Een halve eeuw jong Onze meest proauctieve correspondent, P. in 't Vela uit Ooltgensplaat Het pionierswerk van „Eilanden-nieuws" op liet eiland Tholen •k Speurneus naar plaatselijke gebeurtenissen opereert ook landelijk! i^ -k AI spoedig na het ontstaan van ons blad zijn pogingen aangewend om „EUamden-nieuws" in de christelijke gezinnen op het eiland Tholen in te werken. De eilanden waren in de dertiger jaren nog geheel geïsoleerd, de verbinding met Goeree-Overflakkee geschiedde met veerbootjes. Het eerste pionierswerk gescliiedde door de heren J. H. Koppelaar Sr. en Th. de Waal, om agenten en correspondenten aan te stellen. De eerste die zich daarvoor inzette was de heer Damis Everaers te Stavenisse, die in 1946 overleed. De drukkerij Gebrs. de Waal stichtte te St. Maartensdijk een filiaal Boek- en Papierhandel, waarvan de heer D. M. Tireurniet be drijfsleider werd. Hij kreeg ook tot taak Eilanden-nieuws op het eiland Tholen ingevoerd te krijgen. Dhr. Treurniet kwam in verbinding met de heer Johannis Jacob Heyboer uit Tholen, die veel contacten op het eUand had. Hij was gehuwd met Christina Quaak. Wij ontvingen van Mevrouw de Haan-Heyboer, Kerkstraat 49 te Kenkum, dochter van de heer Heyboer, een breedvoerige uiteenzetting, hoe dit alles in zijn werk gegaan is. Vanwege de plaatsruimte moesten wij dit bekorten; het voornaamste geven we hieronder weer. Bladz. 3 „EILANDEN-NIEUWS' Vrijdag 2 juni 1978. In deze jubileumbijlage is reeds in diverse artikelen geschreven over de functie en het doel van een nieuws blad, zoals Eilandennieuws nog steeds genoemd mag en wil worden. Het is dan ook een groot voorrecht, dat in een periode van 50 jaar met tijden van eco nomische crises, vijandelijke bezetting en watersnoodsramp de krant vrijwel iedere week als een belangrijk huis vriend is verschenen. Alles overziende past alleen maar dankbaarheid aan God, Die aan de ene zijde m.enselijke po gingen heeft willen zegenen, menselijke gaven en krachten heeft willen gebrui ken, alsmede aan de andere zijde bij velen genegenheid heeft gegeven om zich door een abonnement van het nieuws te verzekeren of via adverten ties dat gene aan anderen bekend te maken, hetgeen men uit persoonlijk, verenigings- of zakelijk belang wense lijk achtte. Al moeten we uitgaan van de erken ning, dat mensen in eigen kracht niets kunnen verrichten, zo mogen we toch niet lijdelijk toezien, maar werkzaam bezig zijn. Door moeizame arbeid mocht het Eilandennieuws gelukken de aan een uitgave nu eenmaal verbonden kos ten te kunnen dekken. Al is dat lang niet altijd van een leien dakje gegaan. De in 1924 opgerichte drukkerij Gebr. de Waal, onder leiding van de broers Th., M. en L. de Waal, begon in 1928 met de uitgifte van een nieuwsblad. Met name de heer Th. de Waal heeft zich daar zeer sterk voor beijverd en is de nimmer aflatende stuwkracht ge weest om een krant te brengen met een identiteit en een eigen cachet. Lang heeft deze bestaansvorm niet geduui'd, want twee jaar na de verschijning is de drukkerij-uitgave omgezet in een N.V.