EIIAtlDEn - niEUWS
Overdenking
CVan broedSGliotel tot Barcelona
Grootvader vertelt
orgelconcerten in de
Nieuwe Kerk
uit de
Heilige Schrift
vrezen duurte van
2e blad
Vrijdag 4 juni 1976
No. 4494
HET
KVENSTER
Zomeravond-
te IVliddeiburg
PINKSTERVOLHEID
Landbouw
Organisaties
polderconcentraties
De drie hoUandse Landbouwor
ganisaties hebben aan Prov, Sta
ten een gezamenlijli schrijven ge
richt waarin ze hun verontrusting
uitspreken over de lastenstijgingen
die het gevolg zijn van poldercon
centraties. Omdat zo'n concentratie
ook voor Goeree-Overflakkee op
handen lijkt te zijn leek het ons in
teressant de inhoud van bedoeld
schrijven weer te geven; het luidt:
g GERO
I altijd voor
I iedereen
1 ruim en overzichtelyk
1 in onze speciale
1 showroom.
I A. Vroegindeweij i
1 Westdlyk 46 - Middelharnis
C. KIEVIT ZN.
Centrale Verwarming
SOMMELSDUE
Telefoon (01870) 26 09
Een taaie Corbeil
Speciaal inbouwstation voor
L.P.G.
gasinstallaties
in elk merk automobiel.
Garage Nijsse B.V.
Oostdijk 15 - Oude-Tonge
Tel. 01874 -1235 - 1385
ALFA ROMEO DEALER
voor geheel
GOEREE-OVERFLAKKEE
VEBVOI.GVEBHAAL
blik op ker
en samenleving
De doop met de Heilige Geest
Heïlshistorie en heilsorde
Christus en de Geest
Onlangs wer^ mij de vnaag voorge
legd wat we nu eigenlijk te verstaan
hebben onder ,^e doop met de Heilige
Geest". De vraagsteller was in aanra
king gekomen met iemand uit de Pink-
stergroepen die beweerde dat deze ge-
loofsiwerkelij'kheid in de kerken verdoe
zeld was en alléén in zijn kring nog
serieus, werd ;genoimen. Nu, met de Pink
sterdagen in zicht, is er een' .goede ge
legenheid om deze vraaig eens onder
ogen te zien.
Laten we eerst vaststellen wat we on
der de „Pinkstergroeipen" hetolben te ver
staan. Daartoe rekenen we onder ande
re Stromen van kracht, de Volle Evan
gelie Gemeenten, de Wereldzendinig, enz.
Allemaal groepen, die los van de'^erk
staan en een bijzondere nadruk leggen'
op de Persoon en het werk van de Hei
lige Geest. Onderling zijn ze zéér ver
deeld, maar ze hebben wel een igroot
aantal opvattingen ,gemeen.
Eén van hun gemeenschajypelijke uit
gangspunten is dat de gelovigen moeten
worden lomderscheiden in „wedergebo
renen" en „'gedoopte of vervulden met
de HeiUge Geest". Ze gronden dat op
de woorden van Johannes de Doper, die
zei met water te dopen, maar heen
wees naar een Ander Die zou dopen
met de Heilige Geest len anet vuur.
De eerste' categorie, de wedergebore
nen, zijn 'dan degenen .die overtuigid zijn
van hun zooden, die Jezus .als HeilMid
hebben aangenomen en die dus ook al
een zekere mate van de Heilige Geest
hetolben ontvangent Deze gelovigen zijn
te vergeüjken met de discipelen vóór de
Pinksterdaig.
De tweede .groep, de vervulden met
de Heili'ge Geest, zijn degenSen die de
volheid van de Heilige .Geest hebben
ontvangen. Dat zijn .dan de apostelen
en vele anderen na de uitstorting van
de Heilige Geest.
Als voorbeelden worden dan steeds
genoemd de mensen in Samaria idle het
Woord Gods hebben aangenomen, maar
die de Heilige Geest nog niet zouden
hebben ontvangen. Dat laatste 'gebeurde
pas op het gebed van Petrus en' Johan-
.nes (Hand. 8); Cornelius en zijn huis die
wel .God vreesden, maar pas na de doop
God verheerlijkten (Hand. 10) en de ge
lovigen in Efeze die wel .gedoopt waren
met de doop van Johannes, maar niet
eens wisten .dat er een Heilige Geest
is (Hand. 19).
