EIIAIIDEn - niEUWS
Geheel vernieuwde
dikke van Dale
verschenen
Van broedscbolel tot Barcelona
Nieuvifs
3e blad
Vrijdag 9 april 1&76
Groot Woordenboek der Nederlandse Taal
bevat 220.000 trefwoorden op 3.260 pagina's
De Vraagbaak HVP
Voor het eerst daalde
verkoop complete
bijbels
Grijsoordse schetsen
(Terugblik op de ramp)
oVoorjaarsbloemen-
vaasje''
uit de kerken
Oordeelkundig
voederen
WEERPRAATJE
APRIL DENKELIJK OOK TE DROOG
Plaatselijk nieuws
PREDIKBEURTEN
ZEELAND
No. 44791 dit woordenboek een enorm gezag. In
rechtsgedingen heeft Van Dale vaak de
doorslag gegeven. Dr. Kruyskamp zelf
relativeert de absolute waarde van de
Van Dale. Hij zegt dat iedereen, bok al
is het te vinden in Van Dale, er kritisch
Konsumenteninfonnatle-Cenïnim
MIDDELHARNIS
Vrijdag Vlak vóór de Boekenweek
is de nieuwe Dikke Van Dale versche
nen. Het eerste exemplaar van dit be
roemde Groot Woordenboek der Neder
landse Taal is namens de Haagse uitge
verij Martinus Nijhoff aangeboden aan
Kamervoorzitter dr. A. Vondeling als
pleitbezorger voor het omzetten van
ambtelqke taal in begr\jpeiyk Neder
lands.
Deze nieuwe Grote Van Dale, de tien
de druk, verschqnt 112 jaar na de oer-
uitgave van 1864. De tot nu toe gang
bare druk van 1970 was een fotografi
sche heruitgave van die van 1961. Daar
aan was een supplement met 12.000
trefwoorden toegevoegd. Dat maakte het
vlug naslaan niet altyd even gemakke-
Iqk. Het is nu opgenomen in de voor
een groot deel herschreven tekst. Het
opnieuw zetten van de twee delen met
een duidelijke letter heeft twee jaar in
beslag genomen.
De Grote Van Dzile is overigens weer
dikker geworden. De omvang is met
20''/o en een aantal pagina's met 400 toe
genomen (nu 3.230 bladzijden tekst), het
aantal trefwoorden bedraagt ruim
220.000.
Van Dale's Groot Woordenboek is
veelal zeer duidelijk in de omschrijving
van moeUijke begrippen waardoor het
voor velen zelfs een miniatuiir encyclo
pedie is geworden. Dit karakter is nog
versterkt doordat talrijke omschrijvin
gen verder zijn uitgebreid.
Het uiterlijk is veranderd. De banden
zijn nu uitgevoerd in een aantrekkelijk
wijnrood met goudopdruk.
De Van Dale is een 'der meest ver
kochte Nederlandse boeken. Sinds de
eerste uitgave zijn er meer dan een half
miljoen exemplaren van afgezet. Daar
van ging ongeveer de helft naar België.
Dit betekent dat de taalbewuste Vla
mingen ruim twee maal zoveel Van Da
le's gebruiken als de Noord-Nederlan
ders. Met deze druk besluit dr. C.
Kruyskamp uit Leiden na vijf en dertig
jaar zijn werkzaamheden als enige re
dacteur van het woordenboek.
Geschiedenis van vier eeuwen.
De geschiedenis van het Nederlandse
•woordenboek gaat bijna vier eeuwen te-
rug toen Cornells Kiel (of Kiüaan) zijn
Etymologicum Teutonicae Linguae sa
menstelde. In 1599 verscheen daarvan de
derde en definitieve druk. Kiliaan had
alle hem bekende in het Nederlands ge
bruikte woorden verzameld en gaf er de
Latijnse verklaring van. Het boek voor
zag in een grote behoefte en werd in de
zeventiende eeuw herhaaldelijk onver
anderd herdrukt.
Dat ging zo 'door tot 1708 en 1710 toen
er voor het eerst onafhankelijk van el
kaar twee verbeterde en uitgebreide
woordenboeken verschenen in het Ne
derlands en in het Frans van P. Marin
en F. Halma. Dat waren weer de voor
vaderen van de Van Dale. Dat wil zeg
gen: eerst werden zij nog eens omge
werkt door S. J. M. van Moock (van
1843 tot 1846). Maar dit waren allemaal
vertaal-woordenboeken met de Neder
landse betekenis in het Latijn en na
1708 in het Frans. De gebroeders I. M.
en N. S. Calisch braken met die traditie.
