EIIAIIDEn - niEUVS
„Op z'n Flakkees gezeit
Dronken dokters
De Franscbe
koopmanszoon
2e blad
Vrijdag 28 december 1979
No. 4854
ff
OUWE IN NIEUWE
1921/'22
Dubbel feest in O.L.S. ,,De Molen vlier'
te Stad aan 't Haringvliet
ZEEUWSE WANDELINGEN
Abonnementsgeld
1980
Land. centrum
Geref. Jeugdwerk
DIENSTENCENTRUM-NIEUWS
De Groate Kaerke is vanaevend wel
biezonder groat. Waf 'n volk ister onder
't gehoar van Ds. Griethuzen opgegae!
In 't kleine kaerkje onder dieke is
vanaevend minder klein dan aores. Wat
'n maensen hao d'r eige gezet onder
'n predikaosje van den lesten Ziener
van Nederland, Van der Groe.
En an den Bouwdiek is in 't Griffer-
meerde kaerkje de leste plekke al bezet
as den dominee deur 't middenpad tus
sen de manne- in de vrouwebanken
naer de stoel gaet.
Alle kaerkmaensen hao 't Uren, dae-
gen, maenden, jaeren, Feiths nieuw-
jaerlied, dezen ouwejaersaevend in 't
harte, al neme de maensen van den
Groaten 't alleen mar op de lippen tie-
ëns den dienst. In psalm 90 wordt in
alle drie kaerken geleze.
Zodoende ister toch 'n eenheid van
ouwejaersbedruktheid, die nog staer-
ker wordt as de doaie uut 't graf ge-
haeld worre: gememoreerd wordt wie
dit jaer overleje binne. Bie de maensen
die 't over d'r gemoed konne kriege,
dezen aevend naer de kaerke te gae,
al wisten ze dat ze daer biezonder bie
't geleden verlies bepaeld zouwe worre,
schiet 't gemoed wel vol, zelfs asse
mochte geloave dat de gesturvene goed
weg was. 't Gemis voelt 'n maens zo'n
aevend dubbel.
Oak as ze bie de toestand van land
in volk bepaeld worre, worre ze heus
niet wat opgewekter. Vooral de maen
sen van onder den diek zieje dat noe
de toestand niet veulbete r is as in den
tied, dat Van der Groe de biddags-
predikaosjes hieuw.
In in alle drie kaerken komt 'n ieder
te staen voor de groate vraege: Hoe
staet 't noe mit mien? Ds. Griethuzen
zeit dat Christus voor 'n ieder nog
pleit: „Laat hem dit jaar nog staan,
opdat hij vrucht drage"; de voorlezende
ouderling bidt „of in 't komende jaar
nog enige zielen als 'n vuurbrand uit
het vuur gerukt mochten worden en
bij de bekommerden dit jaar 't vuur
van onder den asje mocht komen" en
den griffermeerden dominee wekt zijn
gemeente op „in 't geloof te aanvaarden
de belofte, dat God ons in 't komende
jaar niet begeven noch verlaten zal".
Zo wordt 'n ieder 'n persoonlijke
boodschap voor 1922 op 't harte ge
bonden, noe elk onder den indruk is
van: Wij vergaan door Uw toom en
door Uw grimmigheid worden wij ver
schrikt... en: Wij vliegen daarheen...
Mar... kom noe es 'n paer uren laeter.
Dan heit bie meerderen (o nee, niet bie
de meesten!) de ouwejaersemst plaes
gemaekt voor 'n vrolijk wegstokevan
't jaer 21. Oak bie Kloas van Griet, die
kearel, die óak, in niet zonder andoe-
ning, vanaevend onder de Waerheid
heit gezete.
Hie doet dapper mee an dit ouwe
gebruuk, waerin hie helemael geen
kwaed ziet, mar dat Griet kenschetst
as 'n overbluufsel van de heidens.
Och, dat zal wel zo weze, dienkt Klaos
de Batavieren wouwe ommers deur
groate herrie te maeken de boaze gees
ten verdrieve en 't schieten mit ouwe-
jaer, 't fluiten van den tram in M'nheer-
se in 't blaezen van de boaten in de
haevene daer, is daer nog van ofkom-
stig. Mar laet dat noe op de heidens
VTora gae, evenas 't Paeseiers ete, 't
stoke van Paesvieren in 't oasten van
't land, 't kapot goalen van 'n flesse
mit wien tegen 'n schip dat te waeter
gelaete wordt ('t mos 'n offer verbeelde
an de onderwaetergoden) as wiele zo
les doeë, doeë we dat toch niet mit die
bedoeling, die de heidens er mee hadde.