De Pinkstergroepen miu stellen deze
vooiftieelden in .de HandeUnigen der
Apostelen als modellen voor elke ge
lovige. Er is een aanvankelijk stadium,
waarin de mens dus wel is wedergefoo-
renl, maar er ds een volgend stadium,
waarin hij vervuld w^ordt met .de Heili
ge .Geest en deze vervullinig uit zich
dan meestal in het spreken in tongien.
Hoe moeten wij vanuit de SohriÉt en
det Belijdenis der Kerk tegenove^r deze
opvattingen staan? Dan zal het aller
eerst zaak zijn .dat we de Schriftplaat-
sen nagaan waarop de Pinksterbewe-
iglng zich beroept. Is het juist .dat de
Bijbel, en met name het boek Hande
lingen, zo'n scherp onderscheid maakt
tussien wedergeborenen en met de Geest
gedoopten?
Ik 'geloof 'dat we deze ■vraag ontken
nend moeten beantwoo'rden. In Hand.
2 lezen! we hoe de HeiUige iGeesit wordt
uitgestort. Maar .dat gebeurde in Jeru
zalem. Daar waren alleen 'Uog joden en
proselyten (jodengenoten), In Hand. 8
treedt een nieuwe fase in. Daar wordt
■de Heilige -Geest uitgestort op iSamari-
tanen. De geschiedenis van Oomelius is
wéér een ander stadiinn (Hand. 10), want
nu komen de heidenen aan de 'beurt. En
in Efeze (Hand. 19) waar alleen 'nog
maar de doop van Johannes 'bekend was,
is de uitstorting van de HeiU'ge Geest
kennelijk nog niet doorgedroingen.
Wat is er dus aan de hand in het
iboek Handelingen? Als ik het een beet
je oneerbiedig mag zeggen: Niets an
ders dan het nadruppelen van de stort
bui van de Heilige Geest Die op Pink
steren is uitgestort in Jeruzalem.
Wat doet nu ;de Pinksterbeweging?
Die maakt van 'deze „heilshistorisohe"
zaak een ,jheilsordelijke" zaak. Met an
dere woorden: De gebeurtenissen in de
Kerk na Pinksteren moeten zich herha
len in het leven van iedeie wederge^
iborene.
Als dat waar is, dan begrijp ik niet
'goed, waarom daarover zo weinig ge
sproken wordt bijvooit)eeld in de .brie
ven van Paulus. Daar blijkt helemaal
niet dat de vervulling met de HeUige
Geest een soort „plus" is in het leven
van het .geloof, wèl het tegendeel. Elke
gelovige heeft de Heilige Geest ontvan
gen! „In Welke .gij ook, nadat gij geloofd
hebt (letterlijk: toen ge tot het geloof
gekomen zijt) zijt verzegeld met 'de Hei-
Uge Geest der belofte" (Ef. 1 13). „Want
'door één Geest zijn we allen tot één
lich.aam .gedoopt" (1 Cor. 12, 3).
'Ik schreef daarstraks met -opzet: de
ze gebeurtenissen moeten zich herhalen'
in het leven van iedere gelovige. Want
wie 'de Geestesdoop nog niet heeft ont
vangen telt eigenlijk niet voliwaaxdig
mee. Hij moet ernaar staan om tot deze
volheid te 'komen. En daarvoor is zelfs
een hele methodiek ontworpen. Ik kan
het niet anders zien dan dat het Bvan-
'gelie op deze wijze .gemaakt wordt tot
een nieuwe wet. De wedergeborene heeft
het zo'n .beetje in .eigen hand, hij .moet
dit .doen en -dat nalaten en dan zal de
Heere ook hem wel spoedig de volheid
van de Geest sdhlenken.
BoV'endien is het .gevaar -groot dat voor
de Heilige -Geest -wordt aangezien' wat
in wezen alleen maar de menselijke geest
is. Men brgent zichzelf in een soort ex
tase -en hou'dt 'dat dan voor de vervul
ling roet de Heilige 'Geest.
We gaan de PLnkstendaigen tegemoet.
De Heilige Geest is uitgestort om te ko
men wonen en werken in Zijn Ge'meen-
te op aarde. Maar Hij .doet Zijn werk in
stilte, in 'het verbongen. Ik heb bij som
mige Pinkstergroepen weleens de in
druk dat Christus er is om. de Heilige
Geest te verheerlijken. Maar het is pre
cies an-dersom: de Heilige -Geest is er
om Christus te veiftieerlijken! Vandaar
dat Petrus op -de Pinksterdag ook geen
preek houdt over de Heilige 'Geest, maar
over Ohristixs en! Zijn werk. En dat
klopt helemaal, want, zo- heeft Christus
.gezegd: -Hij zal het uit het Mijne nemen
en het u veifeondigen".