Zij maakten er een echt woordenboek
van de Nederlandse taal van.
De naam van Van Dale kwam er toen,
in 1864, nog niet op voor. Die verscheen
voor het eerst op de uitgave van 1872.
Hij was zeU kort daarvoor, 44 jaar oud,
gestorven.
Hoe komt het dat de naam van Dale
nog altijd zo bekend is en met een zeke
re eerbied wordt genoemd? Het is voor
al het gevolg van het feit dat hij een gi
gantisch werk heeft verricht in een tijd
dat de Nederlandse taal zich stormach
tig ontwikkelde. Hij zag in dat een goede
omschrijving ervan absoluut noodzake
lijk was. Van zijn werk wordt vandaag
nog profijt getrokken.
Onderwijzer uit Sluis.
Johan Hendrik van Dale werd op 15
februari 1828 geboren in het kleine
plaatsje Sluis in Zeeuws-Vlaanderen
dicht bij de Belgische grens. Zijn ouders
waren „van den burgerstand" zoals la
ter in een „Levensberigt" door zijn
vriend H. Q. Jansen uit Sint Anna ter
Muiden (vlak bij Sluis) werd vermeld.
Als kind was Johan Hendrik vaak ziek.
„Hij had een zwak, teeder gestel en leed
vooral aan eene buitengewone zenuw
achtigheid. Zijn voortdurend ligchaams-
Ujden bracht te weeg dat hij nu en dan
weken moest te huis zitten. In deze tijd
van eenzaamheid greep hij naar de boe
ken, als weldadige middelen van troost
en afleiding" aldus Jansen.
Hij deed zich kennen als een begaafd.
Intelligent jongmens dat goed kon leren.
Hij was zestien toen hij de „vierde
onderwijzersgraad" behaalde, vier jaar
later stond hij al als waarnemend hoofd
voor de klas.
Van Dale had veel belangstelling voor
geschiedenis, vooral die van Sluis. Hij
werd later als stadsarchivaris aange
steld. Ondanks zijn „zwak, teeder ge
stel" ontwikkelde Van Dale met zijn
bruisende energie een enorme activiteit
in zijn geboorteplaats voor het Nut van
't Algemeen en als mede-oprichter van
de Rederijkerskamer De Oranjebloem
waarvan hij een der stuwende krachten
was. Maar vooral was hij geboeid door
het wonder van de Nederlandse taal die
zich steeds sneller zelfstandig ging ont
wikkelen. Hij deed daarover een aantal
zeer belangwekkende publicaties. Hij
was op 14 november 1850 getrouwd met
Maria Jacoba Moens maar zijn huwelijk
en de kinderen die er uit voort kwamen
verhinderden hem niet hard door te
werken.
„Zelfs op zijne wandelingen", zegt
vriend H. Q. Jansen, „kon hij niet met
ontboeide geest zich vrij en vroolijk
overgeven aan de beschouwing der na
tuur en alle studiezaken zich uit het
hoofd steUen en van zich werpen".
In zijn omgeving waren verder geen
taalgeleerden. Moederziel alleen ploe
terde hij voort aan de samenstelling van
Nederlandse woordenlijsten. Zijn faam
verbreidde zich snel en nadat in 1864 de
eerste druk van het woordenboek van
Calisch was verschenen werd hem ver
zocht de volgende uitgave te bewerken.
Wilde niet weg.
In diezelfde tijd nam een vooraan
staande groep taalgeleerden het initia
tief het Woordenboek der Nederlandse
Taal samen te stellen. Dat werk is nu,
maar dan honderd jaar later, nog niet
voltooid. Het is gevorderd tot deel 24 en
daarin tot het woord Vogel.
Twee keer werd Van Dale uitgenodigd
als redacteur toe te treden, in 1867 en in
1870, geen geringe eer voor een eenvou
dige, niet-wetenschappelijk gevormde
dorpsschoolmeester. Maar hij weigerd^,
ook toen hem allerlei fraaie financiële
voorstellen werden gedaan. Hij zou zijn
geliefde Sluis moeten verlaten en dat
deed hij tot geen enkele prijs.
De eerste Van Dale naderde zijn vol
tooiing toen Jan Hendrik ernstig ziek
werd.
