Afscheid ds. H. Visser van
Herv. Gem. Nieuwe Tonge
Nieuws
KERSTPAKKETTEMSHOW
Totale opheffings
uitverkoop
Dirk Verkerke
„Onder de
Oranjevlag"
uit de kerken
ver. „Ontspanning'' te
if: ffde Heere iieeft gegeven;
de Heere iieeft genomen'^
Dam- en Scliaak-
Ouddorp
Stichting Bej. werk
„Oostflakkee''
- Vooriiciitingsmiddag
Volleybal
3-2 nederlaag
voor intermezzo
H.H. Zakenlieden,
Voor U misschien nog wat vroeg, maar wij zijn al volop bezig.
In onze showroom staan ze weer voor U klaar, een schitterende
sortering geschenkpakketten.
U kunt ze op Uw gemak komen bekijken, dagelijks van 8 tot 12
uur en van 1 tot
5 uur. .m^'^mm»
Zaterdags van 10 tot
12 uur en van 1 tot 5
uur.
Na telefonische
afspraak kunt U ook
's avonds terecht.
We staan voor
U klaar.
DEN HERTOG B.V.
Oost-Havendijk 8 DIEKSLAND
Tel. OIS'Ï'Ï -1968 of 2544
Alles moet weg - NU 10% KORTING
Grijp uw kans
IJzerwaren - Gereedschappen
MIDDELHARNBS
SUPERMUIZEN
IN OPMARS
NIET UIT HET OOG
TE VERLIEZEN
VffiBVOLGVKRHAAL
BlBdat 3
„EILANDEN-NIEUWS'
Dinsdag 23 oktober 1979.
„De Heer, 't zü 'g in of uit moogt
gaan, en waar 'g u heen moogt spoeaen.
Zal eeuwig u behoeden"; üe Hervorm
de Gemeente van Mieuwe ïonge heeft
het zonuagmidaag in een pracncig ge
dragen zaïig toegezongen aan haar siihei-
denue preumant, as. H. Visser aie naar
KatwijK aan Zee vertrelct. Een vone
kerK, gevuld met genouiguen van elders
en een trouw opgejsomen gemeente was
getuige van een gevoelig aisciieia, waar
uit as. Visser overigens alle sentiment
traentte te weren om het volle hcni op
de Christus Gods te laten sch\jnen.
Samen met de Gemeente maakte ds.
Visser de balans op van de ruim 4 jaar
waarin iiij in Nieuwe Tonge heeft ge
werkt. Daarbij herinnerde hij aan d.e
woorden waarmee hij destijds inirede
had gedaan, onileend aan wat in Eze-
chiel 34 gescnreven siaat: „...op een
goede weiae zai Ik ze weiden, heï ver
lorene zal Ik zoeken en het weggedre
vene zal Ik wederbrengen, het kranke
zal Ik sterken". Ds wist het in de
voorbije jaren vervuld, zowel ook als
de dreiging die in de tekstwoorden
volgt: „maar het vette en het sterke
zal Ik verdelgen, Ik zal ze weiden met
oordeel.
Hoofd voor hoofd werd door ds. ge-
conironteerd met de beslissende vraag
van welk nut hem of haar de gebrachte
prediking is geweest. Het deed ds. goed
te weten dat de goede Herder ook in
de gemeente van Nieuwe Tonge een
spoor getrokken heeft. Tot hen die nog
slechts tot het horen, maar nog niet
tot het zien van de Herder gekomen
zijn, sprak ds. een troostvolle raad: „Ga
achter Hem aan; de afstand is slechts
een open oor. Slechts één woord en U
bent behouden".
Ds. Visser baseerde zijn afscheidspre-
diking op Joh 10 vers 27 en 28 waarin
God zegt Zijn schapen niet verloren te
laten gaan maar hen het eeuwige leven
te geven: „zij zullen niet verloren gaan
in der eeuwigheid en niemand zal ze
uit Mijn hand rukken."
