10% korting
IEP en ES,
oude bekenden
Kostuums èn kombinaties 10 - 50% KORTING
JAPONNEN vanaf 15^-
JAPONNEN MET JASJE vanaf 50,-
KLEDINGMAGAZIJN
Voorstraat 15
SINT ANNALAND
BLOUSEN vanaf 5r-
Kamgaren MANTELKOSTUUMS v.a. 25r-
ZOMERMANTELS 20 - 40% KORTING
Tel. 01665-2490-2721
Alle niet afgeprijsde
goederen
■Ml I^SW» ^Wr ^S
uit de kerken
Is vegetarisch eten
gezond?
metaal
detectors
GRASZAAD
SILETTA
bladramenas
Dames,
bontmantel
Het Bontpaleis
100^ beloning
TANDARTS
JANSSEN
Voor winter
bloemkool-
planten
naaimachines
V. d. VLIET-
OVERBEEKE
GAAT U
TROUWEN
felicitatie
Biadz.
JSltANOKs.NIBUWS"
Dinsdag 24 juli 1979
SEIZOEN
OPRUIMING
Den Engelsman en van Driel
Als de Es volop in het blad staat, is
het zomer op Flakkee. Bijna als laatste
van onze bomen komt hij pas in blad.
Zelfs toen Holland de bruid was en de
dijken bedekt leken met een fijne slui
er van witte bloempjes van Meidoom
en Fluitekmid, opende de Es nog maar
nauwelijks zijn knoppen. Toch vind ik
het een prachtige boom, met zijn gladde
donker grasgroene bast met fijne te
kening.
's Winters steken zijn stijve takken
krachtig af tegen de lucht en al is het
nog zo koud, zijn stevige knoppen ver
tellen heel de winter door, dat het voor
jaar in aantocht is.
Het duurt inderdaad lang, voordat
die knoppen opengaan, maar dan wuift
hij binnen een paar weken zijn tooi van
geveerde grijsgroene bladeren sierlijk in
de wind. Hij blijft ook lang groen en in
de herfst krijgt het blad een prachtige
warme tint. Het zaad kiemt licht, in de
omgeving van de boom kun je veel
opslag vinden en zou je hem dan op een
gunstige plek uitplanten, dan groeit hij
snel op. Een gunstige plek betekent
voor de Es vruchtbare grond, óf vochtig,
óf kalkhoudend, en liefst allebei. In on
ze vruchtbare klei wortelt hij breed en
onttrekt veel vocht en voedsel aan de
bodem; onder de Es groeit verder meest
al niet zo veel.
Eigenlijk hoort de Es thuis in de
Noord- en Middeneuropese laagvlakten
en heuvels, daar is hij één van Europa's
grootste loofbomen. Fraxinus Excelsior,
noemde Linnaeus hem dan ook. Het is
ook de oerboom uit de tijd van de Ger
manen, bij hen stond hij in zeer hoog
aanzien; de wereldboom Ygdrasill uit
de oude legenden was een Es.
Een andere schoonheid op Goeree-
Overflakkee waarop ik niet uitgekeken
raak is de Iep. Heb je wel eens onder
een grote lepeboom gestaan en aan
dachtig naar boven gekeken, waar de
ruwe krachtige stam zich vertakt, in
meerdere, steeds fijner wordende ver
takkingen? In de winter tekenen de
uiteinden zich af als kantwerk tegen
de lucht, nu is het daar boven in de
boom een geheimzinnig gefluister van
takjes en een overvloed van schemerig
groen blad. De Iep die in stoere rijen
onze dijken siert is de ruwe Iep ofwel
de Ulmus glabra. Er bestaan wel vijf
enveertig iepsoorten op de wereld en
dan krioelt het nog van de kruisingen.
Vroeg in de lente draagt hij bundels
van kleine roodachtige bloemen, zodat
hij als de zon schijnt in een rood waas
gehuld schijnt te zijn. Nog voordat de
bladeren verschijnen, ontstaan de zaden.
kleine grappig gevormde lichtgroene
schildjes, die bruin worden als ze rijp
zijn en op de grond dwarrelen als het
blad verschijnt. Onder gunstige omstan
digheden kiemen ook deze zaden snel:
na een week of acht is er al een nieuwe
plant uitgegroeid.