Hij werd het slachtoffer van de pok
ken en stierf op 18 mei 1872. Hij heeft
zeüs zijn boek, dat kort daarop ver
scheen, niet meer in druk gezien. In
Sluis werd in 1924 een borstbeeld van
hem onthuld. Het eigenlijke monument
echter is voor hem de Grote van Dale
waarvan drukken verschenen in 1884,
1898, 1914, 1924, 1950, 1961 en 1970 die
steeds werden uitgebreid. Zij werden
altijd uitgegeven door Martinus Nijhoff
die zich in 1853 in Den Haag had ge
vestigd.
De laatste 35 jaar heeft vooral dr. O.
Kruyskamp zijn stempel op het werk
gezet.
Vanuit zijn statige grachtenhuis aan
het Rapenburg in Leiden heeft hij ge
heel alleen de uitgaven geredigeerd, ge
corrigeerd, aangeviüd. Hij heeft daarbij
natumrlijk de hulp gehad van velen die
steeds weer nieuwe woorden of verbe
teringen deden toekomen, daaronder tal
van hoogleraren, taalkundigen en -ge-
interesseerden uit Nederland maar ook
van ver daarbuiten tot Australië toe.
Recordhouder is zonder enige twijfel de
Bameveldse leraar H. van de Giessen
die alleen al voor deze druk duizenden
woorden, omschrijvingen en persklEire
artikelen inzond.
Gezag van Van Dala
De Grote Van Dale wordt vaak het
„magazijn van de Nederlandse taal" ge
noemd. Het standaardwerk wordt over
al gebruikt, bij pers, radio, televisie, bij
de overheid, het onderwijs, in biblio
theken, bij juristen, bedrijven en instel
lingen, kortom bij iedereen die de taal
bewust hanteert. Bij al diegenen heeft
tegenover moet blijven staan.
Dat neemt niet weg dat de Grote Van
Dale toch de maatstaf is geworden
waaraan het gebruik van de Nederland
se taal wordt afgemeten en dat is geen
kleine verdienste.
Bevat de Van Dale alle Nederlandse
woorden? Dat zou niet mogeUjk zijn. De
eerste uitgave telde 70.000 woorden, de
nieuwste druk 220.000. Maar men kan
niet zeggen dat er in een eeuw dus
150.000 woorden zijn bijgekomen. Elke
uitgave is steeds vollediger dan de vori
ge en de Grote Van Dale geeft dan ook
een goed overzicht van het algemeen
taalgebruik in de laatste honderd jaar.
Maar als alle woorden die ooit wel eens
sinds 1876 in het Nederlands zijn ge
bruikt zouden worden opgenomen dan
zou men volgens sommige schattingen
wel tot 5 mUjoen kunnen komen. Dat
zou een onmogelijk te hanteren uitgave
worden. Wat de grondwoorden betreft
is volgens dr. Kruyskamp de volledig
heid wel bereikt. En veel echt nieuwe
woorden komen er niet bij. Wel steeds
nieuwe begrippen voor al bestaande
woorden.
Een paar jaar geleden gaf de voorzit
ter van het genootschap Onze Taal een
mooi voorbeeld: „Twee tieners, in een
eendje stoppend voor een zebra en hun
tweepitter volgeladen met elpee beat-
platen, gezinsflessen en kingsize siga
retten zijn op weg naar een boutique
voor midi- en maxi-kleding". Van Dale
zou daarvan niet veel begrepen hebben!
Dr. Kruyskamp geeft zeU een voor
beeld van enkele gekleurde nieuwe be
grippen. Hij noemt de „nieuwe woor
den": een bruin café, de gele kaart, de
blauwe zone, groen licht geven, witte
benzine, zwart rijden.
Dr. Kruyskamp draagt de leiding van
zijn werk nu aan anderen over. Hij
wordt in mei 65 jaar en treedt dan ook
af als redacteur van het genoemde, nog
altijd onvoltooide Woordenboek der Ne
derlandse Taal. Hij zal wel blijven mee
werken aan de Van Dale. Verder wil hij
zich gaan wijden aan zijn eigenlijke
liefhebberij die niet de taalkunde is
maar de literatuur wat vroeger al bleek
uit zijn proefschrift in 1938 over de Re
fereinenbundel van Jan van Doesborch.
De nieuwe Grote Van Dale is dus ge
moderniseerd in de boekhandel. Geble
ven is het aloude aanhangsel met de
Ujst van namen uit de Griekse en Ro
meinse oudheid, de Ujst van gangbare
termen, uitdrukkingen en zegswijzen
alsmede gevleugelde woorden en de üjst
van Bijbelse namen. Zelfs de titulatuur
ontbreekt niet „al was het alleen maar
op grond van historische overwegingen"
Maar opnieuw zullen er straks wel
duizenden aanvullingen en correcties
komen. Want de Nederlandse taal is ge
lukkig geen versteend geheel maar een
levend en bewegend, altijd wisselend
samenstel van woorden.