Achtereenvolgens bezag ds. het merk
teken van de schapen, de kenmerken
van de schapen en de verzekering aan
de schapen. Merktekenen zijn dat de
schapen van de Vader gegeven zijn; dat
ze niet gestolen zijn maar met kostbaar
Middelaarsbloed zijn betaald. Als ken
merk noemde ds. dat ze naar Zijn stem
horen, die herkennend uit duizenden
stemmen die in de wereld opgaan, we
tend dat alle Halleluja geroep van vrede
vrede en geen gevaar hen niet tot
voedsel dienen kan.
Sprekend over het derde punt, de
verzekering aan de schapen dat ze eeu
wig leven zullen hebben waarschuwde
ds. tegen een voorgewend „leven". „Al
leen die in de Zoon gelooft die heeft
het eeuwige leven!" verzekerde ds, ze
ker betuigend dat de schapen die de
Zijnen zijn niet verloren zullen gaan, te
midden van de wolven en alle aanval
len ten spijt. Niemand zal ze uit Zijn
hand rukken, twee doorboorde handen
houden de schapen vast", predikte ds.
Dat zeker wetend kon ds. Visser de
gemeente gerust in die handen leggen:
„Hij zal Zijn kudde weiden gelijk een
herder; Hij zal de lammeren in Zijn
schoot dragen en de zogenden zachtjes
leiden". Ds wenste de gemeente toe
de on verderfelijke kroon der heerlijk
heid te mogen behalen, met welke wens
hij zijn prediking besloot.
Toespraak
In een toespraak die ds. daarop liet
volgen richtte hij zich tot meerderen
met wie hij in de voorbije wier jaar
contacten had gehad. O.m. dankte ds
het College van B en W voor de onder
vonden medewerking waarvan het in
aanbouw zijnde verenigingsgebouw een
tastbaar bewijs is. Hij wenste het colle
ge bij haar zware en verantwoordelijke
werk de zegen toe van de Allerhoogste
God tot Wiens dienaresse zij geroepen is.
Ds. sprak ook woorden ten afscheid
tot classis en ring, de vertegenwoordi
gers daarvan dankend voor de onder
vonden steun in het werk ten behoeve
van beiden gedaan. Ds. wenste zijn
Ring-coUegae toe het wapen van het
Woord recht te hanteren bij alles wat
hen te doen en te wachten staat. Voorts
werden hartelijke woorden gericht tot
de vertegenwoordigers van de Ger. Ge
meente, de organist, koster en hulpkos
ters, verenigingen, Chr. scholen en zon
dagschool, kerkeraad, kerkvoogdij en
het college van notabelen. Ds. was de
kerkeraad erkentelijk voor de open wijze
waarop men elkaar wederzijds
had benaderd. „Dat kan zo zei hij
in het besef dat we in de dienst van de
Koning der kerk niet onszelf maar de
gemeente hebben te dienen". Ds droeg
de kerkeraad dan ook met vertrouwen
de herderlijke zorg over de gemeente
op. Van de gemeente zei ds met weemoed
afscheid te nemen. „Ik wil emoties
achterwege laten en van mijn vertrek
naar Katwijk niet meer zeggen dan dat
de bedoeling van God naar die Gemeente
ligt". Ds kon van de gemeente scheiden
in de wetenschap haar het Woord te
hebben gepredikt, wetend ook dat de
verkondiging van het Woord voort zal
gaan. „Wat ik U voorts te zeggen had,
heb ik U gepredikt", zo eindigde ds, de
gemeente als „laatste woord" wijzend
op Hem.Die gezegd heeft: „Ik ben de
Alpha en de Omega, het begin en het
einde, de eerste en de laatste. Houdt
wat gij hebt, opdat niemand Uw kroon
neme."
Sporen nagelaten
Het was ds A. Beens van Sommels-
dijk die namens Classis en Ring een
afscheidswoord sprak. Daarin verklaar
de ds. Beens dat zijn scheidende collega
in beide verbanden zijn sporen heeft
nagelaten en hij dankte hem daarvoor
hartelijk. Ds. Beens wist weliswaar hoe
zwaar het consulentschap zal kunnen
zijn, maar hij nam dat op zich, hopend
dat hem daarvoor van God de kracht
gegeven zal worden.