Gezegende Pinksterdagen toegewenst!
Waarnemer.
De zomeravond-orgelconcerten in .de
Nieuwe Kerk te Middelburg ziülen dit
jaar worden gegeven onder a-uspiciën
van de Stichting Orgeloentrum.
Het eerste concert zal, traditioneel,
plaats vinden op de dag na Piniksteren,
namelijk dinsdag 8 juni. De organist van
die a-vxmd is, ook traditioneel, Feike As-
ma uit Maassluis.
Daarna, vanaf 6 juU t/m 17 augustiis,
zullen prominente organisten het mo
numentale orgel in deze eeuwenoude
keric bespelen. Het zijn, behalve -de reeds
hiervoor -genoemde. Bram Beekman,
Piet van Egmon-d, Arie Keijzer, Albert
'de Klerk en Charles 'de Wolff.
Reeds nu vestigen wij 'de aandacht op
het concert van 3 augustus 'dat een koor/
orgelconcert zal zijn. Dan zal het in
koirte tij-d in binnen- en buitenland be
faamd -geworden Canadese jongenskoor
„the British Columbia Boys Choir" uit
Vancouver, -dat ook voiüg jaar onder
.grote 'belangstelling -optrad, weer haar
■medewerking verlenen. Over één en an
der zullen nog nadere berichten volgen.
Het programma -dat -op 8 juni a.s. door
Feike Asma zal worden uitgevoerd luidt:
Preludium en Fugato-koraal: „Komt zie
len, deze 'dag". Piet Post; 3 fcoraalvoor-
spelen: „-Liebster Jes, wlr sind hier";
Wir glaulben all" an einen iGott en Al-
lein 'Gott in der Höh' sei Ehr, J. S. Baoh;
Sonata no. 4, J. Hheinberger; Aria L. de
Saint-Martin 5 Cathedral Suite, G.
Young; Canonisch voorspel „-God, enkel
Udht" en Finale over psalm 75, Feike
Asma.
Alle concerten vangen om 20.00 uur
aan.
„En zij werden allen vervuld met
de Heilige Geest
(Handelingen 2 ia).
„I'k ben er vol van!" Dat roeplen we
uit, als we iets aangrijpende me'egemaakt
■hebben. Iemand -heeft een verkeerson
geluk zien' gebeuren, en kan er niet over
zwijgen. Een paar j.onge m:enslen zien hun
trouwdag naderbij komen en is daar vol
van. Dan wordt iets vreugdevols ver
wacht. Het vervult -ons, houdt onze ge
dachten bezig, doet ons er van spreken.
Zijn we ook veivuld van de Heilige
Geest? We naderen -de Pinksterdag. Toen
werd de Heilige Geest uitgestort, zodat
het geschreven staat: „Zij waren ali;en
vervuld met de Heilige -Geest". Wat was
het een igroots gebeuren, daar in Jeruza
lem. Israel's God, Die voo-rtglng met Zijn
heilswerk. -Christus was ten hemel ge
varen, maar Zijn werk ging -door. -Grote
daden Gods werden gehoord eni gezien.
Welgelukzalig de m-ens, .die er oog voor
.heelt.
Wat hebben we dat nodig! Vervuld
te worden met de Heilige -Geest. We
zijn vol van onszelf, van .de din-gen van
deze wereld, misschien wel van uiterlij-
-ke 'godsdienst. Maar 't kan ons niet hel
pen, waar we .o.p weg zijn naar de
eeuwigheid, 't Laat ons innerlijk leeg.
het geeft .geen vrede. Daar is een miens,
die druk is met de .dingen van deze we
reld, 'Maar'hij moet alles achterlaten, als
hij sterft. En wat dan? We kunnen ver
vuld -zijn met allerlei igodsdienstige -ge
dachten, zonder dat de vreze -des Hee-
ren erin is. Maar het geeft geen vrede.
Het laat eenl -gevoel van leegte, van ver
latenheid achter.
Nodig is, 'dat dat alles radicaal opge
ruimd wordt. Dat 'doet .de Heilige Geest.
Hij doet alles weg, wat niet is naar het
welbehagen des Heeren. Nee, de Heilige
Geest gaat niet naar onze inzichten te
werk. Waar wij erg op gesteld kunnen
zijn, 'doet Hij we-g. Zo maakt iHij ruim
te, plaats voor zichzelf. Dat is niet naar
'de mens. Want als Hij "plaats gaat ma
ken, gaat Hij ons er aan ontdekken, dat
er bij ons, in 'Ons hart en in ons leven,
voor 's Heeren we.rk in het geheel geen
plaats is. Daar worden wij in afgebro-
'ken, opdat 'dit Psalmwoord gekend zal
worden: „Gods offers zijn een gans ver-
arokeri geest, door schuÜdbesef getroffen
in verslagen".