De verikoop van complete bijbels is
vorig jaar vcxh: het eerst iets lager ge
weest dan in het jaar ervoor. De ver
koop bedroeg 114.000 exeoniplaren, nog
steeds een respectalbel aiantal. Het Ne
derlands Bijbelgenootschap meldt echter
tegeUjkertijd een aanzienlijke verho^
ging van de omzet bijbelgledeelte en se
lecties. Onder foijibeligedeelte verstaat
men nieuwe testamenten! of aparte bij-
bellboeken.
Selecties zijn handige vouwbladen
met een keuze aan teksten gegroepeerd
rondom een bepaald thema. Vorig jaar
is onder imeer het thema „vrede" aan
de orde (gesteld. Deze vouwbladen kun
nen dienen als uitgangspcmt voor een
gesprek. De verkoop van deze bladen
steeg van bijna honderdduizend tot ruim
350.000 stuks. Het bijlbeligenootscihap
meent dat dit kan wijEen op een ver
grote belangstelling voor de bijbelse
boodsdhap. In totaal werden vorig jaar
700.000 bijlbels of bijbelgedeelten ver
kocht, zodat men! mag aannemen dat
een gelijk aantal Nederlanders zo'n bij
bel of stuk uit de bijbel in handen
heeft 'gekregen.
Er werd veel gedaan voor de vludhteJinigen van de stormramp, vooral
in Den Boscih werden de mensen gastvrij opgenomen. Ze werden er ge
voed en gekleed; ook 'geestelijk opgevangen!. Maar hoe goed ze het ooik
hadden, hedmiwee hadden ze naar „de ouwe vazze". Nu zie je ze niet
meer. Maar vroeger toen 'de bewerking van het land moeilijker was,
moesten we soms de igrote igraspoUen van het bouwland rapen in 't voor
jaar, vazzenrapen.
De kleine Hervormde Kerk, m-aar ook de grote Roomse Kerken begrepen
nu elk het igeibod van Jezus: „Gij zult uw naasten lief hebben als xizelven."
Brede kloven vielen weg; men begreep elkander. Ook in het thiiisdorp.
'Daar igingen de be'grafenissien gewoon door. Honderden! vonden in het
enige droge dijikje een laatste rustplaats.
Je zag alleen de werklieden van de gemeente, een doiminé of pastoor of
burgemeester zelden; schapen zonder herder. Diaken Loonman las meestal
een Psalm: Gij overstroomt hen, zij zijn gelijk een slaap; als het gras;
in de morgenstond bloeit het; des avonds wondt het afgesneden en het
verdort. Eenvoudig en zonder ceremoniën. Had je vroeger wel eenfe een
kwaaie pastoor of dooniné die een Iers© buirgeroorlog wou ontketenen,
de griezenoorders bleven er kalm onder en de beste vrienden. Ook nu
werden ze broederlijk naast en lop elkaar begraven.
LangzwaamI kwamen er mensen terug na'ar het oude dorp. Met 2 of 3
gezinnen in één huis en d© deuren konden niet dicht. De zondag was het
mioeilijkst. De katholieike mensenl gingen al vroeg naar kerk en ze woon
den middenin. Het Herv. gezin kerkte overdag en die achter woonden
hielden 's avonds igezelsdhap. Maar men leerde elkanders overtuiging be
grijpen en verdragen. En het leven ging verder. Van alle kanten kwam
hulp lüt Amerika en Canada; landtoouwwerktmgen uit Friesland, vee,
technisahe hulp mt Haarlem met ploegen van mensen die flink aan
pakten. Woonhuizen verreaenl in nieuwe straten met oude namen als:
„Lusthof", „Vogelenzang". Ook ikleinere bejaarenwonlnjgen. Met de vlag
hoog in de mast werden ze ingewijd.
D'n ouwen Dingemans kreeg ook een hiüsje; hij was al 60 jaar getrouwd.
„Wat ©eri mooi huus", stamelde hij. U hebt wel eens kleiner gewoond ze
ker? vroeg de burgemeester. Jaet m.eneer ik hé onder an de Spuidam,
geweund toen we pas 'gatrouwd; ware, 40 cent in de week. Ik weunde
naest Ai Vierdiuit met de lanig© Janne die was nogal igrdot uutgevalle.