Dus ken Kloas mit 'n gerust harte
'n paer uren nae kaerktied meedoeë an
deze gezellige drukte rond het vier öp
Den Hoek, gestookt mit teertonnen,
stroa, wat benzine, onder de spanning
van 'n meugelek ingriepen van de pe^
liesje, die al dichte geprobeerd heit an
deze geweunte 'n einde te maeken. Die
gezelligheid wordt oak nog verleven
digd deur rondedansen om de hoag op-
laoiende vlammen, die de huzen rond
Den Hoek in de gezichten van de sto
kers in de hele kro die er bie binne,
spookachtig verlichte.
Dat Griet thuus of bie d'r broer in
schoonzuster zit te mokken omdat Kloas
an dit ijdel vermaek meedoet, doet ze
d'r eige an en daer ken 'n z'n eige niks
van antrekke. Net as bie 't kaerten,
waer ze zo op tegen is, zei-t-en mar:
„'n Maens mot toch wat hao."
Kiek, as Kloas an dat stoken meedoet,
in hie dat amwar innerlijk verdedigt,
bUekt dat 'n 't doet mit 'n enigermaete
„geopende consjensje". Dat z'n geweten
heel zachtjes spreekt in dit gejoel en
gewoel, is 'n z'n eige wel niet bewust,
mar uut die telkens in hem opko-ramen-
de gedachten bliekt 't geweun.
Griet stapt om elf ure verbitterd,
alléén, d'r lege huus binnen. Natuurlijk
doet ze op d'r kouwe bed, boven voor
't zolderraem, waerdeur ze op den
Hoek kieke ken, geen oage dicht. D'r
netigheid houdt er uut d'r slaep.
12 slaegen hoart ze. Oak schoten,
gejoel rond 't vier
'n Gloed en 'vlammen an de locht,
ziet ze. In ze ziet Kloas in d'r nijdige
verbeelding danse mit dat dartele jonge
goed, in 'n paer ouwe gekke vaenters,
zukke ouwe sloeven!
Bah! Ze kan er wel van spoege!
In dan iemand, die 't' altied zo voor-
gehouwe is, dat 'n op die kaermis der
ijdelheid niks te maeken heit en Jezus
daer niet kan ontmoete. In dat nae zo'n
ernstige preek van vanaevend, van ds.
Griethuzen!
O! daer hoart ze Kloas z'n groate
kele nog boven alles uut oak: „Hier
mit die benzine!!" Ze ziet oak 't oagen-
blikkelijk resultaet van die roep: 't Vier
vlamt feller de hoagte in!
O... dat 'n maens daer toch in op ken
gae!
Wat voor 'n vaent hao ik toch: 'n
Kaertspeulder, 'n stoker, 'n danster.
Van kwaedheid trekt ze de dekens
('n kennepen deken leit boven op) hele
mael over d'r hoat. 'k Wil die rommel
niet meer zieë! Mar ze bluuft klaer-
wakker onder 't zwaere, dikke dek.
D'r gezicht draoit ze gemelijk, as eens
Aochab, öf van 't raem, naer de kante
van 't schuine dek, waer 't ledikant on
der staet. Noe hoart ze alleen nog mar
't gejoel. Griet ligt nog tot boven toe
vol, as Klaos om half 2 neffen d'r komt
legge.
De zwaere, grote bonke van 'n vent
zeit tegen z'n mit d'r rik naer 'm toe
gekeerde vrouwe: „'n Gelokkig nieuw-
jaer oar", uut 'n goed, nog naegenietend
harte. Zie verwaerdigt d'r eige niet tot
ies aores dan 'n: „Van 't zelfde" van
onder 't dek, zonder d'r eige oak mar
enigszins tot hem te weande. 't Klinkt
alleen wat minder netig.
Kloas, wetend wat er mit er gaende
Afgelopen dinsdag 18 december was
er een dubbele feeststemming op de
O.L.S. te Stad. Er waren twee bijzonder
leuke gebeurtenissen.
Allereerst werd Marcel Spoor uit de
3e klas gehuldigd met het behalen van
de tweede prijs in een landelijke teken
wedstrijd.
De tekenwedstrijd, waaraan meer dan
180.000 kinderen in het hele land heb
ben meegedaan, was georganiseerd door
het Centraal Bureau van de Tuinbouw-
veilingen in Nederland in samenwer
king met Het Ivoren Kruis, de Neder
landse Vereniging voor Mond- en Tand-
hygiëne.
Het motto was: „Snoep verstandig,
eet een appel, want appels zijn gezond
voor de tanden."
Over al deze kinderen waren 42 prij
zen te verdelen, waarvan Marcel de
tweede, een prachtige radio, kreeg. In
aanwezigheid van mevr. Verheul en
dhr. Weevers van bovengenoemde bu
reau's werd door de loco-burgemeester
dhr. Kievit de prijs uitgereikt.
Daarna mocht Marcel de hele school
op appels trakteren.
Toen vertrok de hele stoet naar bui
ten, waar het nieuwe schoolnaambord
onthuld werd. Sinds enkele maanden
heeft deze school een naam gekregen en
nu werd deze dan op een prachtig bord
aan de dijk onthuld. In aanwezigheid
van alle kinderen, al of niet van een ap
pel voorzien, en van enkele genodigden,
kon de loco-burgemeester na enkele
woorden gesproken te hebben, het
schoolnaambord onthullen.
