EHAitDEII - ttlEUWS
Onderwijs later
„Hbtt Kantor"
vondedieijdeA
in de landbouw
in 1976/77
2e blad Dinsdag 13 juni 1978 No. 4698
ZEEUWSE WANDELBNGEN
VERVOLGVERHAAÜ
Gratis groenten- en
fruitkalender
Mazda 929
RAMOCO b.v.
Bed rijfsuitkomsten
Postbus 16000:
Vieesvraagbaak
TV DEFECT?
voor snelle reparatie
I 01877 -1236
Nederland
komkommerland
Plaatselijk nieuws
Nieuws uit Zeeland
Diploma zwemmen
A en B te
Stellendam
.%/^/^/%/%/^/%/^^^<^^%^»/^^»/^'%/%.^'^.^.'<fc/^'^^.^^<^/%»^»^^^i^^^^^'^'^''*^>'^»'^'^^^'^'^'^»'^>''^'^-'*-^»'^>-'
-^-^►-%^%'*-*'*^*-*^'»'*-^r^'^'^'*'»'*-^K^.^»-»-^'*'»'»'*^*/*'^'*'%'»/*^*/*-^K^.<fc.^.'»'^^».-»^*'»^»^
Zonder dat het mijn bedoeling eerst
was, komt er nog een vervolg-artikel
op de vorige twee. Deze gingen over
het onderwijs in de 17e en 18e eeuw.
Dit artikel bespreekt het onderwijs in
de eerste helft van de 19e eeuw, dus van
ongeveer 1800 tot 1850. Ik kreeg name-
üjk een boekje in handen, dat over de
ze periode vertelt. Het heet: „Het platte
land leert lezen en schrijven" en is ge
schreven door L. W. de Bree, die nog
niet zo lang geleden gestorven is. Hij
was leraar geschiedenis aan de H.B.S.
te Vlissingen en heeft ook een paar
Zeeuwse romans geschreven.
De Franse tijd.
Op het eind van de 18e eeuw was er
al enige verbetering gekomen in de
toestand van het onderwijs.
We moeten hulde brengen aan de
„Maatschappij tot Nut van 't Algemeen"
die in 1784 werd opgericht door ds. Jan
Nieuwenhuijzen. Onder leiding van het
„Nut" (zoals het kortweg genoemd
werd) werden er scholen gesticht, ver
schenen er nieuwe eler- en leesboeken,
werden er bibliotheken ingericht. Nog
altijd bestaan de Nutsspaarbanken, die
uitgegroeid zijn tot een grote bankin
stelling. Hoewel geen vriend van het
„Nut" spreekt toch dr. A. Kuyper zijn
grote waardering uit voor wat deze
Maatschappij voor onderwijs en opvoe
ding gedaan heeft. „AI was het enkel
om haar bemoeiing met het onderwijs,
dan heeft die maatschappij nog daarom
alleen recht op onze dank. Voor de vun
zige krotten, waar men weleer de dorps-
jeugd in samenpropte, komen van lie
verlede luchtiger, ruimer vertrekken.
Er komt methode in geheel het onder
wijs".
Maar op het eind van die 18e eeuw
komen de Fransen in ons land. Wat het
resultaat is van hun verblijf, weten we
uit de geschiedenisboeken, straks nog
meer hierover.
Ook zij proberen in ons land het on
derwijs te verbeteren. In 1801 komt er
een Schoolwet, waarin alles geregeld
wordt. De school werd verdeeld in
klassen, het werd dus klassikaal onder
wijs, anders dan in de vorige eeuwen.
Er kwamen examens voor onderwijzer,
ze werden verdeeld in vier zangen. Wie
tot het geven van onderwijs enige aan
leg bezat en kon bogen op een tamehjke
bedrevenheid in lezen, schrijven en be
ginselen der rekenkunde werd meester
van de vierde rang. Voor de derde rang
moest je wat kennis van de Nederland
se taal hebben en met breiiken kunnen
rekenen. Die van de tweede rang moes
ten nog knapper zijn en ook verstand
hebben van aardrijkskimde en geschie
denis. De eerste rang behaalden maar
enkelen, dat was het neusje-van-de-
zalm, ze moesten ook bekend zijn met
wis- en natuurkunde.
