EiiArtDEn - niEUws
De Lutherse kerk te
Middelburg
Zeeuwse wandelingen
JaopJ0 R
3e blad
Vrijdag 4 februari 1977
No. 4562
Uw huis verkopen
TAIVISOER
Uw liuis verkopen
TAMBOER
C. KIEVIT ZN.
Centrale Verwarming
SOMMELSDIJK
Telefoon (01870 36 09
Deze vraag- en antwoord-rubriek staat
geheel ten di»»nste van de lezer die er
kosteloos gebruik van kan maken. Vw
tragen op velerlei gebied kunt u stureu
aan: Redactie Eilanden-nieuws, postbus
8, Middelharnis, met in de linkerboven
hoek „Vragen - rubriek" vermeld. De
vragen worden door deskundigen be
antwoord en zullen binnen enkele wekei.
ia de inzending compleet met antwooru
m deze rubriek worden gepubliceerd.
MOSVLEKKEN
Mijn schuinaflopend gazon heeft deze
zomer geleden van de droogte. Tot voor
kort had ik maar sporadisch last van
mos. Dit najaar echter hebben grote
mosvlekken alles overwoekerd en me
dunkt verstikt. Wat is er fout gegaan en
wat kan ik er aan doen?
Antwoord: De lange hete en droge zo
mer is voor veel gazons funest geweest.
Betrof het maar enkele mosplekken, dan
zouden deze wel bestreden kunnen wor
den, maar als het zo ruïneus gesteld is
als u beschrijft, dan is er maar één ad
vies: nieuw gazon inzaaien. Als u het
oude zou herstellen, dan blijven de grove
grassen en tav. kweekgras de boventoon
voeren. Geef een flinke laag stalmest, de
zoden scheuren en de rest 2 steek diep
spitten. De zode wordt omgekeerd tus
sen de Ie en 2e steek gebracht. Daar
kunt u gelijk een flinke kalkbemestlng
aanbrengen. Zodra de grond z.g. inge-
klonken is, dan kunt u eind maart be
gin april het gras maaien. Neem een
goed, dus niet te goedkoop grasmengsel
bij een betrouwbaar adres. U hebt on
geveer 2V2 kg zaad per are nodig. Als u
iets over houdt, bewaar het dan voor
het geval er kale plekken ontstaan. U
kunt die dan met het zelfde mengsel in
zaaien.
UDCACTUS
Hierby vindt u een paar blaadjes van
een lidcactus. De blaadjes vertonen
vlekjes en vallen af. Kunt u my zeggen
wat de oorzaak is en wat ik er tegen
kan doen?
Antwoord: Die vlekjes zijn van geen
betekenis maar die bladval heeft een
andere oorzaak. Zeer waarschijnlijk is
die bladval een gevolg van lage tempe
ratuur vooral des nachts in een te voch
tige grond. De lidcactus moet nu een
rustperiode hebben dus aan de droge
kant houden bij een lage temperatuur
en niet bijmesten. Juist de grote tempe
ratuurverschillen van de afgelopen zo
mer en najaar hebben de planten net als
de mensen in de war gestuurd. DuS niet
of zeer weinig gieten en koud houden.
RIJKSLENING
Is het ook mogelijk van de overheid
een beetje steun te krijgen om het eigen
bedrijf in stand te houden als je tijdelijk
in de puree zit en niet over voldoende
houvast beschikt om krediet bij een
bank te kunnen verwerven?
Antwoord: In bepaalde omstandighe
den is dat mogelijk, dank zij de rijks-
groepregeling zelfstandigen, uitgevoerd
door de sociale dienst van de gemeente.
Daar kunt u een aanvraag indienen. Als
het bedrijf wel gezond is, maar bijvoor
beeld niet bij een bank of andere kre-
dietinstelling terecht kan, omdat er geen
waardevolle goederen als onderpand
tegenover het krediet gesteld kunnen
v/orden, kunnen kleine zelfstandigen er
enig bedrijfskapitaal te leen ontvangen.