Wat gaat u .dan beseffen? Dat we met
al het onze voor eeuwi-g m-oeten omko
men. En waar de Heere door het weife
des Geestes ons -alles afneemt, daar ko
men -we in onze armoede -en onze ellen
de voor Hem te staan. En 'dan gaat de
Heilige -Geest verder! -Dan .maa'kt Hij,
■dat de ziel tot -Christus zucht, tot Hem
dorst, gelijk in deze -dagen de schepping
dorst naar het water over de landen,
waar -een milde regen uitkomst brengen
moet. Zo dorst 'de ziel naar God. Zij
kan met niets anders vertroost worden
dan met het Woord des Heeren, met
Zijn nabijheid. Dan is er geen -andere
troost 'dan die van Christus.
Wat een vertroostende prediking gaat
er dan uit van dit feit van Pinksteren.
De Geest uitgestort! Hij neemt intrek in
de harten van zon'daren, om hem te
onderwijzen in de wegen des Heeren,
in Zijn Woord en belofte. Zij werden
vervuld met .de 'Heilige «Geest. Dan kan
er niets meer bij. Datgene wat de wereld
biedt en de eigen vroomheid niet. Gods
■wenk alleen! Vrije .genade. Zo gaat de
Geest, 'die gegeven wo-ndt, het geloof
werken, dat wondere werk, waardoor
zondaren! Christus en al Zijn beloften
'gaan omhelzen. De Geest wijst immers
heen naar Christus? Dan gaat het waat-
lijk Pinksteren worden. 'Dat geloof im
mers- gaat alles zien in Christus' werk,
in Zijn verzoening,
Bn dat loopt uit -op de liefde tot een
drie-eniig God, Die. Zijn eeuwig welbe
hagen openbaart. In het on-derwijs van
de Heilige Geest komt de volheid van
Go-dS' heilswerk naar voren. Hij wekt
liefde tot Hem, Die Zijn liefde in Chris
tus openbaarde. Wat wordt Hij 'dan dier
baar. Zijn igunstvolk gaat Hem grootma-
ken. Dat -zette in, toen .de Heilige Geest
werd uitgestort. En de vrucht is een
Kerk, naar Zijn Naam genoem-d, een
ontelbare schare, die God eeuwig zal
grootmaken.
Ja, wanneer de Geest gaat „inwonen",
dan gaat alles veranderen. Dan komt
een zondaar tot ibekering, en .gaat hij
God liefkrijgen. Dan .gaat ook dat Pink
sterfeest, -dat we vaak zo. „moeilijk" vin
den, alle waarde -krijigen. Want dan .gaat
u beseffen, dat wij tot God niet kunnen
komen, tmaar dat Geesteswerk no-dig
heihben, om de Heere als een ve-rzoend
God te leren kennen.
Ligt het altij-d gelijk? Nee. Ook in het
leven van de Kerk des Heeren zullen
de dorre, doodse tijden zij-n. Dan leeft
zij geesteloos vo-ort over deze aarde.
Dan is er alleen maar een leegte; géén
veinoilling met de -Heilige -Geest. Dót is
nood! Want dan gaat het .gebedsleven
kwijnen', dan spreekt -Gods Woord niet
meer. Dan is er geen roemen, maar een
klagen. Want h-et leven des -geloofs is
een strijd. De duivel mengt 'bij .Gods
werk Zijn bestrijding. En -hoe gauw
kunnen we daarin terecht komen!
Maar waar -God Zijn genade .openbaar
de, zal dat slechts tijdelij-k zijn! Hij laat
het werk Zijner handen niet varen! Dan
komt -de Heilige Geest opnieuw, om in
trek te nemen'. Och, dan blijven we
klein in onszelf. Ook wij? Dan hebben
we onszelf niet zo hoog meer op. In een
geestelijk hoogmoedig mens kan de Hei
lige Geest niet wonen. Laten we dan
alles -maar van de Heere ■verwachten.
