Boeiend kunstwerk
in „de Samaritaan"
Kerstklokken
klinken door de
winternacht
GEBOORTE EN VLUCHT
SCHEPPING EN ZONDEVAL
ARK EN ZONDVLOED
MOZES EN UITTOCHT
KRUISDOOD VAN JEZUS
HEMELVAART EN OPENBARING
C. KIEVIT ZN.
Centrale Verwarming
SOMMELSDUE
Telefoon (01870) 36 09
Uw huis verkopen
TAMBOER
Bladz. 2
^ILASfSSNsïflBUWff'
Vrijdag 24 decemlaer 1976.
In de aula van het verpleeghuis de Samartiaan zijn een zevental Bfibelse voorstellingen aange
bracht. Zij bedoelen juist in deze kerk- en uitvaartruimte het Woord van God bij de bezoekers
centraal te stellen. De opdracht tot het ontwerpen en vervaardigen van deze werkstukken vterd
verstrekt, aan de kunstenares Julia Braendle uit Bingelrade. Daarbij werd er van uitgegaan
dat eigentijds en nochtans begrijpelijk de hoofdmomenten uit de Heilige Schrift zouden worden
weergegeven. De werken zijn opgebouwd uit stukjes gebrandschilderd glas en aangebracht op
plastische ondergrond. Evenals een schilderij is elke voorstelling door dezelfde lijst voorzien,
opgebouwd uit de twee oud kerkelijke symbolen: de vis (ichtus) en het zogenaamde kosmische
kruis waaraan het latere kruisteken is ontleend.
Wie de prachtige kleuren wil zien van deze „muurschilderingen" die is van harte welkom in de
Samaritaan. Wilt u de afbeeldingen in kleur zelf bezitten, dan kunt u straks de ansichten aan
de receptie verkrijgen. U steunt zodoende ook het welzijnszorgfonds van de Samaritaan bewo
ners. Graag grijpen we de aangeboden gelegenheid van de redaktie van het Eilanden-nieuws
aan om in deze Kerstuitgave elke afbeelding van een korte toelichting te voorzien.
Daarbij geven we in deze feestdagen de nadere meditatieve uiwerking aan de lezer van harte in
overweging. Zegen en heil Uggen immers alleen in het Woord besloten.
ds. J. T. Cazander, pred.-voorz. H.D.G.
Het eerste hoogtepunt uit het Nieuwe Testament is ongetwijfeld de geboorte van het
in doeken gehulde Christuskind. De uitdrukking op het gezicht van Maria is er een
van tere moederzorg en trots. De blik van Jozef roept vele vragen op; geen wonder
als zelfs wijzen uit het Oosten (links onder), geleid door een ster (van David) het
Kind met een bezoek en geschenken vereren. Ook deze „drie koningen" gaan het
Kind met vragende ogen tegemoet.
De harde werkelijkheid wordt het Kindeke Jezus niet gespaard. Juist Hij zal immers
in de wereld verdrukking hebben en dat begint al vroeg. Links boven zien we de
ouders met hun Kind bij nacht op de vlucht naar Egypte. Het land waar Mozes en
het Israëlitische volk uittrok is nu ballingsoord voor de grote Zoon der Hebreeën.
Het heeft er alle schijn van, dat niet God, de Vader van dit Kind, regeert, maar ko
ning Herodes, die Kind en ouders opjaagt om te ontkomen aan de niets ontziende
hand van de kindermoordenaar van Bethlehem. Let eens op de haast waarmee
Jozef voortsnelt en de genegenheid waarmee Maria op de ezel Jezus omringt.
Naar de geschiedenis uit het begin van het boek Genesis is aan de rechterzijde van
de voorstelling het eerste mensenpaar, Adam en Eva uitgebeeld. Zij staan onder het
beschermende teken van Gods' almacht, de zon. En zij weten zich allerwege omringd
door de heerlijkheden van het paradijs, waarvan de weelderige bloemenpracht getuigt.
Binnen hun bereik hangt echter de,verboden vrucht aan de boom der kennis des
goeds en des kwaads. De slang is een en al aktie om de verleidelijke influisteringen
bij het eerste mensenpaar in het oor te blazen.
De gevolgen zijn met recht rampzalig te noemen. Links onder wordt het ongelukkige
paar verdreven uit de hof van Eden, terwijl een engel de teruggang tot het paradijs
blokkeert.
De afgrijselijke gevolgen van de zonde vinden hun dieptepunt in de vreselijke eerste
broedermoord. U kunt links boven in de voorstelling Kaïn waarnemen, die op het
punt st^t zijn (tweeling)broer Abel neer te slaan.
Als de maat van God vol is, valt met het oordeel niet te spotten. Zowel in het Oude-
als Nieuwe Testament speelt de zondvloed een grote rol. De elementen van ondergang
en behoud (voor enkelen) vormen een voorspel en afspiegeling van het uiteindelijke
laatste oordeel.