Soms wordt wel eens een subsidie ver
leend. U moet dan wel aannemelijk kun
nen maken, dat uw zaak levensvatbaar
is en die „puree" niet betekent, dat u
(te) veel schulden hebt.
PLANTENZIEKTE IN HUIS
Ik heb enige maanden geleden al m'n
kamerplanten weg moeten doen, omdat
ze aangetast waren door een schimmel.
Ik heb daarna nieuwe gekocht, opgepot
met verse aarde en nu alles weer staat
en hangt steekt de zelfde schimmel de
kop op. Hoe kom ik er vanaf?
Antwoord: U hebt wel de planten
weggedaan, maar de bloempotten en
sierpotten, stokjes en mandjes bewaard
en die besmet en al gebruikt voor uw
nieuwe aankopen. Doe de aangetaste
planten met pot en al weg, zet uw sier
potten en het andere materiaal in een
stevig sopje en spoel alles na met water
waarin u een flinke scheut bleekwater
hebt gedaan. Was ook uw handen nadat
u zieke planten hebt aangeraakt en geef
de kamer een grote beurt vóór u nieuw
materiaal in huis haalt. Kies sterke
planten, waarvan u de bladeren kunt
wassen en spons die dan nog enige
maanden elke week af, met lauw water,
waaraan u een theelepel minerale olie
per Uter water hebt toegevoegd.
LEREN BANKSTEL
Mijn leren bankstel vertoont lelijke
plekken alsof het al kaal wordt, maar
het is nog geen jaar oud. Wat is er aan
te doen?
Antwoord: De moeilijkheid met leer is
dat het slecht vocht verdraagt. Omdat
de gebruikers vaak enigermate transpi
reren, worden de zittingen en de leu
ningen (precies op de plaatsen waar u
over schreef) nat. Als u daar niets tegen
doet, ontstaan lelijke plekken. Daarom
moet u er vanaf de aankoop voor zorg
dragen, dat het gehele bankstel regel
matig wordt ingevet. Gebruik daarvoor
een droog doekje, dat u steeds voorziet
van een tipje kleurloze bijenwas. Bij de
meubelhandelaren kunt u dgl. meubel-
was verkrijgen. Controleer ook regel
matig of de gebruikers geen dranken ge
morst hebben of vochtige plekken ach
terlaten en neem dan het vocht op en
vet gelijk die plek weer in met een
vleugje was.
KORTBEENDIK
Een kruidendokter raadde mij het
kruid „kortbeendik" aan. Ik sluit hier
bij een takje in. Wat is dat eigenUjk en
kan het geen kwaad?
Antwoord: Wat u ons toezond is de
INGEZONDEN:
Hij was maar een heel simpel ventje
„Tenminste, daar ging men op door";
Toen dominee z'n céél ging belichten
Kreeg hij een aandachtig gehoor.
Twintig jaar zorgde Jaop voor z'n moeder
En goed hoor, wat ik u vertel.
Dat mens, al vroeg „weduwe" geworden
Steun aan Jaop, die was vrijgezel.
Toen zijn moeder heel oud is gestorven
Bleef Jaopje nog jaren alleen;
Als er dan in zijn dorp hulp gevraagd werd
Ging hij als de eerste er heen.
En Jaopje ging simpeltjes verder,
Deed om hulp iemand op hem beroep,
Dat stond hij, naar later bekend werd
Con Amore, ook 's nachts op hun stoep.
Hij is helpend, „oud" overleden
Hield dominee aan z'n groeve een preek,
Toen is openbaar daar geworden
Hoe Jaopje het leven bekeek;
Ik mocht hem nog eventjes spreken
Drie weken zo voordat hij stierf,
Daarna is mij helder gebleken
Hoe Jacob den Hemel verwierf;
Ik zal het u even vertellen
Jaop niet simpel, maar echt wel een man,
Als men zó eens het leven kan leven
Wordt het mensdom vast beter ervan;
Jaop had nu voor eeuwig „gejubel"
Omhoog in de Hemelse stad;
En nu wil ik allen vertellen,
Hoe het met Jaop's leven wel zat;
Moch j' allen als Jacob gaan worden
Dan blijft men gelukkig, tevree.
