EIIAnDEtl - niEUWS
Overdenking
De Gastliuiskerk te
IMIddelburg
Unicef start weer
haar jaarlijkse
alitie
RIVATO
bewaar
ANNEKE JANSZ
SALARIS
REKENING
Zeeuwse wandelingen
UIEN
voor een beter
uit de
Heilige Schrift
resultaat
2e blad
Vrijdag 29 oktober 1976
No. 4535
HET
KITKVENSTER
I GEROI
I altijd voor
I iedereen
I mim en overzichtelijk
1 in onze speciale
showroom.
I A. Vroegindeweij
1 Westd^k 46 - Middelharnis 1
m
Uw uitgaven zwart op wit. De vlotste
manier van modern betalen. Huur, gas,
licht, abonnementen. Natuurlijk
automatisch! En elke maand een vast
bedrag naar uw spaarrekening. Orde
op geldzaken: Salaris en pensioen via de
NUTSSPAARBANK
De verkoopresultaten
van de Rabobankor-
ganisatie in 1976
Uw huis verkopen
TAIVIBOER
ROTYAL SLUIS
Clir. Basisschool
lioudt open dag
Scliaakvereniging
yyDe Zwarte Pion''
VERVOLOVBRHAAI.
ttmmimi
blik op kerk
en samenJeving
Een correctie
Nogmaals: Tubbergen
Rome en de Reformatie
Deze week moet ik beginnen met me
zelf te corrigeren. Ik schreef vorige
keer over de gemeente Tubfaergen,
waar de R.K. parochie 400 jaar bestond.
Ter gelegenheid van dat feit werd een
zogenaamde oecumenische herdenkings
dienst gehouden, waaraan ook de Herv.
predikant ds. Waardenburg deelnam.
Tenminste, waaraan hij zöu deelnemen,
want tijdens de eucharistie-viering ging
de hostie hem voorbij. En dat nu is het
punt waarop ik me heb vergist. Want
de mis werd niet, zoals ik schreef, be
diend door kardinaal Willebrands, maar
door de pastoor ter plaatse, die echter
van de Kardinaal telefonisch de op
dracht had gekregen de Hervormde do-
mïné bij de communie over te slaan
Waar gewerkt wordt worden fouten
gemaakt, en zeker wanneer men zo
als ik vorige week uit het hoofd ci
teert, liggen fouten voor de hand. Za
kelijk maakt het uiteraard weinig ver
schil hóe het precies gebeurd is, maar
ik vond het toch op z'n plaats deze ver
gissing even te herstellen.
Overigens krijg ik nu de gelegenheid
nogeens op deze kink in de oecumeni
sche kabel terug te komen. In het Her
vormd Weekblad van donderdag 21 okt.
j.l. schreef ook Prof. Dr. G. P. van It-
terzon over deze kwestie. Van de op
merkingen die hij erover maakte wil ik
er graag enkele doorgeven.
Van Itterzon schrijft:
„De pastoor sloeg ds. W. over „met
tranen in zijn ogen". Voor velen in
de kerk was het een pijnlijke ver
rassing, maar ds. W. kreeg de hostie
niet. Kardinaal Willebrands had dit
op vrijdag tevoren telefonisch verbo
den. Het was toen te laat om het nog
in het kerkblad te kunnen zetten.
Als de pastoor in Tubbergen dit op
vrijdag al wist, waarom nam dan
toch ds. W. op het podium aan de
voorbede deel? Ds. W. had toch twee
dagen van tevoren al kunnen weten
dat hij zou worden overgeslagen, dat
de kardinaal geen open communie
wilde? Waarom ging ds. W. op die
zondagmorgen toch met zijn gemeen
te naar de R.K. kerk en waarom hield
men de vlag niet in? Halfstok zou
wat pijnlijk geweest zijn, maar toch
wel correcter dan het volop uitwaaie
ren van de vaderlandse driekleur van
een hervormde kerk".
