik
's wat te vertellen over 'n klein klim-
partijtje, ielke zondag, in de kerke, Dan
mos ik allêên wat opzegge, voor hécl
de Gemeente, midden onder de dienst,
in antwoordde op vraegen van de do
menee. Dat was toen ds. Esselink (da's
nog 'n bekende naem op Flakkee).
Daer komt oak wat Kerkgeschiedenis
an te pas, zelfs van 'n jaer honderd
jaer geleje.
M'n harteluke groete an de jonges
in meisjes van noe, die zeker nie zo
ondeugend binne as ik vroeger. Schrief
m'n mar es! AsjebUeft, zeg ik d'r voor.
Avast bedankt, oor!
Je kent zó doen:
aan Redactie van Eilanden-Nieuws
voor „'n Oud Stadtenaer"
Langeweg 13
Sommelsdyk
Dan krieg ik 't wel deurgestierd!
Die oude verdedigingswerken van en
kele eeuwen oud kunnen nu geen dienst
meer doen. Dat is in de laatste oorlog
wel gebleken. Hoewel de Duitsers een
nieuw soort fort bouwden, geweldig
sterk, die we bunkers noemden. Langs
maar hier en daar staat er nog een
midden in het land.
Van die eeuwenoude vestingwerken
is ook al heel wat weggewerkt. Of ge
bruikt voor een vreedzamer doel. Neem
nu de bolwerken; dat zijn overblijfsels
van de oude wallen rond de stad. Ze
zijn mooi beplant en veel gezochte
wandelplaatsen geworden, vooral 's
avonds erg geliefd door jongelui.
Stadsrechten
Het was een groot voorrecht als een
plaats van de landsheer stadsrechten
kreeg. Een van de privileges was, dat de
plaats zich mocht verdedigen door het
bouwen van een muur, door het aanleg
gen van een wal achter de muur. Bij
een dorp kon de vijand zonder slag of
stoot binnentrekken, maar bij een stad
ging dat zo gemakkelijk niet. Er werd
ook een gracht rond de stad gegraven.
In de muren kwamen poorten met er
voor een ophaalbrug over de gracht. Met
zware deuren konden de poorten geslo
ten worden. De vijand had dus heel
wat obstakels te overwinnen vjóór hij
in de stad was. Beschieten met pijl en
boog haalde niets mt. Toen later het
buskruit was uitgevonden, had een be
schieting wel wat meer effekt. Men had
ook andere middelen om in de stad te
komen. Met een instrument, dat blijde
heette, gooide men grote stenen of ke
tels vol brandend pek in de stad, dat
laatste moest dan brand veroorzaken.
Omdat de meeste huizen van hout wa
ren, gebeurde dat nogal eens.
Een kat of evenhoge was een bouwsel,
waarvan men op de muur kon stappen.
Men probeerde dat ook wel met hoge
stormladders. Met een stormram, een
met ijzer beslagen balk, probeerde men
een bres in de muur te stoten. Maar als
er in de stad dappere mannen en ook
\T0uwen waren om. de vijand op te
wachten, mislukten deze plannen dik
wijls.
Dan ging men over tot de belegering
voor een lange tijd om te proberen door
uithongering tot de overgave te dwin
gen. En dat gelukte nogal eens, we we
ten het uit onze geschiedenis. Haarlem
moest zich in 1573 aan de Spanjaarden
overgeven, Middelburg in februari 1574
aan de Geuzen. Alkmaar en Leiden zijn
nog net op het nippertje gered.
Bij zo'n belegering ontstonden er be
halve honger ook dikwijls besmettelijke
ziekten in de stad. Een stad, die veel
meer inwoners had dan normaal, want
de boeren en dorpsbewoners zochten er
ook een toevlucht. Buiten een versterkte
stad was men niet veilig voor plunde
rende soldaten, die meestal ook niet de
vrouwen en meisjes met rust lieten en bij
tegenstand hun zwaard niet in de sche
de lieten of graag een vuurtje stookten.