Leen mij dus nog even uw aandacht,
Doe daarna dan uw voordeel er mee.
„Het was maar een simpele glimlach,
Het was slechts een hartelijk woord
Toch verdreef het de droevige neev'len
En heeft sombre gedachten gestoord;
Het was maar een vriendelijk knikje.
De troostende druk van een hand.
Toch was 't als de boog in de wolken
Die hemel en aarde omspant.
Een glimlach kan smarten verzachten
Een woord kan bevrijden van druk;
Een handdruk kan zonden verhind'ren
Vernieuwen geloof en geluk,
Het kost toch zó weinig te geven
Een woord, helpende hand of een lach;
Maar arm, dor en koud is het leven
Dat niet zó te troosten vermag
Zó ging simpel Jaopje het leven door.
Juicht eeuwig te saam met al 't Engelenkoor.
„Zonneweelde" K 035, Maassluis.
C. v. d. Valk.
zg. gezegende distel, ofwel carduus be-
nedictus. De bladeren daarvan werden
heel vroeger wel gebruikt als middel
tegen koorts en dan liefst op brandewijn
Waarschijnlijk had de brandewijn meer
invloed op de patiënt dan de distel
blaadjes, want die laatste hebben voor
de geneeskunde geen waarde. De naam
kortbeendik is afgeleid van de officiële
naam carduus benedictus. In Friesland
spreekt men nog van karbendiks of kar-
mediktus, in Holland van Kaatje-wat-
ben-je-dik. In de laatste jaren van de
Duitse bezetting werden deze bladeren
gerookt als tabak, omdat er toen geen
echte tabak genoeg voorhanden was. In
verscheidene kruidentuinen wordt het
nog wel gekweekt, maar voor genezing
van uw kwaal kunt u beter een receptje
halen bij uw huisarts.
ZEEVAARTSCHOOL
Hoe leerden onze eerste zeevaarders
Oost-Indië te vinden?
Antwoord: Dank zij onze eerste zee
vaartschool, dwz. nautische lessen van
de calvinistische dominee Petrus Plan-
cius (Vlaamse naam Petrus Platevoet).
Deze leefde van 1552 tot 1622, moest
na de verovering van Brussel door Par-
ma in 1585 vluchten en gaf daarna in
Amsterdam onderwijs in geografie, ge
bruik van instrumenten en cartografie.
Hij had zeker 25 Portugese zeekaarten
bemachtigd van de route naar Oost-
Indië. Hij heeft o.m. Willem Barentz. ge
holpen met de voorbereiding van zijn
expedities.
HOEVEEL IS EEN LEPEL?
In verschillende kookboeken staat nog
wel eens „een theelepel" van dit en een
afgestreken eetlepel van dat, of „een
kopje". Maar ik heb verschillende soor
ten lepels en allerlei uiteenlopende grote
en kleine koppen. Welke maten zijn er
bedoeld?
Antwoord: Die oude aanduidingen
hebben al heel wat moeilijkheden en
ook teleurstellingen veroorzaakt in onze
keukens. De moderne lepels hebben
vaak totaal andere inhoudsmaten dan
die van vroeger en ook de hedendaagse
kopjes hebben met hun uiteenlopende
vormen een verschillende inhoud. Voor
een theelepel moet u lezen 3 cc (3 kubie
ke centimeters). De ouderwetse eetlepel
kon 15 cc bevatten. Een kopje wilde
zeggen 150 cc, ofwel IV2 deciliter. U kunt
natuurlijk enkele lepels en een maat
kopje van die afmetingen in de keuken
bij de hand houden. Overigens wordt
met een eetlepel in de regel een glad af
gestreken eetlepel bedoeld en dat bete
kent in de meeste kookboeken voor
bloem 7 gram, voor kristalsuiker 10 g,
voor basterdsuiker 8 g, voor boter of
margarine 12 gram, voor zout (tafelzout)
15 gram, voor gelatinepoeder 8 gram.
Een theelepeltje bakpoeder bevat IV2
gram als het glad afgestreken is en 2
gram als er nog een kopje op ligt. Drie
eetlepels kunt u rekenen voor circa een
halve deciliter, dus zes eetlepels vor
men ongeveer één dl 1/10 liter.