Bedsteêtjes van IV2 meter met halve steene muurtjes, 't Was zoon harde
winter in we hadde weinig stooksiel. As de kachel uutging giengen we
mar nae bed. Ik zegge 's nadhts tegen m'n wuufMens, hou tooh je kou-
we voeten bie je. Ik ken d'r nie van slaefie!
Ze zeit: „Ik hewe heleelemael geen kouwe voeten', hoe kom je daar
noe bie?"
In ze had geliek oor, wat dienk je, „'t wiazze de voeten van on'n buur
vrouw!"
Rondom Pasen wordt veel met eieren
gewerkt en misschien heeft iemand zin
om in de paasvakantie iets te 'knutse
len. Neem een vers kippenei, breek voor
zichtig van de spitse kant stukjes van
de eiersdhaal. Laat de Inh'Oud eruit loi
pen, dit kunt u later in een gerecht ver
werken.
De eierschaal omspoelen met koud
water en! laten dragen. Een pijpenrager
in 3 stukjes knippen, hier miaken we
pootjes van, zodat het eiervaasje stevig
kan staan.
Elk stukje pijpenrager voor 1/3 deel
in de vorm van de eiersch'aal buigen,
de rest vlak naar buiten omlbuigen. Het
deel wat tegen de 'eierschaal komt in
smeren naet lij'm, b.v. bisonkit en de
po'Otjes tegen de stompe kant van het ei
plakken.
In plaats van 3 kunt u ook 4 of 5
pootjes mafcen, dan staat het steviiger.
Als alles goed droog is het vaasje vullen
'met water en er kleine voorjaarsbloe-
men in zetten zoals blauwe 'druifjes,
primula, scUla.
„Roerei speciaal"
Een gemakkelijk recept, wat vlug
klaar is en ais warm hapje op 'de bo
terham gegeten kan worden! 'en O'ok
goed smaakt bij sla en aardappelen.
Benodigdheden 4 personen: 4 eieren,
1 ui, 2 'Ons champignons, 4 eetlepels
melk, paar plakjesi ham, peterselie, pe
per en zout, 'klontje boter.
De ui heel fijn snipperen en licht
bruin fruiten in de koekepanv voeg hier
de gewassen en in plalkjes gesneden
champignons bij. Laat dit 10 min.
gaar en licht bruin balkken. Klop de-
eieren los met melk, peper en zout, snij-
de ham. in kleine stukjes en doe alles
bij de ui en champignons. Roer tot de
eieren' gestold zijn, maar niet te droog.
Bestrooi het op 't 'allerlaatst met gewas
sen en klein geknipte peterselie.
„Quiche aux asperges"
Wilt u eens iets anders dan gewoon,
probeert u dan dit recept eens.
Benodigdheid: 150 g. bloem, 75 gr.
boter, 3/4 dl. water, 1/4 1. verse room, 2
eieren, 1 bos asperges 'of 1 blik, pe
per, zout.
1. Voor de bereiding van het pie-deeg
de koude boter in de bloem met zout
fijn snijden met 2 messen. U kunt
het ook tijssen de handpalmen fijn
wrijven. Het water toevoegen en al
les tot een soepele bal roeren. Het
deeg koel wegzetten.
2. Asperges schoonmaken en 'gaar ko
ken in ruim. water m.et sjout. Goed
laten' uitlekken en 12 stukjes apart
houden, 'de rest malen.
3. Meng verse room, 2 eieren, gema-
-len asperges, zout en peiier.
4. Vorm van 20 om, ihvetten, deeg uit
rollen, liefst 3 X rollen en vouw^en
en in de vorm leggen met opstaand
fejantje. Met vork igaatjes in de too-
idem prikken. ODoe ide crème erin en
leg 'de 12 stukjes 'asperges in ster
vorm.
5. Bak dit in 45 min. in oven op 175 gr.
(Op woensdag 14 april geen spreekuur)
C. C. Noordermeer-v. Strien
NED. HERV. KERK
Beroepen te OapeUe aan de IJssel A.
Vüetstra te Doomspijk. Nijkerk en Ben-
nekom J. Mouthaan te Wilsum. Haaften
kand. H. Klok te Woerden. Stellendam
kand. N. Riphagen te Reeuwijk. Klaas
waal G. Broere te 't Harde. Hardinx-
veld G. van Kooten te Delft. Alblasser-
dam K. Exalto te Hasselt. Rijssen J.
'den Hoed te iSliedrecht.
Aangenomen naar Harmelen P. v. d.