-vorm; dit op advies van de heer J. H. Koppelaar, toentertijd nog woon achtig te Zwijndrecht. Sedert enkele ja ren opnieuw gewijzigd in een B.V. De toen gevormde uitgeversmaatschappij Eilandennieuws heeft al de jaren door de technische zijde van de kranten laten verzorgen door Gebr. de Waal. Als drukkerij mogen we m.et dankbaarheid gewagen dat de krant steeds tot de vas te orderpositie van de omzet heeft be hoord en dat zodoende ook een bijzon der goede en nauwe relatie is gegroeid tussen beide bedrijven. In die 50 jaar zijn er ongeveer 35.000 pagina's met nieuws en advertenties door de druk kerij verzorgd. Het staat allemaal zo simpelweg hier boven vermeld. De moeilijkheden zijn echter lang niet altijd uitgebleven. Er moest een bestaan verworven worden, het moeizaam verkregene moest behou den blijven en verder worden uitgebreid. In al die jaren is Eilandennieuws nooit het enigst blad geweest, wat op Goeree en Overflakkee verschenen is. Andere bladen, hetzij als nieuwsblad, hetzij als gratis advertentieblad waren de mededingers of zijn het geworden. Te denken valt o.a. aan: De Advertentie bode, Maas- en Scheldebode, Onze Eilanden, De Tip, Flakkeesche Nieuws bode .Opbouw, Ons Eiland. Uitgezon derd het laatste blad, zijn al de voren genoemde bladen na kortere of lan gere tijd weer verdwenen. Kan men dan ook in dit opzicht niet spreken van een wonderlijke leiding, dat ook Eilanden nieuws niet mee-verdwenen is in de wenteling der tijden? Ook in finantieël opzicht zijn de moei lijkheden Eilandennieuws niet bespaard gebleven. Gestart werd in 1928 en 1929 met ongeveer 500 betalende abonnees; aan advertenties 20 tot 22 pagina's op jaarbasis. Het gevolg hiervan was, dat de eerste 7 jaren verUesgevend zijn ge weest. Na de overname van het blad „Onze Eilanden" in 1935 trad er verbe tering in en mochten in 1937 reeds 1400 abonnees te boek staan, terwijl ook de advertentie-omzet verdubbeld was. Doch nog maar nauwelijks op het goe de spoor, brak in 1940 de oorlog uit, wat opnieuw een rem zette op de groei. Wegens papierschaarste werd het for maat en omvang steeds kleiner. Deze schaarste aan papier duurde tot medio 1949 en toen pas kon de krant weer op het oude en nu nog steeds geldende formaat verschijnen. Toch zien we al in 1947 dat reeds 2500 gezinnen zich op Eilanden-nieuws hadden geabonneerd en het adverentie-volume vervijfvoudigd was. In volgende jaren is een toene mende stijging zowel in abonnees als advertenties waar te nemen. Het abon neebestand liep in 1957 op tot 4500, in 1967 tot 7000 en in 1977 tot rond 8000. Evenzo groeide ook de behoefte om in Eilandennieuws te gaan of blijven ad verteren en mocht er in 1977 een to tale omvang van 384 pagina's adverten ties worden bereikt. Soms hoort men wel eens de opmer king, dat de krant zo duur is. In het algemeen moet dat bestreden worden, zeker ook voor Eilandennieuws. In 1977 kwam de krant 101 maal bij U thuis met in totaal 772 pagina's en dat voor slechts 30,— (momenteel 32,—). Een omvangrijk boekwerk op formaat 40 x 55 cm. met een onbetaalbare schat aan informatie. Een jaargang van Eilanden nieuws kan gerangschikt worden onder de noemer „standaardwerk". En in ver gelijking met andere prijsstijgingen kan de abonnementsprijs zeer beslist niet duur genoemd worden. In 1928 3,40 per jaar, nu 32,per jaar. Een onwil lekeurige greep uit andere prijzen van 50 jaar geleden laat ons zien, dat een abonnement op EUandennieuws nog al tijd goedkoop is, n.l. 1 pond zout 0,04! 1 pond pinda's 0,09; 1 ons boterham worst 0,08; 10 eieren 0,22; 1 pond volvette kaas 0,29; 1 herenfiets met 2 jaar garantie 33,een ameublement (1 dressoir, tafel, 2 fauteuils en 4 stoe len 55,om dan van de loonstijging maar niet te spreken. Ook voor de ad verteerders is er geen reden tot kla gen. In 1928 kostte een losse advertentie 0,06 per mm, momenteel 0,28 per mm. Concluderend mogen we stellen dat zeer veel geboden wordt voor wei nig geld. In de loop van die 50 jaar is er zeer veel veranderd. Veranderingen op maat schappelijk, politiek, kerkelijk, econo