Na deze, wat speelse opmerkingen
komt Prof. Van Itterzon tot de diepere
achtergronden van het verschil tussen
Rome en de Reformatie. We lezen ver
der:
„De kardinaal heeft op geen enkele
wijze te kennen gegeven dat het hem
speet. Waarom zou hij ook zijn spijt
hebben moeten betuigen? De kardi
naal handelde geheel volgens de in
structie van Rome en de paus. Want
nog steeds is het de geldige R.K. leer
dat het brood en de wijn, wat hun
wezen betreft in de mis worden ver
anderd in het lichaam en bloed van
Christus. Het „veranderde" brood mag
volgens Rome niet aan niet-katho-
lieken worden uitgereikt. De „gewij
de" hostie, het offer in de mis, is voor
de R.K. gelovigen en voor niemand
anders. Bij de intronisatie (troonsbe
stijging) van de kardinaal op 21 fe
bruari mocht ook de Oud-Katholieke
aartsbisschop Kok niet aan de com
munie deelnemen. En wat wil dan een
Hervormde predikant?"
Ik ben mèt Prof. Van Itterzon blij
dat Rome tenminste duidelijkheid
brengt in de zaak van de zogenaamde
oecumene. Want in Nederland doet men
van beide kanten maar alsof er niets
illlllllllllllllllUlllllllllinilllllllllIllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllUU
MMIIII
meer tussen zit. Maar bij voorkomende
gelegenheden laat men van officiële
R.K. zijde héél goed merken dat men
zichzelf beschouwt als de alleenzalig
makende kerk. En op grond van de
R.K. leer kan dat ook niet anders.
Ik schrijf deze regels aan de voor
avond van Hervormingsdag. De pastoor
in Tubbergen had tranen in zijn ogen
toen hij de Hervormde predikant moest
overslaan. Het was niet nodig geweest.
De zonen en dochteren van de Refor
matie mochten wel tranen in hun ogen
hebben. Tranen vanwege het aanpap
pen met Rome èn vanwege de onder
linge verdeeldheid en verscheurdheid.
Waarnemer.
'n Bondsspaarbank
Middelharnis, Voorstraat 36.
Ooitgensplaat, Pieter Biggestraat 47.
De Rabobanken verkochten in 1976
ca. 190.000 pakkeitreizen, ruim 30% meer
dan in 1975. Daardoor steeg het markt
aandeel van de Rabobankorganisatie op
de markt voor pakketreizen tot 12°/o. De
prognose voor 1977 is gesteld op een
marktaandeel van 13% of meer dan
200.000 reizen.
Het aandeel van de vliegreizen In de
totale verkoop nam iets af, deels als ge
volg van de Spanje-boycot, deels ook
als gevolg van de succesvolle verkoop
van toeringcarreizen, bootreizen en
vooral ook autoreizen.
Speciale groepsreizen maken een
steeds groter deel uit van de verkochte
reizen: in 1976 namen reeds een 12.000-
tal personen deel aan een groepsreis, die
door de reisorganisatie voor bepaalde
homogene groepen onder de klanten van
de Rabobank werd samengesteld.
Op de nog steeds groeiende markt
voor pakketreizen op het platteland
heeft de Rabobankorganisatie mede
als gevolg van de activiteiten op groeps-
reizengebied inmiddels een markt
aandeel van rond 20''/o.
MACHT OM TE VERGEVEN.
„De Zoon des mensen heeft macht
op de aarde de zonden te verge
ven". (Matth. 9 6)
Zie hier één van de machtigste ge
neesmiddelen van de grote Medicijn
meester Jezus Christus. Hij heeft macht
om de zonden te vergeven.
Terwijl Hij nog op aarde was en het
rantsoen der zonde nog niet betaald
had, had Hij al deze macht. Veel meer
heeft Hij deze macht nu, nadat Hij Zijn
bloed heeft gestort en Zijn leven heeft
afgelegd. Welke macht om te vergeven
moet niet in Hem zijn. Die de laatste
penning van de schuld des volks volko
men heeft betaald. Christus heeft een
ongemeten macht om te vergeven, om
dat Hij de ongerechtigheid heeft vol
eindigd en de zonde te niet gedaan.
Als u er aan twijfelt, zie dan, hoe Hij
uit de doden opstaat. Zie Hem in heer
lijkheid opgewekt door de hand Gods
en hoor de Rechter van hemel en aarde
betuigen, dat Christus volkomen voor
de zonde heeft betaald.
Hoor Hem pleiten voor het aangezicht
Gods in de hemel ten goede van zondaren
en zie Hem wijzen op Zijn wonden en
eisen op de verdienste van Zijn lijden
en sterven.