Bn Hij is een verrassend God. Dan is
de prediking van Zijn igenade een heer
lijke prediking. Laten we dan maar veel
bidden, vervuld te worden -met de Hei
lige 'Geest, opdat ons -hart verkwikt wor
de door Zijn Woord, -ons gebed verleven
digd worde door het ■onderwijs van de
Geest. Dan blijven we even arm in ons
zelf als te voren. Maar dat is dan niet
erg meer. Want de Heere soh-enkt Zijn
genade. Dat wekt de verwondering, dat
-de Heere nog naar zulk een zondaar
wilde omzien. Daar gaat die vervulling
van de Geest -bewerkeri, dat pr een -gun
nend leven komt, opdat ook anderen
vervuld worden. Want de Heer is het
zo waardi.g. Dat is de Pinkstervolheid.
Daar zingt de Psalmist van:
„Zij zullen uit de volheid van 't gemoed,
gedachtig aan -de milde overvloed
van Uwe -gunst, die roemen bij elkeen.
En juichen van al Uw gerechtigheên!"
Zegveld.
Ds, W. Arkeraats.
Sedert 'de concentratiegedachte in het
waterschapswezen op gang is gekomen,
zijn onze leden bevreesd geweest voor
een aanzienlij'ke stijiging van -de water-
schapslasten. De ervaring bij -door con
centratie reeds tot stand -gekomen
nieuwe waterschappen heeft geleerd, 'dat
deze vrees niet ongegrond is geweest.
Wij zijn ons ervan bewust, -dat ten de
ze duidelijk onderscheid dient te worden
gemaakt tussen kostenstijiginig tenge
volge van 'de concentratie op zich en
kosten tengevolige van het ter hand ne
men van nieuw^e taken .door het nieuw
te formeren waterschap.
Ons bezwaar tegen het tot hog toe
gevolgde concentratiebeleid is echter,
dat 'daarbij de -kostenjEaktor te veel ver-
onadhtzaa-md wordt.
Bij het afwegen van -de verschillende
varianten! tot concentratie wordt thans
niet betrokken de mate van lastenstij-
iging die verwezenlijking van de ene of
de andere variant -met zich -kan bren
gen.
-De niet onaanzienlij.ke omslagverho-
ging als igevolg van de enorme -kosten-
stij'ging bij de reeds gerealiseerde water
schapsconcentraties begint zich onder
onze leren echter steeds duidelijiker als
een bron -van grote onrust af te teke
nen..
Wij zijn van oordeel dat alvorens tot
concentratie wordt besloten, eerst een
kostenl-bate-analyse 'dient te •worden
opgesteld van de aan een concentratie
verbonden kosten als ook van die van
het nieuw te formeren waterschap. Een
zodanige aanbeveling wordt ithans nog
al te gemakkelijk terzijde geschoven
onder het motief als zou een dergelij
ke kosten-baten-analyse niet te maken
zijn.
Zo'n kosten-'baten-analyse is In ft-
nesses wellicht niet te maken, maar
tooh wel in een vorm 'cn mate welke
voldoende inzicht ige'eft 'om daaruit de
ge'volgen af te lezen die een concentratie
in de -kostensfeer zal hebben.
Zeker zolang dit nog niet het 'geval
is, pleiten wij er voor -dat grondgebrui
kers die geen oevereiigen-aars zijn, ont
slagen -worden van de plicht tot onder-
hou'd van sloten en bermen .die grenzen
aan WBgen die in eigendom of beheer
zijn van gemeenten.
In dit verband veroorloven wij ons
tevens de opmerking -dat bij de vast
stelling van de omslag door de water
schappen! geen rekening wordt .gehou
den met de bijdrage die de agrariërs
reeds in natura leveren tot een goed
wateilb-eheer. Wij denken -hierbij aan
schoonhou'den van sloten en dergelijke,
hetgeen tegenwoordig met aanzienlijke
kosten gepaard gaat. Nu is dit wel een
groot eigenbelang, maar -uiteindelijk
strekt het verder dan alleen a-an ajgra-
risoh 'belang, want ook de niet-agrari-
sche bevolking is in toenemende mate
gebaat bij een igoed opgezet en efficiënt
werkend waterschapsfbestel. Vandaar
■dat in onae opxatting: bij -de vaststel
ling van de omslag een! zodanige ver-
souding tussen gebouwd en ongebouwd
dient te worden 'gelegd dat voor het
gebouwd in meerdere mate dan tot nog
toe, rekening .dient te worden gehou-
.den -met de hierboven -gereleveerde bij-
'drage in natura die door de agrariërs
reeds wordt geleverd.
Tevens zijn wij van oordeel dat het
overnemen van een taak .die in eerste
instantie aan de Rijksoverheid toebe-
■hO'ort, deze Rijksoverheid niet ontslaat
van de plicht om in -de kosten van het
waterschapstoeheer financieel bij te dra-
igen. Wij roepen dan -o-ok uw medewer-
iking in om op -gezette tijden .en- te be
stemder plaatse te- bevorde-ren respek-
tievelijk te beweikstelli-gen -dat de Rijks
overheid in het waterschapsbeheer in
'belangrijke mate financieel zal parti-
peren.