In 1932 is de stichting Menno van
Coehoom opgericht met het doel de
historische verdedigingswerken te be
waren. Ze is genoemd naar de vesting-
bouwkundige Menno van Coehoom
(1641 - 1704). Vooral prins Maiuits heeft
veel gedaan om de vestingbouw te ver
beteren en het leger beter te laten
oefenen. Hij had daartoe in zijn dienst
de wiskimdige Simon Stevin. En aan
de hogeschool te Leiden werden mili
taire ingenieurs opgeleid.
Nofif veel overgebleven
Van de vroegere versterkingen is al
heel wat opgeruimd, maar als we goed
rondkijken, is er ook nog heel wat te
rug te vinden. En nu wil ik me alleen
beperken tot Zeeland, ook in andere
provincies is nog genoeg te zien.
Hebt u wel eens gewandeld over de
bolwerken van Middelburg, Goes, Sluis
ocE Hulst? Er misschien nooit aan ge
dacht, dat hier vroeger gevochten is en
dat er bloed heeft gevloeid. Ook andere
plaatsen hebben er nog iets van over.
Het zijn de oude wallen, de verdedi
gingsgordels van deze steden.
Poorten zijn er ook nog te vinden, de
mooiste wel in Zierikzee, daar heten ze
de Noordhavenpoort, Zuidhavenpoort
(om de haven te beschermen) en de
Nobelpoort. Zierikzee was een belang
rijke stad. In 1304 werd het tevergeefs
belegerd door graaf Guy van Vlaande
ren, die tot Haarlem wist door te drin
gen. In 1575 waadden 2000 soldaten on
der bevel van Mondragon door het Zijpe
en wisten na een belegering de stad in
te nemen.
Noordhavenpoort
Zierikzee.
Ook Hulst heeft nog 3 poorten: de
Begijnepoort, de Gentsepoort, waar het
beeld van Reinaard de Vos staat, en de
Dubbele poort. In 1957 heeft men van
onder het Brederode-bolwerk nog een
Dubbele poort uitgegraven, zodat Hulst
er nu twee van dat soort heeft.
Ik noemde daar een hiolwerk. Hulst
heeft nog zijn 9 vijfhoekige bolwerken,
die ook wel bastions genoemd worden.
Ze hebben allemaal een naam: Doelen,
Oude molen, Sohns, Prince, Oranje,
Nassau, Brederode, Molen en Galge-
bolwerk.
In de 80-jarige oorlog is dit stadje
dikwijls belegerd. In 1591 veroverde
prins Maurits het, die het in 1596 moest
afstaan aan de Spaanse landvoogd Al-
bertus van Oostenrijk. In 1645 kort voor
de vrede van Munster heeft Frederik
Hendrik het weer terug veroverd
Zo'n bastion is ook het Keizersbol-
werk te Vüssingen, dat onder Karel V
is gebouwd. Nu staat daar het stand
beeld van Michiel de Ruyter, geflan
keerd door twee opgeviste 17e eeuwse
kanonnen. Iets verder is nog een over
blijfsel van de Westpoort, meestal ge-
vangentoren genoemd.
In Veere bij de Kampveerse toren en
de ingang van de haven is nog een over
blijfsel van een bastion te zien.
Nog altijd bestaat het fort Ramme-
kens, dat geen dienst meer doet, het Ugt
nu in een natuurreservaat. Eens was het
zeer belangrijk voor Walcheren. Boven
de poort staat het jaartal 1547, dat was
dus in de tijd van Karel V, toen is men
Liefst 85 procent van all Nederlan
ders die in 1979 op vakantie naar het
buitenland gingen, pakten de auto,
slechts 18 procent boekte het vlieg
tuig. En ondanks de stijgende benzine
prijzen blijft de auto verreweg het fa
voriete vervoermiddel. Deze zomer zul
len zelfs meer mensen dan vorig jaar
de auto kiezen en dat gaat ten koste
van het vliegtuig.
met de bouw begonnen. Het sloot de
toegang tot het kanaal van Welsuige
naar de haven van Mi.ddelburg af en
dekte Vüssingen in de rixg. Eerst heette
het Zeeburg, de naam Rammekens is
waarschijnlijk die van een verdwenen
kasteel in de buurt. Aan de landzijde
was er een gracht. Binnen het fort ston
den woningen en een kapel (nu afgebro-.
ken), er was plaats voor 100 man.