SCHENKINGEN
Hoeveel mogen ouders en grootouders
per jaar aan hun kinderen en kleinkin
deren schenken zonder dat schenkings
recht wordt toegepast?
Antwoord: Dat is verschillend. Voor
kinderen geldt In het algemeen, dat
2.000,— per jaar óf lO'/o van het inko
men vrij is van schenkingsrecht. Voor
kleinkinderen ligt het even anders.
Schenkingen aan de kleinkinderen zijn
vrij, indien zij de tweeduizend gulden
per kind niet te boven gaan, maar
wordt binnen twee jaar weer een schen
king gedaan, dan worden deze samen
geteld, zodat in de praktijk slechts met
tussenpozen van twee jaar per klein
kind 2.000,belastingvrij kan wor
den gegeven.
KERSTSTER OVERHOUDEN
Hoe kan ik mijn kerstster, die met
Kerstmis prachtig in het rode blad zat,
zo overhouden dat die precies met vol
gend Kerstmis wéér in bloei staat?
Antwoord: De kerstster of poinsettia
(Euphorbia pulchérima) komt uit Mexi
co en tropisch zuid-Amerika, waar een
heel ander klimaat heerst. Daarom
moeten wij de omstandigheden in huis
aanpassen aan haar leefwijze. Snijd uw
kerstster na de bloei fUnk terug, spoel
de wortels schoon en verplant haar in
een iets grotere pot, gevuld met goede
humusrijke potgrond tot hoogstens een
centimeter onder de potrand. Ze heeft
een behaaglijke kamertemperatuur no
dig en lauw water op de aarde (nooit op
het schoteltje!). Het is een korte-dag-
bloeier, dat wil zeggen: ze komt alleen
in bloei als de dagen erg kort zijn. Daar
om moeten wij haar halve dagen in 't
donker zetten als we haar in bloei wil
len krijgen. Plaats uw kerstster vanaf
eind oktober gedurende zes tot acht we
ken minstens 12 uur per dag in een ka-
merkast en de andere 12 uren in 't dag
licht. Wel regelmatig lauw water en
eens in de veertien dagen een heel klein
beetje kameiplantenmest blijven geven.
Met Kerstmis hebt u dan weer een
prachtig bloeiende kerstster op tafel.
Laat u haar normaal in het volle licht
staan, dan groeit zé verder zonder te
bloeien.
BRANDKASTSLEUTEL VERLOREN
Wij hebben een sleutel van de brand
kast verloren. De reservesleutel hadden
wij in die brandkast gelegd. Wat moeten
we nu beginnen?
Antwoord: U beschikt geliikkig over
een nog gangbaar type van een bekend
merk. Wendt u zich daarom tot uw le
verancier. Als u merk, Xyv& en nummer
aan hem opgeeft, kan er een sleutel wor
den nageleverd. De fabrieken houden in
de regel sleutels in voorraad voor cliën
ten die hun exemplaar kwijt raken of in
de brandkast leggen. U doet er wel ver
standig aan, de reservesleutel(s) voor-
taal elders op een veilige plaats op te
bergen.
VOORSCHOT ERVEN
Een hele goede kennis heeft mij met
geld geholpen. Kan ik hem dat terug
betalen uit mijn nalatenschap en hoe
moet ik dat dan in een testament zet
ten?
Antwoord: Vergeet u dat testament
maar. Als het geld niet geschonken is.
Dat ik hierover schrijf heeft een be
paalde reden. Enkele jaren geleden
heeft een vroegere ouderling van deze
gemeente (de Hooge) de bewaard ge
bleven archieven der kerk nagespeurd
en het voornaamste ervan in een boek
van ongeveer 150 bladzijden het licht
doen zien. Na een snuffelwerk van vier
jaar verscheen het in 1971 onder de
naam „Sprekende folianten".
Behalve aan de vele aantekeningen
die ik zelf reeds had, is aan dit boek
heel wat ontleend, vooral in het vol
gende artikel over het gebouwde wees
huis.
