Nieuwe hypermoderne meubelfabriek van
Eminent in Waddinxveen
Britse forensen maliën van hun
treincoupé's een studiecentrum
^^oauASm'^^^^^
grijp de kans
keukencieritrürii
tielemanbv
mefissant
A^t doet goud
voorhvrouw?
de kortingen variëren
van 30 tot 60%
I J. BCEUVELAAR
SPECIALE AANBIEDING
8 showroomkeukens
2 keukenbuffetten
lOmontarekken
3 eethoeken
ca. 30 binnen- buitendeuren
138,—
gouden oorknopjes
zijn er al vanaf 39,50
I JUWELIER I
i Zandpad 33 - Middelharnis 1
TAALPRAATJE
10 stuks FORD TAUNUS 1600 L - GL - S, 2 en 4 drs.
modellen 1974 - 1978
6 stuks FORD ESCORT 1300 L
2 en 4 drs. modellen 1975 -1978
3 stuks FORD FIESTA 3 drs. modellen 1977 -1978
3 stuks FORD GRANADA, 2 en 2,3 Ito.
4 drs. moidellen 1976 -1978
1978 FIAT 127, 2 drs28.000 km.
1977 HONDA CIVIC, 2 drs. d= 30.000 km.
1976 OPEL MANTA 16 S =t 24.000 km.
FIRMA WITVLIET mduelhaenis
Wegens herindeling van onze showroom kunnen wij u
éénmalig aanbieden
Binneiiweg 7a
tel. 01877-2555
OESTERCULTUUR IN DE OOSTERSCHELDE
WORDT DUeSEUS
Eilanden-nieuws''
Bladx. t
„EILANDEN-NIEUWS"
Vrijdag 26 oktober 1979.
In "Vtfacldinxveen lieeft BV Eminent
een van de grootste en modernste meu
belfabrieken van ons land gebouwd.
Na een investering van 18 miljoen
worden er de houten meubels voor
zo'n 20.000 elektronische orgels per jaar
vervaardigd. Er is al rekening gehou
den met een forse uitbreiding. De pro-
duktie kan zo nodig verdubbeld wor
den. Dat is in de Jaren tachtig wellicht
nodig, aldus directeur C. Vreeken.
BV Eminent heeft een stormachtige
ontwikkeling doorgemaakt. In ruim
twintig jaar is men er in geslaagd een
van de grootste en modernste onder
nemingen op het gebied van elektroni
sche orgels in Europa te worden met
eigen verkooporganisaties in Nederland,
België, West-Duitsland, Zijitserland, En
geland, Verenigde Staten en Canada.
Eminent orgels vinden hun weg naar
meer dan honderd landen in de wereld.
Bij Eminent werken nu ruim 500
mensen (zo'n 400 in Bodegraven, 100 in
Waddinxveen) en nog eens 350 bij diver
se sociale werkplaatsen waar bepaalde
onderdelen worden gemaakt. De fabriek
in Bodegraven beslaat een bebouwd
oppervlak van 20.000 vierkante meter,
de nieuwbouw in Waddinxveen 12.000
vierkante meter.
Op elektronisch gebied neemt Emi
nent een leidende positie in, vooral
dank zij de grote, eigen researchafdeling
waar technici voortdurend werken aan
de nieuwste ontwikkelingen waarbij de
meest geavanceerde technieken worden
toegepast. Veel Eminent patenten heb
ben tot de wereldvermaardheid bijge
dragen.
Vroeger vond de produktie van de
elektronische onderdelen en van de meu
bels plaats in Bodegraven. Maar in 1969
werd de ruimte onvoldoende. Daarom
werd in Waddinxveen de meubelfabriek
van Kempkes gekocht die daar op twee
plaatsen was gevestigd. De produktie
van de meubels voor de orgels verhuisde
van Bodegraven naar Waddinxveen. De
gemeente Waddinxveen wilde op de
duur meer ruimte voor de woningbouw.