Stel u dus van de geleerdheid van de
schoolmeesters uit die tijd niet al te veel
voor. In 1815 noteert schoolopziener
Hennequin in het vierde district van
Zeeland West Zeeuws-Vlaanderen)
zijn bevindingen over de onderwijzers in
de 24 scholen van zijn gebied.
In de meeste gevallen lezen we: Man
van weinig kunde of van middelmatige
kunde. Een enkele keer: een goed on
derwijzer (Sluis), een meester met ge
zond oordeel, die plezier heeft in zijn
vak en de achting van zijn dorpsgenoten
geniet (Groede). Maar ook: een man, die
een goed oordeel bezit, maar weinig ge
schiktheid om onderwijs te geven
(Eede). Of: het nevenambt van brieven-
gaarder belemmert de meester in zijn
schooltaak (Breskens). O: een braaf man
die tot aan de rand van zijn graf is ge
naderd en niet meer in staat Is om be
hoorlijk onderwijs te geven (Groede).
Of: zijn beroep gedurende de zomer is
boerenarbeider. De school verdient veel
eer de naam van bewaarplaats dan van
een plaats waar men de jeugd onder
wijs geeft. Dit zijn enkele opmerkingen
van de schoolopziener.
Deze schoolwet van 1801 heeft niet
lang geleefd, is in 1803 vervangen door
een nieuwe wet en deze weer door de
wet van 1806. Napoleon was gekomen
en had ons land gemaakt tot het ko
ninkrijk HoUand met zijn broer als ko
ning. Bij de laatste wet moest er ook op
school het vak Nederlandse taal (taal
kunde noem demen het) ingevoerd wor
den: slechts weinigen konden schrijven
zonder taalfouten.
door Barend de Graaff
TJitgevery B.V. „Dq Banier" - Utrecht
21
„Ik heb hem eens een keer in het bos
ontmoet. Hij liep te dwalen langs de
beek. Ik was een wandeling gaan ma
ken en dacht: als hij nu maar eens de
ze kant uit kwam! En ja hoor! Zonder
dat hij wist, dat ik op hem stond te
wachten, kwam hij het bospad op. Ik
dacht: wacht! en verschool me tussen de
struiken. Hij floot een wijsje. Ik herken
de het, want dat spelen ze thuis dikwijls.
Ik riep: „Hallo! Hallo!" Het schalde
door het bos. Hij hield natuurhjk direkt
op met fluiten en keek verbaasd rond,
waar mijn stem vandaan kwam. Ik
dacht: als hij me nu maar gaat zoeken!
Ik riep nog eens en nog eens. En ja, hij
.kwam tussen de struiken, schoof de
takken van elkaar, zag mij en stond in
eens lummelachtig te kijken, alsof hij
een fee of zo iets zag. We zijn toen sa
men wat opgelopen en we hebben ge
praat. Natuurlijk over muziek. Ik vond
heit wel fijn, maar..." Ze hield verlegen
op.
Een grote verbetering was, dat men
van het spellen der letters van het hele
abc afzag en de klankmethode invoerde
de letters werden genoemd zoals men
ze werkelijk bij het lezen uitsprak.
Er kwamen veel eler-leesboekjes over
geschiedenis, aardrijkskimde, plant- en
dierkunde. Maar de gewone leesboek-
jes waren nog niet aangepast aan de
ontwikkeling der kinderen, het was
veelal nog grote-mensentaal. En ze dro
pen van deugd en braafheid, ijver en
fatsoen (Brave Hendrik).
„Ik maak geen gedruis
In mijn ouders huis.
Ik zit hier, zoet en stil,
En doe wat moeder wil".
Armoede.