„Het is kostelijk bij het scheiden van
een gemeente het geweten zuiver te
mogen stellen", aldus ds Beens; „het is
geen geringe taak om kruisgetuige te
zijn; dat is een stuk zelfverloochening
die Hij U heeft willen schenken".
Zich richtend tot de gemeente sprak
ds Beens de hoop uit dat spoedig de
leeggekomen predikantsplaats vervuld
zal worden door een nieuwe dienaar
die de volheid van de Schriften verkon
digt zodat hij tot rijke zegen moge zijn.
Gegeven en genomen
Namens de gemeente sprak ouderling
P. Vreeswijk gevoelvolle afscheidswoor
den. ,,We hebben U destijds op wonder
lijke wijze van God ontvangen", zo zag
dhr Vreeswijk op het begin van ds'
Nieuwe Tongse periode terug, vervol
gens stilstaand bij het punt waarop ds
de gemeente bijna ontvallen was toen
hij door een hartinfarct getroffen werd.
De Heere heeft ons U gegeven, Hij heeft
U rijke zegen gegeven op Uw arbeid die
U verrichtte in de wetenschap gezon
den te zijn door de enige Herder; maar
nu heeft de Heere ook genomen", zo
bezag dhr Vreeswijk. Spr doelde voorts
op de grote troost dat het Woord des
Heeren blijft waarom hij de gemeente
ernstig opriep in de vacature tijd de
diensten niet te verzuimen. Spr sprak
ook woorden van dank jegens mevr
Visser, met name ook voor haar ver
schenen pennevTUchten voor de jeugd,
om tenslotte de gemeente te verzoeken
ds Visser als een laatste bede de verzen
3 en 4 van Psalm 121 toe te zingen.
De dienst werd daarop door ds Visser
met een kort dankwoord en het uit
spreken van de zegenbede beëindigd.
NED. HERV. KERK
Beroepen te: Papendrecht T. Lekker
kerker te Ede. Vriezenveen C. v. Steeg
te Dussen. Aalst kand. P. v. Trigt te
Papendrecht. Surhuizum kand. A. Sloof
te Papendrecht. Meerkerk G. Voordijk
te Oldebroek.
Aangenomen naar: Werkhoven G. Jan
sen te Voorthuizen. Rijssen J. v. Wier
te Kampen. Nijkerkerveen H. Jonker
te Lekkerkerk.
Beaankt voor: Baam J. Wieman te
Vlaardingen. Barendrecht J. den Hoed
te Sliedrecht.
Hereniging: Op de j.l. gehouden ge
combineerde synode der Ned. Herv. Kerk
en de Gereformeerde Kerken is una
niem besloten om op de weg die naar
hereniging leidt, verder te gaan. Het
meest opmerkelijke hierbij was, dat ook
de afgevaardigden, behorend tot de Ger.
Bond zich hiervoor verklaarden. Voor
heen en zelfs vlak vèór de synode, had
het hoofdbestuur zich hiervan gedis-
tancieerd.
GEREP. KERKEN
Beroepen te: Charlotteville (C) T. Ou-
wehand te Lutten. Den Helder J. Meyer
te Erica.
Aangenomen naar; Breda G. Kerssies
te Ommen.
Bedankt voor: Uithuizen G. Termaat
te Andel, die een beroep naar Goor
heeft ontvangen en aangenomen.
GEREF. KERKEN Vrijgemaakt
Beroepen te: Hoogeveen P. Groenen-
berg te Stadskanaal. Assen R. Timmer
man te Heemse. Kampen A. Hendrikse
te Amersfoort, Burlington (C) W. Pou-
welse te Bergentheim.
Bedankt voor: Doesburg R. Timmer
man te Heemse. Brunssum A. Kooy te
Enschede. Driebergen en Zaandam B.
Kamphuis te Vlissingen.
CHR. GEREP. KERKEN
Beroepen te: Groningen J. Starreveld
te Delft. Zuidland kand. J. Boiten te
Zeist.