Daarom werd Eminent verzocht de fa
brieken te verplaatsen. Eind 1977 werd
begonnen met de nieuwbouw aan de
Staringlaan op een terrein van 38.000
vierkante meter. Daar is nu een prach
tig, modem complex voltooid. Het is
ontworpen door de Hilversumse archi-
tekt W. M. Weerkamp.
Alles-kunner straat
De meest geavanceerde machines op
het gebied van houtbewerking hebben
hier een plaats gevonden. Het plaatma
teriaal wordt eerst snel tvv'eezijdig van
fineer voorzien (in 45 seconden) waarna
de platen terechtkomen in een volauto
matische machinestraat. Vier van de
nieuwste houtbewerkingsmachines staan
hier in lijn en vormen de zogenaamde
„ales-kunner straat". Daarin wordt het
plaatmateriaal achtereenvolgens ge
zaagd, gefreesd, voorzien van kantfi-
neer, weer gefreesd en geschuurd. Ver
volgens gaan de houten delen naar de
lakstraat waarin de kleurbeitsen en de
diverse laklagen volautomatisch worden
aangebracht. In deze lijn bevinden zich
diverse hetelucht droogtunnels en koel
installaties. Uit de zo ontstane halffa
brikaten worden op vier naast elkaar
gelegen montagelijnen per type en serie
de orgelmeubelen, banken en hulpstuk
ken opgebouwd.
Na de eindcontrole gaan de meubels
naar de expeditie die zorg draagt voor
het transport naar Bodegraven. Hier
worden de elektronische orgels onder
de merken Eminent, Solina en Omegan
afgebouwd. Voor het totale proces wordt
in Waddinxveen per jaar verwerkt:
10.000 liter lak, 22.000 kubieke meter
plaatmateriaal en massief hout (eiken,
noten, essen etc.) en 13.000 vierkante
meter fineer.
Tweezijdige energiebesparing
Het Eminent bedrijf in Waddinxveen
staat model als voorbeeld van tweezijdi
ge energiebesparing door middel van
warmtekrachtkoppeling en warmtete-
rugwinning. Het complex is niet aange
sloten op het openbare electriciteitsnet
maar beschikt over een eigen energie
centrale. Vier diesel-electrische agrega-
ten (Deutz scheepsmotoren) v/aarvan
een als reserve zorgen voor de stroom
voorziening. Elk kan een vermogen le
veren van 291 kW/h. Er is nog een vijfde
hulpagregaat met een capaciteit van
40 kW/h onder andere voor nachtver
lichting en klimaatbeheersing.
Van deze agregaten wordt alle warmte
van uitlaatgassen en opgewarmd koel
water, die normaal naar buiten wordt
afgevoerd, verzameld en weer benut
De zojuist geïntroduceerde
Eminent 2500 is het vlaggeschip
van de beroemde reeks elektronische
orgels. Het bevat de modernste
muzikale mogelijkheden en is zowel
voor de amateur als de beroepsorganist
een enorme aanwinst. De verkoopprijs
zal waarschijnlijk 19.995,ziJn.
o.a. voor het centrale verwarmingsnet
en verwarming van machines. Het is
dus uiterst milieuvriendelijk.
Een andere belangrijke energiebespa
ring is de nieuwe afvalmotverbranding.
Alle hout- en vezelspaanders worden via
een buizenstelsel naar een centraal punt
gezogen, verpulverd en gefilterd waarna
het fijne stof, de zogenaamde mot, over
blijft. Die wordt als brandstof gebruikt
in een aparte verwarmingsketel met
een capaciteit van 1 miljoen kcal. Met
deze motverbranding kan, behalve in
een vorstperiode, het gehele bedrijf wor
den verwarmd. Meestal blijft dan nog
voldoende over voor de verwarming
van de machines. De totale energiebe
sparing beloopt zo'n 40 procent. De vol
ledige warmtebenutting levert Eminent
een jaarlijkse kostenbesparing op van
275.000,— (prijspeil 1 juli 1979) ten
opzichte van een aansluiting op het
openbare electriciteitsnet.