Grote vreugde heerste er in ons land,
toen in 1813 de Franse tirannie verdre
ven was. We hadden onze onafhanke
lijkheid terug. Maar met onze economie
was het slecht gesteld. De handel van
vroeger was verloren gegaan, de
scheepswerven lagen stU. De industrie
vertoonde geen tekenen van levens
kracht, de werkwijze was verouderd.
Onder de bevolking heerste gebrek aan
energie en ondernemingszin. In de fa
brieken had men weinig machines, er
was veel handwerk. En daarvoor kon
men goedkope werkkrachten krijgen:
schoolkinderen. Duizenden kinderen
werkten in steenbakkerijen, textielfa
brieken, sigarenfabrieken, bij de schoe
nenindustrie, overal in Nederland. Dok
ter Coronel heeft er in zijn boek „Mid
delburg voorheen en thans" over ge
schreven. Het is haast niet te geloven
welke toestanden er toen in de arme
gezinnen voorkwamen. De verdiensten
van de kinderen waren een welkome
aanvulling van het gezinsinkomen. Stel
u die kinderverdiensten niet al te ge
weldig voor: het varieerde van 10 tot 40
cent per dag en daarvoor moesten ze
meestal 10 a 12 uur per dag werken.
Zeeland had weinig industrie, daar
hielpen de kinderen van de dorpen op
het land, in de zomer tenminste. Na
tuurlijk konden ze dan niet naar school
gaan. Bij kinderarbeid behoort dus ook
schoolverzuim en daardoor minder le
ren, minder ontwikkeling.
De schoolopziener in Zuid-Beveland
heeft in 1832 van de 26 plattelandsge
meenten (dus Goes uitgezonderd) de ge
gevens verzameld. Van de 2872 school-
plichtigen gingen er in de zomer 1068
naar school (STVo) en 's winters 2181
(76%). De toestand uit de vorige artike
len was dus weinig veranderd.
Maar ook in Goes gingen lang niet al
le kinderen geregeld naar school, hoe
wel daar het verschil tussen de zomer
en de winter niet zo groot was. Van de
814 schoolplichtigen gingen er 's zomers
402 en 's winters 486 naar school. Dat is
in de zomer bijna de helft, in de win
ter 60»/o.
Hoe is dat te verklaren? Vermoedelijk
uit armoede en onverschilligheid van de
ouders. Als het enigszins mogelijk is,
moesten de kinderen er wat bijverdie
nen. Ze hadden ook niet altijd behoor
lijke kleren en schoeisel om op school te
durven verschijnen. Soms durfden ze
niet vanwege het ongedierte, dat ze op
hun lichaam meebrachten.
Voor een onderwijzer niet plezierig
om soms met half-lege klassen te wer
ken. Die hadden het in die tijd ook niet
breed: van 300 a 400 gulden per jaar
moesten ze rondkomen, wat bijverdien
ste waren altijd welkom.
Als kind leerden ze te weinig, maar
sommigen probeerden dit op latere leef
tijd in te halen. Zo werd er te Som-
melsdijk in de winter van 1836 op 1837
op zondag een cursus in lezen en schrij
ven georganiseerd voor volwassenen,
waarvan door 70 mensen gebruik ge
maakt werd, sommigen waren al boven
de vijftig!
De tweede helft van de 19e eeuw
stond er beter voor, wat het onderwijs
betreft. Toen in 1874 de Kinderwet van
minister Van Houten tot stand kwam,
was het gedaan met de gruwelijke kin
derarbeid. Het onderwijs werd steeds
beter, de begeerte van de ouders om
hun kinderen geregeld naar school te
sturen werd steeds groter.
Het dieptepunt was voorbij.
Middelburg. L. van Wallenburg.
„Maar..." drong Liesel aan.
„Och!" Klara trok haar schouders op,
pakte haar potlood en begon aan de
verdere oplossing van de som.
„Wat wou je dan?" hield Liesel aan.
„Niks hoor! Klara's stem klonk wat
kribbig. Trouwens, ik ben nog pas
zestien en hij misschien een goed jaar
ouder. Maar bij ons op het dorp gaan de
jongens en meisjes dan al met elkaar.