Waarlijk, welk een kracht om te ver
geven is in Jezus Christus!
Van Hem immers staat geschreven:
„Nadat Hij de reinigmaking onzer zon
den door Zichzelven heeft teweegge
bracht, is gezeten aan de rechterhand
der Majesteit in de hoogste hemelen".
Jezus Christus is een machtige Zalig
maker en Zijn macht bestaat vooral in
de zonden te vergeven.
Waarlijk de Zoon des mensen heeft
macht de zonden te vergeven!
Is dit geen evangelie, is dit geen goe
de boodschap?
De meest scharlaken zonden worden
weggedaan door het scharlaken van Zijn
bloed.
Aan de rechterhtod der Majesteit
Gods in de hemel is er Eén gezeten. Die
macht heeft de zonden op aarde te ver
geven. Wat ook uw zondigheid of schul
digheid mag zijn, Jezus Christus heeft
de macht om uw zonden te vergeven.
U mag zeggen: maar de macht van
mijn zonden is zo groot en de kracht van
mijn verdorvenheid zo verschrikkelijk,
toch zegt het Evangelie u, dat Jezus'
macht om te vergeven en te redden al
tijd groter is dan de macht van uw zon
den. Hoewel er kracht is in uw zonden
om u te verderven, hetwelk de onboet-
vaardigen en zondeliefhebbers tot hun
eeuwig wee zullen ervaren, nochtans is
er in Jezus' bloed meer macht om u te
redden en te vergeven dan er macht is
in uw zonden om u te verderven.
Wie zal ooit uitspreken de algenoeg-
zaamheid en waardij van Christus' ver
zoenend lijden en sterven. De Persoon,
Die leed, was immers niemand minder
dan de Zoon Gods. Daarom is de dood
van Christus van zulk een kracht, om
dat de Persoon, Die deze dood geleden
heeft, niet alleen waarachtig en volko
men heilig mens is, maar ook de Enig
geboren Zoon Gods, van éénzelfde We
zen als de Vader en de Heilige Geest.
Nu, dit is de verkondiging van het
Evangelie. Het is een verkondiging, die
spreekt van de kracht en de waardij van
Jezus' bloed. De Evangelieverkondiging
is geen verkondiging van de besluiten
Gods, maar een verkondiging van de
kracht en de algenoegzaamheid van
Christus' offerande.
Daarom, geliefde lezer, hoe groot uw
zonden ook mogen zijn en hoe luide sa
tan u ook toeroept, dat er voor uw zon
den geen vergeving is, de Zoon des men
sen heeft macht om de zonden te ver
geven. Hij hoeft niets meer te doen of
te verwerven om uw zonden te verge
ven, want alles wat nodig is om de vuil
ste en snoodste zondaar te vergeven is
airede volbracht.
Jezus behoeft die macht om te redden
en te vergeven niet meer te verwerven.
Hij heeft die verworven, zodat nu de
boodschap is: De zoon des mensen heeft
macht de zonden te vergeven.
Een mens gaat dan ook niet verloren,
omdat zijn zonden te groot en te veel
zijn of omdat Jezus' macht tekort schiet
zijn zonden te vergeven, maar omdat hij
niet tot de Geneesmeester Jezus Chris
tus wil komen.
De mens gaat verloren vanwege zijn
onboetvaardigheid en ongeloof. Dat is
het wat u buiten de hemel zal houden.
In de hel zult u, ziende op uw zonden,
die u daar gebracht hebben, moeten
zeggen: „En zij hadden vergeven kun
nen worden, want de Zoon des mensen
heeft macht de zonden te vergeven".
Ik weet, zo ziet de verblinde mens het
niet. De mens zegt veeleer, dat hij ver
loren gaat omdat zijn zonden te groot
zijn en er voor hem in Jezus geen macht
was om de zonden te vergeven.
Wat is er niet nodig om ongeloof zon
de te maken in onze ogen en ons te doen
bekennen; „Heere, als ik verloren ga,
zal het zijn, omdat ik niet heb willen
buigen en tot U komen".
Voor de boetvaardigen echter is er een
ongekende troost in deze w^oorden van
Jezus, dat de Zoon des mensen macht
heeft de zonden te vergeven.