Ik heb oudere eilandbewoners wel
horen zeggen, dat in vroeger jaren de iep
het landschap op het eiland bepaalde.
Door de watersnood van 1953 zijn er
heel wat oude bomen gesneuveld en
helaas wordt de iepenfamilie nog steeds
bedreigd door een ramp: de iepeziekte.
De ziekte is niet te bestrijden. De iepe-
spintkever verspreidt die en die kever
houdt ervan, vlak onder de bast gangen
te graven en daar doet de schimmel
Ophiostoma ulmi, welke de kever ver
spreidt, zijn vernietigende werk.
Vlak onder de bast vindt de voor
naamste sapstroom plaats, daar wordt
vocht en voedsel uit de bodem naar
boven vervoerd en als de schimmel
daar zijn werk heeft gedaan, zijn de
kanaaltjes verstopt geraakt waardoor
vocht en voedsel getransporteerd worden
de sapstroom wordt geblokkeerd en dan
sterft de tak en al heel gauw daarna de
boom. Het is jammer dat de ziekte juist
het jonge hout aantast, zo kan men
niets doen om hem te beschermen. Meer
dan honderd jaar oude bomen kunnen
zo in één seizoen afsterven. Als de
ziekte vastgesteld wordt, kan men niets
meer doen dan hem rooien en vernie
tigen, zodat het kwaad zich niet verder
kan verspreiden, maar meestal is het
dan al te laat en zijn er meerdere bo
men aangetast.
Wil je weten, of een iep mogelijk ziek
is, kijk dan naar de groei; blijft die
achter, en is het blad veel lichter dan
normaal van kleur, dan kun je een
^■ak.]e afbreken en kijken of je op het
breukvlak bruine puntjes ziet. En als
dat het geval zou zijn, zal er iemand
van Staatsbosbeheer aan te pas rnpeten
komen om de ziekte vast te stellen en
verdere maatregelen te nemen.
Al jarenlang is men bezig, soorten
Iepen te kweken, waarop de iepeziekte
geen vat heeft, maar daarin is men nog
steeds niet geslaagd. Op Voome worden
nieuw aangeplante soorten, waarvan
men dacht dat ze resistent waren, ook
weer aangetast, en de iepeziekte blijft
nog steeds als een dreigende wolk bo
ven ons landschap hangen.
Namens de Stichting Natuur- en
Landschapsbescherming Goeree
Overflakkee,
Annemarie den HoUander-Mijs
NED. HERV. KERK
Aangenomen naar: Dirkslend kand. D.
Dekker te Ede.
Bedankt voor: Zalk en Besoyen kand.
D. Dekker te Ede; Oude Tonge A. v. d.
Plas te Rijssen; Driesuni' en Meerkerk
J. Olie te Ltnschoten.
Benoemd tot: legerpredikant G. Post
te Arnemuiden; Bijstand in het pasto
raat te Arnemuiden W. L. Tukker em.
pred. en bijstand in het pastoraat te
Wassenaar.
Verjaardag: Ofschoon we als regel
geen verjaardagen vermelden, doen we
dit bij uitzondering bij de 85ste verjaar
dag van ds. C. J. v. d. Graaf te Apel
doorn. Hij m;Ocht niet alleen deze leef
tijd bereiken, maar ook nog regelmatig
voorgaan in de bediening des Woords.
Ds. V. d. Graaf, die reeds 58 jaar in het
ambt staat, begon zijn loopbaan in
Kockengen op 22 mei 1921; in 1925 ver
trok hij naar Ameide en in 1928 naar
Nijkerk, waar hem in 1960 emeritaat
werd verleend.
55 jaar predikant. Ds. J. D. van Hof
em. pred. te Rotterdam staat 55 jaar in
het ambt. Hij werd in 1924 predikant te
Wilnis, vertrok in 1928 naar Oud Beijer-
land, en stond van 1931-1966 te DeUs-
haven.
GEREF. KERKEN
Heerenveen: Wegens groei der ge
meente deze omvat thans 2300 zielen
zal een derde predikantsplaats ge
sticht worden.