Heuvel te Driessum. Nes en Wierum
G. V. d. Kamp te Lopik.
Bedankt voor Strijen P. v. d. Hemvel
te Driessum. IJsselmuiden J. Schuur
man te Putten. Kamerik J. den Hoed
te Sliedrecht.
Huizen. Wegens het aannemeen van
een 'beroep naar Ede, nam ids. J. den
Besten afscheid van deze gemeente na
een verblijf van 15 jaar. Hij 'bediende
daartoij het Woord uit Jesaja 53 6.
Hulppredïkers In de laatste da
gen van Maart herdachten verschUlen-
de igodsdienstonderwijzers het feit, dat
ziJ 25 jaar geleden deze acte behaalden
als laatsten onder de oude kerkorde.
Hiertoe behoorden o.m. de eerw. heren
J. Hagendoorn te Apeldoorn; J. v. d.
Bom te Giessendam en! C. J. Kesting te
Sommeladijk.
GBREF. KERKEN
Beroepen, te Nieuw Amsterdam A.
Groeneveld te Oenkenk. Doom W. Bos
te Arnhem.
Aangenomen naar Vriezenveen A.
Nottelman te Lichtevoorde.
Bedankt voor Gorredijk G. Hooyer te
Bruchtervel'd.
Overleden: In de ouderdom van 82
jaar overleed ds. J. H. Donner, em.
pred. te Apeldoorn. Hij werd in 1923
predikant te Molenaarsgraaf en stond
van 1927 tot zijn emeritaat in 1963 te
Broek op Langendijk.
D, Heynen, em. pred. te AjDeldoom. Hij
werd lop grond van art. 6 K.O. in 1969
predikant te Nagele. Hier stond hij tot
zijn emeritaat in 1975.
Emeritaat: Ds. J. Potjes te Bedum
'ging m^et emeritaat wegens het berei
ken van 'de 65-jarige leeftijd. Hij dien
de sinds 1941 de 'kerken van Borger,
'Maasland en Bedum.
GBREF. KERKEN (Vrijgemaakt)
Beroepen, te Kantens H. Bouwkamp
'kand. te Groningen. Steenwijk J. Ule-
hak© kand. te Kampen. Smilde en Am
stelveen kand. B. Kamphuis te Kampen.
Spakenburg A. v. d. Heuvel te 't Harde.
Bedankt voor Meppel en Alphen aan
de Rijn H. Nieuwenhuis te Zuidwolde.
Groningen |M. Drost te Enschede.
Nieuwleusen: Wegens vertrek naar
Ons -wagend op het terrein wan. de
natuur mogen! we wel stellen dat zelfs;
de rijkste ervaringen slechts een tipje
oplichten van de sluier die een onbe-
igrensd igeheel 'onthult. Zijn we ons hier
van bewust dan zien we dat we ook
met ervaringen nog ©en reeks vergis
singen begaan. Laat staan dat de theo
retici ons maar enigszins met 'de wer-
'kelijkheid zouden kunnen confronteren.
De wetenschap in de duivenliefhebbe-
rij wordt voortdurend geslagendoor de
super intelligentie van de natuur. Toch
proberen we met ons verstand de af
stand tussen geheim en relatieve wer
kelijkheid te verkleinen. Dat is duiven
liefhebberij.
De voeding van onze dxiiven is daar
toe zeker van onbetwistb'aar bed'ang. De
klunst van het voederen bestaat 'door
'het evenwicht in stand te hou'den tus
sen hetgeen ©en duif aan krachten ver
bruikt en 'hetgeen ze nodig heeft om
dat verbruik te vergoeden. Let maar
op de enorme hoeveelheden voedsel en
drank die de kampioenen gewichthef
fen en ibok'Sen), verslinden. Als het koud
is 'vraagt d© duif meer eten, 'als ze met
2 jongen liggen vUegien ze U bijna aan
als u met de voerbus raimimelt.
Tijdens broeden dient er dus anders
gevoederd te 'worden dan foy het op
kweken van de jongen.
Ook voor Vitesse vluchten zal min
der nodig zijn, dan voor midfond of
fond. Twee dagen in de reismand kan
al betekenen dat een hoeveelheid ener
gie aan'gesprOken is, laat staan wan
neer 'deze dagen gevolgd worden' door
een zware vludht. Wie ter aanpassing
'de eerste dagen weinig voedert zal toe-
slist het eind van de week extra voeding
moeten toedienen. Een duif 'die genoeg
eet en niet igraag "vliegt is niet '^zond.
