De oude schoolmeester Het verschil: één telefoontje: wees OD uw keukencentrum ^satieleman bv RIKKEN b.v. PFAFF vdfidedieljdefi keukenkopers opgelet... advies... '^S&Z I GERO 15% korting A. Vroegindeweij wat is dan zo belangrijk? ZEEUWSE WANDELINGEN brengt een zig-zag naaimachine geheel compleet vaxi 389,— tijdelijik voor officieel dealer voor W. RIKKEN B.V. Korte Meestraat 17 BERGEN OP ZOOM Tel. 01640 - 35878 Uw huis verkopen? TAIVIBOER altijd voor iedereen X op alle komplete cassettes Westdijk 46 - Middelharnis TV DEFECTT voor snelle reparatie 01877 -1236 Vóórdat U tot de aankoop van een keuken overgaat onderzoek dan eerst diverse belangrijke factoren die noodzakelijk zijn om een goede koop te kunnen doen Zou U zich niet diep ongelukkig voelen wanneer nadien blijkt dat Uw keuken die U met een hoge korting heeft ge kocht, toch nog duurder blijkt te zijn dan dezelfde keuken die Uw kennissen hebben gekocht met een lagere korting? Hoofdkantoor: Melissant - Binnenweg 7a - tel. 01877-2555' Showrooms: Melissant - Binnenweg 7a - tel. 01877-2555* Brielle T Voorstraat 94 - tel. 01810-5219 Bladz. 2 „E 1 L A N D E N - N I E U W S" Vrijdag 9 juni 1978. In het vorige artikel hebben we een bezoek gebracht aan een school van een paar honderd jaar geleden, maar van de voornaamste persoon in het schoollokaal weten we nog niet veel. Dat was de onderwijzer, vroeger al tijd schoolmeester genoemd. Een groot deel van de dag zat hij in zijn grote les senaar metd e plak in zijn hand. Daar kwamen de kinderen hun les opzeggen en als het niet goed ging, kregen ze een klap op hun hand. Als zwaarder straf- middel had hij nog een roede ter be schikking. Tevens koster. Zowat alle schoolmeesters waren in die tijd ook koster. Ze verdienden niet veel en daarom wilden ze er wat bijver dienen. Valcooch zegt dat de salarissen „wat magher" waren. Zelf was hij ook notaris. Dat is heel wat anders dan de notarissen van tegenwoordig, hij moest geschriften opstellen voor wie niet schrijven konden. Uit het vorige artikel hebt u kunnen lezen, dat er toen veel mensen waren die niet schrijven kon den, zelfs hun eigen naam niet. In plaats daarvan zetten ze een kruisje, als echt bewezen door de naam van een school meester-notaris er achter. Die salarissen waren op ieder dorp verschillend. Als gemiddelde zouden we 150 gulden per jaar kunnen noemen. Het hing er ook vanaf hoeveel school geld de kinderen meebrachten. In de zomermaanden was dat zo goed als niets dan kwamen de meeste kinderen niet naar school, gingen ze op het land wer ken. Soms werd zelfs de school gesloten als er zo weinig leerlingen waren dat het de moeite niet was om les te geven. Dan ging ook de schoolmeester landar beid verrichten en verdiende er op die manier wat bij. Als koster moest hij de kerk schoon houden en op het kerkhof het gras maaien en de paden onderhouden. Om 12 uur moest hij de klok luiden ten be hoeve van de boeren die op het land werkten en geen horloge hadden. Ook 's zondags moest de klok geluid worden. Vóór elke kerkdienst zette hij de stoven klaar (in de winter) en hing de borden op waarop de te zingen psalmen ston den. Voor een doopdienst en een avond maalsviering moest hij alles in gereed heid brengen. Bij vergaderingen van de kerkeraad moest hij in de buurt zijn ingeval men hem nodig had. Zijn vrouw hielp hem meestal. Behalve koster was hij ook haast al tijd voorzanger en voorlezer in de kerk. Van de dominee kreeg hij van te voren een briefje met de te zingen psalmen, die hij 's zaterdags op school met de kinderen instudeerde. Een enkele keer was hij ook organist, maar de meesten konden geen