'Gaarne vertrouwenld op uw medewer
king om het tot nog toe gevoerde beleid
terzake van het een en ander in de
door ons gewenste richting om te bui
gen, verfblijven wij,
'hoogachtend.
De Drie Hollandse Landbouw
Organisaties.
N. H. M. W. van Wersch,
sekretaris.
Vetrscfaillende routiniers, behorende
tot het 1468 duiven tellende convooi
van Corlbeil, hebben niet de j-uiste we
genkaart op zak .gehad, zij eindi-gden
'ver na .de voorh.oede. Als gevolg hier
van igingen de poules niet vlot af en
wisten enkele jaarlin-geri zich de -gunst
van hTin baas te verschaffen. Zo ook
■een tweetal jaarlingen bij J. C. Rood-
zant, waarv&n de een de eerste en de
■an-der de 12e prijs in het concours -wint:
Sterk spel, .daar betrokkene ook nog de
8e prijs POC verovert.
Diiteland lag toch goed in de lijn,
want 3e werd J, Kleynenberg, 5e L.
Arensman, 7e J, K, Heekman, 11e C.
Vermeulen, l&e A, M, v. d. Kroon, 26
en 29 A. P. -de Vogel en 30 W. Nieuw-
land.
Te Herkingen zat H. Kievit met zijn
„474140" een half uur -voor de rest van
-het veld. Dit was wel een verwachte
vogel, want ze stond als eerst getekende
op de poulebrief waardoor 'de eigenaar,
de hoofdprijs, -de sprint zesdaagse en de
'gratis' FCC prijs 75,won. Deze duif
heeft baar boontjes weer voor 5 jaar
verdiend. Tweede te Herkingen werd M,
Huizer, in de FCC waren' toen reeds 134
prijzen verdiend.
Ofschoon de Oostenwind .de vogels
weinig parten speelde, het was vrijwel
■windstil, aan de .kust was het meer
helder dan in het binnenlan-d. Ouddorp
wist ervan te^ profiteren, -G, Westdijk
■won met een hele vroege de 4e prijs
FCC. C. Venneman werd 6e. De „co
ming men" gebr. -Grinwis pakken 13 en
14. H. Kleyn 16, E, Klijn 25,
Zijn -de oude cracks op de kortste weg
iets tegen gekomen, in elk -geval zaten
in Stellendam ook -duiven uit de tweede
lijn aan de kop. Bij J. Smit werd een
trio -10, 21 en 31, J. v, Seters en Zn. 15e,
Comb, H'Oek van Lenten' pakken er even
eens snel drie, 17, 18 en 28,
Ary Spuy 20, M. Melissant Zn, 22,
Te Middelharnis komen ze goed 'bij
C, Vroegindeweij, met 9 en 27 is hij de
beste flakkeese hoofdstedelinig, W, de
Vos (24)wordt plaatselijk tweede, H,
-de Vos (34) en A, v, d. Linde (33) zijn
-de achtervolgers.
De Gebr. Visser redden de Stadse eer
met opnieuw hun „1810617" -bovenste
van de lijst. Zij •worden 23ste, -dan duurt
het tot de 42ste plaats eer broer Bas de
tweede .Stadse dwi constateert. Plaat
selijk igoed spel van J. de Boed, minder
succes voor J. Mijs .die een 'dtiivin uit
de „ren" als eerste ziet aan komen en
zijn toppers van de week er -voor pas
na het noenmaal mag ontringen.
36 van de 108 deelnemers, precies 1/3
deel wist zijn eerstgetekende duif op de
prijzenlijst te krijgen. Een goede ge
dachte van het FCC toestuur om deze lEÏ-
■duiven met een ,gratis prijs te belo
nen., Ook 'de kleinste liefhebber heeft
zo een redelijke 'kans.
THOLEN
Aan ongeluk overleden. De 13-jarige
Annette van 't Hof uit Halsteren is za
terdag in het ziekenhuis te Tilburg
overleden aan de ernstige verwondin-
gen, die zij op 19 mei j.l. opliep 'bij een
auto-ongeluk in Tholen. Zij zat bij haar
vader en moeder op de achtei<bank in
de auto. Bij -de afslag Poortvliet reed
■de 'heer Van 't Hof tegen een vluchöieu-
vel .en verloor -de- m.acht over het stuur.
