Leugens over Zeeland
Eerste Holle Bolle dag
bracht grote drukte In het
hart van Sommelsdijk
Ellanden-nieuws"
I^aatuw
kind inkleur
Nieuws uit Zeeland
PREDnCBEÜHTEN
ZEELAND
ZEEUWSE WANDELINGEN
J. Zandstra
Sommelsdyk
Onbeitwlat beter.
Maandag gesloten,
vrijdagsavonds
na 6 uur
GESLOTEN.
HERV. GEMEENTEN - THOLEN
ZONDAG 25 JUNI
Het is nooit weg in je dorp een actieive middenstandsvereniginig te hebben.
Sommelsdijk heeft j.l. woensdag de waarde daarvan leren kennen toen
de eerste „Holle-Boille-dag" werd gehouden, op poten gezet door de kers
verse Middenstandisver. „Sommelsdijk". De Holle-Bolle-dag viel gelijk m;et
de weekmarkt (ook met de nog te houden dagen zal dat het geval zijn) en
dat leverde in het Soimmeüsdijkse een geweldige drukte. De pittoreske
straatjes van de dorpskern lenen zich uitermate voor de straathandel en
een straatje als de Kerksitraat, waarin, het Streekmuseum is gevestigd, le
verde dan ook een prachtig tafereel, compleet met bloemenkoopman in de
gestalte van Willem Sluij en een heuse pottenbakker. Je zag er een glas
graveur en het spinnen van schapenwol kon er worden bekeken. Ook was
er een schiettent waarin velen hun geluk beproefden, zo^als hier Aai de Wit.
Het gezegde dat een vhegende kraai laltijd wat heeft bUjikt ookop een
Holle Bolle dag in vervulüng te gaan want we zien gemeentebode Koos
van de Polder smikkelen aan een gratis verwarven kippepootje. Oudere
heren troffen er elkaar en miaakten bedachtzaam een babbeltje en dan
was er nog de mogeUjikheid met paard en huifkar een rondje te maken
met op de bok idhr. Roel Verfoulst en aan ide leidsels een fleurig meisje.
Afgezien van de kolossale regenbui die zich later in de imiddag ontlaadde
werkte het weertje ook prima mee en de organisatoren zullen het waar
schijnlijk allemaal met het grootste genoegen hebben aangezien.
Bladz. 2
„EILANDEN-NIEUWS"
Vrijdag 23 juni 1978.
Evenals nu verschenen er vele jaren
geleden ook al reisboeken. In onze tijd
zijn ze mooi versierd met gekleurde fo
to's met de bedoeling om het te bereizen
gebied zo aanloldielijk mogelijk voor te
stellen. Ze verschijnen meestal reeds in
het begin van het jaar.
Nu was ik in de gelegenheid kennis te
nemen van een paar van zulke oude
reisboeken. Beschrijvingen van ons land
van ongeveer IV2 eeuw geleden, uit het
eerste kwart van de vorige eeuw. Boe
ken die gedrukt zijn in de Franse tijd en
kort na de bevrijding van de tirannie
van Napoleon.
Hierin was aan Zeeland ook een plaats
toebedacht, soms maar een klein plaats
je. Wat me opviel was dat er zo dikwijls
onjuistheden over onze provincie wer
den verteld. Pertinente leugens soms.
Hoe dat komt is wel enigszins te be
grijpen. Somnaige schrijvers zijn waar
schijnlijk nooit in Zeeland ge'weest. Ze
schreven eenvoudig na wat anderen er
over geschreven hebben, de verkeerde
voorstellingen incluis. Ze schreven soms
feiten over uit boeken van tientallen
jaren terug, die toen juist waren, maar
in hun tijd niet meer.
Of die schrijvers zijn misschien wel
een poosje in Zeeland geweest, hebben
hier en daar eens rondgekeken en
meenden nu dat ze er alles van af wis
ten. Nu moet ik denken aan wat ik kort
voor de laatste wereldoorlog eens heb
meegemaakt. In een geïllustreerd week
blad (het bestaat al lang niet meer)
stond een artikel over Walcheren, ge
schreven door een juffrouw, die hier
een paar weken vakantie had doorge
bracht. Het stond vol fouten. De schrijf
ster meende in die enkele weken het
karakter, de levenswijze en de gewoon
ten van de boerenbevolking goed te ken
nen! Ik heb toen naar de redactie van
dat tijdschrift geschreven met een cor
rectie van de onjuiste voorstellingen,
maar nergens meer van gehoord.
Uit die oude reisbeschrijvingen van
anderhalve eeuw geleden wil ik enkele
dingen noemen, die beslist onwaar zijn.
Naar een bekend spreekwoord heeft de
schrijver vermoedeUjk wel de klok ho
ren luiden, maar hij wist beslist niet
waar de klepel hing.
