Overweel en Struijk B.V.
hernessercx)rc!
monteur
voor een eiken eethoek van klasse
Kom maar kijken
Km.
middelharnis
NIEUWEWE.G 4—6
MEOSSANT
TEL. 01877-2017
Ter herinnering
Be Joiiannis Passion
ned. hervormd centrum voor geestelijk gehandicapten
Hemesseroord, een iinriohting voor de begeleiding
en behaindeling van zwakzinnigen, vraaigt op korte
termijn, wegens uitbrediding van de technische dienst,
een
met .als hoofdvak CV. en kennis van sanitair.
Salariëring en overige arbeidsvoorwaiarden volgens
die C.A.O. voor het ZiekenhiiisweKen.
HMss ver
TAIVIBOER
LaBiif- en Tuinbouw
Gezond weidegras
Grijsoordse sclietsen:
STEEDS VERDER VAN MUIS
Bladz. 2
„EILANDEN-NIEUWS"
Vrijdag 2 maart 1979.
Deze vraag- en antwoord-rubriek staat
geheel ten dienste van de lezer die er
kosteloos gebruik van kan maken. Uw
vragen op velerlei gebied kunt u sturen
aan: Kedactie Eilanden-nieuws, postbus
8, Middelharnis, met in de linkerboven
hoek „Vragen-rubriek" vermeld. De
vragen worden door deskundigen be
antwoord en zullen binnen enkele we
ken na de inzending compleet met ant
woord in deze rubriek worden gepubli
ceerd.
BALPENVEEG OP JASJE
Op mijn grijsblauwe suède jasje zit
een streep van een blauwe balpen. Hoe
krijg ik die er af?
Antwoord: Spiritus wil nog wel eens
helpen tegen balpenstrepen, maar pro
beert u eerst op een binnenkant of
een zoompje of het ook kringen geeft.
Zo niet, dan dept u met een schoon
doekje, dat u in spirtus drenkt, de plek
en u veegt daarna met een schone, dro
ge katoenen doek na. Helpt spiritus niet
dan kunt u ook tri of tetra proberen,
maar die zijn nog veel vervelender op
suède want ze laten kringen of andere
sporen na. Overigens verbleken de
meeste balpenstrepen wel door zonlicht
zodat ze op den duur nagenoeg onzicht
baar kunnen worden.
BOMEN PLANTEN
Zijn er nog bepaalde regelingen of
Wetten voor het planten van bomen
om uit de scheiding van de buren te
blijven? En hoe hoog mogen populieren
of andere bomen groeien?
Antwoord: De hoogte van de bomen
is onbepaald en niet belangrijk. De wet
spreekt van „hoogopschietende bomen"
in tegenstelling tot bijvoorbeeld heggen.
Als er geen andere, plaatselijke rege-
Ungen, verordeningen of gebruiken be
staan, moet u dgl. aanplantingen dus
volgens artikel 713 van ons Burg. Wet
boek boek 1 (vierde titel Burenrecht)
tenminste twee meter van de erfschei-
ding verwijderd houden. Ten gemeente-
huize kan men u direct vertellen, of er
voor uw (nieuwe) omgeving af'wijkende
bepalingen bestaan.
PLASSEND AFSLANKEN
Een vriendin van mij moet plastablet-
ten slikken om overtollige dikte kwijt
te raken. Kan ik die zelfde gebruiken om
een beetje te vermageren? En hoeveel
moet ik er dagelijks nemen?
Antwoord: Pas op met die tabletten!
Daarmee w^orden opzettelijk de nieren
van bepaalde patiënten met overtollig
vocht en/of te hoge bloeddruk vergiftigd,
zodat ze het natrium doorlaten dat ze
anders vast (moeten) houden. Per liter
vocht wordt dan zo'n halve gram na
trium afgescheiden en daar gaat het om.
Maar de vergiftigde nieren laten dan óók
kalium door, dat feitelijk noodzakelijk
is voor de juiste hart- en zenuwwerking.