Een kerngezonde duif zal het voeder
dat ze krijgt vervliegen als u haar de
kans geeft. Een dmt denkt niet vandaag
moet ik 100 km. afleggen dus ik iga .alles
uit mij „ikastje" halen, of ik heb van
daag 1000 km, voor de boeg ik zal het
'kahnpjes aandoen om het vol te ku'nnen
houden.
Voor haar hangt het volledig af van
de reserves waarover ze 'beschikt.
Het is dus de taak van de liefhebber
er voor te zorgen dat het dier de moge
lijkheid heeft zoveel reserve op te sta
pelen' als nodig om een e'venwidht te
vormen met 'de inspanningen die haar
te wachten staan. Van essentieel belang
is daarbij ook de regelmaat in de voe
ding.
Nu het vluchtprogramm.a uit is blij
ken de officiële wedstrijden aan te van
gen op 24 april vanaf Strombeek. Voor
de vele Zeeuwse abonnees dient ver-
'mel'd 'dat zij op deze datum beginnen
vanaf Quivrain.
iMet 3 maal Corbeil en 3 maar Sur-
villiers heeft het bestuur van afdeling
Zeeland haar leden een aantrekkelijk
progromma 'Voorgeschoteld. De liefheb
bers van de fond 'kunnen al op 22 mei
Moulins spelen en ze kunnen op 4 sep
tember hun jonge dxiiven op Ohateau-
roiux testen. In 'het na'vluchtsdhema zijn
Parkestone en Maastricht voor de fcam.-
pioenspunten opgenomen. Strijd tot 17
Sept. dus.
Met 'de oude 'duiven is elke week een
hoofdprijs ter waarde van 150,te
■winnen, met de jonge duiven één van
100,r-.
De vrachtprijzen 'blijven stijgen. Voor
een midfondvlucht 'betaalt men er nu
18,50 per man'd. De 'grote fondvluch-
ten vragen 1,10 per duif vrachtkosten,
Verzenden naar Parkestone, Engeland
kost zelfs 1,75 per duif.
We zijn er niet van overtuigd 'dat
vroeg spennen b.v. de 20ste dag een
voordeel betekent. De 'geweldige terug
val vooral voor de 'duifjesi die met wat
oudere lotgenoten tegelijk worden 'ge
opend kan ©en remming in de igroei
betekenen. We preferen nog steeds de
vijfentwintigste 'dag tenzij gevaar be
staat dat de jeugd door al te 'Overmoe-
'dige ve'rkenningspogingen door 'andere
oude diüven wordt bijgewerkt. Ze zullen
wanneer u op of na de 25ste 'dag spent
re eds onmiddellijk een schapje weten
te vinden en de overgang van nestjong
naar zelfstandige zal ongemerkt igaan.
Tot aan het eerste verloop der vluch
ten.
(van onze weerkundi'ge medewerker)
Iedereen zal het er over eens zijn dat
het voorjaar van 1976 tot nu toe- op
vallend droog is. In grote lijnen toezien
duurt 'de half februari begohnien droog
teperiode nog voort, althans toen we
'deze regelen tijdens het afgel'open week
eind vastlegden. (Sindsdien kan er na
tuurlijk van alles gebeurd zijn). Voor
'de boeren was dit weertype een ge
duchte meevaller. Dank zij dit „gouden
geschenk" konden de agrariëers naar
hartelust mest strooien op harde on
dergrond.
Het is wat dit 'betreft wel eens an
ders igaweest. Zo herinneren we ons uit
de jaren vijftig een seizoen, waarin het
zo nat was 'dat de normale voorjaars-
werkzaamhederi niet uitgevoerd konden
worden. De weilanden zagen er uit als
moerassen. „Het wordt niks!", werd er
geroepen. Achteraf iviel het nog 'genoeg
mee.
Dat speelde zidh beslist niet in het
voorjaar van 1954 af. Dat 'bleef name
lijk j'Uist rekord-droog. Vooral voor de
veeteelt dreigden er ernstige gevaren:
de veeprijzen liepen terug en de m.elk-
opbrengst werd minder. Ook uit de tuin
bouw klonken noodkreten, kortom het
zou voor Joris Schouten een geweldige
tij'd 'geweest zijn om het publiek er van
te dooidringen hoe slecht het de boe
renstand 'gaat, als hij op dat momient
radiocommentator in de landbouwru-
briek van de KRO was geweest.