Heinz, de vrien dvan FUip, gaat al meer
dan een jaar met Lotte, de zuster van
Rudolf".
De meisjes werkten een poosje door.
Liesel zei: „Ik heb het!" Ze bedoelde het
antwoord van de som. Klara begreep
het en met een zucht schreef ze de op
lossing, die ze zelE niet kon vinden, in
haar schrift over.
Weer begon Liesel: „Hou je van Ru-
dolf?"
„Och, toe nou! Hoe kan dan nou? Maar
er komen wel van die verlangens in je
op, vind je niet? Als je dat ziet: de jon
gens en de meisjes!"
„Sommige jongens zijn erg gemeen,
weet je dat wel?"
Klara knikte, keek over de kap van
de petroleumlamp, die op de tafel stond,
heen en zei: „Rudolf niet. Vast niet!
MaarWeer kwam haar schouder
met een ruk omhoog: 't Zou nooit wat
kunnen worden met Rudolf en mij. Denk
je dat mijn vader het goed zou vinden,
zo'n arm schoenmakersjoch? Maar 't is
zo'n fijn kereltje!" Ze timmerde met
Ideaal voor in de keuken: een groen
ten- en fruitkalender waarop men in
een oogopslag kan zien wanneer welke
soorten groenten en fruit ruim aan de
markt zijn. Een dergeüjke kalender is
gratis verkrijgbaar bij het Produktschap
voor Groenten en Fruit in Den Haag. Er
staat ook op hoeveel vitamines en voe-
dingszouten elk produkt bevat en ach
ter elk prodiikt staat een verrassende
receptentip. Bij de bekende appel- en
pererassen staan de smaakkenmerken
vermeld.
Groenten en fruit beschermen uw ge
zondheid door hun rijkdom aan vitami
nes en voedingszouten, zo luidt het mot
to op deze kalender. Dat beschermen
kan men letterhjk nemen. Een goede
voeding moet ons niet alleen de nodige
bouw- en brandstoffen leveren, doch
ons tevens doorlopend de beschikking
waarborgen over voldoende bescher
mende stoffen.
De beschermende stoffen zorgen dat
de verschillende processen in hét li
chaam goed verlopen en geven daardoor
weerstand aan het lichaam. Zij regelen
o.m. de stofwisseling, ondersteunen het
spijsveteringsproces en geven bescher
ming tegen infecties e.d. Zij bestaan
vooral uit vitamines (vit. A. C, etc.) en
voedingszouten (ijzer, kalk e.d.) en ko
men in gemakkelijk opneembare vorm
in ruime mate voor in groenten en fruit.
Zo leveren groenten en fruit, in de
normale hoeveelheid gebruikt, de mens
per dag bij voorbeeld 44"/o van de be
nodigde caroteen (vit. A) en ca. 52% van
de benodigde vitamine C. Deze bescher
mende stoffen moeten ons op elk uur
van de dag ter beschikking staan. Daar
om is het gewenst om tenminste drie
maal per dag, dus bij elke maaltijd,
groenten en fruit te eten.
Heeft u belangstelling voor de groen
ten- en fruitkalender, stuur dan een
briefkaart aan: Produktschap voor
Groenten- en Fruit, Bezuidenhoutse-
weg 153, Den Haag, vermeld daarop:
„Groenten- en fruitkalender" en u
krijgt hem gratis thuisgestuurd.
1976, 18.000 km, als nieuw.
RENAULT DEALER
01871 - 1662 - 1553
In het jaarlijks verschonend overzicht
van de Bedrijfsuitkomsten in de Land
bouw (BUL) heeft het Landbouw-Eco-
nomisch instittiut de definitieve resul
taten gepubliceerd van de Nederlandse
Landbouwbedrijven (excL tuinbouw)
van 62 SBE en groter in de jaren 1973-
'74 t.m. 1976-'77 1).