Voor sommige mensen kan dat kalium-
verlies emstige risico's meebrengen en
daarom mag uitsluitend uw huisarts of
een specialist beoordelen of u die pias
tabletten mag gebruiken, en zo ja in
welke doses. U schrijft ook over dage
lijkse aantallen, maar juist die genoem
de ontwateringsmiddelen mogen slechts
een paar maal per week, hooguit óm de
dag, gebruikt worden omdat de nieren
zicli tussentijds v/eer moeten herstellen
en het onmisbare kalium in die rustda
gen op peil moet komen. Overigens zou
zo'n kuur u beslist niet doen afslanken
als u overigens gezond bent. Dan plast u
enkele liters water uit en bezorgt u mo
gelijk uzelf narigheid als u dat op een
ongelegen moment niet op kunt houden,
maar u blijft beslist even vet
KIEZEN OP ELKAAR
Onlangs heb ik gelezen ,dat het me
disch bezien mogelijk is om een gebit
door middel van een beugel aan het
tandbeen te bevestigen, zodat de uit-
neembare prothese wordt vervangen
door een kunstgebit dat rechtstreeks op
het tandbeen wordt aangebracht. Wordt
deze techniek ook in Nederland toege
past? En zo ja, waar?
Antwoord: Inderdaad doet men dit in
Duitsland en Amerika. Maar het kan
alleen d.m.v. een operatie gebeuren die
in een daartoe ingericht ziekenhuis
wordt uitgevoerd. Wij vroegen verschei
dene Nederlandse instellingen er naar,
maar kregen steeds een afwijzend ant
woord. Men wenst deze ingreep in ons
land niet. Ook niet bij personen met be
paalde afwijkingen, die een kunstgebit
moeilijk of onmogelijk maken. De kwes
tie is, dat men ui feite een wond maakt,
die nooit genezen kan. Er wordt immers
metaal en/of kunststof aangebracht op
levend bot. Wel kan het tandvlees zich
om een vreemd voorwerp sluiten, maar
niet zonder problemen. Vandaar dat wij
u geen adres in ons land kunnen noe
men, waar men dit veilig doet.
URKER MANNENKOOR
Waar kan ik de l.p. kopen van het
Urker mannenkoor „Oud Hallelujah"
dat Hazeuliederen zingt en psalmen naar
de berijming van 1773 o.l.v. Auka Ka
pitein?
Antwoord: Die elpee ligt al voor u
gereed bij Canto di Vangelo, 2e Mid
dellandstraat 30, Rotterdam, tel. 010 -
77 14 61. Hij heet .Kracht in zwakheid"
en is opgenomen in de hervormde kerk
van Sommelsdijk o.l.v. Meindert Kra
mer. Behalve Kracht in zwakheid bevat
de plaat ook nog de Uederen: Gods
Voorzienigheid, Schuldbesef, Troost
voor een vermoeide ziel. Heilig Zwij
gen, Kerstgezang, Golgotha, Zendings
lied, Vierde Bede, Onze Bestemming en
Jezus de ware Middelaar. Of onder de
ze titels ook psalmen schuilen konden
wij zo gauw niet nagaan. Wel is de
berijming van 1773 bekend als de ,,oude"
Een nog oudere die slechts hier en daar
bij de Ger. Gemeenten en Oud Gere
formeerden wordt gebruikt, is die van
Dahteen.
BIJ DE NEUS GENOMEN
Ofschoon ik niet zo jong meer ben
stel ik tóch prijs op een gave neus.
Helaas gaat dat niet, want de mijne is
aangetast door een virus. Dit veroor
zaakt korsten en een prilckelend gevoel.
De dokter geeft mij indoxuridienzalf
maar ofschoon dit de jeuk verlicht,
helpt het weinig. De dokter zegt, dat er
verder niets aan te doen is.
Antwoord: Dat is ook inderdaad zO',
want tegen dit virus bestaat nog geen
vaccin. U moet, hoe erg de jeuk en
de hinder ook zijn, zoveel mogelijk van
uw neus afblijven (snuiten mag natuur
lijk wel) want genezing onder de korst
is het beste. Als u een korst wegkrabt
komt er een ontsteking en uiteindelijk
tóch weer een nieuwe korst. De dok
ter zal u stellig inlichten zodra een
vaccin tegen deze kwaal is ontwikkeld.