Dit alles was weer een onvergetelijke
dag voor de school.
is, zwiegt vaorder, in zakt sebiet in
slaep.
In bie heur zakt de kwaedheid al
meer of; 'n maens ken niet kwaed blu-
ve en zo zoetjes an zakt ze slaepende
weg in nog mar net begonne jaer.
In sochens, dan is ter niks meer van
d'r kwaedheid op d'r, deur alles heen
goeie, vaent over. Zo gaen ze toch nog
vredig die nieuwjaersochend saeme naer
de kaerke. Griet zit in de vrouweban
ken; d'r voeten op 't kaerbankje van
d'r opoe, dat hier al staet van 1863 of,
toen de Groate Kaerke is gebouwd.
In Kloas zit in de hoage banken.
Ds. Griethuzen houdt voor 'n half
lege kaerke z'n nieuwjaerspreek en
bevestigt 'n nieuwen ouderling en 'n
nieuwen diaeken in tegenwoordiigheid
van 'n groate minderheid van de ge
meente. In de aore kaerkjes is het oak
veul dunner bezet dan mit ouwejaer.
Kloas z'n moeder, neffen wie Griet
zit zeit altied: „'t Ouwejaer init God
eindige, mar 't niet mit God beginne,
dat is mis".
Ze gaet uut de kaerke mit Griet mee.
D' ouwe aerme ziele heit 't gisteraevend
mar kwaad gehad. Toen de kaerke uut-
ging, huverde ze er al innerlijk voor
vrom om den zwarten donker in te
gaen naer d'r huusje in 't portaeltje,
moederziele alleen binnen te stappen in
dat terwiel 't zo aores kon. Klaos in
Griet konne d'r toch thuusbringen in
'n pasjes bie d'r bluve. Mar Klaos dee
dat noe eenmal niet; die ging stoke,
en Griet gieng naer d'r broers as ze
door Klaos alleen gelaete wier.
In d'r bloedeige dochter zocht 't as
zoekende ziele niet bie heur mar bie
'n echt bekeerde vrouwe. Zo heit ze
den helen aevend alleen an taefel ge
zete, d'r rimpelige handjes saemenge-
vouwe, zitte dienken al mar dienken,
terwdel ze 't lamplicht deur de ge
kleurde kraelerand heen inkeek.
Achter d'r huusje langs heit ze wat
vaenters hore klusse om achter 'n boe-
respuUetje wat stroa op te haele.
'n Schandaol vindt ze 't, dat ze heur
zo alleen hao laete zitte. Om 10 ure
heit ze claeransje gemaekt om naer
d'r bed te gaen, in, hoewel benauwd dat
ze vanwege de stokers niet zou kenne
slaepe, is ze toch om half elve al in
slaep gevallen.
Lekker uutgerust heit ze d'r eige
vanochend klaergemaekt om naer de
kaerke te gaen ('t opzetten van d'r
rouwkeuvel was van dat klaermaeken
't hoadbestanddeel) in noe stapt ze dan
kittig opgewekt bie Klaos en Griet
binnen op deze nieuwjaersochend. 't
Zunnetje schient lekker op de raemen
en 't is in huus d'r vrolijk van.
Oak 't kromme Bertje, z'n neuze be-
kant an de grond, komt bie Klaos
nieuwjaer weanse. 't Is 'n aerdig (in
de zin van elgenaerdig) veantje: den
groatsten biblicist die er op den aerd-
bodem rondlo'apt; alles mot naer de
letter van den Biebel, zoas hie die
tenminste opvat, 'n Vrouwe die niks
op d'r hoad heit, mag 'm niet bediene.
Daerom geeft „opoe" 'm mar z'n bakje
mit 'n koekje an. Zie heit ommers d'r
keuvel op! Griet bedient de aore mit
onbedekten hoofde, zo'n dag. In d'r
komme mit Nieuwjaersdag nog al wat
aore. Krinatje, Ferd, Griet d'r broer,
en z'n vrouwe, d'r kinders enz!
Die neefjes en nichtjes binne al bie
heel wat meer maensen nieuwjaer
weze weansen; dat heit hun nogal 'n
centje opgeleverd, (wel al 24!) Kwaed
warre ze as 't bescheid slechts was:
„'k Weans je van 't zelfde". Bie één zo'n
„gierige vrek" hao ze op 't stoepje voor
de deure staende gezeit:
„'k Weans je al wat wenselijk is,
Een bultje dat ordentelijk is.
Niet te groat in niet te klein,
't Mot 'n ordentelijk bultje zijn."
„Foei", zeit Krina, „zukke tael komt
toch niet te pas!"
„Dan motte ze ons mar wat geve",
zeit één van die kinders.
Opoe praet er mar gauw overheen,
en zeit: „'t Is al 'n oud gebruuk jongers.