De uitkomsten en overige kengetallen
zijn gespecificeerd naar bedrijfsonavang,
bedrijfstype en gebied. Ook zijn de ge
middelde uitkomsten van sterk gespe
cialiseerde bedrijven in de melkveehou
derij en van bedrijven met intensieve
veehouderij opgenomen. Tenslotte zijn
de verschillen in kosten van grond en
gebouwen op basis van eigendom en
van pacht op eigenaarsbedrij ven in de
laatste vier boekjaren vermeld.
Uit deze pubUkatie bhjkt onder meer
dat de rentabUiteits-ontwikkeling in
1976-'77 in de akkerbouw tegengesteld
was aan die in de rundveehouderij.
Mede onder invloed van relatief hoge
opbrengstprijzen voor consumptieaard
appelen, had 3/4 van de grotere akker
bouwbedrijven een positief netto-over
schot. Dat slechts 6% van de grotere
weidebedrijven een positief resultaat
had, was voor een belangrijk deel het
gevolg van hoge voerkosten, veroor
zaakt door de extreem droge zomer. Een
gunstig verschijnsel was dat de factor-
kosten per SBE, duidelijk minder ste
gen' dan in voorgaande jaren en op en
kele groepen bedrijven zelfs voor het
eerst in tien jaren daalden.
In een afzonderlijk rapport onder de
titel „Van.bedrijfsuitkomsten tot finan
ciële positie" zal in de loop van 1978 een
nadere toeUchting worden gegeven zo
wel op de in deze pubUkatie vermelde
bedrijfseconomische uitkomsten, als op
de ontwikkeling van de financiële posi
tie van de landbouwbedrijven.
L.E.I.
1) Deze pubUkatie kan uitsluitend wor
den besteld door overschrijving van
25,— op postrekening Nd. 41.22.35
ten name van het Landbouw-Econo-
misch Instituut te Den Haag. Ver
meld dient te worden: „Zend pubU
katie No. 3.78".
haar vuist op de tafel. „Ik heb wel eens
meer met hem gewandeld. Gelukkig
heeft niemand het ooit gemerkt. Behal
ve Filip een keer. Rudolf en ik waren
langs de beek gelopen en het pad naar
Manuel opgegaan".
„Manuel?"
„Ja, dat is de boswachter en de jager
van de baron. We gingen op een steen
zitten, kort bij het huis van Manuel en
toen kwamen ze met z'n vieren het
bergpad af. Heinz en Lotte en Filip met
een vriendin van Lotte. FUip en Rudolf
hebben altijd ruzie. Daarom keek Filip
zo gemeen en 's avonds dreigde hij het
aan vader te vertellen. Maar ik lachte
hem uit. Ch! Dan zou Wj zelf er van
lusten, want dat meisje, waar hij mee
op de berg was, was de dochter van
watermolenaar Schulz. Daar zou wat
voor hem opzitten als vader dat wist.
Raar hè?"
„Wat raar?"
„Dat van de jongens en de meisjes en
dan die verschiUende standen? Waarom
zouden vader en moeder er tegen zijn,
dat ik met Rudolf ging? En ze zouden
misschien geen bezwaar hebben als ik
met die gemene jongen van de rent
meester
„O, met Hugo? Nou,, dat is me er één.
Weet je wat Hetta met hem beleefd
heeft?"
„Kan me niet schelen. Laat die ver
haaltjes maar. Trouwens Hetta heeft
altijd wat'-.
De hoeksteen van onze hoofdmaaltijd
wordt vrijwel dageUjks gevormd door
het vleesgerecht. En als er één onder
deel van het menu is dat nooit verveelt,
dan is dat toch wel vlees. Daarmee kimt
u werkelijk alle kanten lüt en uw sla
ger staat voor u klaar met advies en
informatie over de verschiUende vlees
soorten en hun bereidingswijze.
Behalve de slager en zijn vakkennis
staan nog anderen garant voor de kwa
liteit van het vlees dat u dageUjks, in
diverse variaties op tafel brengt. Daar
is om te beginnen de Veewet, die waakt
over de gezondheid en behoorlijke le
vensomstandigheden van het vee. Daar
naast is er de Vleeskeuringsdienst, die
het vlees aan een voortdurende con
trole onderwerpt en tenslotte de Wa
renwet, die dit voedingsmiddel begeleidt
in het belang van de volksgezondheid
en de te betrachten hygiëne.
