EIIAIIDEn - niEUWS Op reis rond het jaar 19< Westhoeve's Supermarkt Renault 4. ^.ïtrH^ RENAULT vonJcfhcijdcA „Herr Kantor" A s Bu pKi RAMOCO b.v. 2e blad Dinsdag 20 juni 1978 No. 4700 ZEEUWSE WANDELINGEN ft KOOLWEG 11 OUDDORP Tel: 1384-2376 VERS VLEES 500 gram FEICANDEAU 100 gram SNITZEL 500 gram Randgehakt speciaal 300 gram HAM 4,99 1,89 4,99 1,89 1 draagtas CLQSET 3,98 3 fI. SINAS 2,25 3 fles DRINK 2,25 1 krat HEINEKEN 12,95 1 fles Varela Sherry 6,49 1 beker APPELSTROOP 1 potje AUGURKEN MERGPIJPJES advokaat of naturel 2 pak BLUE BAND van 1,59 voor 1 zak Mini mars. Mini nülky way of Mini snikkers 1 pot Hero Aardbeien jam 1 fles Prosit Frambozen- bessenwijn 1 fles Quanto Wasverzachter 1 pak Stroopwafels 10 stuks 0,98 1,25 0,98 1,29 2,38 2,09 3,70 1,88 1,98 uit de kerken GEREP. KERKEN Molendijk 85 - Stad aan 't Haringvliet - Tel. 01871 -1662 WASAUTOMAAT DEFBCT? voor snelle reparatie I 01877 -1236 Hellevoetse ambte naren kiezen voor taan zelf hun werktijden Simca 1100 RAIVIOCO b.v. De tijd van reizen is weer begonnen. Een groot deel van ons volk gaat naar het buitenland of zoekt het ergens in eigen land. Ook Walcheren wordt weer druk bezocht, vooral de kust met zijn mooie stranden vanaf Vlissingen tot Vrouwenpolder. In dit artikel wil ik eens nagaan hoe men hier reisje rond de eeuwwisseling, dus omstreeks het jaar 1900. DE TRAM. Toen begon de stoomtram door het land te rijden. Precies gezegd op 14 april 1906 met de officiële naam N.V. Stoom tram Walcheren. Verscheidene dorpen kregen nu een vaste verbinding met Middelburg. De opkomende badplaats Domburg was nu gemakkelijk te berei ken, maar met een grote omweg en het duurde nogal lang. Vooral voor het goederenvervoer heeft de tram goede diensten gedaan: duizen den kilo's aardappelen en suikerbieten zijn ermee vervoerd. Ook de post naar de verschillende dorpen ging per tram. Maar het vervoer van de passagiers is nooit geweldig geweest, vooral later niet Toen gingen de schoUeren per fiets naar de Middelburgse scholen, alleen bij slecht weer gingen ze met de tram. Of met de autobussen, die het vlugger de- dendan het gemoedelijk voortstomende trammetje. De stoomtram werkte met verlies, vooral toen de vrachtauto's steeds meer dienst gingen doen. Vlak voor de eerste wereldoorlog heeft men er nog over ge dacht om er een ringlijn van te maken met de kortere verbinding over Seroos- kerke en Oostkapelle naar Domburg, maar deze oorlog verhinderde de plan nen. Ook na de vrede kwam er niets van, het trammetje sukkelde verder, totdat op 1 januari 1938 de dienst werd stop gezet. De zijlijn Koudekerke - Vlissingen was al eerder opgeheven. De naam is nog jarenlang blijven bestaan bij de autobussen, die de dienst van de tram hebben overgenomen. Maar hoe reisde men vóór het in bedrijf steUen van de tram op Walche ren? Dat is dus zo ongeveer rond het jaar 1900. Per fiets en te voet. Enige tijd vóór dat jaar waren de eer ste fietsen in gebruik gekomen, eerst met massieve en later met luchtbanden. Maar toen had nog lang niet iedereen een fiets, zoals dat tegenwoordig het geval is. Zelfs kleine kinderen van een paar jaar oud fietsen al. Wat een vreem deling eens de woorden in de mond gaf, dat een Hollander zeker op de fiets ge boren wordt! Maar rond 1900 hadden nog maar en kelen een fiets. Naar het Franse woord velocipede noemden ze het een velocipée. Echte „progressieven" waren het die met zo'n vehikel incluis aangegaapt