orgel spelen. Er waren trouwens weinig or gels in de kerken, ze hadden tijdens de kerkdienst geen functie, werden soms voor en na de dienst bespeeld en ge bruikt voor concerten. Soms was de schoolmeester - koster ook grafdelver. Bij de betaling hiervoor werd soms onderscheid gemaakt tussen een klein en een groot graf. Ze werden ook wel bode van het ge recht of hulp van de secretaris. Alles waar wat aan te verdienen was namen ze aan. In de winter werd op sommige dorpen avondschool gehouden, dat le verde weer wat extra schoolgeld op. EXAMEN. Was zo'n manusje-van-alles geschikt voor al deze baantjes? Dat moest blij ken uit het examen dat hij moest afleg gen: voor de classis of voor de kerke- raad, soms ook voor de stedelijke rege ring en de ambachtsheer, het was in iedere plaats verschillend. Hij werd onderzocht of hij rechtzin nig in de leer was. Na de synode van Dordrecht (1618-'19) moest hij instem ming betuigen met de drie formulieren van Enigheid en ze ondertekenden. Hij moest een bewijs van onbesproken wandel en goed, zedelijk gedrag tonen. Waren er veel sollicitanten, dan wa ren er verscheidene kerkdiensten mee gemoeid, vóór men de juiste man had gevonden. Hij moest een gedeelte uit de bijbel voorlezen, enkele psalmen zingen, een proeve van'zijn schrijf kunde afleggen en dat gebeurde vroeger met veel krul len en tirelantijnen. Soms moest hij een paar eenvoudige rekensommen oplos sen. Men lette soms meer op het volume Vein zijn stem bij het lezen en zingen dan op zijn opvoedkundige talenten. En dat laatste was toch het voornaamste, schoolmeester was toch zijn hoofdbe roep. Op die manier zullen er heel wat mislukkingen in de school gekomen zijn, die er niet veel van terecht brachten en soms geholpen werden door hun vrouw of hun zoon, die later graag zijn vader wilde opvolgen. Schoolmeesters stonden weinig in aanzien, omdat ze geen handenarbeid verrichtten, werden ze als nietsnutten beschouwd. Er waren ook geboren peda gogen bij, die boven de middelmaat ver uitstaken en door hun werk en vroom heid bij de dorpelingen gezien waren. Ik heb al genoemd Valcooch, een een voudig en bescheiden man, een over tuigd Calvinist, die zich klein voelde te genover God en een handleiding voor de onderwijzers schreef, op rijm nog wel. Verscheidene van hen waren na de val van Antwerpen in 1585 naar het noorden gevlucht, zoals de broers Jo hannes en Samuel de Swaef, beiden schoolmeesters te Middelburg en schrij vers van bekende boeken over opvoed kunde. In Middelburg werd in 1591 een schoolmeestersgilde opgericht, dat ech ter weinig navolging vond. In die tijd waren er ook al klachten over de verdorvenheid van de school jeugd. „De ticht is nu zo gans verachte lijk bij velen, dat de jeugd zegt en doet wat hun welbehaaglijk is, ja ze worden door veel ouders in onguur spreken voorgegaan en de ouders moeten zelfs smeken, willen ze van hun kinderen iets teweeggebracht hebben". Weten ze met hun kinderen geen raad meer, dan zeggen ze: „Het boefken is zo stout, ik moet hem ter school besteden". De schoolmeester is er nu goed voor. Maar dit soort kinderen is zo speels en onwillig, dat er weinig vorderingen ge maakt worden. Een andere schoolmeester denkt er ook zo over. Hij beklaagt zich over de jeugd, die meest in alle quartieren Zo ongeregeld en godloos is, Dat ze hun ouders noch tucht- meestera niet en vieren, Ze lopen ongebonden als wilde stieren". De ouders werken niet altijd mee, inte gendeel, ze staan dadelijk klaar met: „Meester en slaat mijn kind niet of ik zal 't elders besteden". Ook de zoeven genoemde Johannes de Swaef beklaagt zich in zijn bekende