Toen Middelburg door de Geuzen be
legerd werd, hebben deze het fort ver
overd (1573). Toen was zo goed als alle
toevoer naar de stad afgesloten en heeft
het nog Spaanse Middelburg zich enkele
maanden later moeten overgeven.
Dat het een belangrijke versterking
was blijkt ook hieruit: in 1585 stuurde
koningin EUzabeth van Engeland ons
hulp met Leicester. Als onderpand
mocht ze bezettingen leggen in Den
Briel, Vüssingen en Rammekens.
Napoleon heeft er nog wat aan veran
derd en de Duitsers legden er bezetting
in. Na een poos dienst gedaan te hebben
als champignon-kwekerij, staat het er
nu alleen maar voor belangsteUende be
zoekers.
Ik wil nog noemen het Retranchement
sterkte) Cadsandria aan de mond van
het Zwin, dat nu is uitgegroeid tot het
dorpje van dezelfde naam, met nog wat
oude wallen in de buurt.
Misschien is er ergens nog wel een
kleinigheid vergeten, maar de voor
naamste oude verdedigingswerken heb
ik toch wel genoemd.
Middelburg L. v. Wallenburg
Boldoot, al 191 jaar een begrip tn de
verfrissingsmarkt, speelt op die ont
wikkeling in en brengt voor het ge
bruik tijdens het reizen per auto een
speciale (voordeel) verpakking van de
Towelette, het verfrissingsdoekje, dat in
vliegtuigen al zo populair is. Niet al
leen ideaal als louter verkoeling of voor
het verfrissen van handen en hoofd in
de warme auto, maar ook om de han
den schoon te maken als er geen water
bij de hand is.
Deze eigenschappen, gebaseerd op de
niet te overtreffen werking van eau de
cologne bij warmte, maken de nieuwe
verpakking van de Towelette ook ge
schikt voor in de caravan of tent.
in augustus/september 1980
aanvang nieuwe en
iierhaiingscursussen voor:
prospectus en inlichtingen bij:
K.J.A. v.d. Broek. Jonker Fransstraat 67c, 3031 AN Rotterdam. Tel 010-
137526, b.g.g. 01807-12930
Mevr. H.T.M v d. Maarel, Karperdaal 53, 2553 PB Den Haag. Tel. 070-
234459.
Mevr. W.M. van Berkel, Bosscheweg 125, 5015 AB Tilburg. Tel. 013-421719.
B.A. de Reyer, Delbergen 24, 4834 AE Breda. Tel, 076-651774.
Mevr. C. van Noppen, Hulstbosakker 33, 5625 VR Eindhoven. Tel. 040-
419157
Historisch verhaal iiit het Jaar 1572
door
JAAP DE KORTE
Den Hertog's Uitgever)] Utrecht
!)v«3ö»:5i'KawcKa»»ö>»j:s5saüK»as!^^
36
Heeft
deze arme man het verdiend om ont-
heofd te worden? Hoorde u dan niet hoe
lief hij zijn vijanden had? En heeft hij
ooit een mens iets in de weg gelegd? Ik
vind het ontzettend en laaghartig bo
vendien om zulke mensen om het leven
te brengen! Dat doen nu onze geeste
lijken. Het zijn laaghartige wezens die
zoiets doen! Zag u niet hoe zij lachten
toen het hoofd van de arme man in het
zand rolde? En toen het volk oproerig
werd, schuUden zij weg achter de solda
ten. Bah! wat een lafaards, ik moet er
niets van hebben!"