O, blijft toch niet van Hem vandaan,
omdat uw zonden te groot zijn. Laat het
gevoel van uw vuilheid u toch niet van
de Fontein houden, maar laat dit juist
een reden zijn om tot de fontein van
Jezus' bloed te vluchten.
Zo doe de Heere, arme, vloekwaardige
zondaren ervaren, dat de Zoon des men
sen macht heeft om de zonden te ver
geven.
Dordrecht.
Ds. C. Harinck.
In het vorige artikel hebben we rond
gekeken in het voormalige gasthuis. Van
deze gebouwen bestaat alleen nog maar
de kapel. Het gasthuis was gewijd aan
de „heilige" Barbara en daarom werd
het Barbaragasthuis genoemd. De kerk
die erbij hoorde heette Barbarakapel.
Toen ook hier de „nieuwe leer" door
gedrongen was, wilde men niet langer
herinnerd worden aan deze „heilige"
Barbera en noemde meri deze kapel
kortweg Gasthuiskerk. Deze naam
wordt tot op dit ogenblik nog steeds ge
bruikt.
Velerlei bestemming.
In 1568, het jaar dat bekend is als het
begin van de'80-jarige oorlog, sloeg de
bliksem in de Abdijtoren, bekend onder
de naam Lange Jan. Toren en Abdijkerk
brandden gedeeltelijk af. De kerk kon
dus voorlopig geen dienst meer doen en
daarom werd de Gasthuiskerk als ver-
vangingskerk gebruikt. Dit heeft ge
duurd tot 1571 toen de Abdijkerk weer
voldoende hersteld was om gebruikt te
kunnen worden.
Enkele jaren later werd de Gasthuis
kerk verhuurd aan Engelse kooplieden,
die gebrek aan kerkruimte hadden.
Van 1598 - 1621 hebben ze het bedehuis
gebriiikt.
Daamö werd de kerk door de Ned.
Herv. gemeente officieel als derde kerk
in gebruik genomen, alleen voor de mor
gendiensten op zondag.
Op het Hofplein hadden ze de St. Pie
terskerk of Noordmonsterkerk. Deze
heeft een paar eeuwen dienst gedaan en
is in 1834 afgebroken. Op de vroegere
plaats van deze kerk staan nu enkele
huizen en de Gereformeerde Hofplein-
kerk.
De andere kerk was de Nieuwe kerk,
algemeen bekend als een deel van de
Abdijgebouwen. Bij het Duitse bombar
dement van 17 mei 1940 is deze kerk to
taal uitgebrand, maar nu weer hersteld.
Vroeger stond midden op de Markt
nog de St. Maartens- of Westmonster-
kerk, die in 1575 is afgebroken.
Al deze kerken, dus ook de Gasthuis
kerk, zijn eens Roomse kerken geweest.
Maar gedurende de eerste jaren van de
oorlog tegen Spanje was er op Walche
ren nogal een en ander gebeurd. Vlis-
singen en Veere hadden in 1572 de zijde
van de Prins gekozen, het platteland
eveneens. Toen zijn er heel wat kerken
verwoest, Middelburg moest zich na een
beleg van bijna 2 jaar in 1574 aan de
Geuzen overgeven. Men had geen ge
brek aan preekruimte en daarom werd
de kerk op de Markt toen afgebroken.
De kerken werden gezuiverd van al
les wat aan de Rooms-Katholieken her
innerde, en voor de Gereformeerde ere
dienst geschikt gemaakt.
Een zuivering was er al geweest in
1566 bij de Beeldenstorm, maar deze
was slechts tijdelijk. Uit Rooms oogpunt
bezien zouden we het een illegale zui
vering kunnen noemen. Toen werd ook
het Mariabeeldje aan de mooi bewerkte
eiken voordeur van de Gasthuiskerk
het hoofd afgeslagen. Het is er nog, ge
restaureerd, het hoofd zit er op.
Omstreeks 1600 had de gemeente van
Middelburg 12 predikanten. Ongeveer
hetzelfde aantal is er nog in deze stad.
In de Ned. Hervormde Kerk zijn er 5,
in de Gereformeerde kerk 4 en verder
hebben de Chr. Gereformeerde kerk, de
Geref. Gemeente er ieder één (de laatste
is bezig een tweede predikant te beroe
pen). De Lutherse en Doopsgezinde kerk
hebben elk één predikant met Vlissin-
gen samen, ook de dominee van de
Waalse kerk is aan een andere gemeen
te verbonden. Er worden ook nog kerk
diensten gehouden van kleine, apart-
staande groepen.