Wiele lerende vroeger al:
Al is ook 't leven
Met zorgen doorweven
Met leed en met smart.
Toch blijft bij de mensen
De mode van 't wensen
Geworteld in 't hart."
Naedat de neefjes van ieder (de vean-
ters waer Klaos mee kaert bin d'r oak
bie gekomme) wat gehad hao, gaen ze
weer de horte op, 'n lekkere eigen ge-
bakke brokke nog in de mond,
In de groate maensen hao 't echt ge
zellig mit mekaore.
Zeker, Krinatje mist hier wel 'n le
venswoordje voor d'r ziele en Bertje
oak, mar ze hadde niet aores verwacht
in dat doeë ze ergens aores wel op van-
daege. Hier kriege ze 'n niet te staerk
borrelt je in as 't twaolf ure slaet, stappe
ze angenaem gestemd ieder naer d'r
eige huus, behalve Klaos z'n moeder,
die hier vandaege bluuft.
Net as de nieuwjaerweansers de deure
uutstappe, komt de post mit 'n bennetje
vol nieuwjaerskaerten op de deur an en
Griet neemt 'n hele staepel goeie wean
sen uut z'n hand an. Wat 'n genot is 't
Dat kan toch niet, zult u zeggen. Een
dokter die dronken is, kan toch zijn
werk niet goed doen. Natuurlijk niet,
maar dat geldt ook voor automobilisten
en politieagenten, voor politici, waar
van er de laatste jaren nogal eens voor
kwamen, die te veel op hadden.
Toch komen dronken dokters nogal
eens voor volgens Elsevier" van 8
september. In dat artikel worden al
leen maar dokters uit Engeland en A-
merika vermeld. In Schotland zijn er
2V2 maal zoveel alcoholisten onder de
dokters dan onder zijn patiënten van
dezelfde ontwikkeling. En in Amerika
moeten er 20.000 zijn, alleen in de Ver
enigde Staten, waar 2 jaar geleden nog
aan 700 verboden is de praktijk uit te
oefenen.
Dokters die alcoholist zijn, laten zich
moeilijk helpen. Meestal komen ze naar
de plaatsen waar ze behandeld kunnen
worden als het te laat is. Sommigen
vervallen dan in drugs en maken een
eind aan hun leven.
Dokter de Puyt.
We hoeven niet zo ver te zoeken naar
dronken dokters. On Middelburg heeft
er ook een gewoond, mijn moeder die
hier, toen ze nog niet getrouwd was,
woonde, heeft hem goed gekend en
heeft wel eens over hem verteld. Het
was Anthonie de Puyt, in het Zeeuws
altijd dokter de Puut genoemd.
Hij was op 22 oktober 1833 te IJzen-
dijke geboren en overleed te iVtiddel-
burg op 14 april 1892. Hij was niet
groot, was altijd gekleed in een lange
jas, die ze toen schansloper noemden,
en droeg een hoge hoed. Zag er ver
waarloosd uit.
Hij zal ook wel eens nuchter geweest
zijn, maar de meeste Middelburgers
kenden hem niet anders dan als een
dronkelap. In zichzelf mompelend wag
gelde hij langs de straat. Soms zakte hij
op een stoep neer en wilde in de goot
zijn roes uitslapen. Dan kwam de poli
tie of verschenen familie en vrienden
om hem naar huis te brengen. Een tra
gische verschijning!
Vanwege een slecht huwelijk schijnt
hij aan de drank geraakt te zijn.
De Middelburgse dokters A. A. Fok
ker en J. C. de Man (beiden gepromo
veerd tot doctor) hebben een boekje
uitgegeven: „Levensberichten van
Zeeuwse Medici" (1901), waarin onge
veer 250 dokters worden genoemd en in
't kort besproken. Ze leefden in dezelf
de tijd als dokter de Puut, hebben hem
dus goed gekend, maar schrijven slechts
enkele regels over hem. Misschien om
dat hij slechts heelmeester was, niet
had gestudeerd aan een universiteit,
dus geen doctor voor zijn naam mocht
zetten-
Toch schijnt hij erg bekwaam ge
weest te zijn. Bovengenoemde dr. J. C.
de Man moet eens tegen zijn dochters
gezegd hebben: „Als ik ziek ■wordt en
de collega's hebben me opgegeven, moe
ten jullie toch de Puut eens laten ha
len". Het is nooit nodig geweest, want
dr. de Man heeft hem vele jaren over
leefd.
Vreemde genezingen.
Zo gaat het in onze tijd nog wel. Er
zijn zieken, die verscheidene dokters
geraadpleegd hebben en geen baat von
den. Dan zoeken ze een vreemde dokter
op, een buitenbeentje soms, ook wel in
het buitenland om daar genezing te
vinden. Of ze proberen het met de nieu-
die allemael deur te nemen. Die erg
op tied gestelde Griet (op tied van eten,
van opstaen, van naer bed gaen, van
schoanmaeken...) mot voor ze 't eten
klaer maekt, eerst 't heure hao van die
vracht kaertjes. In dan geeft ze ze
allemael an opoe over, die dan, d'r
eige er in vermaekt.