De oude kerk.
De Evangelisch Lutherse gemeente is
omstreeks 1590 gesticht, waarschijnlijk
door vluchtelingen uit Antwerpen. Vijf
jaar eerder had Parma deze stad vero
verd, de burgemeester was de bekende
Mamix van St, Aldegonde. Middelburg
zond enige schepen om wat mensen op
te halen, die de stad wilden verlaten.
Hieronder bevonden zich ook Luthersen.
Ze werden ook wel Martinisten genoemd
naar Maarten Luther. Zo gemakkelijk
hadden ze het hier niet, ze behoorden
niet tot de officiële staatskerk, die hen
alleen maar toestond 's zondags in par
ticuliere huizen bij elkaar te komen. De
tweede Lutherse predikant Samuel
Schouts klaagt dan ook over zijn Pat
mos (het eiland waar de apostel Johan
nes gevangen heeft gezeten en waar hij
zijn Openbaringen heeft gekregen en
opgetekend, het laatste bijbelboek).
De eerste predikant van de nieuwe
gemeente was in 1590 ds. Johannes
Kersseler.
Later wordt de verhouding met de
Calvinisten beter en in 1617 krijgen ze
een eigen kerk. Stel u dat niet al te ge
weldig voor, deze eerste gemeente was
maar klein. Van een voormalig pakhuis
aan het Suikerplein (waar nu de Spui
straat is) wordt de zolder ingericht als
kerkzaal. Beneden wordt het pakhuis
verhuurd, dat brengt nog wat geld op!
Maar dit kerkje werd na enkele ja
ren te klein. De bloeitijd van de Lu
therse gemeente viel samen met de
handelsbloei van Middelburg. Veel koop
lieden waren lid, evenals reders uit
Scandinavië die hier woonden. Er was
toen veel handel tussen ons land en de
landen van Noord-Europa, waarvan de
bewoners haast allen Luthers waren (en
nog zijn). In die tijd waren er zelfs 2
predikanten en de gemeente telde meer
dan duizend leden. Ook Vlissingen en
Veere kregen later een eigen kerk.
Ook de vluchtelingen uit Salsburg
hebben meegeholpen om de gemeente
te vergroten. Dat is een lang verhaal,
waarover ik nog wel eens uitvoerig hoop
te schrijven. Nu maar enkele hoofdza
ken. In 1727 braken er kettervervolgin
gen uit in het aartsbisdom Salzburg in
Oostenrijk. Honderden verlieten toen
hun woonplaats, de meesten gingen naar
Pruisen. In september 1732 ging de Lu
therse predikant ds. Freitel uit Middel
burg met de diaken Roscher naar Salz
burg om te proberen 3 a 400 personen
bij elkaar te zoeken en hiermee naar
Walcheren te reizen. Ze konden er maar
59 vinden die mee wilden, na een reis
van 36 dagen arriveerden ze hier. In
Middelburg bleven er 39, naar Vlissin
gen gingen er 11 en naar Veere 9. Iede
re zondag preekte ds. Freitel (een Duit
ser van geboorte) in Middelburg voor
hen in het Duits. Ze konden hier goed
wennen en hebben zich met de bevol
king vermengd. Namen als Auer, Neu-
gebauer, Kögeler, Lahr, Schutz, Bron-
bacher, Galatz, Geruler zijn waarschijn
lijk nog een herinnering aan deze Salz-
burgers.
In het begin van het volgend jaar
(1733) vertrokken er 800 uit Salzburg
naar Zeeuws-Vlaanderen. De meesten
gingen naar Groede, waar in 1743 voor
hen een Lutherse kerk werd gebouwd.
De nieuwe kerk.
In 1742 bouwde men een nieuwe kerk
op de Zuidsingel hoek Bree, de nog be
staande. De burgerlijke gemeente schonk
de grond van het vroegere pesthuis
gratis en vrij van alle lasten.
Hierop bouwde men een kerk, een
weeshuis en een pastorie, onder leiding
van de architect Jan de Munck.