Dat kan lang duren, maar er is één
troost: als u deze kwaal overwint hebt
u een grote mate van onvatbaarheid
(immuniteit) ontwikkeld. U zult er dus
echt niet vele jaren aaneen door ge
plaagd worden.
Tegen ontstoken neuzen kende de
volksgeneeskunst verscheidene middel
tjes, zoals petroleum (met watjes dep
pen), aftrelïsels van peterselie en de
witte worstelstok van de gewone distel
(stekel). Ze zijn volmaakt onschuldig
en baten ze niet dan schaden ze ook
niet. Maar of ze helpen? Wij waarbor
gen u in dit opzicht niets. Maar het
is te proberen.
PARKETVLOER
Hoe kan ik mijn parketvloer weer
mooi maken? Moet ik dat zelf doen of
moet ik een deskundige inschakelen?
Antwoord: Dat hangt, er van af. Als
u regelmatig uw vloer in de was hebt
gezet kan zich in die waslaag stof e.a.
vuil ophopen. U koopt dan een bus
cle.aner (een preparaat op basis van
tri) dat u bij een vloerenbedrijf kunt
kopen. De prijs is ongeveer 7,50 per
liter en een gebruiksaanwijzing gaat
erbij. Daarbij hebt u het voordeel dat
u goedkoop uit, bent, gemakkelijk de
oude waslaag en al het vuil verwijdert
en alleen de vloer weer in de was moet
zetten. Maar het kan ook zijn, dat uw
vloer beschadigd is. In dat geval zou
u, na de schoonmaakbeurt, met een
schuurmachine de beschadigde plelcken
moeten bewerken tot ze vlak en strak
zijn. En wij kunnen niet zien of uw
parket dit kan verdragen en of de kras
sen er niet te diep in zitten. Kortom:
schoonmaken kunt u zelf w^el, maar een
beschadigde vloer bijwerken zouden wij
liever aan een vakman overlaten. Ook
al orndat er zoveel soorten parket zijn,
zoals eiken, panga, kambala, missanda,
teak, essen enz. en vele visgraatmotie
ven. De vakman kan beschadigde blok
jes of stroken vervangen.
WECK LUKT NIET
Wij hebben andijvie volgens de voor
schriften ingemaalt maar er komt een
vieze lucht uit de potten. Op de bodem,
zit een wit laagje. Nu beweren sommi
ge mensen dat dit door de kunstmest
komt, maar die heb ik altijd gebruikt.
Antwoord: Vooraf willen wij opmer
ken, dat ingemaakte andijvie wel eens
meer onfris ruikt, hoewel ze na opwar
men heel goed smaakt. Is ze echter
werkelijk bedorven, dan is er niet goed
gesteriliseerd. Uw glazen potten moe
ten uitgekookt zijn en u kunt ze beter
met chloorwater naspoelen dan met so
da. Die chloorsmaak wordt meteen ge
bonden aan de groente en daar merkt
u later niets van. Maar steriliseren
in potten die alleen met sodawater ge
reinigd zijn geeft nogal eens mislukking.
Verhitten en daarna chloreren en uit
laten lekken is beter.
De kunstmest is van geen enkele in
vloed. Een plant haalt allerlei ionen
uit de grond, bijv. van kalium, natrium,
magnesium, stikstof,, fosforzuiir, kalk
enz. en het is de plant volmaakt onver
schillig of die nu uit natuurlijke mest
dan wel uit kunstmest komen. Wèl is
stalmest beter voor de grond. Om flin
ke struiken andijvie te krijgen moet u,
naast de gewone bemesting, vlak voor
het uitplanten eens 200 gram kieseriet
per vierkante meter geven. Deze stof
kunt u kopen bij de kunstmesthandel
of bestellen bij een tuincentrum. Ze
bevat veel magnesium en geeft stevig
blad, dat beter geschikt is voor de
wecli dan slap en geil blad. Ook van
deze stof zult u echt niets proeven of
merken, ■want ze hoort bij het menu
dat andijvie uit de grond haalt. Het
v/ecken zal dan wel beter gaan. Ook
beroepstuinders gebruiken het vaak.