misch, cultureel gebied. Daarover heeft onze krant U verteld, U steeds op de hoogte gehouden; zij hoopt dat te blijven doen. Daar ben je nieuwsblad voor. Ver anderingen hebben zich voorgedaan op journalistiek gebied, in opzet en vorm geving. Ook daarin hoopt EUanden nieuws zich niet afzijdig te hou den. De uitdaging om op een prettige, en verantwoorde leesbare wijze de ver schillende en kleine en grote gebeurte nissen weer te geven, te becommenta- riën dat houdt je jong. Ook voor de veranderingen op technisch gebied zijn er steeds oplossingen gezocht en nieuwe methodes gevolgd. Treffend is het, dat juist enkele weken geleden, aan de voor avond van het 50-jarig bestaan in tech nisch opzicht een nieuwe investering is gedaan om volgens de eisen des tijds nog beter te kunnen inspelen op de wen sen van lezers en adverteerders. Vijftig jaar oud en toch nog jong van geest. Echter wat er ook veranderd is, en waar Eilandennieuws ook aan heeft meegedasm of bijgedragen, één ding is onveranderd gebleven n.l. het uitgangs punt, de identiteit. Daarin willen en mo gen we geen verandering aanbrengen. Christelijk streekblad, een naam met een hoge, de hoogste pretentie. Daarin te blijven volharden, met meer vallen dan opstaan, is ook na 50 jaar nog het onveranderlijke uitgangspunt. Dat blijft onze gedurige pücht, welke ons niet door mensen is opgelegd, maar die God Zelf ons bevolen heeft. Dan past ook geen menselijke roem of eer bij een 50-jarige herdenking, maar alleen Soli Deï Gloria, Die menselijke arbeid met zijn vele tekortkomingen nog heeft wil len zegenen. Dat niet alleen het begin, maar ook de voortgang zelfs na 50 jaar in afhankeUjkheid moge geschieden, de opdracht Gods moge vervuld worden en het einde van psalm 92 voor Eilanden nieuws van toepassing mocht worden: In hunne grijze dagen Blijft himne vreugd gewis; Zij zullen, groen en fris Gewenste vruchten dragen. J. H. Koppelaar. Dhr. Koppelaar in zijn kantoor. „Een bijzondere correspondent en dat is 'tie dat mag van onze man Piet in 't Veld uit Ooltgensplaat gezegd worden. Sinds jaar en dag is hij onze Plaatse toeverlaat die in zijn wijde omgeving alles signaleert wat naar zijn smaak de krant moet ha len. Meestal werkt hij in stilte, maar dan weer signaleert hij zaken die de landelijke pers totaal in beweging brengen. Piet, zo kennen ze hem in de Plaat blijkt een correspondent uit het beste hout gesneden. Zó lang ko men zijn pennevruchten al tot ons dat hij in deze jubileumbijlage niet mocht ontbreken, stel je voor Eén keer hebben we hem goed boos gezien toen een horde fotogra fen hem onder de voet dreigde te lopen. Dat was in 1964 bij de open stelling van de HaringvUetbrug waarvan Piet de bouw nauwkeurig had gevolgd en verslagen. Maar Piet bleef standvastig en verdedigde zijn territoir met de ellebogen, onder tussen toch nog foto's knippend van het moment dat hij niet wilde missen Tegen zoveel Plaatse weerstand wa ren de fotografen toch ook weer niet opgewassen en ze gaven Piet z'n plekje dat hij zo fier verdedigd had. Voordien was zijn carrière al glans rijk, na dat stoere verzet was die ook roemrijk geworden. Officieel is dhr. in 't Veld sinds 1953 correspondent en hij viert thans dan ook zijn zilveren jubileum, maar onofficieel doet hij het correspon- dentenwerk al heel wat langer. Klompenmaker P. Mans was de eerste correspondent in de Plaat, op gevolgd door dhr. L. Jordaan die weer werd opgevolgd door zijn zoon P. Jordaan, maar toen was Piet al in „actieve dienst". Hij was lid van o.a. kerkeUjke verenigingen en die von den een