Er zijn heel wat vergaderingen ge
houden voor raen een definitief besluit
nam. Ook was er nog de vraag: de oude
kerk verbouwen of een nieuwe bouwen.
Maar men wilde toch liever niet meer
naar het oude pakhuis terug. Een voor
naam punt was ook: wie zal dat beta
len? Toen besloot men collecte-reizen te
gaan maken. In 1739 vertrok een van de
twee predikanten, Zacharias Feldmann,
het het gemeentelid Johan Simon Da
niels voor een reis naar Duitsland, waar
verschillende plaatsen werden bezocht
(o.a. Osnabrück, Hamburg, Lübeck,
Hannover, Dortmund, Berlijn). Het jaar
daarop was ons eigen land aan de beurt.'
Zodoende wist de reizende dominee bij
na 11.000,— bij elkaar te bedelen.
Daar gaan de reiskosten af en een extra
vergoeding voor de blijvende dominee,
Johan Coenraad Ludolphi, die nu dub
bel werk had. Maar het is toch een aar
dige som, bij een bedrag van 66.500,
van de totale bouwkosten.
Er was een nauwkeurig bestek opge
maakt. Hield de aannemer er zich niet
aan, dan hoefde men daar geen genoe
gen mee te nemen. Zo is tijdens de
bouw het schaliewerk (de leien dakbe
dekking) afgekeurd, omdat dit niet vol
gens het bestek was uitgevoerd. Men
was bang voor doorregenen: „want wij
zijn verzekerd dat bij winterdag met
jachtsneeuw of regen het water zowel
binnen als buiten op het dak zal afwa-
teren".
Het orgel uit de oude kerk is overge
bracht naar de nieuwe. Het is van 1707,
een Duyschotorgel zoals er maar weinige
in ons land zijn, het had bij de aanschaf
1500 gulden gekost. Enkele jaren gele
den is het gerestaureerd, evenals de
kerk. Het spreekt vanzelf dat er in de
ruim twee eeuwen dat het kerkgebouw
er staat, nogal eens veranderingen zijn
aangebracht.
Vanaf 1830 mocht er niet meer in
kerken begraven worden. In de Lutherse
kerk waren 14 grafkelders, waarin 242
mensen waren begraven en onder de
„vrouwenstoelen" en de galerij nog 632.
Voor een graf in de kerk moest men
betalen. Nu vielen deze verdiensten dus
weg voor de kerk. Daarom gaf de bur
gerlijke gemeente jaarlijks als compen
satie een bedrag van 100,een
„eeuwigdurende" uitkering, die nog
ieder jaar door het kerkbestuur wordt
ontvangen. Door verzakking van deze
graven heeft men de ruimte opgevuld
en met plavuizen betegeld, van de graf
stenen is niets meer te zien, zoals dat
dikwijls in oude kerken het geval is.
In 1856 heeft men de verlichting met
kaarsen vervangen door gas. Men heeft
toen een besluit genomen, dat door la
tere generaties bijzonder betreurd is: de
drie koperen kronen, de blakers en nog
wat koperwerk werden bij gewicht
verkocht voor 361,Nu is er electri-
sche verlichting.
In 1798 telde de gemeente nog 1190
leden op een bevolking van Middelburg
van 19.000. Een eeuw later was het 220
en nu iets meer dan 100.
Met Vlissingen heeft de gemeente één
predikant, die iedere zondag een keer
in beide gemeenten preekt. Bovendien
is hij consulent van Groede als deze ge
meente vacant is.
Bij de laatste restauratie heeft men
aan beide zijden van de hoofdingang de
62e stelling van Maarten Luther in sier
lijke letters aangebracht:
„De ware schat der kerk is het heilig
Evangelie van Gods heerlijkheid en ge
nade".
Middelburg.