werden als een bezienswaardigheid van het dorp. Ook wel beschouwd werden als een beetje lichtzinnig om zo'n duur modem ding te kopen. Vrouwen klommen toch zeker niet op zo'n tweewieler, dat was niet netjes en volgens sommigen ook nog zonde. In enkele jaren is dat gauw veranderd en reden er steeds meer fietsen langs de Walcherse wegen, vóór de inundatie van 1944 meest begroeid. De struiken aan de kant gaven bij warm zomerweer heer lijk schaduw en bij wind (het waait hier zowat altijd) goede beschutting. Wie geen fiets had deed het te voet, er zat meestal niet anders op dan je voe- betrof. Maar ze wisten niet beter, het kon nu eenmaal niet anders. Iedereen deed het trouwens. Dat wil nu ook weer niet zeggen, dat ze niet probeerden de kortste weg te vinden. De kronkelende hoofdwegen gebruikten ze alleen als het niet anders kon. Smalle binnenpaadjes, soms dwars door een weiland en met een aantal smalle planken over de sloten, konden meestal de tocht aardig bekorten. Overal waren ze te vinden voor de ech te Walcherse mensen, die in hun omge ving iedere boerderij en ieder stuk grond met de eigenaar bij naam en toenaam kenden. Met de wagen en de boot. Toch was er omstreeks 1900 ook een andere gelegenheid om op stap te gaan. Dan spande de boer het paard voor zijn verenwagen. Behalve zijn vrouw kon hij ook nog een paar anderen uit het dorp meenemen, die niet in het geluk kig bezit van zo'n vervoermiddel waren. Vooral oudere mensen, die de lange af stand naar Middelburg niet meer kon den lopen, hadden zodoende nog gele genheid om er marktdag te houden. Het was ook een bof als je met de bodewagen kon meerijden. De meeste Walcherse boer 100 jaar geleden ten te gebruiken. En lopen konden de mensen van toen, uren lang. Van het dorp een paar uur lopen naar Middel burg, als het bijvoorbeeld donderdags markt was, telde men toen niet mee. Hetzelfde aantal kilometers moest men natuurlijk ook weer terug. Ging een jongeling 't zaterdagsavonds uit vrijen, dan moest hij vanzelf ook tippelen. Woonde zijn meisje wat ver uit de buurt, dan moest hij er dus een ste vige wandeling voor over hebben. En laat in de avond dezelfde weg terug. Dat viel niet mee in de winter als het regende of sneeuwde of als de weg glad was. Bovendien overal pikdonker. Maar onze voorouders zagen niet te gen wat moeite op, vooral als het zo'n aangename zaterdagavond gold. Verwend waren ze niet wat het verkeer Tram en autobussen op het emplacement te Koudekerke, dorpen hadden een bodedienst op Mid delburg (zeldzamer op Vlissingen), niet iedere dag maar een paar keer per week. Grote lage wagens met een huif erover, door één of twee paarden ge trokken. Bestemd voor vrachtvervoer, maar zonodig met beperkte passagiers- accomodatie. Als de wagen niet al te vol geladen was, bleef er altijd nog wel een plaatsje open voor een of twee mensen. Nog eerder kon men Middelburg ook wel over water bereiken, met een bootje door de watergangen. Maar rond 1900 was dit vervoermiddel in onbruik geraakt. Een halve eeuw vroeger werd de vracht- en passagiersschuit nog al gemeen gebruikt. Na de strenge winter van 1890 is de laatste schuitenboer Floris Malj aars van Aagtekerke er mee opgehouden. Ieder dorp had zijn schuitvlot, een houten steigert je, waar de boten aanlegden. Sommige dorpen hebben nog een Schuit- vlotstraat, zoals Middelburg b.v. het Domburgs schuitvlot heeft. Als het in de winter vroor kon de schuit