Nee, de mode van 't weansen ister
nog bielange nae niet uut. As al die
goede weansen in vervulling gae, kan
't 'n goed 1922 worre.
Bie al deze weansen komme dan nog
die massa, die in de Maes- en Schelde-
bode, al of niet op riem, ernstig of in
luimigen trant, worre uutgesproke.
Klaos die aores helemeel geen lezer
is, neemt die deur Melissantenaers er
in gezet binne,. allemael deur, in oak
meerdere uut aore Flakkeese durpen.
Wat 't weansen via de krante betreft
is er noe 1979/1980, weinig verschil mit
toen. Dat kan 'n ieder wel zieë, die in
't Jaerwisselingsnummer van Eilanden-
nieuws dit stik leest.
In ik wille dan oak niet achterbluve
in, zoas ik 't vroeger langs de deure zei
zegge ik 't noe tegen alle lezers van deze
rubriek: „'k Wens je al wat wenselijk
is" in dan mot 'n ieder dat wenselijke
voor z'n eige mar invulle.
'n Oud-Melissantenaer
we uitvinding: acupunctuur, met een
heleboel priemen in je lichaam.
Ik herinner me nog uit de Eerste
Wereldoorlog, dat een zekere dokter
Martens zich in Middelburg vestigde.
Hij was een activist en gevlucht uit
België en had hier een drukke praktijk.
Dikwijls van mensen, die het bij een
gewone dokter niet konden vinden.
Ik wil nog een paar voorbeelden ver
tellen van wonderlijke uitreddingen, die
ik gelezen heb of heb horen vertellen
door oude mensen, die dokter de Puut
hebben meegemaakt. Het zijn genezin
gen zonder medicijnen, doleter de Puut
hield er een vreemde methode op na.
Ergens was er een baby op komst,
maar het werd een moeilijke bevalling.
De dokter kon het alleen niet af en ging
hulp halen bij een collega. Toevallig
komt dokter de Puut voorbij, dronken
zoals gewoonlijk. Hij wordt naar bin
nen geroepen. Waggelend en grommend
komt hij de kamer binnen, waar de
vrouw lag. Kijkt even naar het geval en
dan slaat hij de spiegel in gruzelemen
ten. De aanstaande moeder komt half
overeind en geeft een gil van hevige
schrik bij dat lawaai. In de korts mo
gelijke tijd is de baby geboren! Volgens
andere lezingen trekt hij zijn laars uit
en gooit die tegen de spiegel. Of: hij
gooit een waterpot door de ruiten.
Hoe het ook zij, het resultaat is het
zelfde: een nieuwe wereldburger!
Een ander voorbeeeld is dat van een
werkjongen op de Schelde te Vlissingen.
Hij was gevallen en had zijn been zo
danig bezeerd, dat de dokters hem niet
konden helpen en hij in 't vervolg met
steun van een kruk door het leven
moest gaan.Dan nog maar eens bij
dokter de Puut proberen. Deze bekijkt
het been, kraalrt de kruk van de jongen
op zijn Icnie in tweeën en begint met de
ene helft het ventje af te ranselen, dat
het niet mooi meer is. De jongen
schreeuwt het uit van pijn en vlucht het
huis uit... op beide benen. Genezen!
Tenslotte nog een verhaal over een
jongetje van acht jaar, dat bewusteloos
was geworden en maar niet wilde bij
komen. De huisarts wist er geen raad
mee. Dan dokter de Puut er maar bij-
roepen. Hij was stomdronken, kon nau
welijks op zijn benen staan toen hij zich
over het kind boog, dat op bed nog
steeds bewusteloos neerlag. „Dat joch
is even bezopen als ik!" verklaarde hij
en zonder verder commentaar waggel
de hij weer weg. Maar het bleek, hij
de diagnose goed gesteld had. Later
kwam het uit dat het jongetje een fles
brandewijn te pakken had gekregen en
flink gedronken had. Hij was niet be
wusteloos, maar sliep zijn jeugdige
roes uit!
Ik durf niet garanderen, dat deze ver
halen waar zijn. Maar het is wel zeker,
dat dokter de Puut een vreemde snuiter
was met rare genezings methoden.
We moeten hem niet verwarren met
dr. Jacobus de Puyt, een ver familielid
van hem, ook in Zeeuw-Vlaanderen
(Groede) geboren. Hij leefde bijna een
eeuw vroeger (1740 - 1812) en was een
beroemd chirurg. Begonnen als scheeps-
dokter naar Oost-Indië heeft hij daar
na in Frankrijk gestudeerd. Toen ves
tigde hij zich in Middelburg.