Iets van de panische angst is links onder bij mens en beest terug te vinden. Het alles
verslindende water, nog één bergtopje steekt er boven uit, reikt met recht tot aan de
lippen. Niettemin wordt toch dit tafereel beheerst door het teken van Gods trouw:
de ark. De Heere zelf sloot achter Noach en de zijnen toe, waarbij het vee niet ver
geten werd. Het anker als teken van de hoop symboliseert mede door haar afme
tingen de nieuwe toekomt. Daar geeft ook Noach blijk van, die de duif met het takje
ziet naderen als getuige van het zich herstellende leven. Links boven strandt de ark
op de top van een berg, de dieren kiezen weer de vrije natuur en de opkomende zon
maakt leven op aarde mogelijk.
Het gegeven van dit derde tafereel is allereerst Mozes. Uit het water getogen bete
kent zijn naam. De 4ochter van Farao kijkt neer op het mandje van biezen in de
Nijl, de rivier die vele jongetjes der Israëlieten verzwolg. De papyrusplant markeert
de nevenstaande afbeelding.
Droogvoets trekt het volk der Hebreeën door de Roode Zee, beladen met huisraad
en geschenken. Kinderen huppelen vrolijk tussen de grote mensen door, terwijl de
stoet wordt aangevoerd door dezelfde Mozes, die te herkennen is aan zijn onaf
scheidelijke staf. Doelbewust en verzekerd gaat de leidsman als een padvinder zijn
weg, terwijl het leger van Farao het volk op de hielen zit. De Egyptische wagen
menners vuren hun paarden aan met hun zweep, het symbool van de slaven
drijvers uit de jeugd van Mozes toen Gods volk vierhonderd jaar onderdrukt werd.
Het water dat in het boek Exodus zo'n grote rol speelt zal nu de wagens en ruiters
van het gehele leger van Farao bedekken.
Het lijden van de Man van smarten vindt haar hoogte- en dieptepunt in de kruis
dood. Daarbij valt de (verdiende) kruisdood van moordenaars in het niet. Zij blijven
dan ook slechts zichtbaar op de achtergrond, terwijl de gekruisigde Jezus het tafe
reel beheerst. Let op het linkerkruis met de vertikale armen naar boven, waaraan
de reeds gestorven behouden moordenaar hangt. De laatste vijand, die Hem teniet
doet is de dood. De evangelist Johannes meldt ons, dat een der krijgsknechten Zijn
zijde doorstak met een speer, en terstond kwam er bloed en water uit ten bewijze
dat Christus, de Zoon van God, gestorven was. Er was geen twijfel meer mogelijk,
hoezeer twijfel en ontzetting op de gezichten van de beide Maria's (rechts onder) te
lezen staan. Aan de andere kant van het kruis wordt een honende vinger uitge
stoken „indien Gij de Zoon van God zijt, zo kom af"; een vuist gebald en is nog
juist een vergramde Farizeeër zichtbaar. We moeen daarbij onwillekeurig denken
aan de woorden -vjan Simeon bij de besnijdenis gesproken: „een zwaard zal door uw
ziel gaan, deze is gezet tot een val en opstanding van velen in Israël".
Nog juist zijn de voeten zichtbaar van de naar de hemel varende Christus. Hij is
reeds onttrokken aan het gezicht van hen, die achterblijven. Apostelen en vrouwen
blikken verbaasd omhoog en naar elkander; zij vragen zich vertwijfeld af hoe het nu
verder moet zonder de lichamelijke aanwezigheid van hun Meester. Het linker deel
geeft daar antwoord op.
De voorstelling laat de vier ruiters te paard zien uit Openbaring zes. Zij zullen
gedurende Jezus' afwezigheid het wereldtoneel beheersen. De ruiter op het vale
paard voert het zwaard om een vierde deel van de aarde te doden met ziekte. Het
rode paard krijgt macht de vrede op aarde te verstoren, zodat de mensen elkander zul
len doden. De ruiter op het zwarte paard verzinnebeeldt de voedselschaarste, grote
hongersnood zal de mensheid teisteren.
Maar boven alles uit (links boven) „ziet, een wit paard, en die daarop zat, had een
boog; en Hem is een kroon gegeven, en Hij ging uit overwinnende, en opdat Hij
overwon".
Ook in de (korte) tijd, dat Christus niet op aarde is, gaat Zijn werk toch door. Daar
kunnen de apocalyptische schrikkelijke ruiters niets aan afdoen.
Gieten, dopen, ^vijden en
luiden
Het is, zonder dat we dat eigenlijk
nog ten volle beseffen, een autoritaire
persoonlijkheid, zo'n klok, die daar
hoog in de toren of als onderdeel van
een carillon in de lucht zijn klanken
over stad en dorp uitbeiert. „Ik beween
de doden", of „Ik verdrijf de duivel"
galmt de klok. Maar ook vreugde klinkt
door in de klank van de klok. Vreugde
over de geboorte van Christus. Maar een
klok moest eerst worden gegoten, ge
doopt en gewijd, voor men aan luiden
toe was.