geen dienst doen. Geen nood, dan spande de boer zijn scherpgezet paard voor de arreslee, ook als er een laag sneeuw op de wegen lag. Of wat primitiever, hij haalde de ijs- bak („iezebak") van de zolder, de boe rin stapte erin met een warme stoof onder haar voeten en de korven met eieren en boter op haar schoot. Zelf bond hij zijn schaatsen aan en duwde de ijsbak met inhoud voort. In die da gen stonden grote weidegebieden onder water en bij ijsgang kon hij dan in ta melijk rechte lijn voortstekkeren en hoefde niet altijd de kronkelende wa tergangen te volgen. Middelburg. L. van Wallenburg. NED. HERV. KERK Beroepen te: Katwijk aan de Rijn W. Vlasblom te De Bilt; Middelhamis D. v. d. Berg te Ede; Wageningen J. den Hoed te SUedrecht. Aangenomen naar; Veenendaal P. Vermaat te Vlaardingen. Bedankt voor: Hasselt C. v. d. Bergh te Rotterdam; Bleskensgraaf en Har derwijk I. Kok te Zoetermeer; Wouden berg C. V. d. Bergh te Rotterdam; Hars kamp A. Vlietstra te Doomspijk; Oude- water H. Koudstaal te Ridderkerk; Rot- terdam-Z W. Vlasblom te De Büt. Benthuizen: Na bevestiging door Ds. J. Vos te Nijkerk met Ezra 7 10, deed Ds. K. Exalto, gekomen van Hasselt, in trede met 2 Cor. 4 6. Ds. J. Arendshorst: enige tijd geleden uitgezonden als docent aan de/Theol. Ho geschool op Ambon, is door het zinken van een vrachtscheepje, zijn gehele in boedel kwijt geraakt w.o. een kostbare bibliotheek. Ds. P. v. Galen te Klundert hoopt medio juli de 65 jarige leeftijd te berei ken en zal dus binnenkort met emeritaat gaan. Hij werd in 1938 predikant te Den Bommel en diende vervolgens de ge meenten van Eist: Brakel, Papendrecht, Gorinchem, Hilversum en sinds 1967 Klundert. Katwijk: Tot op heden zijn er te Kat wijk ongeveer twee honderd duizend handtekeningen binnen gekomen, waar in het verzoek om terugkeer van de be de in de troonrede, onderstreept wordt. Beroepen te: Een W. ten Kate te Vleu ten; Wolvega M. Beima kand. te Ooster- wolde; Haarlemmermeer D. Dondorp te Dronten; Rotterdam L. v. Dalfsen te Hardinxveld; Schoonhoven D. Braam te Vlaardingen; Honselersdijk H. de Boer te Halle; Hülegom D. Bouwknecht te Rotterdam; Mijdrecht F. Fokkema te Laren; Woerden H. Bijleveld te IJlst. Aangenomen naar: Woerden H. Bijle veld te IJlst; Wolvega M. Beima kand. te Oosterwolde. Bedankt voor: Berkel A. Klap te Fij- naart; Werkendam M. Kersten te Sche- veningen. Emeritaat: Wegens het bereiken der 65 jarige leeftijd gaan met emeritaat; Ds. G. Aalbersberg te Stadskanaal. De ze werd in 1948 op grond van singuliere gaven, predikant te Zonnemaire en dien de vervolgens de kerken van Nieuw dorp; Vlaardingen en de Glidt (Zwijn- drecht). Ds. G. Kuipers te Gorinchem. Hij werd eveneens in 1948 predikant te Boksum, waarna hij naar Gorinchem ging. GEREF. KERKEN (Vrijgemaakt) Beroepen te: Aduard, Onnen, Vrouwe polder en Loppersum kand. C. Mewe te Zwolle; Zevenbergen A. v. d. Sloot kand. te Kampen; Ureterp R. Urban te Goes; Eemdijk J. v. d. Wetering kand. te Zwolle. Aangenomen naar: Lutten H. Messe link kand. te Enschede. Bedankt voor: Anna Pauwlona, De Lier, Deventer, Grijpskerk en Kornhom H. Messelink kand. te Enschede; Rotter dam T. Keegstra te Arnhem; 't Harde H. Hidding te 's-Gravenhage; Albany (Austratlië) J. Blok te Waardhuizen. Praktisch en ekonomisch. Enorm ruim met 'n vlakke vloer voorwielaandrijving. Vijf deureri wegklapbare achterbank voor heel veel bagage. Pri ma wegligging en vering. Renault 