NOORD-ZEELAND
We gaan eerst naar het noorden, naar
Schouwen. Evenals andere Zeeuwse
eilanden was het vroeger vooral bekend
door de verbouw van meekrap. De wor
tels van deze plant werden gedroogd en
daarna fijngemalen. Uit dit poeder werd
een mooie rode Ideurstof bereid. Onge
veer een eeuw geleden ging deze teelt te
niet, omdat men op andere manier goed
koper de verf kon verkrijgen. Hier en
daar is nog een oude meestoof te vinden
nu ingericht als bergplaats.
Wat zegt nu de schrijver? „Het loof
der meekrapplanten is een goed voedsel
voor het vee, de melk der koeien wordt
er roodachtig en de boter geelachtig door
gekleurd, doch zijn beide niettemin zeer
goed".
Waarschijnlijk heeft hij nooit het del
ven der planten gezien en wist van het
bestaan der wortels en hun dienst niets
af. Toen hij enkel het loof zag, dacht hij
aan koeienvoer. Roodachtige melk en
geelachtige boter zal hij wel nooit ge
proefd hebben!
Tussen Tholen en Zuid-Beveland be
stond vroeger een vruchtbare land
streek, nu verdronken land. De grootste
plaats was hier Reimerswaal. Na de gro
te overstromingen van 1530 en 1532
heeft deze plaats nog als een eilandje
bestaan tot 1634. Toen werd de stad ver
laten en wat er nog van bestond voor
afbraak verkocht. Bij laag water wordt
er nog wel eens wat gevonden: stenen,
scherven, beenderen. Maar wat de
schrijver in 1807 zegt is in ieder geval
schandehjk overdreven: „Bij een lage
rivier wijst men nog de puinhopen der
oude stad Reimerswaal".
DE BEVELANDEN.
Van Zuid-Beveland wordt verteld dat
het een eiland is, verdeeld in Noord- en
Zuid-Beveland, met het eüand Wolf-
aartsdijk tussen die twee. Een wel wat
eigenaardige beschrijving. De twee Be-
velanden hebben altijd zelfstandig be
staan. Dat het tussengelegen Wolfaarts-
dijk vroeger een apart eUandje was, is
de waarheid. Maar dat het oude fort
Bath midden in het zoeven genoemde
verdronken land Ugt, lijkt weer nergens
op. Een blik op de kaart leert het wel
anders.
Ook van Noord-Beveland vertelt de
schrijver vreemde dingen. Volgens hem
was het vroeger een der grootste van
Zeeland, maar het heeft veel geleden
door stormen en hoge vloeden, die een
menigte van dorpen hebben verzwolgen.
Daardoor is het nu veel kleiner gewor
den. Inderdaad zijn er door overstro
mingen enkele dorpen verwoest, het
heeft zelfs ruim een halve eeuw hele
maal onder water gestaan. Maar het on
dergelopen gebied is later weer droog-
gemaakt en er zijn bovendien nog en
kele nieuwe polders bedijkt, zodat het
eiland nu zelfs iets groter is dan vroe
ger.
WALCHEREN.
Over Walcheren werden ook vreemde
dingen gezegd. Is men het Sloe over dan
komt men eerst in Amemuiden. „Van
Arnemuiden gaat men langs een aange
name rijk beschaduwde weg door enige
dorpen en langs enige puinhopen van
overoude kastelen naar de hoofdstad
Middelburg". Er hebben hier nooit „eni
ge dorpen" gelegen, men zou hoogstens
Kleverskerke kunnen noemen, evenmin
als kastelen.
Het mooie stadhuis van Middelburg
is voorheen een Abdij geweest, wordt er
beweerd. Heb ik nooit geweten! Dat
Veere een sterke handel op Schotland
drijft, was vroeger waar, maar sinds
ongeveer 1800 niet meer.
In die tijd was de gehele oppervlakte
van de Westkappelse zeedijk met zee
wier beplant. Volgens de reisboeken-
schrijver tenminste. Zeker om de dijk te
beschermen tegen het geweld van de
golven? Wat een eenvoudig middel! Dat
men dat tegenwoordig niet meer toe
past. Het is goedkoop bovendien.
Ik vermoed dat de reiziger wat aan
gespoeld zeewier op de dijk heeft zien
liggen en zo tot deze door en door fou
tieve uitspraak is gekomen.
Van 1807 tot 1809 was een Duitser als
militair in Franse dienst te Vlissingen.
Hij heeft dus ook de bekende water
snood van 1808 meegemaakt. Door het
hoge water werden er enkele kleine bo
ten op de kade geworpen.
Hoor wat de militair er van zegt: „dat
dt in de haven liggende oorlogs- en an
dere schepen door het water werden
gelicht en op de kaden geworpen, zodat
ze de volgende dag tegen de huizen
leunden, waardoor deze niet weinig be
schadigd werden, zodat zelfs enige hui
zen daardoor genoegzaam ineengedrukt
werden".