In de twisten tussen Prinsgezinden en
Patriotten stond hij als patriot op de
lijst om geplimderd te worden, zoals
dat ook met het huis van zijn collega
Lucas van Steveninck in de Noordstraat
is gebeurd. Haar de dolle menigte wilde
er niet toe overgaan, omdat hij zovelen
vooral vrouwen, bij ziekte goed gehol
pen had. Met een gulle traktatie kon hij
het afkopen.
Middelburg
L. van Wallenburg.
SINT - ANNALAND.
KERKDIENSTEN VOOR ZONDAG 30
DECEMBER 1979.
Ned. Herv. Kerk: v.m. 10 uur lees-
dienst, wegens vacaturebeurt te Poort-
vliet, sav. 6 uur ds. M. D. Geuze.
Oer. Gem.: v.m. 9.30 uur, nam. 2 uur
en sav. 6 uur leesdienst.
Ger. Gem. in Ned: v.m. 9.45 uur,
nam. 2.15 uur en sav. 6.15 uur leesdienst.
KERKDIENSTEN VOOR MAANDAG
31 DECEMBER 1979.
(OUDEJAARSAVOND).
Ned. Herv. Kerk: sav. 7 uur ds. M.
D. Geuze.
Ger. Gem.: sav. 7 uur leesdienst.
Ger. Gem in Ned.: sav. 7.15 uur lees
dienst.
KTRKDIENSTEN VOOR DINSDAG 1
JANUARI 1980.
(NIEUWJAARSMORGEN).
Ned. Hcirv. Kerk: v.m. 10 uur ds. M.
D. Geuze.
Ger. Gem: v.m. 9.30 uur leesdienst.
Ger. Gem. in Ned: v.m. 9.45 uur
leesdienst.
Alle dringende verzoeken uit
de uitgeverswereld om uitstel
ten spijt heeft de Minister be
sloten om per 1 januari a.s. de
abonnementsgelden voor dag- en
nieuwsbladen met een BTW hef
fing te belasten. Tot dusver was
nog steeds het nul-tarief gehan
teerd. Het betekent dat wij, met
alle andere uitgevers in den lande
onze abonnees met een verhoging
van het abonnementsgeld moeten
confronteren, temeer ook omdat
de PTT een forse verhoging van
het posttarief in petto heeft. Een
en ander maakt een aanpassing
met 4,per jaar noodzakelijk
waardoor een jaarabonnement op
38,komt. Overigens nog geen
hoge prijs dankzij het feit dat we
zelf altijd matiging hebben gekend
We hopen dat onze abonnees be
grip op zullen brengen voor de
gevolgen van een maatregel die
ook wij niet hebben gewild en dat
zullen willen honoreren met de
overmaking van het abonnements
geld voor 1980 via ons gironr.
167930 of op Banknummer 34.20.
01.108. Ook voor hen die norma
liter per kwitantie betalen be
staat de mogelijkheid tot beta
ling per Bank of Giro, graag zelfs
omdat dat de administratie heel
wat overzichtelijker maakt. Bo
vendien ontloopt men dan de in
cassokosten waarmee een kwitan
tie extra moet worden belast. We
vertrouwen erop andermaal op
Uw spontane medewerking te
mogen rekenen zoals dat in voor
gaande jsiren steeds het geval is
geweest.
Administratie
Eilanden-nieuws
LCGJ KAMPWERK STAPT DE
TACHTIGER JAREN IN.
De nieuwe kampgids is weer uit. De
oude, vertrouwde langwerpige „Wegwe
zen" laat zien hoe je vakantie kunt vie
ren, ook in 1980. Jeugd en jongeren
vinden volop mogelijkheden om op een
gezellige, fijne, goede, leuke, originele
manier vakantie te houden.
Een greep uit de welgeteld 184 ver
schillende mogelijliheden.
Eerst een paar nieuwe kampen: er is
een zeiltrekkamp door Friesland bijge
komen, in Herbeumont in de Belgische
Ardennen is een nieuwe bestemming
gevonden, 8 tot 12 jarigen kunnen voor
het eerst een kamp houden in Almen
en Overberg.
„Wegwezen" bevat ook een paar kam
pen, die wegens suksese zijn geprolon
geerd.
We noemen bijvoorbeeld Schotland,
de kreatieve kampen (zijn zelfs uitge
breid in aantal), het Astro-kamp, het
muziekkamp. De deelnemers van vorig
jaar waren lovend over deze bestem
mingen, vandaar dat ze weer opgeno
men zijn in „Wegwezen".
Niet alle mogelijkheden kunnen ge
noemd worden. In dit bericht willen we
nog wel even wijzen op de gelegenheid
om met het LCGJ naar Taizé te gaan
en op het werlckamp dat georganiseerd
wordt om deelnemers met langdurig
zieken en gehandicapten in kontakt te
brengen en zo samen Qen fijne week te
hebben.
Ach, iegenlijk is ieder kamp van het
LCGJ bijzonder. Het heeft een eigen
sfeer, je maakt je vakantie met elkaar.