Aangenomen naar; Driebergen A. v.
d. Vlies te Nieuwpoort. Haarlem-C D.
Quant kand. te Apeldoorn.
Bedankt voor: Biezelinge, Deventer,
Emmen en Ermelo kand. D. Quant.
Bundas (C) A. Baars te Urk.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te: Apeldoorn C. v. d. Poel
te Yerseke. Gorinchem J. Koster te
Barneveld. Scherpenisse M. Kleppe te
Woerden.
Uitslagen 8 en 15 oktober 1979.
Schaken:
L. Jongkoen - M. Breen 0-1
J. Breve - Kr. v. d. Wende 0-1
J. Meijer - C. Wassenaar 0-1
N. A. L. v. Doorn - J. Soeteman V2 - V2
J. Grinwis - J. Tanis 0-1
C. Orgers - J. Grinwis 0-1
J. Soeteman - J. Meijer 1-0
N. A.: L. V. Doom - J. Breve 0-1
M. Breen - C. Orgers 1-0
------O------
Op woensdag 24 oktober 1979 komt
notaris M. A. Korbijn te Oude Tonge
een inleiding houden over testamenten,
erfenissen enz.
Tijdens deze inleiding worden u 2
folders verstrekt over „familierecht" en
„funktie en werkterrein van de notaris".
Deze inleiding vindt plaats in; Oude
Tonge, Dienstencentrum Bemhardstraat
27.
Datum en aanvangstijd: woensdag 24
oktober a.s. om 14.00 uur.
Voor eventueel vervoer kunt u op
bellen: 01873 - 1676.
STELLEND AM:
CONCOURSSUCCES
Op woensdag 17 okt. nam de Chr.
Gem. Zangver. „Soli Deo Gloria" te
Stellendam deel aan het concours uit
geschreven door de afd. Rotterdam van
de Kon. Chr. Zangersbond in de Vrij
Ev. Kerk te Rotterdam.
Zij kwam uit in de ere-afdeling met
als verplicht werk: lek seg adieu, oud
Ned. Volkslied van een anonyme com
ponist en als vrij nummer: Das ist je ge-
wiszlioh wahr (naar 1 Tim. 1 15 en 16)
van W. Lüderitz. Ze behaalde met deze
werken met 339 punten een mooie Ie
prijs. En en ander werd uitgevoerd o.l.v.
de dirigent C. C. v. d. Heuvel.
Bedankt voor: Hoogvliet J. Driessen
te Moerkapelle. Hilversum, Bodegraven,
Werkendam en Gorinchem J. Koster te
Barneveld. Leerdam W. Hage te Rotter
dam-W. St. Catharines (C) A. Vergunst
te Veen. Terwolde, Middelburg en Em-
meloord A. Moerkerken te N. Beyerland.
Oudemirdum A. Hoogerland te Krab-
bendijke.
THOLEN
Bekwaamheid vishandel. De Stich
ting Vakopleiding Vishandel (Stivavi)
is dinsdag met 30 cursisten een cursus
begonnen voor het vakdiploma. De cur
sus wordt gegeven in de huishoudschool
en moet volgens de leraar G. M. J.
Geeraerts, indien mogelijk, een blijven
de cursusplaats blijven voor Zeeland en
Brabant. Het praktij konderricht wordt
gegeven in de bedrijfshallen van de
firma P. J. Deurloo aan de Contri
Escarpe. De deelnemers aan de cursus,
mannen en vrouwen, komen uit Wal
cheren, de Bevelanden, Zeeuws Vlaan
deren, Schouwen Duiveland, Tholen en
Brabant.
Snelheidscontrole. Bij een snel-
heisdcontrole van de rijkspolitie werden
op Tholen 9 en op Sint Philipsland 6
bekeuringen afgegeven. Dertien perso
nen betaalden direkt de boete, de ande
re twee willen hun zaak voor het kan
tongerecht bepleiten.