Hij heeft het zeker eens erg mooi wil
len maken! Volgens hem verdronken er
„over de honderd mensen", in werke
lijkheid waren het er 31.
De schrijver van het reisboek neemt
dit soldatenverhaal klakkeloos als waar
heid over en slikt het als zoetekoek.
Over Vlissingen worden nog meer ra
re dingen verteld. Over ratten van an
derhalve voet lang, die brandende
smeerkaarsen uit de kandelaars stelen
om die als voedsel te gebruiken. Wat 'n
brandstichters zullen dat geweest zijn!
Verder lees ik dat er in Middelburg
enige duizenden Joden w^onen (in werke
lijkheid 243). Dat stenen huizen op Wal
cheren zeldzaam zijn. Terwijl alle hui
zen van steen zijn gebouwd. Hij heeft
zeker de houten schuren voor woningen
aangezien!
Evenals de meeste schrijvers noemt hij
ook de ongezondheid van de provincie
Zeeland, „want de schoonste rode ap
pelen bevatten koortsstof in zich". In
derdaad waren de Zeeuwse koortsen be
rucht, maar deze troffen meestal niet de
b'ewoners zelf, maar de vreemdelingen.
En rode appels hebben er geen schuld
aan!
ZEEUWS-VLAANDEREN.
Ook hiervan worden dingen gezegd,
die niet of niet meer waar zijn. Cadzand
is een eiland, evenals BiervUet. Oost
burg ligt aan een zijtak van het Zwin.
Het kanaal van Brugge via Damme
naar Sluis is doorgetrokken tot Bres-
kens. Sas van Gent ligt aan de Lijs, die
van Gent naar de Schelde stroomt.
Hierbij wU ik het laten, ik zou nog
veel meer historische en aardrijkskun
dige blunders kunnen noemen. Genoeg
om de raad te geven oude reisbeschrij
vingen kritisch te lezen.
Middelburg.
L. van Wallenburg.
fy
telt duizenden abonnee's
en wordt op Goeree-Overflakkee
zo goed als
huls-aan-huls gelecen!
portret In klflor
v.a. t l(h—
SCHERPENISSE
Geslaagd. De heer G. Larooy slaagde
te Leiden voor het examen Scheepsdie-
seltechnicus - Werktuigkundige.
SINT MAARTENSDIJK
Kollekte Bankenfonds. De in de Ned.
Herv. Kerk gehouden kollekte voor het
Bankenfonds heeft 1400,76 opgebracht.
POORTVLIET
Organist Herv. KerJc Na een lange
staat van dienst heeft de heer A. W.
Nortier besloten zijn werk als organist
in de Ned. Herv. Kerk te beëindigen.
THOLEN
Geslaagd. De dames C. Poot en W. J.
Schol slaagden te Goes aan de scholen
gemeenschap De Vakschool voor het
examen gezinshelpster.
Kerkelijke koliekten. De in de Ned.
Herv. Kerk gehouden koll. voor het
Bouwfonds bedroeg 785,65, die voor
het verenigingsgebouw De Wingerd
780,90. Voor de kerkvoogdij kwam een
bedrag binnen van 1362,35 en voor het
Verjaringsfonds 295,50. De gewone
koliekten in de maand mei bedroegen
4433,80. De Pinksterzendingskollekte
bracht 2756,35 op.
Kerkdienst in Ten Anker. Woensdag
28 juni 6.45 uur ds. G. Abma.
OUD VOSSEMEER
Rommelmarkt. De jeugdvereniging
van de Herv. Kerk houdt zaterdag 24
juni weer haar jaarlijkse rommelmarkt.
Wielerwedstrijd Groene Kruis
Op vrijdag 21 juli en zaterdag 22 juli
v/orden er voor de dertigste maal wie
lerwedstrijden gehouden voor het Groe
ne Kruis.
THOLEN 9.30 uur ds. L. Wüllschleger,
6.30 uur ds. J. Wieman uit Vlaar-
dingen.
POORTVLIET 10 uur ds. W. Hugo van
Dalen uit Rockanje, 6 uur ds. L.
Wüllschleger.
SCHERPENISSE 9.30 en 2.30 uur dhr. N.
Groen uit Herkingen.
SINT MAARTENSDIJK 9.30 en 2.30 uur
ds. J. Blom.
STAVENISSE 10 uur ds. W. Gorissen,
6 uur kand. G. Frederikse, Stolwijk.
SINT ANN AL AND 10 en 6 uur ds. M.
D. Geuze.
OUD VOSSEMEER 10 uur ds. G. Abma,
H.A., 6.30 uur ds. W. Hugo van Dalen,
Dankzegging H.A.
SINT PHILIPSLAND 9.30 en 2.30 uur
ds. A. CysouW, H.A. en dankz.