4,4 TL en Safari: 845 cc 34 DIN pk, 120 km/u. Benzinever- door en per 1(X) km bij 90 km/u konstant. Gratis: haal bij ons 't kleurrijke Renault boek boordevol in formatie over autorijden en alle Renault- modellen. CHR. GEREF. KERKEN Beroepen te: Leerdam P. Roos te Har derwijk; Rotterdam-C J. Marmi te As sen. Aangenomen naar: Putten A. Bijkerk te Aalten als luchtmachtpredikant W. Kruis te Wildervank. Beroepbaar: De volgende kandidaten zijn geslaagd en beroepbaar: C. v. Atten, J. Groenleer, H. Jonkman en H. Velema. Dordrecht: Na bevestiging door M. Tanis te Sliedrecht, met 1 Thess. 5 12, deed Ds. H. v. d. Ent, gekomen van Kat wijk, intrede met Psalm 51 20. GEREF. GEMEENTEN Beroepen te: Poortugaal en Amster dam A. Hofman te Scheveningen; 's- Gravenzande A. Elshout te Slikkerveer; Oosterland A. Moerkerken te N. Beij er- land; Ouddorp E. Venema te Drachten; Hoogvliet D. Hakkenberg te Lisse. Bedankt voor: Eindhoven M. Mondria te Waardenburg; Nunspeet L. Blok te Capelle aan de IJssel; Krimpen aan de IJssel J. V. Haaren te Amersfoort; Bo degraven A. Verhoeff te Chilliwack. Curatorium: Het curatorium heeft als student toegelaten, de heren Ir. M. Burggraaf te Rotterdam; T. M. v. Dijk te Dirksland; G. Mouw te Elspeet en G. Sonneveld te Zoetermeer. OUD GEREF. GEMEENTEN Bedankt voor: Rotterdam-Z M. Mid delkoop, vrij predikant te Zwolle. THOLEN Geslaagd. Mej. J. A. Zandee slaagde aan de opleidingsschool voor het Chris telijk Kleuteronderwijs te Middelburg voor het examen hoofdleidster. BERGEN OP ZOOM Baggerwerk Oosterschelde Van dinsdag 20 jimi tot half juli wordt er door de baggermolen Holland VII van de rijkshavendienst Oosterschelde in het Bergsche Diep baggerwerkzaamheden uitgevoerd. Er wordt dagelijks gewerkt van 6.00 tot 19.30 uur. De gebaggerde specie wordt in sleepbakken door de sleepboot En Avant 19 via het Tholense Gat vervoerd naar een in het Lodijkse Gat gelegen stortplaats. Daarbij wordt het Schelde - Rijnkanaal regelmatig gekruist. In' Hellevoetsluis mogen de gemeen te-ambtenaren voortaan zelf hun werk tijden kiezen. Burgemeester en wet houders hebben dat beslist na het hou den van een proef, die gunstig is uitge vallen. De ambtenaren werken 7% uur per dag; op zijn vroegst te beginnen om half acht en op z'n laatst te eindigen om kwart over zes. De regeling is niet van toepassing op het technisch personeel van Openbare Werken, dat in de buitendienst werkt. Het Hellevoetse systeem kent ook z.g. bloktijden, waarop iedereen aanwezig of bereikbaar moet zijn. Deze tijden liggen tussen 9.00 uur en 12.00 uur en tussen 14.00 uur en 15.45 uur. De ambtenaren kunnen per dag kie zen welke tijden zij werken. Vanzelf sprekend moet dat in overleg met hun collega's en chef, om de bezetting per afdeling redelijk op peil te houden. Een andere regel is nog, dat de lunchpauze kan variëren van 30, 60 of 90 minuten. 1976, 33.000 km, rood. RENAULT DEALER 01871 - 1662 - 1553 VERVOLGVERHAAIJ door Barend de Graaft Uitgever^ B.V. „De Banier" - Utrecht 23 Nee, dat kon zeker niet. En wat zou dat helpen? „Wat is er?" vroeg zijn moeder met nog meer schrik in haar stem omdat ze zag welke grote ogen Rudolf opzette, net of hij aan iets vreselijks dacht. „Niets, moeder!" Voor geen geld van de wereld zou hij willen zeggen, wat er ineens in hem opkwam: wolven! Nooit aan deze kant van de berg. Maar Manuel had toen ook, toen met die reebout gezegd, dat er wolven waren. En gisteren