De bevolking van Middelburg was
toen ongeveer even groot als nu..
Sinds de Franse tyd.
Toen in 1795 de Fransen in ons land
hun „vrijheid, gelijkheid en broeder
schap" brachten, behoorde hierbij ook
de vrijheid van godsdienst.
De Rooms-Katholieken hadden al
langer dan een eeuw hun godsdienst
oefeningen gehouden in een schuilkerk
op de Blauwedijk bij de Vlissingse poort
De kerk zag eruit als een woonhuis. Dat
was in die tijd voorschrift van de stads
regering: hun kerk mocht niet als zoda
nig te herkennen zijn.
Nu echter behoefden ze niet meer in
stilte samen te komen, ze hadden nu
evenveel rechten als de andere kerken.
Ook recht op een kerkgebouw. Graag
hadden ze in de Abdij de Koorkerk ge
had, maar de magistraat gaf hun de
Gasthuiskerk (1 januari 1799). Na ruim
twee eeuwen werd in deze oude kapel
dus opnieuw de mis gelezen!
De r.k. gemeente breidde zich sterk
uit, zodat de Gasthuiskerk te klein werd.
Ze wilden graag het terrein op het Hof
plein kopen, waar in 1834 de St. Pieters
kerk (Noordmonsterkerk) was afgebro
ken. De kerkvoogden wilden deze grond
echter niet verkopen, omdat er nog niet
lang geleden begraven was. Toen bouw
den ze in 1864 een nieuwe kerk in de
Noordstraat, die 17 mei 1940 verbrand
is.
In 1834 waren bij de Afscheiding ook
in Midelburg enkele leden uit de Ned.
Herv. kerk gegaan. Ze werden Chr. Af
gescheidenen genoemd.
In 1845 kochten ze de Gasthuiskerk.
Bijna een eeuw hebben ze hier gekerkt.
Hun naam was ondertussen veranderd
in Gereformeerde Kerken. Door de sa
mensmelting van de drie Geref. kerken
in Middelburg had rtien geen behoefte
meer aan deze vergaderruimte. Die drie
kerken heetten: A Gasthuiskerk, B
Hofpleinkerk, C Noorderkerk (ge
bouwd na de Doleantie). Het gebouw
vertoonde nogal wat gebreken en werd
in 1934 verkocht aan de aannemer Van
Loo. Kort tevoren had de plaatselijke
predikant ds. Ringnalda (is een paar
Het kinderfonds van de Verenigde
Naties „UNICEF" viert dit jaar haar 30
jarig bestaan. Unicef bouwt aan een be
tere toekomst voor alle kinderen, zonder
onderscheid naar ras, geloof of politieke
kleur. Unicef helpt kinderen overal ter
wereld bij ziekte, ondervoeding, ram
pen, onderwijs.
De grootste bron van inkomsten komt
voort uit de jaarlijkse aktie van de ver
koop van Unicef-wenskaarten, agenda's,
mini-kaartjes, luchtpost en sinds vorig
jaar ook bouwpaketten voor de jeugd,
met een opvoedkundig doel.
Het komité op Goeree-Overflakkee
zet zich ieder jaar in om de aktie te
doen slagen en niet zonder sukses. De
aktie van vorig jaar bracht ruim 7500,-
op. Het komité bestaat uit een bestuur,
bijgestaan door aktieve mensen uit het
verenigingswerk, kerkelijk werk, uit
mensen uit het onderwijs en partikulie-
ren. Deze mensen zitten zoveel mogelijk
over het eiland verspreid.
Er zijn nog steeds mensen, die hun
bestellingen rechtstreeks via Unicef
Den-Haag doen. Het komité wijst deze
mensen erop, dat het organisatorisch
gemakkelijker is, dit voortaan te doen
via een van de regio-adressen.
Wilt u meer weten over de aktie, of
POSTBOX 22 - ENKHUIZEN - HOLUND-TELOaaSO-27 41
weken geleden gestorven) er de laatste
dienst geleid met de tekst Matth. 25 10:
„En de deur werd gesloten".