Wilt u eens meer weten over rund
vlees, of over varkensvlees of vleeswa
ren in het algemeen, schrijf dan een
briefkaart aan: VoorUchtingsbureau
Vlees, Postbus 16000, Den Haag met
daarop uw vraag. Dat bureau heeft ook
talrijke receptentips voor u.
Het is volop konikommertijd, letter
lijk wel te verstaan. De aanvoeren op
de veUingen bewegen zich al enige tijd
op topniveau.
Nederland neemt wat de prodiiktie
van komlcommers betreft een toppositie
in op de Westeuropese markt en er zit
nog steeds groei in. De Nederlandse
tuinders telen meer dan 600 hectare van
dit produkt onder glas. Onze enorme
komkommerexport beweegt zich vooral
in de richting van West-Duitsland. Ne
derland heeft in de maanden februari
tot en met oktober een importaandeel in
de Bondsrepubliek van tegen de 90%.
Onze oosterburen -eten jaarlijks een
half mUjard van onze kostelijke kom
kommers (als je die achter elkaar zou
leggen kun je er 4 keer de aarde mee
rond).
Ze moesten nu een Franse thema ma
ken endaarmee was Klara haar vrien
din de baas. Een poos werkten ze rustig
door, tot de gong ging, wat betekende
dat al de leerlingen beneden moesten
komen voor de dagsluiting.
Liesel vroeg nog even: „Dus je gaat
eigenUjk met Rudolf?"
„Ben je wijzer! laag klonk Klara's
stem. Helemaal niet! Hoe kom je er
bij?"
„Maar je zou graag wiUen", plaagde ze.
„Stilte daar kommandeerde Dr.
Blass. We zingen Ued acht en veer
tig".
De dag op de meisjesafdeling van het
Instituut Dr. Blass was ten einde.
De zangrepetitie in de oude, hoogge-
weLfde kapel achter de Domkerk ook.
De dames en heren verlieten het lokaal,
dicht gehuld in hun jassen en mantels,
en stapten de vrieskou van de winter
nacht in. Schneider wipte nog even bij
de koster aan, die niet meezong in het
koor, maar natuurUjk wel met de zang
repetitie te maken had. Morgen moest
hij de stoelen en de lessenaars weer op
bergen, de vloer vegen en het lokaal
weer keurig in orde maken. Het goede,
dikke kostersvrouwtje informeerde of
Schneider naar zijn zin gezongen had.
„Asjeblieft! zei hij. Wat een
prachtig stuk en we hebben maar een
prima dirigent".
„'k WU 't geloven prees de koster.
SOMMELSDIJK
Oud papier. Het ophalen van het oud
papier, voor de kerk van Sommelsdijk
van afgelopen zaterdag is prima verlo
pen. De opbrengst is 143,75. AUeen
één kleine opmerking: alstublieft geen
plastic zakken meer gebruiken.
DIRKSLAND
MOOIE PRESTATIE
Op het Nationale Zang- en Muziek
concours te Harmeien behaalde Marjo
Knöps uit Dirksland in de afd. Uitmun
tendheid een eerste prijs met 174 punten
Zij speelde op haar akkordeon „Metha-
morphose" van J. Verdonk, een modem
maar moeilijk te spelen werk.
Op 27 mei j.l. slaagde zij voor haar
amateur-examen akkordeon voor het
diploma C. van de N.O.V.A.M.
OUDE TONGE
Geslaagd: Aan de Pead. Academie
School m. d. Bijbel, Beukelsdijk te Rot
terdam slaagde voor onderwijzeres mej.
Anneke Kanters.