Eminent Grand Theatre
Bij de opening van de fabriek in
Waddinxveen is het nieuwste orgel, de
Eminent 2500 Grand Theatre, geïntro
duceerd. De verkoopprijs van dit vlag-
geschip zal ongeveer 19.995,zijn.
Boven- en ondermanuaal hebben 5 ok-
taven (dus 2 x 61 toetsen), alle voetma
ten met regelbare sustain, de begelei
dingsautomaat, de Rith-o-matic, nu ook
rnet een „one finger system". Dit in-
trument, zowel voor de amateur als
voor de professionele organist, heeft
een aantal ongekende mogelijkheden
zoals 16 Tibia drawbars, 36 registers
waaronder 11 soloregisters, 7 registers
Percussion sustain, 14 traditionele klas
sieke registers. String Ensemble op bo
ven- en ondermanuaal en pedaal, ar
peggio-effecten, modulators op alle re-
gistergroepen, onder andere tremolo en
chorus, Wah-wow effecten, percussions,
knee-lever functies en zo maar voort.
Een belasting-inspecteur die wijsbe
geerte doceert, een termijnhandelaar op
de Londense grondstoffenmarkt die les
in Franse conversatie geeft en een ac
countant die onderwijst hoe men kunst
beoordeelt. Dat is al een enigszins
vreemde staf voor een school, die dan
ook nog de eigenaardigheid heeft dat
de lesuren vallen tussen zeven en ne
gen uur in de ochtend. En wel in de
doorgaans nogal slaperig-suffe atmos
feer van de treinen die dagelijks wa
gonladingen forensen naar Londen
brengen. Dat een ongev/oon levendige
discussie woedt in menig rijtuig tus
sen Rugby, Northampton, Cambridge,
Newburry, Swindon, Folkestone en de
Britse hoofdstad, is grotendeels het
werk van één vrouw. Het is mevrouw
Pamela Le Pelley die in haar eentje al
die mannen heeft wakker geschud
zes van de zeven lange-afstandforensen
naar Londen zijn mannen en hun
coupe's heeft veranderd in leslokalen.
De „brein-trein" is de bijnaam die de
kranten hebben gegeven aan dit curi
euze geestelijk reveil op rails. Daaraan
wordt deelgenomen door ongeveer drie
honderd ambtenaren, bankiers, archi
tecten, boekhouders, luchtmachtofficie
ren en ook een handjevol secretaresses.
Mrs. Le Pelley is een sociaal anthro-
pologe die zich gespecialiseerd heeft in
onderzoek naar de gedragingen van de
„volksstammen" in het Verenigd Ko
ninkrijk. Daarbij ging ze zich ergeren
aan het feit dat meer dan een miljoen
Britten elke ochtend en elke avond in
een trein zitten sommigen wel twin
tig uur per week en dan niets doen
behalve zich vervelen. Praten is er
meestal ook niet bij. Daartegen wilde
ze iets ondernemen en ze kreeg geest
driftige medewerking van British Rail.
Geen geklets
„De Britten houden er wel van om te
praten, maar ze hebben een hekel aan
loos geklets over onbelangrijke dingen,"
zegt Mrs. Le Pelley. Dus moest ze er
voor zorgen dat er onderwerpen kwa
men waarover het de moeite waard was
om te praten. Eerst ging ze uitzoeken
welkte forensentreinen er vijftig minu
ten of een uur over deden 's morgens
Londen te bereiken. Als de reisduur
minder was, hadden lessen weinig zin.
Er moesten ook niet te veel stations
zijn waar de trein stopte onderbre
kingen doen ook maar schade aan de
lessen. Om te kijken of haar idee uit
voerbaar was, koos Mrs. Le Pelley voor
een proefprojekt de trein uit die om zes
voor acht uit Cambridge vertrekt naar
Liverpool Street Station. Met hulp van
Michael Young, intussen Lord Young
of Darrington (van o.m. de Britse con
sumentenbond en de open universiteit)
en zijn zeventienjarige dochter ging Pa
mela een honderd treinreizigers inter
viewen om erachter te komen voor wel
ke onderwerpen ze zich interesseerden.