VERDROOGDE KAST
Een mahoniehouten commode krijgt
barsten van binnen. Toch heb ik water
bakjes aan de radiatoren en verstuif ik
dagelijks water over de kamerplanten.
In mijn kleine kamer kan ik de deuren
niet open laten staan. Wat Itan ik er te
gen doen?
Antwoord: Zet u maar enkele schotel
tjes met kletsnatte sponzen erop in die
lade(n)kast en maak deze sponzen elke
dag opnieuw goed nat.
SEIZOENEN
Ik heb de tijden nodig, waarop de
seizoenen in 1979 beginnen. Kunt u mij
dat op de minuut nauwl^eurig zeggen?
Antwoord: Ja, de lente begint dit jaar
op v/oensdag 21 maart om 6 uur 22; de
zomer op vrijdag 22 juni om 0.56 uur: de
herfst op zondag 23 september om 16.17
uur en de winter op zaterdag 22 decem
ber om 12.10 uur M.E.T. Als de Neder
landse zomertijd van kracht is, begint
de zomer voor ons op 22 juni om 1.56
uur en de herfst op 23 september om
17.17 uur.
f Kijk, 89S.
...om deze stoelen met zadelzit en rugorna
ment zelf eens te beproeven.
Kloek meubelvakwerk in eerlijk eiken. De tafel
meet 130x85cm en past qua stijl en uitvoe
ring prachtig in het geheel
Een zeer groot aantal van onze s
abonnees heeft aan het verzoek g
om het jaarabonnement voor 1979, s
ad. 34,te voldoen, gehoor ge- g
geven.
Misschien was u het van plan... g
Ons gironummer is 16 79 30 en ons
bankrek. nr. 3420.01.108. s
Voor uw medewerking alsnog on- g
ze vriendelijke dank. g
Adm. Eilanden-Nieuws M
UITVOERING IN MIDDELHARNIS
Op zaterdag 7 april 1979 hoopt de
Chr. Oratorium Vereniging „Middelhar
nis" de Johannes Passion van J. S. Bach
integraal uit te voeren in de Grote Kerk
van Middelharnis.
Het koor wordt begeleid door het
Dordts Kamerorkest en een keur van
solisten. Het geheel staat o.l.v. Jan van
Dijk.
Verdere mededelingen volgen nog
maar wij menen er goed aan te doen
reeds nu dit, voor deze streek, unieke
concert onder uw aandacht te brengen.
ZONDAG 4 MAART
NIEUWERKERK Herv. Kerk 10 uur ds.
Kolkert Ger. Kerk (N'kerk O'land)
10 uur dhr. J. Venema, Rotterdam
en 5 uur dhr. M. A. Lodder, Rotter
dam Ger. Gem. 10 en 3 uur lezen
Ger. Gem. in Ned. 9.45 en 3 uur
lezen.
ST. ANNALAND Herv. Kerk 10 en 6
uur dhr. C. J. de Groot te Nieuw-
Lekkerland Ger, Gem. 9.30, 2 en 6
uur lezen Ger. Gem. in Ned. 9.45,
.2.15 en 6.15 uur lezen,
OOSTERLAND Herv. Kerk 10 uur ds.
Plante en 6 uur ds. R. H. M. de Jon
ge uit Bruinisse Ger. Kerk geza
menlijke diensten met de kerk van
Nieuwerkerk, in het kerkgebouw al
daar Ger. Gem. 10, 2.30 en 6.30 uur
lezen Oud Ger. Gem. 9.30, 2.30 en
6.30 uur ds. M. van de Ketterij uit
Urk.
WOENSDAG 7 MAART (BIDDAG)
NIEUWERKERK Ger. Kerk (N'kerk-O'
land 10 uur ds. P. J. Moet en 7 uur
ds. C. Schakel, Rotterdam Geref.