Daarom gaan veel jongeren waarschijn
lijk ook meerdere jaren met het LCGJ
op vakantie.
Wilt u meer informatie over de kam
pen van het LCGJ, schiet dan uw predi
kant of diakonie even aan. Zij hebben
de nieuwe „Wegwezen" namelijk opge
stuurd gekregen. Natuurlijk mag u ook
zelf een eksemplaar aanvragen. Schrijf
gerust naar LCGJ, Afd. Kampwerk,
Postbus 99, 3970 AB Driebergen of bel
03438 - 6341.
LCGJ kampwerk in de tachtiger ja
ren. Eén vertrouwd beeld blijft over.
Dat is dat talloze vrijwilligers er hard
aan zullen werken dat de vakantie
kampen een suksese worden. Ze zullen
laten merken dat de gekregen trainings-
en instruktie-programma's hun nut zul
len hebben.
Daar staat de afdeUng Kampwerk
borg voor, ook in de tachtiger jaren.
NIEUWJAARSRECEPTIE
Traditiegetrouw wordt er in het
Dienstencentrum een Nieuwjaarsrecep
tie gehouden. U bent van harte welkom
op vrijdag 4 januari vanaf 14.00 uur.
Onder het genot van een kopje thee,
koffie en een drankje kunt u elkaar
weer ontmoeten en het beste wensen.
V, ERVOLGVE R H A A L
door Joh's Staal
7
„Die het recht van de wees en van de
weduwe doet, en de vreemdeling lief
heeft, dat Hij hem brood en kleding
geve."
„Wel Willem, wie heeft God nu lief?"
Nog in zichzeU beschaamd, stamelde
Willem: „De vreemdeling, meester."
„God heeft de vreemdeling lief en lees
jij nu eens. Jaap van der Spek, in vers
19 de eerste helft, wat wij moeten doen."
Toen las Jaap: „Daarom zult gijlieden
de vreemdeling liefhebben."
„Hier zie je nu," zei de meester, „wat
wij moeten doen.
Nu zullen we nog eens lezen, wat er
staat in Leviticus 19 het 34ste vers.
Lees jü dat eens, Barbara de Koning."
Toen Barbara het vers had opgezocht,
las ze: „De vreemdeling, die als vreem
deling bij u verkeert, zal onder u zijn
als een inboorling van ulieden, gij zult
hem liefhebben als uzelven, want gij
zijt vreemdelingen geweest in Egypte-
land: Ik ben de Heere uw God."
Langzaam, als tot zichzelf sprekend,
herhaalde meester Batelaan: „Gij zult
hem liefhebben als uzelven... Ik ben
de Heere uw God."
Toen sprak hij„De vreemdelingen bij
Israël waren heidenen en toch staat er:
„gij zult hen liefhebben als uzelven."
Hoeveel te meer behoren wij de vreem
deling lief te hebben, die bij ons is, ook
al is hij niet van de Gereformeerde
religie. En nu zullen we de Bijbelles
eindigen. Als je onthoudt, wat we nu
geleerd hebben, is het genoeg."
Om halftwaaU ging de school uit en
met veel drukte stormden de jongens
naar buiten.
„'t Is toch zielig zitten bij die kleint
jes, als je zo groot geworden bent," zei
Bram Vierling.
„Nou, hij liever dan ik," zei een an
der.
„'k Ging van school af, als 'k dat
moest," waagde een durfal te zeggen.
„Als jij in Frankrijk was en je kon
geen woord Frans, dan zou jij wel van
school lopen, geloof dat maar."
„Laten we met dat gezanik maar op
houden en gaan spelen," zei Jaap van
der Spek.
Net kwam Jacob er ook bij. Hij hoor
de wel, dat ze druk praatten, maar ver
stond er geen woord van. Maar Willem
Brandel, die een enkel woordje Frans
kende en die de bijbelles nog niet ver
geten was, kwam met een handvol
knikkers, liet ze hem zien en zei: „jou-
er." (spelen.)
„Ah, oui," (O, ja.) zei Jacob, die be
greep en 't duurde niet lang of enige
jongens waren met Jacob aan 't knik
keren.
We zijn een paar maanden verder.
Bram Vierling en Jaap van der Spek
lopen langs de Rijnkant.
„Die Frangois begint al aardig Hol
lands te praten," zei Bram.
„Nou, hij valt ook nogal mee. Ik mag
hem nog wel."
„Weet je nog van een tijd geleden,
toen we daar in de Bijbel moesten lezen,
al maar van die vreemdeling; ik geloof
vast, dat de meester het er om deed."
„Nou, geloof dat maar, die had het al
lang in de gaten, dat we niet zo gesteld
waren op zo'n vreemde snoeshaan."
„En nu houden ze bijna allemaal van
hem."
„'t Is anders een echte Roomse, ge
loof ik. Geregeld gaat-ie naar de Room
se Kerk en hij gaat ook op catechisa
tie bij de pastoor."