Monniken waren de eerste klokken-
gieters. In de steden waarschuwden zij
tegen gevaar, brand, storm of begeleid
den een terechtstelling.
Het gieten van een torenklok vereiste
gedegen vakmanschap. Het waren de
beiaardiers die door het uithakken van
de rand trachtten de klank zuiverder te
doen zijn. Maar pas toen musici hun
mening gaven over het vervaardigen
van klokken, ging men vermoeden dat
het profiel de juiste opeenvolging van
de boventonen bepaalt.
In Asten in de Peel is de beroemdste
klokkengieterij van de wereld. Op een
soort pottenbakkersschijf maakt men
eerst de kern van vuurvast betonzand.
De buitenkant van deze kern moet het
model hebben van de binnenkant van de
klok. Hiervoor heeft men een sjabloon,
waarmee men de draaiende kern het
goede model geeft. De valse klok die
hierop wordt gemaakt, lijkt precies op
de echte. In een dunne waslaag worden
versieringen en inscripties aangebracht.
Zijn de figuren en letters op de juiste
plaats op de valse klok vastgedrukt, dan
wordt deze met een fijne chamottelaag
ingestreken, zodat later in negatief de
kleinste details goed uitkomen.
Hieroverheen volgt een veel grovere
laag, de buitenmantel. De „ingepapte"
klok wordt nu in een zware stalen
vormkast gestampt. Er zijn giettappen
en openingen waar het ontstane gas door
kan ontsnappen. Is alles hard, dan wordt
de buitenmantel van de klok gehaald.
Zowel de kern als de buitenmantel wor
den schoongemaakt en weer over elkaar
heen gezet. De nu ontstane opening zal
de toekomstige klok bergen.
Het klokkenbrons heeft daarvoor een
temperatuur van 1100°C. Het bestaat uit
80"/o rood koper en 20''/o tin. Een oud ge
bruik is, dat er geldstukken in het klok
kenbrons worden gegooid. In vroegere
eeuwen werd de hele vorm in de grond
begraven, om het geweld van het gloei
ende metaal de baas te blijven.
De klok heeft een paar dagen nodig
om af te koelen. Dan wordt de vorm
voorzichtig losgeklopt en opgehesen. De
chamotte die erop is achtergebleven,
wordt eraf gezandstraald. Dan volgt een
van de belangrijkste handelingen: het
stemmen"~van de klok. Vroeger ging dat
met de stemvork, nu met een elelttro-
nisch meetapparaat.
Uit de verkregen toonopnamen meten
de stemmers dan van welk deel van de
klok iets moet worden afgevijld. Toch
blijft het muzikale gehoor van de stem
mers beslissend, hoe goed de meetappa
ratuur ook mag zijn, om het carillon te
laten zingen. Dat kan een jubelende lof
zang zijn of een klagelijk treuren, als
weerklank van hetgeen er plaatselijk
gebeurt.
Daarnaast zijn de klokken toch ook een
symbool van het Christelijk geloof, zo
als zij opklinken in de stille nacht, de
heUige nacht, waarin vrede op aarde
een vrome wens is.
(Nadruk verboden).
KIND MET WOLF EN LAM
Het laatste tafereel laat ons de herstelling van alle dingen zien. De profeet Jesaja had
SINT ANNALAND
Ontmoetingsavond „Ichtus"
De Jeugdvereniging „Ichtus" uit Sint-
Annaland hoopt D.V. op woensdag 22
december a.s. een ontmoetingsavond te
beleggen in het Hervormd Verenigings
gebouw des avonds om half acht voor
de jeugd boven 16 jaar.
dit al voorzien; in het elfde hoofdstuk
ziet hij de wolf met het lam verkeren,
het kalf en de jonge leeuw (links onder)
en een klein jongske zal ze drijven.
Deze beelden worden wisselend door
Johannes in het boek Openbaring nader
uitgewerkt. Buiten zullen zijn de dood-
slagers afgodendienaars, hoereerders en
allen die onrecht doen. Maar op de
nieuwe aarde zal nergens leed zijn.
noch verderf, want de aarde zal vol
zijn van de kennis des Heeren. Dat is
een heerlijk toekomstbeeld voor allen
die geschreven zijn-in het boek des le
vens des Lams. En die allen worden in
het tableau (links boven) vertegen
woordigd door het terugkerende eerste
mensenpaar, Adam en Eva. Wij zien
hen terugkomen om samen de cirkel van
Gods trouw en almacht (de zon) iiin-
nen te rijden.
Het grote verschil met het eerste ta
fereel (Genesis) is dat zij deze nieuwe
staat van (eeuwig) leven nooit meer zul
len verliezen. Die stad behoeft geen
zon noch maan, want de heerlijkheid
Gods heeft haar verlicht en het Lam is
haar kaars (Openbaring 21).