Mutaties politie. Wachtmeester Ie
kl. van de rijkspolitie H. Krijger uit
St. Maartensdijk is dezer dagen over
geplaatst naar de recherchedienst te
Middelburg. Wachtmeester J. Joosse
wordt per 1 november rayoncomman
dant te Aagtekerke. Zoals reeds eerder
gemeld is wachtmeester Ie kl. J. de
Wever naar Sint Jansteen vertrokken.
In hun plaats komen nu bij de groep
Tholen de wachtmeesters J, C. Binnema
uit Twello, F. v. d. Scheen uit Rhenen
en C. N. van der Dielen uit Brouwers
haven.
Welzijnscommlssie. Nadat de wel-
zijnscommissie een inventarisatie heeft
gehouden onder de 120 verenigingen op
Tholen, gaat zij een aantal inspraaka
vonden houden. Dat wordt dan op 23
oktober Scherpenisse in Holland Huis;
24 oktober Sint Maartensdijk in Halstin-
ge; 25 oktober Oud Vossemeer in De
Vossekuil; 30 oktober Sint Annaland in
het dorpshuis; 1 november Poortvliet in
't Ouwe Raed'uus en 6 november Tholen
in Gasthuiskapel. Alle inwoners van de
gemeente Tholen krijgen een brief thuis
waarin het welzijnsbeleid nader wordt
beschreven.
ST MAARTENSDIJK
Zang in het bejaardentehuis. Het
Oud Vossemeerse Christelijk Gemeng
de Zangkoor had op in het bejaarden
tehuis De Maartenshof. Het koor stond
onder leiding van de heer A. Ridderhof,
organist was de heer C. Droogers.
De dames van Intermezzo hebben in
Oudenbosch met 3-2 verloren van de
Zebra's. De ploeg van Ton Friederichs
draaide tamelijk stroef en kwam pas
ap dreef toen een 3-0 nederlaag nog
een kwestie van één punt was. Bij 9 -
14 in de 3e set kreeg Intermezzo plotse
ling de wind weer in de zeilen. De
thuisclub moest de 3e set inleveren
evenals de 4e. Intermezzo had weer
kansen. Bij de veldwisseling halverwe
ge de 5e set stond het met 8-5 voor.
Toen hervond De Zebra's zich weer
en zakte Intermezzo w^eer terug waar
door het toch nog 3-2 voor de thuis
ploeg werd.
Het 2e damesteam leed de tweede
achtereenvolgende nederlaag. In Zierik-
zee werd het 3-1 voor Mevo. Het 3e
damesteam stuitte op Beursgroep/Apollo
2. In Numansdorp werd het 3-1 voor
de thuisploeg, die het snel net iets slim
mer speelde want van krachtsverschil
was nauwelijks sprake.
Het 4e damesteam verraste met een
overwinning. Werd vorige keer de 4e
set met 15-0 verloren, dit keer lieten
de dames het niet zover komen. Holle-
mare 3 uit Zwartewaal won duidelijk
de Ie set, maar daarna gaf Intermezzo
de toon aan hoewel de ploeg de zege
bepaald niet cadeau kreeg. De setstan
den waren 7 - 15, 15 - 13, 15 - 5 en
15 - 12.
De heren 1 van Intermezzo waren
zaterdag vrij. Het 2e herenteam won
in een aantrekkelijke wedstrijd uit in
Strijen van Volley Quick, een debutant
in de 2e klasse die de eerste nederlaag
in twee jaar te slikken kreeg.
Het 3e en 4e herenteam gingen vrij
dagavond naar Zierikzee om tegen resp
Mevo 1 en 2 te spelen. Beide teams
moesten met een 3-1 nederlaag huis
waarts keren. Heren 3 verloor tegen
Mevo 1 de eerste en tweede set met
15-7, waarna het met 15-8 goed
terugkwam. Mevo 1 was echter sterker
en onderstreepte dit door de 4e set
weer met 15 - 'T te winnen.
Heren 4 speelde tegen MevO' 2 een erg
spannende wedstrijd die maar op het
nippertje verloren werd. De setstanden
waren hier 10 - 15, 15 - 13, 15 - 11 en
15 - 13. 3 - 1 voor Mevo 2 dus.