-De wagen' sloeg over -de top en het
■meisje kreeg ernstig hersenletsel. De
beide ouders hadden de gordel om en
kregen lichte verwondingen.
door Jan Knape M.xii.
48
EEN HOOFDSTUK UIT DE
GESCHIEDENIS VAN DE ARMEN
ZORG OF HET EILAND.
En in de Staet draegt de Overheid het
zwaerd niet tevergeefs. En in de Maat
schappij binne de Gezinnen, waer de
vaoders en moeders de kinders zonder
eten naer bed stiere. En op de scholen
binne de Meesters om de kinders in den
hoek te zetten, naer de gange te stieren
of in 't donkere kolehok te douwen; en
as dat niet helpt dan motte ze de deug
nieten mar mit een ende hout flienk op
d'r bast slaenZoa hoart het te we
zen,,.!" Maar enige jaren later klaagde
hij al: „wat mot er van de waereld te
recht komme: het Gezag en het Recht
struukele op d,e straeten!",,. Het wordt
van andere zijden ook wel vergeefs ge
zegd!
Gijs, die van ons drieën de zonde van
het sigaartje-roken het zwaarst heeft
moeten boeten, is daarvoor rijkelijk be
loond, want hij is met één van de wees
meisjes getrouwd en is met haar een
zeer gelukkig leven begonnen. Hij is
van het Eiland vertrokken naar een
streek waar geen uien worden ver
bouwd; en zijn vrouw stelde het bij
zonder op prijs, dat er in de hele omge
ving geen Weeshuis wasIk weet
niet wat er van beiden geworden is,
want ik ben hen al enige jaren lang uit
het oog verlorenZo gaat dat in het
leven!Misschien zijn ze al dood
Maar de Antirevolutionaire partij
heeft die keer de strijd om een zetel in
de gemeenteraad gewonnen!De
straatlantaarn is er gekomen, zodat de
jeugd, die aan de volwassenheid toe
was, geen zon'de meer kon bedrijven in
de donkere straathoek. En de Burge
meester heeft zich met eigen ogen over
tuigd, dat er een riool verstopt was!,..
En ik had de voldoening, dat ik die dag
mijn wankele schreden voor het eerst
had gezet in de grote mensenmaatschap-
pij
„Jessica's eerste gebed" werd enige
jaren later mijn onheil. Ouwe Kees
heeft het mij uitgelegd: „De zonde
wordt niet in één keer .gestraft,"
Dat doet Hie op Zien tied. Op den tied,
die Hie noadig vindt. Vergeet dat noait!"
Toen ik Engels ging leren bij Meester
Van der Poel, het hoofd van de Christe
lijk Nationale School, die Intussen was
opgericht en als gevolg waarvan ik
na mijn schooljaren geen „herhaüngs-
onderwijs" heb genoteh op de Bosse-
school, maar als „Sommerdieker" op de
Christelijke school op ons eigen grond
gebied, zoals dat behoort te wezen is
het ongeluk mij overkomen. Tot goed
begrip diene, dat het onderwijs in En
gels niet op de „herhalingsschool" gege
ven werd: dat was privé. De herhalings-
scholen behoren al zó lang tot het ver
leden, dat deze toelichting wel nodig is.
En onderricht in -vreemde talen, en in
alles wat verder ging dan gewoon la
ger -onderwijs, 'kon alleen worden be
komen als de ouders privaatlessen kon
den bekostigen. Een enkele begaafde
leerling gelukte het om er met schrifte
lijk onderwijs te komen, maar dat was
een echte martelgang, en ook kostbaar.
We waren met z'n drieën om van
Meester Van der Poel te leren hoe we
in Engeland „uit de voeten konden ko
men"; hoewel we er van verzekerd wa
ren, dat we er wel nooit zouden rond
reizen. Hoe zou je dat zelfs durven den
ken in die tijd!Tenzij het natuurlijk
nodig mocht 'Wezen om de hooghartige
Britten aan het verstand te gaan bren
gen, dat ze met een klein land niet
mochten doen wat ze wilden! We waren
in die tijd Duitsgezind naar het voor
beeld van de grote leider der Antire
volutionaire Partij, Dr. Abraham Kuy-
per. En dan was er nog onze veelge
liefde schrijver oubaas Penning met zijn
verhalen over de heldhaftige Boeren
van Zuid-Afrika, tegen het hebzuchtige
Albion vechtendHoe de tijden en
meningen toch veranderen kunnen in
een mensenleven!