- Baas Hendriksz. heeft geglimlacht om
de verontwaardiging van zijn dochter.
„Het wat beter geweest dat je niet
naar Brussel gegaan was, Lena", heeft
hij geantwoord. „Het is voor een meisje
niet goed om zoiets bij te wonen en ik
kan me voorstellen dat je het naar
vindt. Maar denk er aan, dat je in het
vervolg niet meer zo minachtend spreekt
over onze pastoors. Foei! je moest je
schamen".
„Is dat te verwonderen vader?" vroeg
Lena. „Wie kan er voor zulke wreed-
aards respekt hebben? Nog geen week
geleden heeft onze kapelaan Lam-
brechtsz. een zogenaamde ketter bij de
inquisitie aangeklaagd. En waarom? Om
dat de man zat te lezen in een der ge
schriften van doctor Luther. Dét was de
reden! Is dat niet verschrikkelijk? De
man werd in het gevangenhok gesleept.
Hoe lang hij nog zal leven weten wij niet
maar we weten wel dat het waarschijn
lijk niet zo lang zal zijn. Als men in han
den van de Spanjaarden valt is het niet
best".
Zo heeft Lena gesproken en getracht
haar vader tot andere gedachten te bren
gen. Het is haar echter beslist niet ge
lukt.
„De pastoor leert ons dat alle ketters
naar de hel gaan", zo was zij voortge
gaan. „Voor mij staat het echter vast
dat mensen zoals die Foppesz. recht
streeks naar de hemel gaan. En als on
ze geestelijken zich niet zullen bekeren
van hun boze wegen dan gaan ze zelf
naar..." Maar verder kwam Lena niet.
Met een ruk was baas Hendriksz. van
zijn stoel opgestaan en met een van
woede verwrongen gelaat bulderde hij
zijn dochter toe: „Nu is het uit! Ik wil
er geen woord meer van horen. Je spot
met onze Heilige Moederkerk en met
haar trouwe zonen. Ik wist niet dat je
al zo erg besmet was met die ketterse
gevoelens maar het zal veranderen of
anders... zal ik mijn eigen dochter bij de
Inquisitie moeten aanklagen".
Het gelaat van baas Hendriksz. zag
asgrauw en hij wond zich vreselijk op.
Met driftige passen Uep hij het vertrek
op en neer.
„Je bent een schandaal voor mijn fa
milie!" ging hij voort. „Altijd zijn wij de
kerk trouw gebleven en zou jij, dochter
van Jan Hendriksz., de eerste zijn die
de kerk afvaUig werd? Nooit zal Ut dat
dulden! Ik heb nog liever dat je mijn
huis verlaat! Nooit zal ik mijn toestem
ming geven. Nu weet je het. Heb je me
goed verstaan?!"
Woedend heeft hij deze woorden zijn
dochter toegeschreewd en heeft daarna
de kamer verlaten, Lena alleen achter
latend.
Deze zonk schreiend op haar knieën
neer.
„O Heere, help mij toch", zuchtte ze.
„Ik kan niet anders".
Geruime tijd was zij zo blijven liggen.
Zuchtend stond ze daarna op. Nergens
zag ze een uitweg in deze benarde om
standigheden. Haar gebed zou echter
verhoord worden. Spoediger dan zij ver
wachtte daagde er hulp... op Gods tijd.
Met luidruchtige gebaren valt een
twaalftal kooplui de herberg van baas
Hendriksz. binnen en zet zich in een
hoek van de gelagkamer neer. Het zijn
over het algemeen nog jonge kerels die
„Het vergulde vat" met him bezoek ver
eren. Enkelen van hen zijn echter de
middelbare leeftijd reeds gepasseerd.
Hun gelaatskleur verraads dat ze uit het
zuiden komen. Een donkere knevel om
geeft hun gelaat terwijl een korte baard
hen een stoer uiterlijk geeft.
„Het zijn vreemden", denkt baas Hen
driksz. terwijl hij zijn nieuwe gasten op
merkzaam opneemt. „Het zullen wel
wijnhandelaEurs zijn".