„Ja, dat zal ie wel moeten van z'n Va
der en Moeder. Maar hij loopt toch niet
het meest met de Roomse jongens."
„Nee, hij loopt heel dikwijls met Hen
drik Gerritsen. Dat lijken wel een paar
vrinden."
Over 't algemeen kon Jacob met de
Bodegravense jongens nogal opschieten.
Er waren gelulikig ook enige oudere
jongens op school, zoals Piet Muyswin-
kel en Hendrik Gerritsen en enkele an
deren, die Frans leerden en daarom
ook wat langer op school bleven. Ook
waren er jongens uit andere plaatsen,
die bij Meester Batelaan Frans en Meet
kunde en Algebra leerden en zo kwam
het, dat leerlingen waren, zelfs van
veertien en vijftien jaar.
Met die oudere jongens ging Jacob
natuurlijk het meest om en in ongeloof
lijk korte tijd kon hi} zich vrij draag
lijk in het Hollands uitdrukken en toen
hij het maar eenmaal wat lezen kon,
ging het van dag tot dag beter, want hij
was een vriend van lezen en las menig
Hollands boekje door.
Met voldoening kreeg zijn Vader dan
ook bericht van zijn goede vorderingen,
en met genoegen las deze ook, dat hij
geregeld de godsdienstoefening in de
Katholieke Kerk bezocht, en trouw zijn
gebeden opzei voor het crucifix.
Hij kreeg dan ook spoedig een brief
terug, waarin zijn Vaderschreef, hoe
blij ze allen met zijn brief waren. Zusje
Angélique riep maar: „Jacques komt
al gauw weer en dan brengt hij wat
moois voor met mee." Moeder was ook
zo blij en ze zou uit dankbaarheid een
gewijde kaars doen branden voor het
beeld der Heilige Maagd.
Ook Pater Ambrosius, wie ze de brief
hadden laten lezen, was er mee tn z'n
schik. Vader eindigde met de wens, dat
God en alle heiligen Jacques onder hun
ne hoede mochten nemen.
't Was in de eerste helft van Augus
tus, dat Hendrik en Jacob samen naar
huis gingen. Hendrik zei: „De volgende
week is 't vacantie, heb je zin eens een
dagje met me uit te gaan? Laat eens
zien. Woensdag, dan kunnen we wel
eens mooi uitgaan."
„Woensdag," zei Jacob, „dan is 't de
15de augustus, dan kan ik niet, dan
hebben we Zondag, dan is 't Maria He
melvaart."
„O, is die ook ten hemel gevaren, ja,
dat zeggen jullie, hé, daar dacht ik niet
aan."
„Ja, dat geloven jullie zeker niet,om-
dat je van 't geloof afgevallen bent."
„Nou, nou, wees een beetje bedaard,
we geloven, wat Gods Woord ons leert.
Ik weet wel, dat onze Heere Jezus
Christus ten hemel gevaren is en dat
EUa met vurige paarden en wagen ten
hemel is gevaren en dat Henoch door
God naar de hemel is opgenomen, maar
dat Maria t enhemel is gevaren, staat er
toch niet in."
„Maar de heüige Kerk zal het toch
wel beter weten dan jullie. Waarom
vereer je dan de heilige Maagd Maria
niet, die toch de moeder des Heeren is?"
„Wy eren Maria ook wel, als de moe
der des Heeren, al doen we dat niet zo
als jullie."
„Maar ze was toch zonder zonde en
waarom zou ze dan niet naar de hemel
gevaren zijn?"
„Als ze zonder zonde was, waarom
had ze dan een Zaligmaker nodig?"
„Wie zegt dat dan?"
„Ken je dan Maria's lofzang niet! Ze
zegt zelf: „Mijn geest verheugt zich in
God mijn Zaligmaker." Wij geloven
wel, dat Maria in de hemel is, evenals
Ie gestorven gelovigen, maar daarom is
ze nog niet naar de hemel gevaren. Wij
geloven alleen, wat de Bijbel zegt."
„De Bijbel mogen wij niet lezen, dat
is een verboden boek."
„Wij zeggen, dat de Bijbel Gods
Woord is."
„Maar dat zeggen de Katholieken ook.
De Bijbel is een heilig boek. Maar leken
kunnen die niet begrijpen, daarom
moeten de geestelijken die lezen en wij
moeten leren, wat zij ons zeggen."
„Wy mogen gelukkig wel in de Bij
bel lezen. In de hoogste klasse van de
school lezen we altoos in de Bijbel."
„Ik ben toch blij, dat ik geen Protes
tant ben. De waarheid is toch bij de
heilige Kerk."
„Je begrijpt wel, dat ik dat niet ge
loof. Maar wees maar gerust. Jij kunt
dat geloven, als je wUt, ze zullen je er
niet om naar de galeien zenden of zo
iets. En als je liever wilt, dat we niet
meer samengaan, ik wil me niet aan je
opdringen, hoor!"
wordt vervolgd