We hadden één uur les per week en
betaalden daarvoor een kwartje. Dat
lijkt weinig, maar je kon er in die tijd
tien heel goede sigaren voor kopen, of
een pond suiker, en wat al niet meer..,
We hadden „I have, he has, you have",
etcetera, al geruime tijd achter de rug
en waren al een eind gevorderd in het
eerste deel van „Roorda's leerboek der
Engelsche taal". We werden gezet aan
de vertaling van „Jessica's first prayer";
omdat het voor kinderen geschreven
was had de schrijfster heel eenvoudige
taal gebruikt, vandaar dat Meester's
keus op dat boekje gevallen was. Kees
verklaarde me later: „daer zat de Duu-
vel achter!"
Toen herinnerde ik me, dat ik een
Hollandse vertaling van dat boekje in
dertijd verdiend had in een verkiezings
strijd en ik dacht zo: gemak dient de
mens! Waarom zal ik mij vermoeien als
een ander dat al voor mij gedaan heeft.
Dus dook ik in de kist, waarin ik mijn
weinige boeken bewaarde: een boeken-
köstje zou in ons huis een vreemd meu
bel zijn geweest! Het boekje kwam na
veel gefoeter voor de dag; het was ver
fomfaaid, in één woord smerig, maar
nog heel goed bruikbaar voor mijn on
heilig voornemen.
Als de jeugd van tegenwoordig dit
leest zal die zich verwonderen over mijn
verhaal. Maar het is de oprechte waar
heid. Zo ongeveer een halve eeuw ge
leden waren boeken voor de jeugd een
zeldzaam bezit. En zo was „Jessica's
eerste gebed" in tientallen jongenshan-
den geweest, zo ging dat toen. Het eigen
bezit werd af en toe wat aangevuld als
men een trouw leerling van de Zon
dagsschool was, en één keer per jaar op
je verjaardag, maar daarmee was het
wel bekeken. Daarom hielp je elkander
zoveel mogelijk aan lectuur. Er waren
op deze Eilanden hoegenaamd geen bi
bliotheken, behalve zo hier en daar in
een dorp een van het Nut. Maar voor
Christelijke gezinnen waren de boeken
van het Nut als regel „taboe", ongods
dienstig, liberaal; dus mochten ze niet
in huis komen. Bibliotheken van Kna
pen- en Jongelingsverenigingen waren
er toen nog niet; die voorzagen een paar
jaar later in een groot gemis. En van
„schoolbibliotheken" had nog nooit
iemand gehoordDe Buffalo Bill's,
Nick Carter's en Lord Lister's voorzagen
ook al in een behoefte; maar als je
Christelijk onderwijs genoot of genoten
had moest je die wel lezen op de plee,
's avonds op bed bij het licht van een
nachtlampje, of als het mooi weer
was buiten, achter een hooi- of stroo-
klampje. Op die manier las je ook nog
wel andere boeken, die de toets der
ouderlijke critiek niet konden door
staan. Vandaar dat de tienertijd van
sommigen, die nu oud zijn, vaak storm
achtig is verlopen.
„Jessica's eerste gebed" was dus door
velen gelezen als ge^volg van de ver
haalde omstandigheden en hopelijk
hebben mijn vrienden er wat van ge
leerd en is het hen tot zegen geweest.
Toen moeder me het boekje voor de
dag zag halen zei ze afkeurend: „het
lieken wel of je d'r je schoenen mee ge-
poest heit, zurg toch beter voor je
spullen!"Gelukkig kon ze niet be
vroeden waarom ik zo naarstig naar het
boekje gezocht had anders had ze nog
wel wat anders gezegd Later heb ik
het nog eens uitgeleend aan een lees-
graag en een paar jongere kameraadjes
en die leende het ook weer uit, en die
ook weer, en zo vervolgens. Ik heb het
nooit weer teruggezien, wat me zeer
veel verdriet heeft gedaan omdat er zo
veel „geschiedenis" aan verbonden was.
Door een goede vriend ben ik weer in
het bezit gekomen van een exemplaar.
Ik was er zó blij mee alsof ik een prijs
uit een loterij had getrokken, maar zo
iets kon niet mogelijk zijn, want ik ben
in principe tegen loten.
Dat principe heb ik van „huisuit" en
ouwe Kees heeft het er vast ingeha-
merd, want er staat geschreven: „Ghij
ende suit niet begheerenHet ten
geschenke gekregen exemplaar herin
nerde me aan het boekje, dat ik ver-
lor en heb r vele jaren geleden het
was beduimeld, verfomfaaid, een exem
plaar van meer dan een halve eeuw
oud. Het is zeker ook veel gelezen en
ik hoop, dat het ook ten nutte geweest
is voor jonge mensen