In 1936 kocht de pas geïnstitueerde
Chr. Geref. Kerk het gebouw. Het is zo
wel van binnen als van buiten gerestau
reerd. Doordat er wat huizen zijn afge
broken staat de kerk aan drie kanten
vrij.
Op de kerk staat een klein torentje.
Vroeger stond er op de kerk een grote
roodkoperen appel, „met zonnen, ster
ren en manen", de appel van Jeruzalem
genoemd. In 1588 is deze voor oud koper
verkocht.
De bekende redenaar prof. G. Wisse
heeft deze kerk verscheidene jaren ge
diend, o.a. gedurende de laatste oorlog,
en trok ook uit andere kerken veel hoor
ders.
Middelburg.
L. van Wallenburg.
misschien wel aktief aan de aktie deel
nemen, neemt u dan kontakt op met de
afdeling voorlichting: mevr. J. de Loos,
Fr. Halslaan 18, Middelharnis, tel.
(01870) 3227.
Wilt u mooi uitgevoerde, door kinde
ren uit de hele wereld' ontworpen wens
kaarten versturen, die niet alleen in de
kersttijd, maar het hele jaar door een
feest zijn te versturen en te ontvangen,
denkt u in dit jubileum jaar van het
kinderfonds eens aan de Unicef-koUek-
tie. Op de volgende adressen zijn de
kaarten enz. te verkrijgen:
De leden van het komité zijn: dhr.
Joh. van Es, Stationsweg 9, Middelhar
nis, tel. (01870) 2492 dhr. v. d. Harst,
Havenplein, Den Bommel, tel. (01871)
255 dhr. J. Barendse L, Bouwmeester
plein 9, Middelharnis, tel. (01870) 2831
mevr. Breen-Meyer „Zeezicht", Goede-
reede, tel. (01879) 1726 mevr. G. Gra
vendeel, Marktveld 3, Sommelsdijk, tel.
(01870) 3556 mevr. Geluk-Polder,
Klinkerland 1, Herkingen, tel. (01876)
202 mevr. v. Loon-Dirkx, Oost Moer-
polder 1, Stad a. 't Haringvliet, tel.
(01871) 241 mevr. Soldaat-Poortvliet,
Burg. Zaayerlaan 69, Dirksland, tel.
(01870) 1542 mevr. J. de Rooy, Oos
terweg 3, Melissant, tel. (01877) 1623
mevr. J. de Loos-Paarlberg, Fr. Hals
laan 18, Middelharnis, tej. (01870) 3227
mevr. W. Westra, Kerkring 24, Oude-
Tonge, tel. (01874) 1259.
OUDDORP
Het bestuur van de Verg. tot stichting
en instandhouding van scholen met de
Bijbel te Ouddorp, hoopt in verband met
de gehele afbouw van de school aan de
Margrietweg 6 te Ouddorp, een open
dag te organiseren. Een ieder die belang
stelt in het Chr. Onderwijs, wordt op
D.V. woensdag 3 nov. 1976 n.m. van 4 tot
6 uur uitgenodigd de school, het gymlo
kaal en de tuin te komen bezichtigen.
Behalve de leden en ouders, is ieder
die hier belang in stelt van harte wel
kom.
Ie afdeling:
1. J. C. Hollander W. Markwat 1—0
2. C. J. Smit P. J. Lesuis 1O
3. J. Boeter Chr. Littel 1—0
4. M. V. d. Waal W. I. Peeman V2-V2
2e afdeling:
1. C. Groenendijk B. de Vos 0—1
2. A. Visser C. Bakelaar 0—1
3. A. Roon A. Stolk V2-V2
4. J. Smallegange D. Robijn O1
3e afdeling:
1. W. Tieleman E. Schoonebeek O1
2. J. Kruis H. Visser 0—1
3. C. V. d. Groef N. v. Bracht V2-V2
4. D. A. Spahr-v. d. Hoek
D. Stekelenburg 0—1
5. J. D. Costeris H. R. Smit 0—1
Ladder:
J. Noordijk W. de Hoog 0—1
Historisch verhaal uit de eerste tijd
der hervorming
door
M. VAN DER STAAL
31
Wie zich in zijn nabijheid bevond, moest
gevoelen, dat deze man met zijn tengere
gestalte onverzettelijk van wil was.