weergave van hun vergade ringen in de krant terug, zeer tot hun genoegen overigens. Sindsdien kan in de Plaat geen vo geltje de staart lichten of het haalt de kolommen van Eilanden-nieuws, althans, als of het vogeltje of het staartje ietwat bijzonder was. In de Plaat gebeuren trouwens zonder linge zaken Er is wel eens een v/at merkwaar dige Zweed aan land gestapt. De man was ingenieur en met een roei boot was hij uit zijn land gekomen op weg naar Parijs om de buiten boordmotor op zijn kwaliteit te be proeven. Een kiene kerel moet dat geweest zijn want vanaf de water plas zag hij dat er nabij het Fort een paard met een been in het prikkel draad verward was geraakt. Hij stuurde erop af maar toen hij zijn notedop verlaten had bracht de hek- golf van een tanker het tot zinken; alles kleddernat. Zo werd de Zweed aangetroffen, temidden van zijn dro gende spullen, het bevrijdde paard Op dit plekje heeft dhr. in 't Veld al vele duizenden regels uitgetikt. in zijn omgeving, uitermate schaars gekleed. Piet heeft daarover koste lijke verhalen geschreven. De Zw^eed heeft een week in Ooltgensplaat ge bivakkeerd voordat hij weer ver dween waarna nooit iemand meer van hem heeft gehoord. Piet weet echter 's mans naam nog feilloos te noemen zoals hij zovele gebeurtenissen uit zijn geheugen weet op te diepen, compleet met de tails en data. Een wandelende com puter is hij, geprogrammeerd op al les wat met de Plaat te maken heeft en met grote nauwkeurigheid weet hij waar ze allemaal gebleven zijn, de Platenaren die hun goeie dorp hebben verlaten. Via de krant is er toch nog contact en soms wordt dat heel persoonlijk. Piet wil wel eens een extra krant of wat foto's naar de betrokkenen sturen, maar hoe ze dan ook zoeken, een nota vinden ze er niet bij. Hij heeft een voorraad brieven en kaar ten waarin hij vriendelijk wordt be dankt voor die attenties. Als het mensen betreft die hem niet kennen beginnen ze de brief met beste pers". Ze zijn trouwens wel minder in aantal geworden en dat vindt onze correspondent wat jammer. Niet om dat hij zo ijdel zou zijn maar omdat het een teken des tijds is. De samen leving wordt heel wat minder ge moedelijk en dat heeft ook zijn weerslag op de journalistieke arbeid. Waar je vroeger met open armen werd ontvangen bestaan nu wel eens reserves tegen publiciteit en daar heeft Piet wat moeite mee. Hij zal er geen mens kwaad mee doen, integen deel. Piet staat trouwens nog wel open voor iedereen. Wie informatie wenst kan altijd bij hem terecht; het zoeken in zijn stapels knipsels en fo to's, het is hem niet gauw te veel. Eigenlijk is het hem nooit te erg want Piet lijkt geboren te zijn om de medemens van dienst te zijn en dat doet hij gaarne. Daar heeft hij trou wens vrienden voor het leven aan over gehouden, van laag- tot zeer hooggeplaatsten. Piet is correspondent te land, ter zee, maar tot op heden nog niet in de lucht omdat hij prefereert bodem onder zich te voelen. Een van zijn specialiteiten is de verslaggeving uit de schipperswereld. Hij kent talloos vele schepen en schippers met name en hij is een trouw bezoeker van de congressen van „Schuttevaer". Er gaat ook geen Rode Kruis vergadering voorbij of Piet is er lijfelijk aanwezig en mis schien is het goeddeels ook aan hem te danken dat Ooltgensplaat zoveel beste campagneopbrengsten heeft. Over campagne gesproken, wat dacht U van de jaarlijkse bietencampagnes, vooral toen de peeën nog per schip werden vervoerd. Ook kerkeUjke aangelegenheden worden door hem verslagen en meen niet dat Piet zich één van de gebeurens