boek „De geestelijcke Queeckerije ofte christelijcke opvoedinghe der kinderen" (1621) over de losbandigheid van vele scholieren. Hij zocht echter de schuld ook bij onbekwame onderwijzers, die hij „humpelaers ofte hoetselaers" noemt Geen wonder dat sommige onderwij zers er de brui aan geven en het „ho gerop" zoeken, als secretaris, schout, landmeter of zelfs predikant. Het verwondert me, dat er in die twee eeuwen bij zulk gebrekkig onderwijs toch nog tal van beroemde en geleerde mannen zijn geweest: dichters, schrij vers, rechtsgeleerden, ontdekkingsrei zigers. Middelburg. L. van WaUenburg. Deze vraag- en antwoord-rubriek staat geheel ten dienste vao de lezer die er kosteloos gebruik van kan maken. Uw vragen op velerlei gebied kunt u sturen aan: Redactie EUanden-nieuws, postbus 8, Middelhamis, met in de linkerboven hoek „Vragen-rubriek" vermeld. De vragen worden door deskundigen be antwoord en zuUen binnen enkele we ken na de inzending compleet met ant woord in deze rubriek worden gepubli- eeerd. GEVERFDE SCHIL Ik rasp citroen- en sinaasappelschil len voor bepaalde recepten. Maar nu werd me verteld, dat die schillen ge verfd zijn om ze beter te verkopen. Is die verf niet schadelijk? Antwoord: Als citroenen, sinaasap pelen enz. geverfd zijn om ze er appe- tijtehjker te doen uitzien, moet er op die vruchten eigenlijk een waarschuwing staan. Die aanduidingen kunnen natuur lijk in verschillende talen voorkomen, naar gelang het land van herkomst, dus bijvoorbeeld: colour added, of colore, of colorito, enz. Deze verf mag niet scha delijk zijn voor de gezondheid. Toch is het verstandig, voor het bereiden van marmelades en gebak vruchten te ne men waarvan de schil niet geverfd is. GOUDEN PLAAT Kun je een gouden plaat afspelen? Antwoord: Neen. Men gebruikt hier voor namelijk een moederplaat, dat wil zeggen de eigenlijke vorm, waarvan de matrijzen worden gemaakt waarmee men de eigenlijke grammofoonplaten perst. Die „moeder" wordt met blad goud overdekt zodat er geen gebruik meer kan worden gemaakt van de groe ven, en dan nog ingelijst door een lijs tenmaker, waardoor ze niet meer op een grammofoon past. Bovendien neemt de platenmaatschappij liefst de moeder- vorm van een heel andere, niet meer gevraagdeopname OUD HONDERDJE Met de schoonmaak vond ik in een oude doos nog een biljet van honderd gulden uit 1953. De bank neemt het niet aan. Waar moet ik er mee heen? Antwoord: In zulke gevallen wordt een enkel verlopen bankbiljet nog wel eens omgewisseld tegen een nieuw. U kunt het opzenden aan de Nederlandse Bank, Postbus 98, Amsterdam-C en dan de omstandigheden van de vondst en uw bank- of gironummer en volledige adres er duidelijk bij vermelden in de brief. Dan wordt een gelijk bedrag aan u overgemaakt. Bij de bijkantoren van de Nederlandse Bank en bij andere ban ken worden deze biljetten niet meer omgewisseld. BARSTENDE EIEREN Hoe komt het toch dat zo veel eieren barsten tijdens het koken? Antwoord: Veel eieren zijn zg. ram melaars en bevatten haarscheurtjes. Dit is alleen te zien met heel goede ogen of met de loupe. Dergelijke eieren ko ken stuk, wat men ook doet. Vaak worden de eieren al in de handen van handelaar of huisvrouw gekneusd, zon der dat betrokkenen dat weten, waar door eveneens haarscheurtjes in de schaal ontstaan. Ook worden veel eie ren (onnodig) in een koelkast bewaard en komen ze bij het koken in te heet water. De overgang van 4 naar circa 100 graden C. is veel te groot en de eieren kunnen dan beter -worden opge zet met koud water, of niet in de koel kast maar op een normale niet te war me plaats worden bewaard. Het gebruik