Epe: De kerkeraad heeft van gedach
ten gewisseld over de zaak van het on
gehuwd samenwonen. Men was van
mening dat hier vragen in het geding
zijn, waarop men niet altijd een pas
klaar antwoord kan geven. Elk geval
zal op zijn eigen merites bekeken moe
ten worden.
Jubileum: Een uitzonderlijk, jubileum
mag de em. pred. Dr. C. J. Goslinga
herdenken. De 90-jarige predikant staat
65 jaar in de ambtelijke bediening. Hij
werd in 1914 predikant te Molenaars
graaf, ging in 1919 naar Oosthem en
diende van 1925 tot 1954 de kerk van
Buitenpost.
GEREF. KERKEN Vrijgemaakt.
Bedankt voor: Vollenhove J. Goedhart
te Zwolle,
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor: Capelle a.d. IJssel A.
Moerkerken te N. Beijerland; PoortvUet
A. Hofman te Scheveningen.
Jubileum: Op 28 augustus a.s. zal het
D.V. 50 jaar geleden zijn, dat Ds. W. C.
Lamain te Grand Rapids (C) in het
ambt werd bevestigd, door wijlen Ds.
G. H. Kersten van Rotterdam-C. Zijn
eerste gemeente was Leiden. In 1932
vertrok hij naar Rotterdam-Z., in 1943
naar Rijssen en in 1947 naar zijn tegen
woordige gemeente Grand Rapids in
Canada.
Vegetarisme bestaat al sinds Bijbelse
tijden, toen werd gezegd dat het men
selijk dieet moest bestaan uit fruit, za
den en noten. De oude Grieken dach
ten dat het zich overgeven aan dierlijk
voedsel tot verval leidde, terwijl de
soldaten van het Romeinse Rijk de
wereld veroverden op een dieet van
brood, pap, groente en zure wijn.
Tegenwoordig wordt het vermijden
van vlees, gevogelte en vis in het dieet
beter aanvaard om vele redenen, nl. de
hoge vleesprijzen, het geloof, bezwaren
tegen het doden van dieren en de zorg
om het vele graan dat nodig is om de
veestapel te voeden. Toch blijft het
grootste deel van de wereldbevolking
tot op zekere hoogte, vlees gebruiken.
De definitie van vegetarisme is erg
persoonlijk. Vele mensen die zich vege
tariër noemen eten alleen geen rood
vlees en gevogelte, maar wel vis. An
deren eten geen dierlijk vlees, maar wel
melkprodukten en eieren. Puristen be
perken het eten strenger door alle dier
lijke produkten af te wijzen.
Bevat het vegetarisch dieet voldoende
proteïne?
Het elimineren van alle vlees- en
melkprodukten kan risico's voor de ge
zondheid veroorzaken. Voor energie,
groei en onderhoud van de lichaams
weefsels is proteïne noodzakelijk. Pro
teïne kan niet zoals andere voedings
stoffen in het lichaam worden opge
slagen, maar moet dagelijks worden
opgenomen. Alleen dierlijk voedsel ver
schaft alle essentiële animo-zuren. Het
complete blok omvat 22 animo-zuren,
waarvan er 9 absoluut noodzakelijk
zijn. De resterende kunnen in het li-
cliaam worden opgenomen.
Spannende
vry ety dsbesteding
voor jong en oud met
Gratis brochure.
Postbus 573 - VOORBURG
TeL 070 - 867240
-A* Italiaans l'etila
WIKKEN
WEIDEMENGSELS
OKKER'S ZADEN
OOLTGENSPLAAT
Tel. 01873-1692 - 1350 - 1203
unieke zomeraanbieding. Nu
kopen en 20°/o korting ver
dienen!! Nu eerste keus uit
de nieuwe collectie. Gratis
bewaren en in de winter
pas betalen. Credietservice
altijd mogelijk.
Hoogstraat 153, Rotterdam
-C, tel. 010 - 143337.