Maar de natuur zorgt vroeger of later
altij'd weer voor oo(mpen!satie. In 'de
zomer van 1954 viel er zoveel regen dat
de 'weilanden in modderpoelen werden
herschapen. Het 'hooi moest uit het W'a.-
ter worden 'gevist. Waarmee gezegd wil
zij'n, 'dat het in de natuur vrijwel altijd
een kwestie van vallen en opstaan is.
De natuur borduurt voort op een ein
deloze reeks van „te veei's" en „te
wemig's".
Veel te weinig, dat kon in de afge
lopen maand maart ook van de neer
slag in Leeuwarden worden .gezegd. Met
16 mm. werd op de vliegbasis Leeuwar
den de 'kleinste hoeveelheid gemeten
sedert 1942 (toen 14 mm.). De laagste
m'aartuitslag sedert het 'begin van de
waarnemingen daar in 1966, 'blijft 9
mm. in 1929 (nadagen van ©en! strenge
■winter).
Zmdhorn nam 'ds. C. v. d. Berg afscheid
met 1 Petrus 5 10.
Ohr. Geref. Kerken.
Beroepen te Vineland J. Westrink te
Nunspeet. N. Vennep J. v. Amstel te
Enschede.
Bedankt voor Ouderkerk aan de Am-
stel W. V. Sorge te Schiedam. Ede en
Hamilton J. Brons te Veenendaal.
GEREF. GEMEENTEiN
Beroepen te St. Annaland J. Koster
te Bameveld. Wolphaartsdijk J. Meyn-
ders te Giessenidam.
Bedankt voor 's Gravenpolder J. Mol
te Eijssen. Rhenen H. Ligtenberg te
Terwolde.
OtltD 'GEREF. 'GEMEENTEN
Bedankt voor Rijssen W. Kramp te
'Grafhorst.
Als contrast noem.en we ook nog even
de maartneerslagen van Valentia in
West-Ierland (190 mm.) en Cork aain
de zuidkust (111 Toim..).
April is begonnen met wat regen. Dat
neemt niet iweg, dat het roer vermoede
lijk nog niet de'finitief wordt omge
gooid. Afgaande op de Londense oom-
puterverwaohting zal de huidige april-
'maand vermoedelijk ook naar 'de 'droge
kant uitvallen. Dat zou voor onze tuin
tjes jammer zijn, want wat we in april
moeten hebben is: af en toe regenach
tig weer of een 'bui(tje) in combinatie
met „zachte" temperatuiien ter vergro
ting van de groeizaamheid.
In Franfcrij'k zag men vroeger de z.g.
„vents feuilles" gaarne komen (folad-
aanbrenlgende winden). De richting was
natuurlijk zuidwest of west en niet
noord, zoals zo vasik. nog in het voorjaar.
Het omgekeerde: koude in april en
warmte in maart, werd als ongunstig
beschouwd. Het blad groeit dan in de
prille lente veel te sterk uit, voordat de
wortels, 'die er zijn 'om. 'de plan te voe
den, nog aanwezig zijn of voldoende ont-
■wikkeld.
En om dit landbouwpraatje te beëin
digen nog even een paar oude rijmpjes:
„Maart droog en april nat, 'geeft veel
koren in het vat" en „'Paques pluvieux,
an frumenteux", wat zoveel zeggen wil
als: „Regen met Pasen, veel tarwe".
(Nadruk verboden)
DIRKSLADSTD - 'MELISSAJNT -
HERKINGEN
Ophalen huisvuil. I.v.m. Goede Vrij
dag 16 april wordt het huisvuil in Her-
kingen en Melissant op woensdag 14
april opgehaald i.p.v. op donderdag 15
april en in Dirksland op donderdag 15
april i.p.v. vrijdag 16 april.
iHERKINGEN
Opbrengst collecte. De collecte voor
de Nederlandse hartstichting heeft op
gebracht 706,20. Alle gevers en geef
sters en medewerkers hartelijk dank.
ZONDAG 11 APRIL
ST. ANNALAND Herv. Kerk 10 en 6
uur ds. J. Oodée, voorm. 'bevestiginig
nieuwe lidmaten Geref. Gem. 9.30,
2 en 6 uur lezen Ger. Gem. in
iNed. 9.45, 2.15 en! 6.15 uur lezen.
NIEÏÜWERKERK Gezamenlijke dien
sten in de Herv. Kerk 5 uur cand.
P. J. Moet in de Ger. Kerk (Nieu-
werkerk-Oosterland) 10 uur ds. W. J.
KoUcert Ger. Gem. 10 uur lezen en
7 uur ds. Driessen te Oosbkapelle
'Ger. Gem. in Ned. 9.45 en 3.30 uur
lezen.