hoorde hij er ook weer over praten. Bij een boer had den ze zelfs een kalf gedood, waren ze in de stal gekomen. Dat was wel heel ver weg bij een dorp, dat nog veel ho ger in de bergen lag, maar Nee, hij zei daarvan niets tegen moe der. Maar het maakte hem zelfs heel erg ongerust. Wat kon een man tegen een troep wolven beginnen? Dan weer zette hij de angst radikaal uit zijn gedachten. Aan deze zijde van de berg waren in geen jaren wolven gezien. Maar MaarDan was er de angst weer. Toen met dat arme reetje! Ze stonden angstig bij elkaar. Rade loos, met toch de hoop in het hart, dat het goed zou komen. Allerlei veronder stellingen kwamen bij hen op. Vader was immers nogal verkouden. Misschien is dat erger geworden op de heenreis en misschien heeft dat goede vrouwtje, waar vader het altijd over had, wel ge zegd: je komt de deur niet uit, Schnei der! Geen kwestie van, denk je dat ik een man, die zo hoestDat kon! Er waren meer mogelijkheden. Rudolf had in een boek uit de bibliotheek ge lezen, dat een man helemaal onschuldig door de poUtie werd opgepakt, omdat er een bankoverval had plaats gehad en de politie iedereen, die ze niet kenden en die nog laat op straat Uep, maar voor de zekerheid opsloten. Als ze dan mor gen te weten kwamen wie vader was... Al die veronderstellingen namen de onrust niet weg. Als ze elkaar aankeken, herkenden ze in eikaars ogen dezelfde angst. Lotte sliep rustig door. Die wist gelukkig nergens van. In de keuken pruttelde de pap in het pannetje. Ineens zag Rudolf het reediertje zo duidelijk, hoe het even zijn pootje bewoog en zijn kopje oprichtte. Een wolf! Wolven! Hij maakte een vreemd, bang geluld. Moe der keek er niet eens van op. Ze zou zelf ook welZe zei: „Waar denk je aan, Rudolf!" „Nee, nee zei hij haastig en liep naar de kapstok in de gang. Ik ga naar Manuel en „Maar jongen! Het is middernacht, die man Eigenlijk was Rudolf altijd nog echt een kind geweest. Een grote jongen, die heus wel naar zijn moeder luisterde. Maar nu zette hij, zonder met haar te overleggen, zijn idee door: naar Manuel! De man, die beter dan wie ook de ber gen en de bossen kent. Trouwens, moe der weerhield hem niet. Ze zei niet: blijf hier, RudoU! Ze wist immers ook niet wat het beste was? Met tranen in de ogen en de blijvende angst in haar hart keek ze hem na,, hoe hij, dicht in zijn jas gedoken, de ij smuts over de oren, de bergstok in zijn hand over de dorpsstraat liep, in de richting van de Sonnenkop- pe. Heel het dorp sliep. Het was bitter koud en de maan scheen. Moeder ging terug in huis, wierp zich op de knieën voor de bedstede, op dezelfde plaats waar vader altijd geknield lag, voor ze gingen slapen. „O God en Heere!" Veel woorden had ze niet. Het was slechts een angstig vragen om hulp, om raad. Wat moesten ze doen? Manuel wist het ook niet. Rudolf had snel gelopen, zonder vrees voor de ver schrikkingen van de nacht; hij hijgde en sprak eerst voor Manuel in raadselen. „Vertel nu rustig, Rudolf. Wolven? Er zijn van 't jaar geen wolven en zeker niet aan deze kant van de Adlerhohe of de Sonnenkoppe. Dat zou ik toch weten? En je hoort ze niet ook. En je vader kwam van de stad? Nou, dan blijft hij toch aan deze kant van de spitsen. Ga maar gerust naar huis. Je vader komt morgen wel boven water. Misschien was er één van zijn vrienden jarig en zitten ze lekker bier te drinken". Manuel begreep niet, dat Rudolf daar over zijn hoofd minachtend