in het kader van de Deltawerken aan de neus voorbij heeft laten gaan. iV it „Als ik rentenier was zou ik best weten waar ik naar toe zou gaan", zegt de aktieve Piet in 't Veld. Hij bedoelt dan dat hij eerst zijn vele schippersvrienden eens zou bezoeken of die vele anderen die hem door de jaren heen zo vriendelijk hebben uitgenodigd. Je zou hem treffen in arbeiderswoningen en in riante bui tens maar Piet heeft er geen tijd voor. Hij heeft een manufacturen- winkel die veel van zijn aandacht vraagt. Als hij er eens een dagje tussenuit breekt dan is het zijn zus die de winkel bereddert maar lang mag Piets afwezigheid niet duren. Hij moppert wel eens dat hij het zo druk heeft, maar of hij dat nou echt meent blijft een open vraag. Het krantewerk, het is een deel van zijn leven geworden en het is hem liever dat de landbouw waarin hij eerst dreigde terecht te komen. Jarenlang werkte hij ook bij zaadhandel Hob bel en hij was na de oorlog aktief op het distributiebureau. Een duizendpoot derhalve, „onze" bijna zestigjarige Piet in 't Veld en een correspondent uit duizenden van wiens diensten we nog vele jaren gebruik hopen te (mogen) maken! „Om de krant op het eUand Tholen ingevoerd te krijgen was beslist niet gemakkelijk en vergde een goede aan pak. Diep gewortelde kranten zoals de Zierikzeesche Nieuwsbode van de firma Ochtman uit Zierikzee en de Thoolse krant van de firma Pot-Amsing uit Tholen waren naast de Bijbel en de Boerderij van Misset uit Doetinchem lectuur met onbetTOSt gezag. Bovendien was een zwager uit Tholen hoofd van de driikkerij bij de firma Pot-Amsüig. Dus gaf het nog familie problemen om den brode ook. Toch hebben Heyboer en zijn vrouw er zich ondanks dit alles voor ingezegt. De adressen voor de proefnummers werden door tante Chris tina met de hand geschreven, want ze kon zo mooi en dmdelijk schrijven en zonder fouten wat in Middelhamis op de drukkerij erg gewa.ardeerd werd. Door de uitgebreide famUie relatie die ze tot op hoge leeftijd heeft onder houden beschikte ze over tal van adres sen en ook haar man had lange lijsten van adressen van zijn talrijke klanten. Zo zaten Heyboer en zijn vrouw vaak in hun achterkamertje in de woning aan de MolenvUetsestraat nieuwe adres- lijsten samen te stellen voor de volgen-- de proefronde. Maar daar was de kous höüs niet mee af. Kilometers moesten er gefietst worden om nieuwe abonné's te winnen en dan de prijs, 85 et. per drie maanden! Heyboer zei tegen zijn enige dochter, help ook eens wat mee! Haal jij het krantengeld maar op. La ter werden dan met meneer Treurniet nieuwe plannen voor een betere manier gemaakt maar het bleef halen en bren gen. Toen kwam het wekelijks verhaal van „Simon Gieke, de ketter van Scherpe- nisse" uit 15001600. Dat sloeg in want daar kwam veel in voor uit Scherpe- nisse en Poortvliet waar velen zich nog wat van konden herinneren uit verhalen van vroeger en ook bepaalde paadjes en weggetjes,die tot voor de herverka- gebleven waren. Hoe mooi de jongeren het ook vonden bleek uit dit aardig voorval. „Is de ketterrr d'r al?" Even buiten Tholen vlak bij viUa „Stadszicht" stond een huisje bij het kruispunt aan de Tolweg waar de fa milie van Zetten woonde. Een zoon van hen die zeer slechthorend was hield erg van lezen. Op een stille zomermiddag fietste Heyboer door de Tolweg toen hij tot zijn verbazing plotseUng van een stukje land vlakbij hoorde roepen: „Moederrrr, is de ketterrr der al?" in plaats van is de krant er al. Vanaf die tijd raakte Eilanden-nieuws ook in bij de jeugd. Er kwam een schrijfhoekje van Oom Ko met Bijbelvragen en raadsels. En zo na tientallen jaren heeft ook Eilanden- Nieuws zich geworteld.