van zout in het water helpt niet erg, want zout verhoogt het kookpunt en bevordert weer dat barsten (zij het in geringe mate). Al die andere huismid- deltjes die u in uw brief opsomt, zijn folklore en helaas waardeloos in de praktijk. Als veel van uw eieren bars ten, moet u eerst eens beginnen met voorzichtiger vervoer en een veiliger plaatsje zoeken, zodat de eieren niet meer geregeld worden verzet en ge schud, of opgepakt en elders neergelegd. HUURVERLIES Ik moest mijn zaak opheffen en heb de winkel onder mijn woningen onder verhuurd, maar ik beur er minder voor dan ik er zelf voor betaal. Hoe moet ik dat tot iiitdrukking brengen op m'n be lastingaangifte? Antwoord: Het verschil tussen deze door u betaalde en de ontvangen huur van de winkel is niet aftrekbaar. Klaar blijkelijk hebt u dat (kleine) verlies er voor over, om in die bovenwoning te kunnen blijven wonen. Dat is natuurlijk prettiger dan te verhuizen naar een kleiner huis of een flatje. Maar dat maakt dit maandelijks bij te passen be drag tot een privé-uitgave. KANKER BESTRALEN Hoe is het mogelijk dat kankercellen door b.v. Köntgenstralen worden ver nietigd en de gezonde cellen, waar die stralen toch óók doorheen moeten op weg naar de zieke, gespaard blijven? Antwoord: In de eerste plaats kun nen gebruikte stralingstoestellen uiterst precies worden gericht. Ten tweede hebben delende cellen een grotere ge voeligheid voor dergelijke stralen dan andere. Natuurlijk ondervinden gezonde cellen in de praktijk wel enige schade, maar in veel mindere mate dan woe kerende. Het werken met Röntgenstra len is daarom ook aan zekere veiligheids grenzen gebonden. Dit is geregeld in de Wet op toestellengebruik kernenergie. Er wordt, ook bij het maken van rönt genfoto's voldoende rekening gehouden met de gezondheid van de behandelde, onder meer bij het bepalen van de op pervlakte en de diepte van de te bestra len plaatsen. Als er vele malen een plaatselijke bestraling nodig is, zal dat niet te snel achter elkaar kunnen ge beuren, omdat in het laatste geval vrij continu cellen worden aangetast. De ge zonde weefsels moeten dan natuurlijk de kans krijgen zich te herstellen, alvo rens ze opnieuw een bestraling mogen doorstaan. De behandelende specialisten houden daar wel terdege rekening mee en daarom wordt vaak een andere stra lingshoek gekozen, zodat de woekeren de cellen van een andere kant worden benaderd. ROESTVRIJ STAAL ROEST Ik heb roestvrij-stalen strippen op een polyester boot aangebracht. Door het lassen ontstonden blauwe plekken en toen ik die met de ijzeren schuur- schijf had weggeschuurd, kreeg ik last van verkleuringen en roestvorming. Hoe kan ik dit nu nog goed krijgen? Antwoord: Roestvrij-staal kunt u goed krijgen door het te schuren met fijn schuur linnen, totdat de originele kleur is hersteld. U mag het nooit met ijzer- houdende materialen bewerken, zoals vijlen enz., omdat er dan niet-roestvrije deeltjes in het r.v.s. worden gebracht. De afwerking geschiedt met een polijst- pasta (bij elke gereedschapswinkel te krijgen) en doek zodat een glad opper vlak wordt verkregen, waarin zich geen vuil meer kan afzetten en waarin geen verkleuring meer optreedt. VOGELKERS Hoe kan ik het verschil zien tussen de inheemse vogelkers (Prunus padus) en die Amerikaanse (P. serotina) die ook wel bospest genoemd wordt, omdat zij zo voortwoekert in onze bossen? Antwoord: De inheemse soort heeft een zuiver zwarte bes, bij de andere is er sprake van purper in het zwart. Ver volgens bloeit de inheemse iets eerder (april-mei) dan de ingevoerde (mei-juni) Dan hangen de bloemtrossen bij de eer ste