Een derde bleek geïnteresseerd en zou
lessen waarderen in Frans, antiek, auto-
onderhoud, Spaans, Italiaans, Duits en
tuinieren in die volgorde van voor
keur. Zeven forensen boden hun dien
sten aan als docenten. De klas in de
trein leek dus mogelijk. In vijf vroege
treinen uit Cambridge werden nog meer
vragenlijsten uitgedeeld en de reacties
waren zeer positief. In totaal waren
er twee forensen die „het te vroeg von
den voor studie en liever nog wat wil
den slapen," volgens Mrs. Le Pelley.
Leerkrachten
De trein met de meeste leergierig
heid bleek die van 7.17: 56 studenten
en docenten. Mrs. Le Pelley schreef ie
der van hen en belegde een stichtings
vergadering in een rijtuig waarop Bri
tish Rail het bordje Study Club had
Kom kijken bij: s
aangebracht. Een aantal dingen bleek
gemakkelijk te regelen. Er werden zit
plaatsen verdeeld om gelijkgestemden
bij elkaar te brengen en de enkelingen
die voor de lesstof van hun voorkeur
geen medestudenten hadden gevonden,
kozen voor het vak van hun tweede
keus.
Moeilijker was het volgende probleem.
Drie groepen waren geinteresserd in an
tiek, maar er was geen enkele aanmel-
Au of OU
We hebben in ons Taaipraatje al eens
de spellingsmoeilijkheden die de „ijt-
jes en de eitjes" kunnen veroorzaken
besproken. Bij de spelling van woorden
met „au of ou" komen minder fouten
voor, m.aar soms kan er toch twijfel be
staan.
De pijnlcreet „au" levert bij niemand
moeilijkheden op, als het al geschreven
moet worden. Anders is het met lauw
en louw. Dat water is lauw. In plaats
van januari wordt een enkele keer de
naam louwmaand gebruikt. De oor
sprong van dit „louw" is niet bekend.
Men denkt volgens het Woordenboek
Nederlandse Taal aan „looien". Janua
ri was dan de maand waarin het leer
werd gelooid. In het Bargoens (de die-
ventaal) betekent louw: weinig of niets.
Hij heeft louw kans: Hij heeft geen
schijn van kans. Louwpoekelen; weinig
of niets zeggen. Ik moet louw smoezen,
maar ik smoes louw (opbiechten): Ik
moet voor de rechter verschijnen, maar
ik zeg niets.
Iemand nabauwen betekent iemands
woorden herhalen, meestal met een
spottende bijbedoeling. Een huis bou
wen.
Wenkbrauwen met au. Bier brouwen
m.et OU.
Een kauw is een vogel, behorende tot
de familie der kraaien. Ook het werk
woord kauwen schrijft men met au.
Hij stond in de kou is vanzelfspre
kend met ou. Kouw kan (gewestelijk)
ook kooi betekenen. Kouten voor gezel
lig praten.
Oppassen geblazen is het met hauw
en houw.
Een hauw of hauwtje is de peulvor-
mige vrucht (zaaddoos) van sommige
bloemen o.a. bij de kruisbloemen, zoals
de muurbloem.
Een houw is een slag met een scherp
wapen. Een sabelhouw, (vergelijk: steen
houwer, beeldhouwer.)
Voor dag en dauw opstaan.
Douwen van duwen. Wegens dat ver
grijp kreeg hij een zware douw.
Katten mauwen. Een vervelende vorm
van miauwen. Een jurk met wijde, lan
ge of korte mouwen.
Een leeuw houdt van rauw vlees. We
gens een sterfgeval in de rouw zijn. Een
wouw is een roofvogel.
Een gouden horloge. Hij heeft gauwe
handjes, hij is een gauwdief. De rivier
bij Gouda heet de Gouwe.
De Betuwse plaats Maurik wordt abu
sievelijk nog wel eens met ou geschre
ven: De familienaam kent beide spel
lingen: van Maurik, maar ook van Mou-
rik.