opzij gooide. Vader en dan bierdrinken en ons in zorg en angst laten zitten! „We kunnen nu niet gaan zoeken ook vond Manuel. Wat zou dat helpen? Je vader is toch een flinke man, die heus wel de weg weet. En trouwens, de post weg naar de stad is een brede gladde baan". „Maar het pad langs de Teufelskluft?" Rudolfs stem huiverde. Hij had zo sterk aan de wolven gedacht dat het niet in hem op was gekomen, dat vader vaak het pad langs het ravijn nam. „Wat zeg je? schrok Manuel Langs de Teufelskluft?" Rudolf haalde diep zijn adem op en knikte. „Maar ja klonk ineens geruststel lend de zware bas van Manuel je va der is een goeie bergman en als hij dat pad iedere donderdagavond neemt! Kom, ik ga met je mee. Even wat aan trekken. Kom binnen!" Nog steeds had Rudolf voor de onder deur van Manuels huisje gestaan en de jager aan de andere kant. Manuel liet hem nu binnen. Fritsel, Manuels vrouw, vroeg: „Wie is daar, Manuel? Wat is er aan de hand?" Manuel was bezig een klein olielampje aan te steken en vertelde wie er was en waarom de jongen mid- dlen in de nacht de Sonnenkoppe was opgeklommen. „Maar, maar klaagde het vrouwtje waarom „Hou je mond maar dicht en ga sla pen". Manuels stem klonk wat stuk. Hij wilde niet, dat zijn vrouw de jongen nog meer van streek maakte door allerlei vragen te stellen op verhalen op te han gen van mensen, die in de Teufelskluft verongelukt waren. Hij kleedde zich warm aan, trok een dikke ij smuts over zijn haar en over zijn oren, nam de buks van de wand, boog zich even over zijn vrouw in de bedstee, die met bezorgde stem zoals ze dat altijd wel zou doen, dacht Rudolf, als haar man de bergen in moest „voorzichtig, Manuel! Voor zichtig!" zei. Manuel haalde uit het schuurtje, naast het huis, een paar strengen touw en een paar ijzeren pinnen, die Rudolf te dragen kreeg. „Jammer zei hij dat Karro dood is, mijn goeie hond. Die zou ons kunnen helpen. Wat is eigenlijk een jager zonder hond", gromde hij. Toen stak hij een lantaarn aan en liep Rudolf voor de berg af. 't Ging snel. Gelukkig hadden ze nu de wind mee, die op de heenreis Rudolf de oren bijna van het hoofd gesneden had. Eigenaardig! Nu hij bezig was, nu hij wat deed voor vader, was dat stomme gevoel van angst min of meer geweken. Als Manuel ook hielp! Wat een kerel toch! Toen ze voorbij het huis van Heinz Ziegler op de postweg kwamen, bleef Manuel staan. „Jij gaat thuis kijken, of hij soms gekomen is. Stel je voor, dat we voor niets gaan zoeken. Ik haal de oude Ziegler en Heinz uit hun bed. We moeten meer mannen hebben, als er werkelijk wat aan de hand is en..." Bots zweeg hij. 't Was vreemd, dat Ru doU nog niet gemerkt had hoe bezorgd Manuel was geworden, toen hij hoorde dat vader nogal eens het bergpad langs de Teufelskluft nam om vroeger thuis te zijn. Zo'n schoenmakertje toch! mom pelde de jager en stapte naar het huis van de Zieglers toe. Toch wekte hij hen nog niet. Eerst de jongen afwachten. Geen nodeloos ge rucht. Rudolf rende naar huis. Nee, va der was er nog niet. Hij hoefde het niet te vragen. Door het raam zag hij, dat moeder voor de bedstede geknield lag. Even deed hij de deur open en riep: „Ik ga met Manuel op zoek!" Moeder kreeg niet eens de gelegenheid om hem iets te vragen. Hij rende terug naar de plaats waar Manuel hem wachtte. (Wordt vervolgd)

Krantenbank Zeeland

Eilanden-nieuws. Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag | 1978 | | pagina 6