soort, terwijl ze bij de bospest hoog uit iets knikken. Er is ook verschil in blad: dat van de padus is smal, dun en dubbel gezaagd, dat van de indringer is breder, enkel gezaagd en wat vooral opvalt er is een duidelijke nerven- vertakking aan de onderkant alsmede een lange spits. Tenslotte kan de woe keraar, als hij op stam gekweekt wordt en de ruimte krijgt en/of goede stand plaats heeft, wel zo'n 25 a 30 meter hoog worden ,terwijl de inheemse soort hoog uit 8 m bereikt. Dit laatste valt in de praktijk minder sterk op, omdat de se rotina veelal als struik is aangeplant, na het omhakken met vele takken te rugkomt en dus nooit de kans krijgt een dikke stam te vormen. Afkappen eind juni is de beste bestrijding. AMERIKAANSE BIBLIOTHEEK Is er in ons land een bibliotheek te vinden, waar je de belangrijkste Ame rikaanse uitgaven kunt lenen of raad plegen? Antwoord: Ja, er is een Amerikaanse bibliotheek aan de Reguliersgracht 25 te Amsterdam-Centrum, telefoon 020- 24 59 50 en daar vindt u allerlei naslag werken, veel andere boeken, over de honderd tijdschriften en kranten, band opnamen, microfUms enz. HUIS OF BIJSTAND Als ik mijn huis verkoop, krijg ik geen bijstand. Kan ik het nu niet aan de gemeente overdoen en er dan koste loos in blijven wonen? Of is er een an dere regeling voor 65+'ers? Antwoord: Er is natuurlijk geen ver plichting voor de gemeente om juist uw huis wel te kopen en dat van andere hulpbehoevenden niet. Maar er is wel een zg. krediethypotheek, waarbij men in wezen eigenaar blijft van zijn eigen huis, doch van de gemeente binnen het kader van de bijstandregeltng geld kan lenen voor levensonderhoud, onder dek king van die hypotheek op dat huis. De gemeente is dan zeker, dat ze t.z.t. het geleende bedrag kan terugkrijgen. Het beste is, dat u zich eens persoonlijk tot de gemeente wendt met de vraag, hoever zij met een dgl. krediethypotheek wU gaan. VLOOIENHALSBAND Mijn kat draagt dag en nacht een vlooienbandje. Toch vonden we na de vakantie het huis vol kattevlootjes. Hoe kunnen vire zo'n invasie voorkomen? Antwoord: U hebt nu uw gehele huis laten behandelen en begint dus met een „schone lei". Koop dan eerst bij een die renarts of ander vertrouwd adres een nieuw vlooienbandje, want oude exem plaren werken onvoldoende. De hals bandjes moeten ook om de twee maan den ongeveer ververst worden. Dan is het verstandig de kat zoveel mogelijk binnenshuis te houden, want buiten kunnen ze ongedierte opdoen, b.v. van andere dieren, of van uitgekomen eitjes enz. Doe het bandje 's avonds om, zodat het juist werkzaam is binnenshuis en vooral op plaatsen waar de kat regel matig ligt. De geregeld bezochte plekjes worden dan gelijk behandeld door het afgegeven gas. 's Morgens doet u de kat het bandje af en kamt het dier gelijk met een fijne stofkam. Dood niet alleen de versufte Insekten, m.aar vernietig ook de gevonden witte eitjes. Kam voor al de warmste plekjes (hals en oksels). Nu kan uw kat overdag nog vlooien op doen van plaatsen waar afgevallen eit jes uit de vacht terecht zijn gekomen. Dergelijke eitjes kunnen na lange tijd nog uitkomen en dan springen de jonge insekten weer op een passerend huisdier (of bij gebreke daarvan op de mens, zo als u na de vakantie bespeurde). U moet dus regelmatig uw kat (en evt. ook hond) blijven stofkammen. Door elke nacht het bandje om te doen, vangt u weer veel vlooien die overdag nog op zo'n dier komen. Draagt het dier ook overdag een vlooienband, dan verlaten de insekten uw kat en verbergen ze zich in uw huis of komen bij de mensen te^ recht. Regelmatig grondig stofzuigen is van belang om uit de vacht