Door een internationale firma voor
het verdelgen van schadelijk ongedierte
werd geconstateerd dat een groeiend
aantal van onze huismuizen (de muis
musculus) resistent is geworden tegen
de gebruikelijke bestrijdingsmiddelen.
Deze supermuizen, die in uiterlijk niet
verschillen van de gewone muizen, zijn
al in grote getale onder ons en ver
meerderen zich snel. Zij zijn in staat
grote doses anticoagulanten te veror
beren zonder hieraan te sterven. De
doeltreffendheid en veiligheid van deze
produkten was zo groot dat ze vrijwel
universeel als enig verdelgingsmiddel
werden toegepast. De huismuis is een
zeer schadelijk knaagdier dat de gezond
heid van de mens in gevaar kan bren
gen door met hun uitwerpselen en urine
etenswaren te besmetten en in sommige
gevallen door ziekten over te brengen
(trichinose bijvoorbeeld, een kleine soort
worm dat zich in ingewanden en spieren
vastzet). Bovendien kunnen ze met hun
geknaag grote schade aanbrengen aan
woon- en bedrijfsruimten. Uit ervaring
is gebleken dat bedrijven, vooral die
waar voedingsmiddelen worden gefabri
ceerd, opgeslagen, verkocht of opge
diend, al ernstige schade ondervinden
van de supermuis. Het ongeluk wil dat
hij zich zo buitengewoon snel kan ver
menigvuldigen. Jonge muizen zijn na
tien weken al geslachtsrijp. Zij kunnen
tot acht maal per jaar jongen. Zodoen
de kan een muizenf amilie, uitgaande van
één enkel paartje, binnen een jaar
2.700 leden tellen. Een van de meest
veilige middelen om de muis in de
woning te lijf te gaan is nog altijd de
huiskat. Daar wordt hij beslist niet
resistent tegen. De katten dienen ech-
Ongeveer SO'/o van alle onderwijs
vereist een goed zicht. Leren lezen,
schrijven, rekenen enz. zijn in normale
Scholen onmogelijk zonder dat het kind
zowel op zijn schrift als op het school
bord goed kan zien. Geen wonder dat
sommige kinderen die moeilijk leren,
later blijken een bril of kontaktlen-
zen nodig te hebben.
Goed zien is echter meer dan alleen
van ver of dichtbij kunnen lezen. Vroe
ger werd in de regel bij een onderzoek
alleen gelet op de funktie van het oog
als camera, als optisch apparaat. Maar
het is goed mogelijk dat een bijziend
kind een bril heeft om ver te zien en
toch blijft het klagen over hoofdpijn
en vermoeidheid. Dan is een volledig
optometrisch onderzoek noodzakelijk.
Daarbij wordt niet alleen het vermogen
om op afstand en van nabij te zien
getest, maar ook de accomodatie van
de ogen, dat wil zeggen het gemakkelijk
van ver naar dichtbij zien of omge
keerd; het stereoscopisch zien, met an
dere woorden het schatten van afstand
en het waarnemen van reliëf; de kon-
vergentie; het vermogen beide ogen op
een en hetzelfde punt te richten en nog
tal van andere aspekten.
Pas na de analyse wordt uitgemaakt
of het kind een bril, kontaktlenzen en/
of visuele training nodig heeft.
Eén op de vijf kinderen ziet slecht...
weet u zeker dat uw kind daar niet
bijhoort?
ter wel gesteriliseerd, opdat we bin
nenkort niet een wilde kattenplaag
krijgen.
door Ik Penning
Vitgevert) W. M. den HertoE
50
„Ik vrees, dat uw doel Gravesloot
is, en daarom wil ik u waarschuwen".
De kolonel fronste de wenkbrauwen,
hij met grimmige stem.
„Daarvoor, dat u te Gravesloot een
allergemeenste strik wordt gespan
nen".
Het was er uit, en de jongen haalde
diep adem.