------O------
THOLEN
Afsluiting Nieuwe Pad. Het verbin
dingsstraatje Nieuwe Pad tussen de
Oudelandsepoort en Regentessestraat is
met ingang van 8 juni afgesloten voor
fietsers en bromfietsers. De Nieuwe Pad
is nu aUeen toegankelijk voor voetgan
gers en kleine auto's die moeten laden
of lossen bij verenigingsgebouw De
Wingerd.
Bisamratten. Op Tholen en St. Phi-
lipsland zijn er in de maand mei 46 bi
samratten gevangen door de rijksratten-
vanger J. MeijU uit Poortvliet en zijn
assistenten.
Zwemclub De Eendracht. Bij de door
de zwemclub De Zuidwesthoek te Hoo-
gerheide georganiseerde wedstrijden
won K. Timmer op de vrije slag meisjes
en M. de Jonge op de 50 meter vrije slag
meisjes. D. Brazilay won de 50 meter
vrije slag voor jongens en A. van Dijke
won de 50 meter rugslag voor meisjes.
Zowel biJ de meisjes als bij de jongens
werd De Eendracht derde bij de esta
fette.
Colleges Bevelanden en Tholen
In een te "Hiolen gehouden vergade
ring werd besloten, dat het periodiek
overleg tussen de coUeges van gemeen
tebesturen op de Bevelanden en Tholen
besloten moeten bUjven.
Het merendeel van de burgemeesters
en wethouders voelt er niets voor het
meer openbaar maken van de vergade
ringen.
POORTVLIET
Opening Budelpack B.V.
De commissaris der Koningin in Zeeland
Geen stad in de omtrek heeft zo'n be
kwaam musicus als wij hier. Herr Kan
tor Kuhlenkampf is tot ver buiten de
stad beroemd. Met z'n hoevelen zijn
juUie nu wel?"
Schneider dacht even goed na. „'k
Denk tegen de tweehonderd. Ja, ja!
Vast wel!"
„Met de muzikanten mee?" vroeg de
koster.
„Nee, nee! Die tel ik er niet bij. Dat
zijn er minstens twintig. En spelen dat
die kerels kunnen! Enorm! Vooral Herr
Caltenbum. Die speelt de eerste viool
en de viool-solo. Je wordt er koud van
als je het hoort". En met zijn zware
basstem neuriede de schoenmaker de
melodie van de beroemde solo uit de
ouverture van het oratorium^ dat ze aan
het instuderen waren.
„We zingen met deze Kerst de helft en
we blijven studeren, dan kimnen we het
volgend jaar het oratorium in ziJn ge
heel uitvoeren.
Het vrouwtje had een bak hete koffie
ingeschonken. Schneider dronk zijn
kopje leeg, stopte nog een verse pÜp,
trok zijn dikke overjas aan, nam de
bergstok, groette de koster en zijn vrouw
en begon aan de lange tocht door het
Serchenhain, langs de Teufelskluft naar
huis.
Ja, 't was wel koud, maar dat deerde
Wilhelm Schneider niet. Van binnen
was hij geheel vervuld van het genoegen
dat hij gesmaakt had en toen hij een-
Er waren zaterdagochtend 10 juni j.l.
93 deelnemers(sters) in het Stellendam-
se zwembad voor K.N.Z.B.-diploma-
zwemmen.
48 jongens en meisjes slaagden voor het
diploma A (2 werden afgewezen). Voor
het B diploma slaagden alle 43 deelne-
mers(sters).
Voor de K.N.Z.B. was vertegenwoor
digd dhr. H. P. V. Dijk, diploma-consul
van de K.N.Z.B. uit Rozenburg, die ge
assisteerd werd door dhr. S. v. Seters en
dhr. M. A. Snoey, uit Stellendam.
Voor diploma A. slaagden: uit Stel
lendam: Germa Kouramanis, Marianne
Langedoen, Richard v. Noort, Janette v.
Dijke, Miranda Struijk, Wim Redert,
Edwin Hobbel, Jaap v. d. Boom, Laura
Jansen, Danielle v. Seters, Cees v. d.
Ben, Jan v. Dam, Robert Kristel, Martin
Riemens, Barend v. d. Ree, Elma v. d..