Maar ook straalde van heel zijn wezen
de wondere goedheid en zachtheid van
de herder, die met liefde vervuld is voor
de kudde, welke aan zijn zorgen werd
toevertrouwd.
Pastoor Meruia zag vragend de veer
man aan.
„Ik ben Maerten Willems, de Brielse
veerman", begon deze. „Gij kent
mij zeker niet meer, heer pastoor?"
„Ja", antwoordde Meruia, na zich
even bedacht te hebben. „'k Herin
ner me nog wel. Ik weet ook, dat uw
zuster gestorven is. Woont ge nog altijd
met uw moeder in het veerhuisje bui
ten de Noordpoort?"
„Nog altijd, heer pastoor. En dat zal
wel zo blijven, totdat
„Totdat?"
„Totdat mijn moeder wat, hoop ik,
nog in lange niet geschieden zal van
mij weggenomen wordt".
„En wat zult gij dan doen, Maerten?"
„Dan ga ik weer naar zee, heer pas
toor. Gij weet misschien wel, dat ik om
moeders wiUe aan wal gebleven ben?"
„Ge zijt een goed zoon Maerten en
God zal er u voor zegenen".
„Zo bedoel ik het niet, heer pastoor",
zei de veerman, ietwat verlegen door
de ontvangen lof.
„Neen, ge moet ook niet het goede
doen, opdat gij er voor gezegend wordt,
maar omdat onze Hemelse Vader u zulks
gebiedt", antwoordde Meruia op
zachte toon. Daarop vervolgde hij, ter
wijl hij een onderzoekende blik op de
veerman wierp: „Maar hoe komt ge zo
vroeg op de dag naar hier?"
„Ik wilde u vragen", zei Maerten,
terwijl hij een stap in de richting van de
pastoor nader kwam en zijn stem enigs
zins liet dalen, „of hier vannacht
twee vreemde lieden bij u gekomen zijn,
Meynardt en Da
„Stil!" viel Meruia hem in de rede,
enigermate verschrikt. Doch blijkbaar
getroffen door de trouwhartige blik van
de veerman, vroeg hij: „Wie zendt u
naar mij, om dat te vragen?"
„Meester Arend Jansz en Anneke,
zijn vrouw".
Maerten had het daareven wel be
merkt, dat de pastoor voor een ogen
blik zijn kalmte verloor. Doch na deze
woorden zag hij duidelijk, dat Meruia
geheel gerustgesteld was.
„Dan is het goed", antwoordde de
ze. „Ja, David Joris en Meynardt zijn
vannacht hier gekomen en ze zijn nog
in de pastorie. Maar hoe is 't met Mees
ter Arend Jansz en zijn vrouw? Zijn die
ook in vrijheid?"
„O!" riep Maerten verheugd.
„Heel het boze plan van Savedra is in
het water gevallen. Of eigenlijk dat
van de dokter en Hans en
„Ja, daarvan heb ik al gehoord. Maar
vertel mij, Maerten, hoe zijt gij er toe
gekomen, om zo voor de veiligheid van
Meester Jansz en de zijnen te ijveren?
Zijt gij ook een k
„Een ketter? Neen, heer pastoor, een
ketter ben ik niet. Maar ik ken de Mees
ter al sinds lang en nooit geloof ik, dat
hij een slechtaard is. En zijn vrouw
evenmin".
„Onder hen, die men ketters noemt",
zei pastoor Meruia ernstig, „zijn
waarlijk vrome kinderen Gods. En het is
heel verkeerd, als men hen naar de
pijnbank sleept en op de brandstapel
brengt, gelijk helaas reeds zo vaak is
gebeurd en nog vaker, vrees ik, gebeu
ren zalDoch Maerten, vertel mij
alles van deze Brielse geschiedenis. Ik
ben zelf ook een BrieUenaar, naar ge
weet, en stel er dus veel belang in".
De veerman vermoedde, dat er nog
een andere oorzaak voor Meruia's be
langstelling aanwezig was. Maar het
stond niet aan hem, oordeelde hij, hier
naar te vragen. Breedvoerig verhaalde
hij de geschiedenis der laatste dagen.
En ook verzweeg hij niet, welk een
wonder lijk-vreemde ontroering hem be
vangen had, toen hij in de verboden sa
menkomst Meynardt hoorde spreken en
getuige was van de doop, die de Meester
eri Anneke Jansz hadden ontvangen.