Reisgeld v. 2 pers. binnen
Nederland bij, koop terug.
voor degene die ons hondje
terugbrengt. Klein, wit glad
harig, met zwart kopje,
luistert naar de naam
POLLY
Mevr. V. d. Berg
tel 01877 - 1232
PRAKTIJK
gesloten van vrijdag 27 juli
t/m vrijdag 10 augustus.
J. v.d. Velde
Chr. de Vrieslaan 43
MiddeUiamis
tel. 01870 - 2264
Voor alle Topmerken
ZIG-ZAG v.a. 269,—
Molendijk 23-25
OOLTGENSPLAAT
Tel. 01873 - 1435
Bel vroegtijdig voor
het gratis
M«Trr. ée VIN
TeL (01114) 18 99
Hostess voor Goeree-
Overflakkee en
Schouwen-Oulveland
Compleet proteïne-voedsei: omvat vis,
vlees, gevogelte, eieren, melk en kaas.
Van de plantaardige proteïnen zijn soja-
bonen en erwten redelijk compleet aan
animo-zuren. De proteïne-bronnen ver
schillen ook in nuttig effect. Proteïne
uit vlees en vis wordt het meest nuttig
gebruikt en levert de meeste proteïne
op in verhouding tot het aantal calo
rieën.
Volgens de Kellogg Nutrition Council
kan een vegetarisch dieet veilig zijn
als het alle soorten proteïne bevat. Ie
mand die hoofdzakelijk graanprodukten,
groente, noten en zaden eet, kan een
voedzamer dieet creëren door de ont
brekende animo-zuren aan te vullen
middels bijvoeding. Men kan melk toe
voegen aan een bord graanprodukten
(zoals Com Flakes) of geraspte kaas
aan een bonen saladt. De traditionele
combinaties, zoals brood met kaas, het
populaire maal van rijst met bonen of
het Aziatisch dieet van rijst met stukjes
vis, zijn wijs bedachte voedingsmidde
len, die tekorten aan animo-zuren op
heffen.
Ontbreken vitaminen en mineralen in
een vegetarisch dieet?
Over het algemeen, hoe gevarieerder
een dieet is, des te groter is de kans
dat het al de voedingsstoffen bevat die
het lichaam nodig heeft. Een zuiver
vegetarisch dieet levert echter te weinig
vitamine B, speciaal B12 dat alleen in
dierlijk voedsel aanwezig is. Na vele
jaren leven op zo'n dieet kunnen zich
symptomen van vitamine B12 tekort
openbaren, inclusief een degeneratie van
het centrale zenuwstelsel. Deze vege
tariërs worden aanbevolen extra vita
mine B12 pillen te slikken.
Ook het mineraal ijzer moet in het
oog worden gehouden. Sommige vor
men van ijzer worden beter geabsor
beerd dan andere. De opname van ijzer
uit vlees is twee- tot viermaal zo groot
als uit ander voedsel. Hoewel de hoe
veelheid ijzer in vegetarisch eten hoger
kan zijn dan uit voedsel met vlees, wordt
het niet zo efficiënt geabsorbeerd. Ei
eren zijn een goede bron voor ijzer en
ook het eten van voedsel met vitamine
C te zamen met ijzerbronnen verhoogt
de ijzer-absorbtie. Extra ijzerpillen zijn
nodig voor zwangere vrouwen, ongeacht
het dieet dat ze gebruiken. Vitamine D,
calcium en jodium moeten ook aan het
streng vegetarisch dieet worden toe
gevoegd om een bevredigende voeding te
waarborgen.
Hoe staat het over het algemeen met
de gezondheid van vegetariërs?
Zij die rijk gevarieerd voedsel en
melk gebruiken, ondervinden doorgaans
geen problemen. Het bloed-cholesterol-
gehalte van vegetariërs is meestal lager
dan van niet-vegetariërs. Een vegeta
risch dieet vereist echter een zorgvul
dige planning om een uitgebalanceerde
voeding te bereiken. Om verantwoord te
leren eten kan het best een dokter, dië
tist of voedingsdeskundige worden ge
raadpleegd. Hij of zij kan een verstan
dig en een lange tijd vol te houden eet
patroon voorstellen, dat het beste is
voor de individuele fysiologische en e-
nergie behoeften.
"O"