Ree, Jan v. d. Ree, Erica v. Es, Gea v.
Es, Barbare v. Meekeren, André de Vo
gel, Jacqueline v. d. Steenhoven, HU-
brand-Jan Bruinsma, Jan Kooyman,
Lianne Visser.
Uit Ouddorp: Jolanda Hoek, Ingrid
de Groot, Evelien Flohil, SUvia Hame-
lijnck, Pia Troost, Krijn v. d. Bok, Jaap
Santifort, Marga Meijer, Robert Welte
vreden, Jolanda v. Splunder, Bas v.
Splunder, Pieter Weltevreden, Janneke
V. d. Kooij, Jolanda Hoek.
Uit Goedereede: Carola v. Dam, EUa
de Vogel, WUly den Eerzamen, Krijntje
den Eerzamen, Jan Tanis, Cony Looij,
José V. Houten, Comelis Tanis, Martin
Sjouken.
Uit Stellendam voor dipl. B. Anton
Gebuis, Jeanet v. d. Nieuwendijk, Ger-
da den Breejen, Maria L. v. Dam, Carola
Roskam, Silvana Arrias, WUjo v. d.
Nieuwendijk, Albert Hakvoort, Remco
Braber, Ab Gebuis, Heleen Troost, Me-
Itnda Kiehncke, Arjan v. d. Nieuwen
dijk, Liesbeth Biemond, Hendrieke Velt-
huizen, Marja Pijl, Jeannet Troost, An-
net de Waal, Baiikje Bruinsma, Marijn
Huber, Jolanda v. Soest, Marinus Kooy
man, Jolanda Eickhoff, Thea Gielen,
Arianne Kostense, Peter v. d. Nieuwen
dijk, Marius Oskam, Martin v. Lenten.
Uit Ouddorp voor dipl. B.: Monique
SmeUk, Joost de Jong, Harry Westhoe-
ven, Dinette Breur, Marcel Wagenaar,
Diederik Schwaanhuijsen, Kees Klijn,
Alex Hamelijnck, Arianne v. d. Kooij.
Uit Goedereede: Steven van Gelder,
Wout Bakelaar, Krijnie Tanis, Tonny
Grootenboer, Jacqueline Mulder.
dr. C. Boertien, opent vrijdag 16 juni de
verpakkingsfabriek Budelpack B.V. aan
de Paasdgk.
Roode Kruiskollekte. De te Poort-
vliet gehouden koUekte voor het Ned.
Rode Kruis heeft 1717,opgebracht.
maal buiten de stad was, Uep hij weldra
te zingen. Hij kende de melodieën gauw
uit zijn hoofd en er zullen in het bos
heel wat vogels wakker geworden zijn
door de zware basstem van de man, die
aan de stadszijde de Adlerhöhe beklom
om langs de ruïne en de Teufelskluft de
andere kant van de berg weer af te da
len, zo op huis aan. Meer dan een uur
lopen en dan sneed hij nog een flink
stuk van de weg af, door het smalle
paadje langs het ravijn te nemen. De
grote weg was veel langer. Het pad
langs het ravijn kortte de afstand flink
af. Je moest wel uitkijken op dat pad.
Een vreemdeling hoefde het heus niet te
proberen. Aan de ene kant steeg het
rotsachtig gebergte steil als een muur
omhoog en aan de andere kant gaapte
het vele meters diepe ravijn, waar één
van de sprengen van de Süberquelle
ontsprong. Het pad was hier en daar
nog geen twee meter breed. Voor Wil
helm Schneider was dat geen bezwaar.
Kind van de bergen als hij nu eenmaal
was! Stevig liep hij door. Maar soms ook
bleef hij even staan. Vooral deze avond.
Niet omdat hij moe was, maar omdat
de voUe maan scheen, zodat het wUde
bergland baadde in haar zilver licht en
zo mooi was, zo verheven schoon, dat de
schoenmaker Schneider het niet laten
kon om er even voor stil te bUjven
staan.
(Wordt vervolgd)