Grauw voor grijs met au. Ook grau
wen en snauwen. Grouwen is een ge
westelijk woord voor gruwen. Ergens
een afschuw van hebben.
Nauw betekent eng. Nou (van nu): zo
is het nou maar net.
Een zouwe of zuwe is een looppad
door een moeras. Een spouwmuur.
Schauw, een Zuid-Nederlandse sa-
samentrekking van schaduw. Schouw
voor stookplaats. Ook in: schouw hou-
d enover sloten en vaarten: een inspek-
tie van een waterschap.
(Nadruk verboden)
ding van lesgevers op dat gebied. Het
zou moeilijk zijn om docenten te vin
den, want de opzet was dat alles kos
teloos zou gaan wie studeerde of do
ceerde zou het alleen maar voor zijn
genoegen doen.
Hier boden de onderwijsinstanties van
het graafschap hulp en het bleek mo
gelijk een reeks gastdocenten aan te
trelcken die er geen bezwaar tegen had
den om zonder honorarium en erg vroeg
lezingen te houden. Overigens: al doet
iedereen het voor zijn plezier, bij som
migen is de ernst zo groot dat ze na
een seizoen in de „Brain Train" van
plan zijn deel te nemen aan examens
voor een diploma. En de groep die ar
cheologie studeert in de trein uit Cam
bridge neemt opgewekt huiswerk mee.
Voorol hobby's
De lessen die het meest in trek zijn
gaan over hobby's: schaken, bridge, tui
nieren, antiek, fotografie en zelfs wijn
proeven. En natuurlijk talen. Populair
zijn ook onderwerpen als auto-onder
houd en eerste hulp. Veel gevraagd is
wiskunde, computerwetenschap en
boekhouden. Natuurkunde, waarvoor
een docent zich aanbood, had echter
geen afnemers. De meeste docenten
hebben op de een of andere manier iets
te maken met hun leerstof, maar de
meesten zijn geen leraren van hun vak.
De breintrein moet ook wel op basis
van vrijwilligheid werken en niet als
een school of een bedrijf de kosten
zouden er niet uitkomen. Een enkele
keer heeft Mrs. Le Pelley een echte le
raar gehuurd als er geen vrijwilliger
was. De Britse spoorwegen schonken het
retourtje en de leerlingen waren bereid
het honorarium samen te betalen. Me
nigmaal echter vond Mrs. Le Pelley
een officiële instantie bereid om met
een leraar bij te springen om een cur
sus aan de gang te houden.
Mrs. Le Pelley ziet haar breintreinen
van nu als een begin dat zou kunnen
uitgroeien tot een landelijk netwerk
van leslokalen op rails. Als iemand haar
initiatief wil navolgen zal die het wat
gemakkelijker hebben doordat Mrs. Le
Pelley een boekje heeft geschreven
waarin alle mogelijkheden en proble
men en fouten bij het organiseren staan
vermeld; het is uitgegeven door de Mu
tual Aid Centre, een organisatie die sa
menwerking op kleine schaal propageert
binnen groepen consumenten (adres: 18
Victoria Park Square, London EC29PF,
Great Britain; titel: Go to work on a
Brain Train).
Pamela's boek heeft al geïnspireerd
tot studie in de trein van Geelong naar
Melbourne in Australië. Hier had men
bijzonder succes met een cursus auto
techniek, waarvoor de leraar onderde
len van de motor meebracht voor de
monstratie. En in Zweden, waar al eens
een cursus „Engels per trein" is geweest,
zijn plannen om zoiets nog eens te pro
beren met een verscheidenheid aan on
derwerpen.
Wêmm
ZANDPAD 13 - TEL. 01870 - 2GI4 - 4238 of 0187'ï-1588
Gehele woensdagmiddag en zaterdag na 3 uur gesloten.
De massale sterfte van de in de Ooster
schelde gezaaide oesters, die werd ge
vreesd toen dit voorjaar het broed over
dekt bleek met mosselzaad is uitge
bleven.