- Jarenlang zei mevrouw Heyboer te gen haar man „daar is de post". Eerst koffie drinken en ons krantje lezen. Dat dit krantje iets aantrekkelijks had bleek duidelijk uit het volgende. Neef Jan Ochtman de zoon van de eigenaar van de Zierikzeesche Nieuwsbode lo geerde vaak bij Heyboer als hij voor zaken op Tholen verbleef. Al gauw kwam na de begroeting de vraag „waar is je krantje Ome, je weet wel uit Middelharnis? Dat moet ik eerst even lezen want daar staan zulke mooie stukjes in." Gevolg was dat Ome een stapeltje Eilanden-Nieuws spaarde tegen dat neef Jan kwam logeren. Voordat Heyboer in 1954 overleed vroeg hij zijn vriend Riedijk de beken de mandenmaker toch vooral voor Eilan den-Nieuws te willen zorgen tot er een andere medewerker was aangenomen. In 1960 is mevr. Heyboer uit Tholen vertrokken. Haar dochter trouwde in dat jaar met Henk de Haan de bij velen in ons land bekende blinde fysiothera peut van het Revalidatie Centrum „de Hoogstraat" te Leersum. Vijf jaar lang woonde mevr. Heyboer met dit gezin aan de Lawickse. Allee in Wageningen. Vijf jaar lang genoot zij van een mooie omgeving een prachtig uitzicht en een rijk bezit van kinderen en kleinkin deren. In 1965 verhuisde de fam. de Haan naar Renkum en oma Heyboer verhuisde mee. Hoewel ze nog vele ma len haar geliefde eiland Tholen bezocht vierde ze haar verjaardagen altijd in Renkum. Vele Thoolse familie leden kwamen dan op 23 aug. jaar na jaar in een soort famUie reunie bijeen. Op haar 95st© verjaardag kwamen er een 40 tal familieleden en bekenden met als hoog tepunt van die dag een bezoek van 2 heren van haar „EUanden-Nieuws" uit Middelharnis. Een mooie foto van mevr. Heyboer met de heren Both en Grinwis en een mooi bloemstukje van Eilanden- Nieuws vormden haar grootste trots uit haar verjaardagen albiim. Na zo'n 40 jaar mekaar nog niet vergeten zei ze dan. Vaak zei zei: mocht ik de 100 be leven dan wil ik wat aan je vaders krante geven as andienken, leit of en toe mar wat opzie. Het mogt niet zo zijn, 98V2 jaar oud is ze overleden. Op 14 maart werd Christina Heyboer- Quaak begraven op de Alg, Begraaf plaats in Tholen bij haar man die hier reeds sedert 1954 zijn laatste rustplaats vond. Geen mens kent zijn weg en weet de lengte van zijn levensduur hier op aar de, dat heb ik ervaren zei tante Chris tina altijd. Daarom heeft de famUie voor ze haar naar de groeve brachten samen haar psalm gezongen, „Leer mij o Heer de weg door U bepaald" en haar lievelings gezang wat ze steeds meer van toepas sing vond op haarzelf „Uren, dagen, maanden, jaren, vlieden als een scha duw heen". Na het zingen van deze door haar ge- Uefde verzen heeft de famUie tante Christina naar haar laatste rustplaats gebracht, waar Ds. Chardon uit de oude berijming van Petrus Datheen Ps. 89 vers 7 en 8 voorlas en geen be- of ver oordeling uitte maar de wijze woorden sprak, wij geven haar over aan de barm hartigheid Gods, dat is genade. Gods verborgen omgang vinden zielen waar zijn vrees in woont. De wens van mevr. Heyboer is altijd geweest dat er op haar begrafenis geen wanklank gehoord mocht worden en dat God door de Bijbel mocht spreken „want des Heeren Woord is recht." Ze wilde graag en hoopte dan ook dat ieder zowel aan haar verjaardagen als aan haar begrafenisdag terug zal denken met een gevoel van blijde dankbaar heid.

Krantenbank Zeeland

Eilanden-nieuws. Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag | 1978 | | pagina 15