Gem. 10 en 3 uur student J. de Pater
te Boskoop Ger. Gem. in Ned. 9.45
en 3 uur lezen.
Eigenhandig geschreven sollicitaties te richten
aan de geneesheer-direkteur p.a. Hemesseroord,
Postbus 16, 3240 AA MIDDELHARNIS.
telef. 01870 - 3888
Gras en grasprodukten zijn voor de
voeding van de koe van belang. Meestal
sluit de samenstelling van het weide
gras goed aan bij de behoefte. Door in
tensief gebruik verandert de botanische
samenstelling van het gras. De gras-
groei wordt bevorderd. Het percenta
ge kruiden neemt af. Daardoor kan in
het weiderantsoen het magnesiumgehal-
te dalen. Terwijl juist de goede mag-
nesiumvoorziening van de koe voorop
moet staan. Een magnesiumvoorraad
wordt in het lichaam, niet opgebouwd.
Dagelijks verliest het dier (o.a. via melk
en uitwerpselen) magnesium. Dit moet
worden aangevuld. Blijft aanvulling
achterwege, dan wordt al gauw het
magnesiumgehalte in het bloed te laag.
Kopziekte kan het gevolg zijn. Een ziek
te die zonder ingrijpen vaak fataal ver
loopt.
Wat meer magnesium in het w^eide-
gras kan een tekort bij de koe voorko
men. Dit beetje meer wordt via een be
mesting bereikt.
Vernieuwde Magnesamon is hierbij
voor zandgrasland de ideale stikstof-
meststof. Het proidukt bevat naast 22''/o
stikstof ook 7% magnesium (als MgO).
De stikstof is gebonden aan dolomiet.
Het magnesium is „dolomiet" magnesi
um en niet direkt in water oplosbaar.
Onderzoek heeft aangetoond dat toepas
sing van dit produkt de magnesiumbe-
lioefte dekt.
Een bijkomend voordeel is dat ver
nieuwde Magnesamon de zuurgraad van
de grond niet beïnvloedt. (Te zure grond
moet natuurlijk eerst worden bekalkt).
Dit is voor de prodüktiviteit en samen
stelling van het gras gunstig. De com
binatie van plantenvoedende stoffen is
weloverwogen gekozen. Daardoor is ver
nieuwde Magnesamon de aangewezen
stikstofmeststof voor grasland.
THOLEN
Boomplantdag. Op het eiland Tholen
wordt woensdag 21 maart de Nationa
le boomplantdag gehouden en wel te
Stavenisse en Oud Vossemeer.
In Stavenisse gebeurt dat dan in de
Graaf van Loonstraat, rondom het post
kantoor, de Wilhelminastraat, de Prins
Bernhardstraat en de Koning Haakon-
straat. In Oud Vossemeer aan de Mo
lenstraat, C. Frankenstraat, B. Kooi
manstraat, Burg. Versluijsstraat, het
toegangspad R.K. school en de Weel-
hoekstraat.
OUD VOSSEMEER
Vijftig jaar lid N.K.V.
De heer K. Verhees was dezer dagen
50 jaar lid van de afd. Oud Vossemeer
van het N.K.V. Tijdens een feestavond
werd hij toegesproken door hoofdbe
stuurder P. Kenfer. Deze sprak woor
den van lof en dank voor het vele
bondswerk dat door de jubilaris is ver
richt en overhandigde hem de gouden
vakbondsspeld als blijk van waardering
De heren F. v. d. Zande, J. Hommel en
F. Hommel werden gehuldigd voor hun
25 jarig lidmaatschap en ontvingen een
zilveren speld.
Met dankbaarheid geven wij U kennis van de geboorte van onze dochter.
We gaven haar de naam „Eva-Cuata", febr. 1944.
Zo diep sloeg in de Flakkeese samenleving, het bevel in; ontruimen
en onder water, en dat op zeer korte termijn. Brabant was reeds veroverd
en men vreesde een geallieerde aanval op de havens van Rotterdam.