„En de gids, die ge daar by u hebt, is
de man, die aan de troepen van generaal
Luxemburg de weg wees over de Kame-
rikse kaden".
„Halt!" riep de kolonel met donde
rende stem, en de gehele troep stond
stil. Allen waren verbaasd, en boer Ten
nissen keek nog het meest verbaasd van
allen.
„Ik begrijp die jongen niet", zei de
boer: „hij raast".
„Kolonel", ging Andries voort: „daar
liggen te Gravesloot duizend Fransen
met geschut, en ziet u die twee hoeren
hof steden ginds? Daar schuilen er ook
nog vijfhonderd het is de doortrapste
hinderlaag, die denkbaar is".
„Dat zijn zware beschuldigingen",
antwoordde de kolonel op langzame
toon: „Teunissen, wat zegt ge daarop?"
„Ik heb immers reeds gezegd, dat die
jongen raast. Hij is gek stapelgek.
Dit is het derde voorbeeld, dat ik binnen
twee dagen aantref van mensen, viae de
oorlog in 't hoofd is geslagen".
„Heet de kerel nu Teunissen?" vroeg
Andries. „Toen hij aan de ruiterij van
Condé de weg wees door de Rijn, liet hij
zich Jan Pietersen noemen. En gister
avond onderzocht hij de kaden nu
herken ik zijn regenmantel".
Maar de boer had al weer zijn gemoe
delijke bedaardheid herwonnen, en de
kolonel geraakte in twijfel, wie hij nu
toch eigenlijk moest geloven, toen daar
plotseling een licht als een bliksem
straal opflikkerde van Gravesloot, en
een kanonskogel op dertig pas afstand
van de kolonel in de modder smoorde.
Het was een voorbarig schot. De kom-
mandant van Gravesloot had blijkbaar
gevreesd, dat de buit hem zou ontgaan,
en dat voorbarig schot was voor de ko
lonel een openbaring.
„Grijpt de spitsboef!" was zijn eerste
woord.
Maar glad als een aal wist de spion
zich aan de greep te ontwringen. Hij
sprong over de brede sloot, waar het
struikgewas hem schuiling bood. Hij
keerde zich echter nog eenmaal om, en
de vuisten ballend, riep hij met een
grimmige vloek: „De afrekening komt
later, veekoopman van Naarden!"
HOOFDSTUK XXII
De aanslag op Woerden was mislukt,
omdat Gravesloot en de Grevenbrug
door omtrekking in 's vijands handen
waren gevallen. Reeds in de voormiddag
van de 12de October gaf de Prins het
bevel tot de aftocht. Hij werd gedekt
door een levendig geschutvuur van de
graaf van Hoorn, die op Linschoten
terugtrok, terwijl de strijdmacht van de
Prins weer op Bodegraven marcheerde.
De Nederlanders trokken eerst terug,
toen de Kapitein-Generaal het bevel
daartoe gaf. Het was een geregelde te
rugtocht, geen vlucht; slechts met weer
zin keerden de Nederlandse krijgslieden
aan de vijand de rug toe, en generaal
Luxemburg waagde het niet, die terug
tocht te bemoelijken. Het was de eerste
keer in deze oorlog na de rampspoedige
Junidagen, dat de Nederlanders de vij
and in een geregeld gevecht hadden
ontmoet, en deze ontmoeting had hem
respect afgedwongen.
De Prins zag in de Freinse overwinning
een Pyrrhusoverwinning. Zijn leger was
hem werkelijk meegevallen. Zelfs ves
tigde zich bij hem de overtuiging, dat
dit leger niet alleen in staat zou zijn,
de Hollandse waterlinie met succes te
verdedigen, maar ook een tocht tot in
's vijands land te wagen. En op die te
rugtocht naar Bodegraven, terwijl de
ingezetenen met teleurgestelde gezich
ten het leger zagen voorbij trekken,
rijpte reeds in dat geniale brein het plan,
in een stoutmoedige, snelle tocht door
de Spaanse Nederlanden heen Maas
tricht te ontzetten, de Franse grenzen
over te trekken, en Charleroi met zijn
gevulde krijgsmagazijnen te overrom
pelen.