De oesters hebben het overleefd, maar
de oesterskwekers zullen het jaar 1979
wel in geheugen houden, omdat de
financiële strop, die het gevolg is van
deze zaadval, hard aankomt.
De oesters zijn klein gebleven. Ze
brengen dus veel minder op. Daarnaast
kost het verwijderen van het mossel
zaad extra geld, zodat het zich laat
aanzien, dat de kosten (aankoop plus
bewerking) niet door de opbrengst zul
len worden gedekt.
Het mosselzaad, dat door de oester
kweker samen met de oesters wordt
opgevist, brengt nog wat geld op. De
mosselkwekers geven er een prijsje voor
want het is van goede kwaliteit.
De oesterkwekers weigeren om de
mosselkwekers zelf het mosselzaad te
laten wegvissen. Daardoor zouden teveel
oesters verloren gaan, want het vistuig
van de mosselkweker, de mosselkor, is
veel zwaarder dan de gebruikelijke oes-
terkor. Zo proberen de oesterkwekers
momenteel hun percelen zo goed moge
lijk schoon te maken en op een schoon
gemaakt deel van het perceel worden de
schoongemaakte oesters zorgvuldig en
behoedzaam neergelegd.
Men hoopt in november en december
ff
telt duixenden abonner's
en wordt op Goeree-Overflakliee
üo Koed als
huis-aan-hiiU gelexenl
OOLTGENSPLAAT
Bejaardenmiddag
De eerstvolgende bejaardenmiddag in
„Elthato" zal gehouden worden op don
derdag 1 november a.s. om 2.30 uur. De
andere datum is vervallen omreden dat
het gebouw dan bezet is.
deze oesters zoals ieder jaar weer te
verkopen en men is benieuwd naar de
prijs die men ervoor maken kan.
De visserijbioloog drs. R. Dijkema is
niet optimistisch over de toekomst. Hij
verschilt met de oesterkwekers van me
ning over de bruikbaarheid van de per
celen in de voorgaande jaren. Drs Dij
kema vreest dat de oesterpercelen voor
de volgende jaren (3 of 4 jaar) teveel
vervuild zullen zijn om goede oesters
te kunnen kweken. De oesterkwekers
zelf tillen daar minder zwaar aan. Wel
licht zou het goed zijn de proef met het
uitzaaien van jonge krabbetjes nog eens
te herhalen op de Yersekese Bank.
In de Waddenzee (sommige gedeel
ten) hebben de krabbetjes voor een ge
deeltelijke opruiming van het zaad ge
zorgd. Mosselkwekers die begin juli hun
getroffen percelen al hadden afgeschre
ven, kunnen in sommige gevalllen toch
nog van die percelen leveren.
Overigens werd aan de veiling te
Yerseke deze week een triest record
geboekt, er werd een partij mosselen
aangevoerd, met een tarrapercentage
van 78»/o. Commentaar daarbij is over
bodig, of het zou moeten zijn, dat dit
illustreert, hoezeer een kweker zijn best
doet toch aan de markt te komen.
VEILIGHEID EN BEVEILIGING
Het TBBS (Technisch Bureau ter Be
vordering van Schadepreventie), het al
gemene preventie-instituut van de ver
zekeraars, heeft onder de titel „Veilig
heid en Beveiliging" een preventiecou
rant voor Nederland uitgegeven.
In deze 12 pagina's dikke courant
worden een groot aantal preventietips
gegeven op velerlei 'gebied.
Zo zijn onder meer tips opgenomen op
het terrein van de brandpreventie, vorst-
schadepreventie, inbraakpreventie en
tips voor het gebruik van personen- en
bedrijfwagens.
Het TBBS hoopt met deze tips in deze
preventiecourant te bereiken dat veel
schades en ongevallen achterwege blij
ven.
Belangstellenden kunnen deze cou
rant door middel van een briefkaart
kosteloos aanvragen bij het TBBS, Post
bus 54 te Baam.