Daarom onder water, dan was er geen land, weg, of sloot te onderscheiden.
Direct begon de afvoer van de bevolking, je kreeg van 't gemeentehuis
een oproep; en met een touwtje om je nek met je plaatje; en een zakje
kleren; kon je meenemen, 't Duurde dagen, ze reisden door heel Neder
land. „Motte m'n merge weer verder? vroeg vrouw Wesdorp aan haar
man. „Welneent mens, we staan ant waeter, in an de andere kant lelt
Jutland, we zitte 20 Ism. achter Godlinze (Gr.)
Toen de mensen weg waren moesten de beesten weg, en de aardappels
en de koepeen en de uien. Maar alle arbeiders waren al w^eg. Franke
kreeg hulp van Bureau ontruiming. Toegewezen: een kantoorbediende
en een ouwe visser Hein de Waard uit M'harnis. De sloten stonden al
vol met ingelaten zeewater. De bediende ging de eerste dag, met het
eerste mud aardappels de sloot in en kwam niet meer. Hein werkte wel
mee, maar kon niet fietsen, dus bleef slapen, 's Avonds zaten ze samen
op de eenzame boerderij aan tafel. Hein vertellende over de troidervaart
op de Engelse kust, terwijl Franke de lekke karbidlamp in de gaten hield,
en met een natte schoteldoek de uitslaande vlammetjes doofde, eer het
ding ontplofte. Ze aten er goed van, want je moest alles inleveren, „'k
Gaen merge prebere in 't westen te kommen Hein," zeien, die haast
stikte in de sigaretten van „eigen teelt". Misschien ken ik dan m'n 2
paeren redde, 't is 't enigste wak hê.
Hein kende de geschiedenis van de jonge vrachtrijder; weinig land, veel
ziekte in z'n gezin, 5 koeien en z'ii span paarden. Daar had hij voor
gespaard; gewerkt van donker tot donker, zichzelf alles ontzegd en nu
inleveren, dat nooit. Ze moesten hard werken, maar 'werden goed ver
zorgd. Hij had veel werk; de vrachtauto's reden niet meer en z'n paarden
waren trekvast; Trouw waren ze. De tranen sprongen hem soms in de
ogen als ze tot op hun buik in de modder de vrachten uit 't land sleepten,
,.25 P.K. trekken ze samen", zei de veearts. Prof. Wisse met z'n trek-
boom had verleden jaar in Goes een bruine die trok 14 P.K. „Nou", zei
Hein, „probeert 't in Ouddorp dat kenne ze nooit onder kriege". Wel niet
onder water maar wel onder de landmijnen; alle landerijen werden af
gesloten met prilikeldraad en palen met een doodskop. Minen!
Zo kwam Franke van de regen in d'n drop. Inplaats van eggen, ploegen
en zaaien, was hij al spoedig gevorderd voor de Whermacht. De mannen
van 't dorp reden voor de bunkerbouwer Driesten of Organisation Todt.
Dan kon je nog eens een dag thuis blijven om te ploegen en zo.
De bode van 't gemeentehuis kwam bij Franke die een hokje timmerde
voor de geit. „Je mot bie Piet Luus komme!" Deze scheldnaam hadden
ze in die tijd voor hun opgelegde burgemeester uitgevonden.
„Jij bent één van de weinigen die hier een verblijfsvergunning heeft,
maar als je niet doet wat ik zeg, ga je direct op transport." Je meld je
morgen in 't lager bij de Wagenfhurer. Daar stonden de andere dag zo'n
tiental voerlieden. Franke meldde zich in de schrijfstübe: Bauer Franke
aus Wassergebiedi, 't was net een koeiestal dacht Franke. De één brulde
nog harder als de ander, 't Scheen er bij te horen. Een onderofficier reed
mee om de route te wijzen die hij voortaan rijden moest. Water brengen
in elke bunker, 't Was mooi weer, „iek bin Feldwebel Runnefhart" zei
hij „een boer uit Eisenach", „uit 't land van Luther", en hij vertelde dat
hij hier wel eens naar kerk ging als burger maar niet veel begreep van
deze dienst. In mijn kerk zei hij is meer blijdschap, want Jezus heeft alles
overwonnen. We reden naar de bunkers „de Vuurtoren, de Punt, De Kil,
Preekhil en de val. Ze waren voor de helft bezet met Armenen en
Georgiërs; die waren aan 't leren fietsen. Ze stikten haast van de lach
als er één van hen met een luide plons bewees, dat hij 't nog niet kon.