Het bleef niet bij een plan. Met de
voortvarendheid, die de Prins kenmerk
te, bracht hij de zaak vijf dagen later
op een krijgsraad te Gouda, in tegen
woordigheid van admiraal de Ruyter,
in behandeling. Hij zette zijn plan door,
en reeds in de eerste helft van Novem
ber rukte de Prins aan het hoofd van
een flinke krijgsmacht op naar het
Zuiden.
De stoute tocht wekte bij vriend en
vijand een algemene verbazing, en de
meningen over de onderneming liepen
in het vaderland ver uiteen. De voor
zichtige mensen verklaarden, ter wereld
niet te kunnen begrijpen, hoe de jonge
Kapitein-Generaal de vermetelheid zo
ver durfde drijven, om op een ogenblik,
dat de vijand zijn krachten concentreer
de, ten einde bij de eerste krachtige vorst
over het ijs de provincie Holland binnen
te dringen, met 30.000 man de Hollandse
waterlinie te verlaten. In elke stad en
tot in het kleinste dorp van Holland
werd de onderneming druk besproken.
In de barbierswinkel kregen er de bur
gers de hevigste twist over, terwijl de
geheime aanhangers der oude regenten
partij het God geklaagd noemden, het
lot van land en volk in de onbedreven
handen van een twee-en-twintigjarige
waaghals te leggen.
Baas Dirksen dacht er heel anders
over dan deze bedillers. Hij zei, dat de
beste stuurlui aan wal staan, dat de
vrees een slechte raadgeefster is, en dat
een stoutmoedige aanval op de hartader
des vijands de beste verdediging is.
Men begon intussen te merken, dat de
Fransen, nu de Prins met een belang
rijk deel van het leger naar het Zuiden
was getrokken, vermeteler in hun op
treden werden. Zij volvoerden aanhou
dend strooptochten; elke avond was de
horizon verlicht door de vlammen, die
uit de een of andere boerenhofstede
sloegen, en de Staten van Holland, die
de tocht van de Prins hadden goedge
keurd, werden dringend aangezocht, om
aan die Franse buitensporigheden door
het nemen van krachtige maatregelen
paal en perk te stellen.
De Prins had reeds alles in de hoofd
punten geregeld. Veldmaarschalk Jo-
han Maurits van Nassau was comman
dant der stelling Muiden-Nieuwerbrug;
graaf van Koningsmarck in het kwar
tier te Bodegraven, en veldmaarschalk
Wirtz in de stelling Goejan-Verwelle-
sluis Schoonhoven Gorkum.
De beide in de krijgsdienst vergrijsde
veldmaarschalken Nassau en Wirtz had
den de Prins bij het afscheid verzekerd,
de vijand met mannelijke moed te zul
len weerstaan, en in goede eendracht
met de gedeputeerden te velde van de
Staten van Holland gaven zij zich met
volle toewijding aan hun taak. Tussen
de vijf hoofdposten der beroemde water
linie werden op verschillende punten
bakens opgesteld, teneinde elkander te
kunnen seinen omtrent het voortdrin-
gen van de vijand. De Hollandse steden,
met Amsterdam voorop, dat als een
onneembare reuzenburcht oprees boven
de grauwe wateren, verzorgden de mili
tairen van proviand, winterkleren en
brandstoffen, en te Bodegraven werd
als een der belangrijkste plaatsen een
flmke krijgsmacht bijeen gebracht.
De 13de December werden de bur
gers en de boeren van Bodegraven en
omstreken bij trommelslag opgeroepen,
om tegen twaalf stuivers dagloon
in die tijd een hoog loon aan het
opwerpen der aarden verschansingen te
werken. Amsterdam en Gouda waar
borgden de levering der nodige bouw
stoffen en gereedschappen; te Alphen
zouden de stormpalen worden gereed
gemaakt, en reeds de 16de December
kon graaf van Koningsmarck aan de
Staten-Generaal berichten, dat de in
genieurs bezig waren met het kielspit-
ten van de werken.