Juist wilde hij vertellen, wat er na het
vertrek van de smid gebeurd was, toen
hij de deur van het vertrek zag open
gaan en Meynardt binnenkwam, ge
volgd door David Joris. De beide leraars
der Wederdopers verwelkomden Maer
ten hartelijk en deze van zijn kant toon
de zich ook verheugd, nu hij de twee
mannen in volle vrijheid weer ontmoet
te.
„Wij hoorden in de kamer hiernaast,
dat gij er waart, Maerten", zeide
Meynardt. „En wij konden het ver
langen niet onderdrukken, om u onze
dank te betuigen voor uw tussenkomst.
Gij duidt het ons toch niet euvel, heer
pastoor", vervolgde hij, zich tot Me
ruia wendend, „dat wij dus onge
vraagd
„Neen, neen!" antwoordde deze.
„Ik heb u immers gezegd, dat gij rtiijn
huis als het uwe kon beschouwen. En ik
begrijp het volkomen, dat gij de kloeke
veerman de hand wilt drukken".
„Zóveel heb ik niet kunnen doen",
weerde Maerten Willems verlegen af.
„Maar Meester Adriaan heeft u
„Als gij niet zo waakzaam waart ge
weest, veerman", viel David Joris
heftig in, „zou de komst van die
bloedhond de meesten onzer in grote
verwarring hebben gebracht. Ik wil er
mee zeggen", ging hij voort, ziende
hoe Meynardt een verwijtende blik op
hem wierp, „dat wij aanu onze red
ding te danken hebben".
Pastoor Meruia verzocht de veerman
nu zijn onderbroken verhaal voort te
zetten. Deze voldeed aan dit verlangen
en vol aandacht luisterden de drie man
nen naar het relaas, dat Maerten in een
voudige bewoordingen, maar met ge
trouwe weergave der feiten, gaf.
Anneke's standvastigheid en 's Mees
ters zachtmoedigheid, waarvan hij met
bewondering gewaagde, ontroerden de
hoorders. Maar een glimlach konden ze
niet weerhouden, toen Maerten, in zijn
beschrijving van Savedra's teleurstel
ling en woed, ook diens bewegingen en
gelaatsuitdrukkingen nabootste.
„Hij wilde de twee leraars gevangen
nemen", vertelde hij. „En toen de
dienaars het hele huis doorzocht hadden
en niets vonden, was hij met een paar
sprongen in de tuin, die hij met een lan
taarn aflichtte. Niets, niets evenwel ont
dekte de man. Ja„ toch. Meester Jansz
heeft me verteld, dat Savedra terug
kwam met een boekje, dat waarschijn-
hjk door een der vluchteling verloren
was".
„Een boekje?" vroeg Meynardt.
„VVat kan dat geweest zijn?"
David Joris bracht, onopgemerkt, de
hand in de zak van zijn wambuis.
„'t Moet de oproep van eenen Emanu
el geweest zijn", deelde Maerten mee.
„Die oproep? Maar wie van de broe
ders en zusters kan die bij zich gehad
hebben!" zeide Meynardt verwon
derd. Toen, de opvallende verlegenheid
van David Joris opmerkende, vroeg hij
deze: „Gij toch niet, David?"
„Ja", gaf deze nu ten antwoord en
voor IVTaerten zowel als voor pastoor
Meruia was het duidelijk, dat deze be
kentenis hem niet gemakkelijk viel.
„Maar broeder", verweet Mey
nardt, „bewaardet gij dan dat ge
schrift? Ik meende, dat gij met mij
overtuigt waart, dat het Koninkrijk
Gods niet door kracht en geweld ge
sticht kan worden. En Munster, waar
heen Emanuel de scharen opriep, is niet
het nieuwe Jeruzalem, de stad der hei
ligen, zoals hij voorgaf. Een stad van
ónheiligen, zeg ik
„Dat gaat te ver, Meynardt".
„Neen, niet te ver!" riep deze uit,
terwijl zijn bleek gelaat van veront
waardiging gloeide. „Schande en on
eer brengt Jan Beukelszoon over ons.
En groot nadeel berokkent hij de zaak
van Christus door zijn woest en godde
loos handelen. Ik zeg u nogmaals: ont
houd u van hem en zijn metgezellen.
(Wordt vervolgd)