Elke morgen moest hij zich melden op de schrijfstübe, ook- 's zondags
moest er soms minutie gereden worden; maar veel boeren lieten verstek
gaan; lieten een briefje brengen „Leest voor bauer", zei de kommandant
„vertaal het". Akershoek pferden keine lezeren. Grinwich: Geschirre
(tuig) kapot. Westhoeve; paarden krank. Emaus, hemd in de was, „Wat
betekent dat?" vroeg Pittelkof de Kaptein. Die man heeft maar één
hemd meer en dat is in de was en nu ligt hij op bed, Holen dieser mann,
ohne hemd, und schnell, donderde hij Unter officier Smit toe. Maar soms
als z'n Hollandse vriendin er was kon hij wel aardig zijn. „Laat ze toch
naar huis gaan", vroeg Franke, 't is zondag vandaag, en die mensen
werken nooit op zondag „Abfharen" zei hij.
„We kunnen naar huis jongens" zei Franke, „morgen verder". „Bedankt",
zei Maert van Pouwtje, dan kenne m'n de kerk nog haele". Zij verscholen
zich en verontschuldigen zich met dat ze moesten zaaien, poten of oogsten,
maar Franke werd gehaald „den wasserbauer". „Je zou er een beroerte
van kriege" zeiën tegen Eewit van Jaop. van Kees van Govert die met
z'n nicht was getrouwd, 'k Zit dag aan dag aan de vuurtoren.'Morgen
kom ik niet" zei Franke tegen Frits Büske, dan moeten m'n paarden ge
brandmerkt worden voor de Whermacht". Als enig antwoord draaide hij
het nummer van de Lager commandant.
Mit dem ober schutz meester voor dem leuoht turm, stelling Carola. Na
veel geschreeuw, gebrul en gevloek, zei hijJe paarden en wagen blijven
hier, bij de Kriegs marine; bis ende der krieg.
In febr. '44 trokken de troepen weg en andere kwamen terug. De Bree-
weg was spiegel glad en de paarden van de zes Hollandse voerlieden
die mee moesten reden schaats. De damp sloeg er af. 't Was avond
want overdag schoten de Jabo's je van de weg. De veerboot werd afge
laden; maar op 't Havenhoofd M'harnis ging onder de soldaten het ge
rucht: „Wieder nach Oost-Front".
Maar we konden niet mee die nacht. Terug naar M'harnis waar we wer
den ingekwartierd in een lege schuur; ongezellig en koud. De volgende
nacht stonden we weer aan de veerboot. De kanonnen gingen aan boord,
de keukenwagens, en toen kwamen wij aan de beurt, 3 wagens werden
afgeladen; maar 3 voerlui moesten mee; aan de staart van de legertros.
Eén geladen met uniformen, één met schoenen, één met gereedschap
pen, veldtelefoons enz. „Abmarsch" schreeuwde de commandant Pit
telkof. Maar Franke zag het niet zo zitten. Ze kunnen me wel meenemen
naar Moskou dacht hij. „Ik vaar niet mit", zei hij vastbesloten. Maar toen
hij met zijn linkeroog pal in de loop van een Luger keek veranderde hij
van mening en reed de laadbrug op. Maar Heintje de knecht van West
hoeve deed nog een laatste poging. „Ik heb een vrouw en 12 kinderen",
smeekte hij. „Prachtig", zei Pittelkof, „dann huffen sie keine dahei toe
machen; „fahren!" Zo voeren we heen een onbekende stemming tegemoet.