De reizigers bestellen bier, wat hen
door Lena wordt gebracht.
„De waard heeft warempel een flinke
dochter", schertst er een uit het troepje.
„Hij kan er trots op zijn".
„Ja, jij hebt je dochters nog niet zo
groot", werpt een ander in het midden,
„en het zal ook nog wel even duren
voor het zover is".
Een daverend gelach stijgt op. Ieder
een uit het troepje weet dat de aange
sprokene nog niet gehuwd is.
Lena maakt zich vlug uit de voeten. Ze
heeft geen trek om met de vreemde
gasten te gaan bakkeleien.
De mannen laten zich het bier inmid
dels goed smaken. Het wordt zo lang
zamerhand stiller in de gelagkamer. De
meeste bezoekers verlaten de herberg,
zeer tot tevredenheid van de kooplui. Ze
willen de waard Uefst alleen spreken
en zijn daarbij niet op zoveel omstanders
gesteld.
De oudste uit de troep wenkt baas
Hendriksz.
„Zeg eens baas", begint hij, „hoe laat
wordt morgenochtend de poort ge
opend?"
„Om zes uur precies, koopman", ant
woordt baas Hendriksz terwijl hij zijn
gasten van een verse kruik bier voor
ziet.
„Dat is veel te laat voor ons", ant
woordt de aangesprokene. „We willen
gaarne om vier uur naar binnen. Er is
namelijk een lading wijn onderweg naar
Bergen. Morgenochtend omstreeks vier
uur kunnen de wagens hier zijn en u be
grijpt dat de voerlui weinig trek hebben
om zolang buiten de poort te wachten.
Ik denk dat er dan van onze wijnvoor-
raad niet veel meer overblijft. Bovendien
is er veel haast bij. Zodra de wagens ge
lost zijn, moeten ze weer naar elders
vertrekken. Wat denkt u, zou de wacht
de poort niet iets vroeger wiUen openen
om ons binnen te laten?"
„Ik zou me er maar niet al te druk
over maken", vindt baas Hendriksz. „Als
u de wacht een flinke fooi geeft zal ze
de poort wel iets eerder willen openen",
meent hij. „Als u tenminste geen kwaaie
treft! Het is hier wel eens gebeurd dat
er voerlui vroeg naar binnen wilden,
maar niet iedere soldaat laat zich over
halen. Officieel is het verboden".
„Het moet ons tóch gelukken", vindt
de koopman. „Al moet het ons wat geld
kosten; dat is niet erg",
„Ja, geld kost het u zeker", meent de
waard. „De wacht is de laatste tijd zeer
streng. De bevelen van de kapitein moe
ten stipt worden opgevolgd. Sinds die
ketter uit het gevangenhok bevrijd is
zijn de wachten verdubbeld en moeten
de soldaten de orders van him komman-
dant stipt uitvoeren Bij overtreding hier
van worden ze streng gestraft".
De kooplui luisteren nieuwsgierig naar
baas Hendriksz.
„Je vertelt ons vreemde dingen baas",
zegt een van hen. Het is een kerel van
nauw'üjks vijfentwintig jaar.
„Toe, vertel ons eens iets meer over
die ketter die ontsnapt is. Wij zijn
nieuwsgierig om te horen hoe dat in zijn
werk gegaan is, nietwaar mannen?"
De anderen knikken instemmend. „Ja
baas, we willen dat verhaal wel eens ho
ren", zegt er een, „tenminste, als je ons
niet bedriegt. Het is toch wel waar wat
je ons zoeven vertelde, of wil je ons wat
op de mouw spelden?"
„Nee, nee, het is werkelijk gebeurd",
antwoordt baas Hendriksz. stellig. „Ik
zal het jullie vertellen, want ik merk dat
jullie er nog niet veel van weten. Nu,
het is heus de moeite waard om het te
vernemen".
De mannen schikken zich om de waard
heen en luisteren gespannen.
■wordt vervolgd