L. van Wallenburg.
Ingang Lutherse kerk,
Orgel Lutherse kerk.
maar door u geleend werd, moet u dat
op tijd terugbetalen, althans binnen af
zienbare tijd. Maakt u zich geen illusies
over terugbetaling van schulden uit na
latenschappen. U kunt misschien nog
vijftig jaar leven, en uw kennis kan dan
al eerder zijn overleden. Het is ook mo
gelijk, dat u door omstandigheden t.z.t.
alles kwijt raakt, of dat andere erfge
namen gerechtigd zullen zijn tot be
doelde erfenis. Zet daarom nu eigen
handig en voluit op papier (in twee
voud), wat u bedoelde heer (met naam,
voornamen en adres genoemd) schuldig
bent, en hoe en wanneer u hem dat zult
terugbetalen. Dat kan bijvoorbeeld in
kleine gedeelten. Geef hem een exem
plaar van die schuldbekentenis, dan
weet u beiden waar u aan toe bent. En
mocht u dan onverhoopt komen te over
lijden vóór u deze schuld geheel hebt
afgelost, dan kan hij met dit papier in
de hand in elk geval betaling uit uw er
fenis vorderen, alvorens er tot verdeling
onder de erfgenamen wordt overgegaan.
Er wordt dan ook geen successierecht
enz. geheven van het (resterende) be
drag dat hij tegoed heeft. Erven is voor
niet-bloedverwanten erg on voordelig!
LANGE MELKGIFT
Hoe komt het, dat een koe het hele
jaar door veel melk blijft geven en veel
andere dieren slechts korte tijd na het
jongen?
Antwoord: Onze koeien geven gemid
deld tien maanden melk en niet het ge
hele jaar. Ze stammen af van het oer
rund of de oeros. Bos primigenius. Dat
gaf slechts zoveel melk als nodig was
om het kalf te voeden, maximaal 8 kg
per dag. Die hoeveelheid was na drie
maanden zogen al teruggelopen tot vrij
wel niets. Maar de mens temde dat wil
de rund en selecteerde eeuwen lang op
de hoeveelheid melk en later ook op het
gehalte aan vet en aan eiwit. Want er
was variatie in de melkgift. Deze wordt
veroorzaakt door de hypofyse, een klier
bij de hersenen die prolactine afgeeft.
Dit is een hormoon, dat de melkvorming
„beveelt". Doordat onze voorouders de
koeien die veel melk gaven, behielden
voor de melkwinning (en boter- en
kaasbereiding) en de andere dieren
-slachtten om het vlees te kunnen eten
of verkopen, kwamen er steeds meer
koeien met een betere prolactine-af-
scheiding beschikbaar voor de fokkerij.
Er bestaan echter beslist geen koeien
die tien maanden lang evenveel melk
blijven leveren. Reeds drie maanden na
het kalven begint ook bij het gedomes
ticeerde rund de prolactineproduktie te
rug te lopen en daarmee ook de melk
gift.
OVERPAD
Mijn woning moet worden verbouwd,
maar de dijk er langs is te smal voor
zwaar bouwverkeer. De buren staan
privé overpad toe naar een dorpsstraat,
maar weigeren bouwmaterialen in hun
tuin. Kan ik nu toch recht van weg af
dwingen?
Antwoord: U hebt blijkbaar geen be
staande rechten op dat overpad, want
anders had dit uit uw koopcontract
kunnen blijken. Vraagt u de notaris er
eens naar, of informeert u bij het ka
daster, welke rechten u hebt als eige
naar van deze grond. Dat de buren zo
vriendelijk zijn, privé gebruik van hun
tuinpad toe te staan, wil niet zeggen dat
u daarom wettelijk recht van overpad
naar die Dorpsstraat bezit. Als u nu
gaat dwingen, verspeelt u ook die bu
renhulp. En een goede buur is beter dan
een verre rechter. Zegt u de (ver)bou-
wers maar, dat er alleen een smalle dijk
beschikbaar is, dan komen ze wel met
kleine(re) wagens.
IS RENTE AFTREKBAAR
Als Ut een hypotheek op mijn huis
neem om. met dat geld een plezierjacht
te kopen, kan ik dan de hypotheekrente
toch aftrekken voor de belastingaangif
te?
Antwoord: Ja, u kunt die rente aftrek
ken, ook al besteedt u het geld voor uw
genoegen.
„EILANDEN-NIEUWS"
het meest gelezen blad op
Goeree-Overflakkee