gevallen eit jes weg te werken. En dan natuurlijk in alle hoeken en gaten SPAANSE REGEN Hoeveel regen valt er jaarlijks in Spanje? Kennissen beweren na terug keer, dat het er nooit regent. Maar dan zou er toch ook niets groeien? Antwoord: Verkijkt u zich niet op Spanje. In het noordwesten kan het langduriger regenen dan in ons land. San Sebastian mat gemiddeld 1390 mm regen per jaar tegen De Bilt 750 mm De oostkust heeft {gelukkig voor de toe risten) heel wat meer dagen zon, maar toch nog gemiddeld 300 mm neerslag per jaar. De regen valt daar voor het me rendeel in de wintermaanden. Op de Balearen valt weinig neerslag als de toeristen er zijn neergestreken, maar de regentijd Ugt daar tussen begin okto ber en midden winter. Verder kan het in grote delen van Spanje flink sneeu wen! r T I O r,,) Dat is 't verschil tussen laten schilderen en maar weer uitstel- len.Tussen mooi en lelijk.Tussen beschermd en onverzorgd, us bel ons even. We komen graag langs voor overleg. l>ublikatii' van het Bedrijfschap .SchildcrsbcdrijfU' Rijïwijk (ZH). hoede... U zou bij de aankoop van Uw keuken bijvoorbeeld de volgende vragen kunnen stellen: Is het een bekend keukenmerk met een lange ervaring en een vertrouw de naam? Zijn de scharnieren van volledig metaal vervaardigd - of is het een com binatie van plastic en metaal? Zijn de zijwanden van de kasten minimaal 16 mm dik - of zijn ze dunner? Is de zogenaamde massief eiken keuken echt massief - of zal het later toch fineer blijken te zijn? Is de ondergrond van het kunststof blad watervast multiplex - of is het soms spaanplaat wat niet watervast is? Wanneer U een tegelblad bestelt krijgt U dan een compleet aanrechtblad met reeds aangebrachte tegels met waterdichte voegen, watervaste onderlijming, rondom voorzien van massief eiken gelakte randlijsten, reeds gemonteerde spoelbak en een reeds exact op maat gemaakte uit sparing voor de kookplaat - of blijkt het tegelblad een los stuk triplex te zijn met een doos losse tegels? Wordt U een eerlijke gespecificeerde offerte gepresenteerd zodat verge lijking met de originele prijslijsten mogelijk is? Wordt Uw keukenruimte vóórdat tot bestelling wordt overgegaan gratis door de verkoper nagemeten - of blijft verantwoordelijk voor de juiste maat? Is de totaal prijs van Uw offerte inclusief 18% btw? Wordt de keuken franco thuis bezorgd - of moet U nadien nog vracht kosten betalen? Wordt er een complete keuken bij U thuis bezorgd - of moet U nadien nog noodzakelijke aanvullingen betalen? Wordt een eventueel beschadigd geleverd onderdeel van Uw keuken gratis vervangen - of moet U hiervoor dan duur betalen? Als U opdracht geeft tot plaatsing van de keuken bent U er dan van over tuigd dat dit door vakmensen gebeurt die het geheel werkelijk aan de muur monteren en nauwkeurig afstellen - of worden de kasten vrijwel los neergezet? Indien U de keuken zelf plaatst wordt er dan, indien noodzakelijk, bij U thuis gratis vakkundig montageadvies gegeven? Wordt Uw nieuwe fornuis of vaatwasmachine gratis bij U thuis gede monstreerd? Beschikt het bedrijf waar U koopt over een degelijk service-apparaat of worden hier alleen maar keukens verkocht? Dit is nog maar een greep uit de vele belangrijke vragen die U aan de keukenverkoper zou kunnen stellen. Omdat er zoveel belangrijke factoren een rol spelen bij het kopen van een keuken en er een 100% vertrouwensbasis aanwezig moet zijn, adviseren wij U eerst ervan te overtuigen of U wel bij het juiste adres bent waar U de keuken koopt.

Krantenbank Zeeland

Eilanden-nieuws. Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag | 1978 | | pagina 6